3o B s a h oBsah i. Úvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 I.1. Historie poznávání pravěkých kamenných surovin ve střední Evropě . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 I.1.1. Druhá polovina 19. a první dvě třetiny 20. století . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 I.1.2. Poslední třetina 20. a začátek 21. století . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 I.2. Vymezení studované oblasti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 I.3. Geomorfologická charakteristika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 I.4. Přehled geologie vzhledem k potenciálním zdrojům kamenných surovin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 I.4.1. Český masiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 I.4.1.1. Moldanubická oblast (moldanubikum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 I.4.1.2. Kutnohorsko-svratecká oblast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 I.4.1.3. Středočeská oblast (bohemikum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 I.4.1.4. Sasko-durynská oblast (saxothuringikum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 I.4.1.5. Lužická oblast (lugikum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 I.4.1.6. Moravskoslezská oblast (moravosilezikum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 I.4.1.7. Limnický permokarbon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 I.4.1.8. Platformní pokryv Českého masivu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Mezozoikum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Terciér . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 Kvartér . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 I.4.2. Malopolská vysočina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 I.4.3. Západní Karpaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 I.4.3.1. Vnější Západní Karpaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 I.4.3.2. Centrální Západní Karpaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 I.4.3.3. Vnitřní Západní Karpaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 I.4.4. Východní Alpy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 I.4.5. Panonský pánevní systém . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 I.4.6. Fenosarmatská platforma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 I.5. Použité metody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 I.5.1. Určování surovin kamenných štípaných artefaktů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 I.5.2. Určování surovin broušené a ostatní kamenné industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 ii. suroviny Kamenných štípaných artefaKtů. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 II.1. Dělení surovin používaných na kamenné štípané artefakty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 II.2. Silicity a jejich zdroje; termíny silicit, rohovec, pazourek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 II.2.1. Eratické silicity z glacigenních sedimentů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 II.2.2. Silicity Čech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 II.2.2.1. Proterozoické buližníky . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 II.2.2.2. Ordovické spongolity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 II.2.2.3. Silicifikované břidlice až rohovce liteňského souvrství (silur) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 II.2.2.4. Rohovce kopaninského a přídolského souvrství (silur) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 II.2.2.5. Rohovce radotínských a kotýzských vápenců (devon). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 II.2.2.6. Rohovce dvorecko-prokopských vápenců (devon). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 II.2.2.7. Rohovce zlíchovských vápenců (devon). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 II.2.2.8. Rohovce třebotovských vápenců (devon). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 II.2.2.9. Radiolarity chotečských vápenců (rohovce typu Český kras, devon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 II.2.2.10. Svrchnokarbonské a permské limnosilicity (rohovce) podkrkonošské pánve. . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 II.2.2.11. Permské limnosilicity (rohovce) vnitrosudetské pánve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57 II.2.2.12. Svrchnokarbonské až permské limnosilicity (rohovce) od Líně u Plzně . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 II.2.2.13. České jurské rohovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 II.2.2.14. Křídové spongolity z východních Čech (typ Ústí nad Orlicí) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58 K a m e n n é s u r o v i n y v p r a v ě K u v ý c h o d n í č á s t i s t ř e d n í e v r o p y4 II.2.2.15. Křídové spongolity vnitrosudetské pánve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 II.2.2.16. České třetihorní limnosilicity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 II.2.2.17. Vrstevnatý rohovec typu Putim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 II.2.3. Silicity Moravy a Slezska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 Silicity Českého masivu na Moravě a ve Slezsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 II.2.3.1. Devonské až spodnokarbonské radiolarity ponikevského souvrství . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 II.2.3.2. Devonské až spodnokarbonské rohovce hádsko-říčských vápenců . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 II.2.3.3. Moravské jurské rohovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 II.2.3.4. Jurské rohovce Stránské skály (Brno-Slatina) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 II.2.3.5. Jurské rohovce Bílé hory (Brno-Židenice). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 II.2.3.5. Jurské rohovce Švédských valů (Brno-Slatina) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 II.2.3.7. Jurské rohovce Hádů (Brno-Maloměřice) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 II.2.3.8. Jurský rohovec typu Olomučany (Moravský kras) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 II.2.3.9. Jurské rohovce rudických vrstev (Moravský kras) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71 II.2.3.10. Rohovce typu Krumlovský les (jihozápadní Morava) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 II.2.3.11. Křídové spongolity západní Moravy a jejich jižnější sekundární výskyty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75 II.2.3.12. Křídové spongolity Osoblažska a Głubczycka (Slezsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76 Silicity Západních Karpat na Moravě a ve Slezsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76 II.2.3.13. Jurské rohovce Pavlovských vrchů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76 II.2.3.14. Rohovce mezozoických vápenců na čele magurské skupiny flyšových příkrovů . . . . . . . . . . . . . . . .77 II.2.3.15. Bašský rohovec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 II.2.3.16. Menilitové rohovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78 II.2.3.17. Rohovce typu Krumlovský les a další rohovce ve vídeňské pánvi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 II.2.3.18. Rohovec typu Boršice (vídeňská pánev). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79 II.2.3.19. Révait (opalizovaný prachovitý jílovec až rohovec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 II.2.3.20. Rohovec typu Troubky-Zdislavice (karpatská předhlubeň) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 II.2.3.21. Jurské radiolarity na území Moravy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 II.2.4. Silicity Dolního a Horního Rakouska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 II.2.4.1. Radiolarity typu Wien-Mauer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 II.2.4.2. Radiolarity a rohovce ze štěrků Dunaje a jeho předchůdců . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 II.2.4.3. Menilitové rohovce zellendorfského souvrství (karpatská předhlubeň) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 II.2.5. Silicity Bavorska, Durynska a Saska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 II.2.5.1. Paleozoické (zejména silurské) silicifikované břidlice (Kieselschiefern) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 II.2.5.2. Triasové rohovce (Karneol, Muschelkalkhornstein, Keuperhornstein) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 II.2.5.3. Rohovce jurských vápenců při lužickém nasunutí v Sasku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 II.2.5.4. Jurské rohovce Franské Alby západně od Regensburgu (oblast Dunaj ­ Altmühl) . . . . . . . . . . . . . . .87 II.2.5.5. Rohovce reliktů jurských vápenců mezi Regensburgem a Pasovem (typ Flintsbach) . . . . . . . . . . . . .88 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 II.2.6. Silicity Polska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 II.2.6.1. Ordovické chalcedonové rohovce, Góry Świętokrzyskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 II.2.6.2. Silurské křemité břidlice s lydity (łupki krzemionkowe z lidytami), Góry Kaczawskie a Świętokrzyskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 II.2.6.3. Devonské kostomlocké rohovce, Góry Świętokrzyskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 II.2.6.4. Devonský radiolarit typu Bardo (rogowiec bardzki). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 II.2.6.5. Permské limnosilicity vnitrosudetské pánve (Niecka Śródsudetska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 II.2.6.6. Triasové rohovce gorazdeckých vrstev (Wyżyna Śląska, Góry Świętokrzyskie) . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 II.2.6.7. Silicity krakovsko-čenstochovské jury, jižní část (Krakovsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 II.2.6.8. Silicity krakovsko-čenstochovské jury, střední část (varieta G). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 II.2.6.9. Silicity krakovsko-čenstochovské jury, severní část (varieta Gojść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 II.2.6.10. Silicity typu Opole-Groszowice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94 II.2.6.11. Křídový rohovec typu Wielka Wieś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95 II.2.6.12. Páskovaný silicit typu Krzemionki (krzemień pasiasty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95 II.2.6.13. Čokoládový silicit (krzemień czekoladowy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96 II.3.6.14. Tmavý křídový silicit typu Ożarów (krzemień ożarowski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 II.3.6.15. Kropenatý silicit typu Świeciechów (krzemień nakrapiany, świeciechowski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 II.2.6.16. Silicifikované slínovce opolské křídy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 5o B s a h II.2.5.17. Křídová opuka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 Silicity Karpat v Polsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 II.2.6.18. Radiolarity bradlového pásma (Pieniny) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 II.2.6.19. Mikušovický rohovec (rogowiec mikuszowicki) slezské jednotky flyše. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100 II.2.6.20. Silicit typu Bircza skolské jednotky flyše (krzemień z Birczy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 II.2.6.2.1. Menilitové rohovce dukelské jednotky flyše . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 II.2.6.22. Jawornické silicifikované slínovce až rohovce dukelské jednotky flyše . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 II.2.6.23. Dynowské silicifikované slínovce skolské jednotky flyše . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 II.2.7. Silicity Slovenska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 II.2.7.1. Spodnopaleozoické lydity (radiolarity) gelnické skupiny gemerika a harmónské skupiny v Malých Karpatech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106 II.2.7.2. Svrchnokarbonské a permské limnosilicity (gejzirity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 II.2.7.3. Triasové radiolarity meliatské skupiny, jihovýchodní Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 II.2.7.4. Triasové a spodnojurské rohovce z jaderných pohoří tatrika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 II.2.7.5. Jurské radiolarity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 Středno- až svrchnojurské radiolarity bradlového pásma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 Radiolarity typu Vršatské Podhradie (severovýchodně od Vlárského průsmyku) . . . . . . . . . . . . . . .108 II.2.7.6. Rohovce nejvyšší jury až spodní křídy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 II.2.7.7. Paleogenní menilitové rohovce dukelské jednotky flyše . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 II.2.7.8. Paleogenní silicifikované jílovce až rohovce magurské skupiny flyše (tzv. ondavské nebo hnědé rohovce). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 II.2.7.9. Numulitové silicity z paleogénu na jižním Slovensku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 II.2.7.10. Miocenní limnosilicity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 II.2.8. Silicity Maďarska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 II.2.8.1. Paleozoické silicity (lydity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 II.2.8.2. Triasový budínský rohovec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 II.2.8.3. Svrchnotriasové a spodnojurské rohovce z Bakoňského lesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 II.2.8.4. Jurský radiolarit typu Szentgál . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 II.2.8.5. Jurský radiolarit typu Bakonycsernye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 II.2.8.6. Jurský radiolarit typu Hárskút . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 II.2.8.7. Jurské radiolarity z pohoří Gerecse (Lábatlan, Dunaszentmiklós). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 II.2.8.8. Jurský radiolarit až radiolariový rohovec typu Tata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 II.2.8.9. Svrchnojurský až spodnokřídový radiolariový rohovec typu Sümeg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 II.2.8.10. Křídový pazourek typu Tevel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 II.2.8.11. Terciérní gejzirity, limnosilicity a limnoopality (Miskolc, Korlát, Erdőbénye) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 II.3. Minerály SiO2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 II.3.1. Křemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 II.3.2. Křišťál, citrín, záhněda, růženín . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 II.3.2.1. Morava . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 Citrín, křišťál a záhněda jihovýchodně od Žďáru nad Sázavou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 Křišťál a záhněda jižně od Brtnice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 Záhněda a křišťál z okolí Bílovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 II.3.2.2. České a polské Slezsko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 Křišťál ze Žulové ­ Andělských Domků . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 Křišťál z Jegłowe u Strzelina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 II.3.2.3. Jižní Čechy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 II.3.2.4. Rakousko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 II.3.2.5. Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 II.3.2.6. Maďarsko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 II.3.2.7. Význam křišťálu, citrínu a záhnědy z Českého masivu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 II.3.3. Hydrotermální chalcedon a jeho variety (jaspis, achát) z permských vulkanitů. . . . . . . . . . . . . . . . . .130 II.3.3.1. Kozákovský jaspis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 II.3.3.2. Bezděčínský chalcedon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 II.3.3.3. Jaspisy a chalcedony z polské části vnitrosudetské pánve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 K a m e n n é s u r o v i n y v p r a v ě K u v ý c h o d n í č á s t i s t ř e d n í e v r o p y6 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 II.3.4. Opály z terciérních vulkanitů Západních Karpat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 II.3.4.1. Střední Slovensko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 II.3.4.2. Východní Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 II.3.4.3. Severní Maďarsko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 II.3.5. Křemičité zvětraliny serpentinitů a dalších metamorfitů. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 II.3.5.1. Západní Morava . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 II.3.5.2. Dolní Rakousko a Burgenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 II.3.5.3. Jižní Čechy: Blanský les. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 II.3.5.4. Jižní Čechy: Písecko, Bechyňsko a Strakonicko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 II.3.5.5. Severozápadní Čechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 II.3.5.6. Severozápadní Morava: Moravská Třebová a Boršov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 II.3.5.7. Dolní Slezsko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 II.3.5.8. Východní Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 II.4. Přírodní skla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 II.4.1. Karpatský obsidián a perlit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 II.4.1.1. Obsidián ze Zemplínských vrchů, jihovýchodní Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142 II.4.1.2. Obsidián z Tokajsko-zemplínských vrchů, severovýchodní Maďarsko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143 II.4.1.3. Obsidián a perlit ze Zakarpatské Ukrajiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 II.4.1.4. Perlit z Hliníku nad Hronom ­ Szabovy skály, střední Slovensko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 II.4.1.5. Využívání obsidiánu v pravěku střední Evropy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 II.4.2. Kozákovský tachylit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 II.4.3. Saský smolek (Pechstein) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 II.4.4. Vltavíny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 II.5. Klastické křemičité sedimenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 II.5.1. Křemence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 II.5.1.1. Ordovické křemence Barrandienu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 II.5.1.2. Křemenec typu Lipnice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153 II.5.1.3. Křemenec typu Bečov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154 II.5.1.4. Křemenec typu Tušimice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155 II.5.1.5. Křemenec typu Skršín. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156 II.5.1.6. Křemenec typu Kamenná Voda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157 II.5.1.7. Křemenec typu Profen-Zauschwitz (Sasko a Sasko-Anhaltsko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157 II.5.1.8. Křemence až křemenné slepence typu sluňák . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157 II.5.2. Rohovcové brekcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 II.6. Ostatní horniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 II.6.1. Porcelanity a kontaktní rohovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 II.6.1.1. Porcelanity z české křídové pánve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161 Porcelanit z Kunětické hory u Pardubic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 Porcelanit z Čeřovky u Jičína . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 II.6.1.2. Porcelanity ze severočeské terciérní pánve (Mostecko a Lounsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 II.6.1.3. Porcelanity z jihovýchodní Moravy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 Porcelanit z Bučníku u Komně . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 Porcelanity z Medlovic u Uherského Hradiště . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164 II.6.1.4. Kontaktní rohovce z okolí hornin těšínitové asociace v karpatském flyši. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164 II.6.1.5. Porcelanit z Góry Śv. Anny (polské Slezsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165 II.6.1.5. Kontaktní rohovce v Čechách . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165 II.6.2. Jemnozrnné vulkanity, subvulkanity a vulkanoklastika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166 II.6.2.1. Permské kyselé subvulkanity moldanubika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166 II.6.2.2. Permský silicifikovaný páskovaný tuf typu Gnandstein (Sasko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167 II.6.2.3. Triasový felzitický metaryolit (,,kvarcporfyr") z Bükku (Maďarsko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167 II.6.3. Silicifikovaní koráli typu Příbor-Klokočov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167 II.6.4. Silicifikovaná dřeva (xylolity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168 II.6.4.1. Permokarbonská silicifikovaná dřeva z podkrkonošské pánve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168 II.6.4.2. Permokarbonská silicifikovaná dřeva z boskovické brázdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169 7o B s a h II.6.4.3. Terciérní silicifikovaná dřeva z jihočeských pánví . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169 II.6.4.4. Terciérní silicifikovaná dřeva z jižní Moravy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169 II.6.4.5. Terciérní silicifikovaná dřeva ze kry Maleníku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170 II.6.4.6. Terciérní silicifikovaná dřeva ze slovenských neovulkanitů (tzv. dřevité opály) . . . . . . . . . . . . . . . .170 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 iii. suroviny Kamenných Broušených artefaKtů. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 III.1. Metamorfované horniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 III.1.1. Kontaktně metamorfované metabazity, zelené břidlice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 III.1.1.1. Metabazity typu Jizerské hory (severní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 III.1.1.2. Zelené břidlice až amfibolity typu Želešice (jižní Morava). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179 III.1.1.3. Zelené břidlice typu Felsőcsatár (západní Maďarsko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180 III.1.1.4. Metabazity Malých Karpat (západní Slovensko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .181 III.1.1.5. Zelené břidlice z Pyszczyńske Góry (jihozápadní Polsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .181 III.1.2. Amfibolity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 III.1.3. Metabazity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 III.1.4. Serpentinity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .184 III.1.4.1. Mnichovský serpentinit (západní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185 III.1.4.2. Serpentinity Blanského lesa (jižní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185 III.1.4.3. Serpentinity Jańskiej Góry a masivu Gogolów-Jordanów (jižní Polsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186 III.1.4.4. Serpentinit z Bernsteinu (Burgenland, Rakousko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 III.1.5. Jadeitit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188 III.1.6. Nefrit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190 III.1.7. Eklogity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191 III.1.7.1. Eklogity masivu Beigua (Ligurie, severní Itálie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .192 III.1.8. Mramory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193 III.1.8.1. Mramor z Bílého kamene u Sázavy (střední Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195 III.1.9. Křemen-sillimanitické horniny (západní Morava, jižní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196 III.1.10. Ostatní metamorfované horniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 III.2. Vyvřelé horniny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 III.2.1. Diority, porfyrické mikrodiority (dioritové porfyrity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 III.2.1.1. Všesměrné amfibolické diority brněnského masivu (jižní Morava) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 III.2.1.2. Porfyrické mikrodiority (dioritové porfyrity) brněnského masivu (jižní Morava) . . . . . . . . . . . . . .203 III.2.2. Andezity, paleoandezity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 III.2.3. Melafyry (permokarbonské bazaltické andezity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 III.2.4. Gabra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 III.2.5. Bazaltické horniny (bazalty, bazanity, nefelínity, tefrity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .207 III.2.6. Diabasy, metadiabasy, metadolerity (paleobazalty, doleritické paleobazalty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 III.2.7. Spility a jejich vulkanoklastika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 III.2.8. Těšínity a pikrity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209 III.2.9. Fonolity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 III.2.10. Granity, granodiority, křemenné diority, ryolity, dacity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 III.3. Sedimentární horniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212 III.3.1. Kulmské prachovce, prachovité břidlice a droby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212 III.3.2. Pískovce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 III.3.3. Paleogenní jílovce (východní Slovensko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 III.3.4. Vápence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 III.3.5. Bituminózní sideritický jílovec (švartna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 III.3.6. Březinské břidlice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 III.3.7. Železné rudy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 III.3.8. Ostatní sedimentární horniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 iv. suroviny nátepních destičeK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 K a m e n n é s u r o v i n y v p r a v ě K u v ý c h o d n í č á s t i s t ř e d n í e v r o p y8 v. suroviny BrousKů a Brusných Kamenů (polisoárů) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 vi. suroviny drtidel, mlecích Kamenů a žernovů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227 VI.1. Neolit až doba halštatská. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228 VI.2. Doba laténská. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229 VI.3. Doba raně středověká . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230 VI.4. Biotitický granit typu Říčany a granitoidy středočeského plutonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 VI.5. Biotitický granit typu Ślęża (jihozápadní Polsko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232 VI.6. Ryolitový ignimbrit typu Žernoseky (severní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233 VI.7. Trachybazalt (tefritický fonolit) z Kunětické hory (východní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 VI.8. Ryolity středoslovenských miocenních vulkánů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235 VI.9. Andezity středoslovenských miocenních vulkánů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235 VI.10. Křemence a slepence od Lipoltic (východní Čechy). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236 VI.11. Kulmské droby a slepence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236 VI.12. Arkózové pískovce a arkózy limnického permokarbonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237 VI.13. Svory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238 VI.13.1. Turmalinický svor typu Čučice (jihozápadní Morava) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239 VI.13.2. Turmalinický svor typu Altenhof (Gars am Kamp, Dolní Rakousko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .240 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 vii. suroviny Kamenných přeslenů . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 VII.1. Proterozoická růžová břidlice z Ovruče (Ukrajina). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 VII.2. Křídový vápenec z Opole (jižní Polsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246 VII.3. Jílovité prachovce až prachovité břidlice z Uherského Hradiště ­ Sadů (jižní Morava). . . . . . . . . . . . . . .246 VII.4. Křídové opuky (východní Čechy, Malopolsko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 VII.5. Mastková břidlice z Prachatic (jihozápadní Čechy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 viii. Kamenná sůl (halit) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 VIII.1. Miocenní sůl z Prešovska (východní Slovensko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 VIII.2. Miocenní sůl z Marmarošské Solotviny (Akna Slatina, Zakarpatská Ukrajina) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 VIII.3. Miocenní sůl z Wieliczky u Krakova (jižní Polsko) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 VIII.4. Permotriasová sůl Solnohradska (Rakousko). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 VIII.5. Permská sůl z oblasti Stassfurt ­ Halle (východní Německo). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 iX. fosílie a další Kamenné Kuriozity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 X. Kamenné pseudoartefaKty a falzifiKáty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 Xi. oBrazová příloha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265