PJA304 Syntax současné polštiny

Filozofická fakulta
jaro 2016
Rozsah
1/1/0. 4 kr. Ukončení: zk.
Vyučující
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (přednášející)
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (cvičící)
Garance
Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Kontaktní osoba: Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Dodavatelské pracoviště: Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Rozvrh
St 14:10–15:45 B2.51
Předpoklady
PJA301 Lexikologie a sémantika
Omezení zápisu do předmětu
Předmět je určen pouze studentům mateřských oborů.
Mateřské obory/plány
Cíle předmětu
Charakteristika syntaktické roviny současné polštiny. Výklad základních syntaktických pojmů: syntagmatický vztah, věta a výpověď, typy výpovědí a větných struktur, predikace, konotace, valence, akomodace, modalita, syntax školská a vědecká atd. Detailní charakteristika jednotlivých typů parataktických a hypotaktických struktur z hlediska syntaktického a sémantického. Principy polských syntaktických teorií, hlavní díla (Klemensiewicz, Jodłowski, Saloni -Świdziński). Výklad je doplněn praktickými cvičeními. Na konci kursu by měl být student schopen používat syntaktickou terminologie, měl by rozumět syntaktické teorii, umět ji vysvětlit a aplikovat ji v praxi (analýza větných struktur a textů).
Osnova
  • Zestaw zagadnień:
  • 1. Przedmiot składni, jej miejsce w systemie językowym
  • 2. Wypowiedzenie: wypowiedź - wypowiedzenie - zdanie, formy wypowiedzenia: zdanie, oznajmienie, wypowiedzenie
  • 3. Predykacja
  • 4. Grupa składniowa, typy grup, pojęcie składnika
  • 5. Związki strukturalne i linearne w wypowiedzeniu
  • 6. Semantyczna struktura wypowiedzenia - problematyka referencji
  • 7. Semantyczna struktura wypowiedzenia - problematyka modalności
  • 8. Pojęcie schematu zdaniowego, podstawowy zestaw schematów zdaniowych języka polskiego
  • 9. Pojęcie konotacji, typy konotacyjne polskich leksemów
  • 10. Konstrukcje bezmianownikowe (zdania bezpodmiotowe)
  • 11. Pojęcie akomodacji, własności akomodacyjne polskich leksemów
  • 12. Problematyka rozbudowywania zdań pojedynczych (konstrukcje będące ściągniętymi zdaniami)
  • 13. Problematyka zdań złożonych - charakterystyka ogólna
  • 14. Pojęcie parataksy i hipotaksy
  • 15. Zdania złożone parataktycznie:
  • a) łączne
  • b) przeciwstawne
  • c) rozłączne
  • d) wynikowe
  • e) uściślające
  • 16. Zdania złożone hipotaktycznie:
  • 1) tradycyjna klasyfikacja struktur hipotaktycznych (Z. Klemensiewicz):
  • a) zdania podmiotowe
  • b) zdania orzecznikowe
  • c) zdania dopełnieniowe
  • d) zdania przydawkowe
  • e) zdania okolicznikowe (miejscowe, czasowe, sposobowe, stopnia i miary, celowe, przyczynowe, warunkowe, przyzwalające)
  • f) zdania rozwijające
  • 2) klasyfikacja Z. Polańskiego:
  • a) zdania dopełniające (intensjonalne)
  • b) zdania względne (relatywne)
  • c) zdania okolicznikowe (ekstensjonalne)
  • 17. Struktury niezdaniowe
  • 18. Tendencje rozwojowe w zakresie składni współczesnego języka polskiego
Literatura
  • Grzegorczykowa, Renata. Wykłady z polskiej składni. Warszawa 1998.
  • 3. Jodłowski, S.: Podstawy polskiej składni, Warszawa 1976
  • 4. Klemensiewicz, Z: Zarys składni polskiej, Warszawa 1969
  • 2. Saloni, Z; Świdziński, M.: Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1985
Výukové metody
Přednášky (teoretický výklad ilustrovaný konkrétními příklady), diskuse v hodinách, praktická cvičení, četba doporučené literatury, domácí úkoly.
Metody hodnocení
Aktivní účast ve výuce, ústní zkouška z teorie - součástí zkoušky je také praktická analýza syntaktických struktur.
Vyučovací jazyk
Polština
Informace učitele
Zalecana literatura/Recomended literature:
Grzegorczykowa, Renata: Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996 Topolińska, Zuzanna (red.): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia; Warszawa 1984 Jodłowski, Stanisław: Podstawy składni polskiej, Warszawa 1976 Klemensiewicz, Zenon: Zarys składni polskiej, Warszawa 1954 Saloni, Zygmunt; Świdziński, Marek: Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1981 Nagórko, Alicja: Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1996 Damborský, Jiří; Lotko, Edvard: Studia nad współczesnym językiem polskim, Olomouc 1992 - pytanie nr 18
Grzegorczykowa, Renata - Wykłady z polskiej składni
- opis książki:
Współczesne językoznawstwo polskie wymaga nowych ujęć i opisów. Dobrym tego przykładem jest podręcznik Renaty Grzegorczykowej. Zaprezentowane są w nim dyskusyjne problemy współczesnej składni polskiej i przedstawiony jest na ten temat nowy punkt widzenia. Znalazła się tu usystematyzowana wiedza o polskiej składni, którą autorka wykłada od kilkunastu lat studentom polonistyki warszawskiej. Jasno i przystępnie zostały omówione m. in.: przedmiot składni, pojęcie zdania, grupy i składniki, struktura syntaktyczna, struktura semantyczna, wypowiedzenia, schematy zdaniowe współczesnej polszczyzny, zdania pojedyncze i złożone.
Bibliografia przedmiotu
A. Bańkowski, Jeszcze o zdaniach bezpodmiotowych, JP 1967, s. 294-296. * J. Bartmiński, Czy język polski staje się językiem pozycyjnymi JP 1973, s. 81-95. * B. Bartnicka, "Funkcje semantyczno-składniowe bezokolicznika we współczesnej polszczyźnie", Wrocław 1982. * L. Bednarczuk, "Polskie spójniki parataktyczne", Wrocław 1967. * A. Bogusławski, O rozczłonkowaniu treściowym wypowiedzenia (w:) "Semiotyka i struktura tekstu", pod red. M. R. Mayenowej, Wrocław 1973. * A. Bogusławski, "Problems of the Thematic-Rhematic Structura of Sentences", Warszawa 1977. * D. Buttler, "Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny", Warszawa 1976. * D. Buttler, Składnia (w:) D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, "Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej", Warszawa 1971. * J. Dańcewiczowa, "Metodyka nauczania składni w szkole podstawowej", Warszawa 1962. * Z. Gołąb, Problem podmiotu, BPTJ 1958, XVII, s. 19-66. * W. Górny, "Składnia przytoczenia w języku polskim", Warszawa 1966. * M. Grochowski, S. Karolak, Z. Topolińska, "Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia", pod red. Z. Topolińskiej, Warszawa 1984. * M. Grochowski, "Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia", Wrocław 1986. * A. Grybosiowa, "Rozwój funkcji składniowej imiesłowów nieodmiennych w języku polskim. Związki z nomen", Wrocław 1975. * R. Grzegorczykowa, "Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków", Wrocław 1975. * R. Grzegorczykowa, O konstrukcjach z bezokolicznikiem przyczasownikowym w języku polskim, BPTJ 1967, XXV, s. 123-132. * R. Grzegorczykowa, Geneza i współczesne funkcje konstrukcji z bezokolicznikami: czuć, słychać, widać, znać, stać. PorJ 1990, z. 8, s. 564-571. * A. Grzesiuk, "Składnia wypowiedzi emocjonalnych", Lublin 1995. * A. Heinz, "System przypadkowy języka polskiego", Kraków 1965. * A. Heinz, Uwagi o strukturze członów wypowiedzeniowych, BPTJ 1964, XXII. * A. Holvoet, O pewnym typie zdań bezpodmiotowych w języku polskim, PorJ 1985, z. 5, s. 328-332. * M. Jaworski, "Metodyka nauki o języku polskim", Warszawa 1978. * M. Jaworski, "Podręczna gramatyka języka polskiego", Warszawa 1977; 1995, wyd. 6. zmienione. * S. Jodłowski, "Podstawy polskiej składni", Warszawa 1976. * H. Kaczorowska, M. Ruszkowski, "Składnia języka polskiego w praktyce szkolnej. Poradnik dla nauczycieli", Kielce 1994. * K. Kallas, "Formalnogramatyczna klasyfikacja zdań pojedynczych dzisiejszej polszczyzny pisanej", Warszawa 1974. * K. Kallas, "Konstrukcje apozycyjne we współczesnym języku polskim", Toruń 1980. * K. Kallas, "Składnia współczesnych polskich konstrukcji współrzędnych", Toruń 1993. * S. Karolak, "Zagadnienia składni ogólnej", Warszawa 1972. * Z. Klemensiewicz, "Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej", Kraków 1937. * Z. Klemensiewicz, "Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie", Lwów-Warszawa 1939. * Z. Klemensiewicz, "Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego", Warszawa 1970. * Z. Klemensiewicz, "Zarys składni polskiej", Warszawa 1961, wyd. 3. * Z. Klemensiewicz, "Studia syntaktyczne", cz. I, Wrocław 1967; cz. II, Wrocław 1969. * Z. Klemensiewicz, O wytycznych definicji zdania uwagi przyczynkowe, BPTJ 1964, XXII. * H. Koneczna, Od zdań podmiotowych do zdań bezpodmiotowych, PorJ 1955, s. 281-292. * A. Koronczewski, "Polska terminologia gramatyczna", Wrocław 1961. * A. Krasnowolski, "Systematyczna składnia języka polskiego", Warszawa 1897. * A. M. Lewicki, Okolicznik a orzecznik, PF 1969, XIX, s. 135-145. * A. Łęgowska-Grybosiowa, O składni imiesłowu odmiennego, JP 1970, s. 202-212. * A. Łojasiewicz, "Własności syntaktyczne spójników jednosegmentowych we współczesnym języku polskim", Warszawa 1992. * H. Misz, "Studia nad składnią współczesnej polszczyzny pisanej", oprac. J. Maciejewski, Toruń 1981. * K. Musiołek, "Równoważnik zdania we współczesnym języku polskim", Wrocław 1978. * "O predykacji", pod red. A. Orzechowskiej i R. Laskowskiego, Wrocław 1974. * W. Pisarek, "Poznać prasę po nagłówkach! Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym", Kraków 1967. * K. Pisarkowa, "Predykatywność określeń w polskim zdaniu", Wrocław 1965. * K. Pisarkowa, "Funkcje składniowe polskich zaimków odmiennych", Wrocław 1969. * K. Pisarkowa, O stosunkach między parataksą i hipotaksą (na podstawie polskich zdań przeciwstawnych i przyzwalających), JP 1974, s. 81-93. * K. Pisarkowa, "Składnia rozmowy telefonicznej", Wrocław 1975. * K. Pisarkowa, "Historia składni języka polskiego", Wrocław 1984. * J. Podracki, "Koncepcje składniowe w gramatykach języka polskiego (od O. Kopczyńskiego do Z. Klemensiewicza)", Warszawa 1982. * J. Podracki, "Dydaktyka składni polskiej", Warszawa 1989. * J. Podracki, "Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania", Warszawa 1994, wyd. 2. * K. Polański, "Składnia zdania złożonego w języku górnołużyckim", Wrocław 1967. * K. Polański, "Problem klasyfikacji polskich zdań złożonych", Poznań 1970. * "Problemy składni polskiej", oprac. A. M. Lewicki, Warszawa 1971. * J. Puzynina, "Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia)", Warszawa 1969. * J. Puzynina, Elipsa a konotacja, BPTJ 1967, XXV, s. 91-102. * Z. Saloni, "Cechy składniowe polskiego czasownika", Wrocław 1976. * Z. Saloni, Pojęcie składni w językoznawstwie formalnym, "Polonistyka" 1979, z. l. * Z. Saloni, M. Świdziński, "Składnia współczesnego języka polskiego", Warszawa 1981; Warszawa 1985, wyd. 2. zmienione. * R. Sinielnikoff, Zdania jednoczłonowe werbalne w poezji Juliana Tuwima, PF 1964, XVIII, s. 335-348. * "Studia nad składnią polszczyzny mówionej", pod red. T. Skubalanki, Wrocław 1978. * S. Szober, "Gramatyka języka polskiego", oprac. W. Doroszewski, Warszawa 1957, wyd. 4. * M. Szupryczyńska, "Opis składniowy polskiego przymiotnika", Toruń 1980. * M. Świdziński, Opis polskich zdań złożonych w gramatyce szkolnej (w:) "Polono-Slavica Varsoviensia", t. IV: Studia nad językiem polskim. Warszawa 1988, s. 71-86. * M. Świdziński, "Gramatyka formalna języka polskiego", Warszawa 1992. * J. Tokarski, "Z pogranicza metodyki i językoznawstwa", Warszawa 1967. * J. Tokarski, "Gramatyka w szkole. Podstawowe zagadnienia metodyki", Warszawa 1972. * J. Twardzikowa, "Zdania rozwijające w polskim systemie opozycji hipotaktycznych", Wrocław 1975. * J. Twardzikowa, Skorelowane wskaźniki zespolenia w kilku ujęciach poklemensiewiczowskich, JP 1981, s. 25-32. * S. Urbańczyk, "Zdania rozpoczynane wyrazem co w języku polskim", Kraków 1939. * G. Walczak, Konotacja jako jedno z kryteriów klasyfikacji zdań złożonych, BPTJ 1977, XXXV, s. 133-140. * A. Wierzbicka, "System składniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu", Warszawa 1966. * A. Wierzbicka, Czy istnieją zdania bezpodmiotowe? JP 1966, s. 177-196. * A. Wierzbicka, W sprawie podmiotu i orzeczenia, "Polonistyka" 1962, z. 5. * O. A. Wojtasiewicz, Formalna i semantyczna analiza polskich spójników przyzdaniowych i międzyzdaniowych oraz wyrazów pokrewnych, "Studia Semiotyczne" III, s. 109-144. * H. Wróbel, "Składnia imiesłowów czynnych we współczesnej polszczyźnie", Katowice 1975. * M. Zarębina, Elipsa a konotacja, BPTJ 1967, XXV, s. 103-121. * L. Zawadowski, "Zagadnienia teorii zdań względnych", Wrocław 1952. * A. A. Zdaniukiewicz, Uwagi o pracy nad składnią i stylem (w:) "Z zagadnień kultury języka", Warszawa 1973.
Další komentáře
Studijní materiály
Předmět je vyučován každoročně.
Předmět je zařazen také v obdobích jaro 2004, jaro 2005, jaro 2006, jaro 2007, jaro 2008, jaro 2009, jaro 2010, jaro 2011, jaro 2012, jaro 2013, jaro 2014, jaro 2015, jaro 2017, jaro 2018, jaro 2019, jaro 2020, jaro 2021.