System administracji publicznej w Polsce System administracji publicznej w Polsce Warszawa, lipiec 2014 r. Wykonanie: DWJST | DAP System administracji publicznej w Polsce Główne etapy przemian ustroju administracji publicznej w Polsce po 1989 roku • 1990 r. - wprowadzenie samorządu na poziomie gmin • 1996 r. - pilotaż - przyjęcie rozwiązań umożliwiających przekazanie dużym miastom (oraz tzw. miejskim strefom usług publicznych) realizacji zadań o charakterze ponadgminnym • 1999 r. - ustanowienie nowego stopnia samorządu terytorialnego powiatu oraz wprowadzenie samorządu na szczeblu wojewódzkim System administracji publicznej w Polsce Generalne założenia reformy administracji publicznej • wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego • zasada subsydiarności • efektywność realizacji zadań publicznych • przejrzystość struktur administracji oraz procesu podejmowania decyzji • zdolność dostosowywania się struktur administracji do zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych System administracji publicznej w Polsce Zmiany na mapie województw wprowadzone w 1999 r. układ województw przed reformą (do końca 1998 r.) układ województw po reformie (od stycznia 1999 r.) System administracji publicznej w Polsce Potencjał terytorialno-demograficzny jednostek podziału administracyjnego rodzaj jednostki liczba jednostek średnia powierzchnia w km2 średnia liczba ludności województwo 16 19 500 2 400 000 powiat 314 974 81 000 miasto na prawach powiatu 65 108 198 000 gmina 2 479 126 15 400 System administracji publicznej w Polsce Struktura sytemu polskiej administracji publicznej poziom centralny poziom wojewódzki poziom powiatowy poziom gminny Administracja rządowa Administracja samorządowa Rada Ministrów administracja niezespolona administracja niezespolona URZĄD WOJEWÓDZKI administracja zespolona administracja zespolona URZĄD MARSZAŁKOWSKI STAROSTWO POWIATOWE URZĄD GMINY System administracji publicznej w Polsce Administracja rządowa w województwie • Wojewoda będący: – przedstawicielem Rządu w terenie, – zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej (m.in. Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Ochrony Środowiska, Inspekcji Handlowej), – organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego. • Organy administracji niezespolonej (m.in. administracja celna i skarbowa, wojskowa, statystyczna). System administracji publicznej w Polsce Administracja zespolona • zespolenie organizacyjne (m.in. regulowanie przez wojewodę organizacji jednostek administracji zespolonej) • zespolenie finansowe (włączenie budżetów jednostek zespolonych do budżetu wojewody) • zespolenie osobowe (wpływ wojewody na obsadę najważniejszych stanowisk w jednostkach administracji zespolonej) • zespolenie kompetencyjne (wykonywanie przez administrację zespoloną zadań w imieniu wojewody) System administracji publicznej w Polsce Gmina • wg Konstytucji RP podstawowa jednostka samorządu terytorialnego • wszystkie zadania publiczne o charakterze lokalnym nie zastrzeżone do kompetencji innych organów (m.in. z zakresu ładu przestrzennego, gospodarki komunalnej, pomocy społecznej, edukacji szczebla podstawowego, zdrowia…) • organy gminy - wybierane w wyborach bezpośrednich: – rada gminy (organ stanowiąco-kontrolny) – wójt / burmistrz / prezydent miasta (organ wykonawczy) System administracji publicznej w Polsce Powiat • samorząd o charakterze lokalnym • zadania o charakterze ponadgminnym (m.in. z zakresu przeciwdziałania bezrobociu, porządku i bezpieczeństwa publicznego, edukacji na poziomie ponadpodstawowym, ochrony praw konsumentów, zdrowia, pomocy społecznej) • organami powiatu są: – rada powiatu (organ stanowiąco-kontrolny) wybierana w wyborach powszechnych – zarząd powiatu (organ wykonawczy na którego czele stoi starosta) wyłaniany przez radę • Jednostki administracji wykonujące zadania inspekcyjno-kontrolne (Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Nadzoru Budowlanego) System administracji publicznej w Polsce Województwo • jednostka administracji o charakterze regionalnym • dualistyczny (rządowo-samorządowy) charakter administracji publicznej na szczeblu województwa • samorząd województwa wykonuje zadania m.in. zakresu polityki regionalnej (np. określanie kierunków rozwoju województwa, tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, rozwijanie infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim) • organami samorządu województwa są: – sejmik województwa (organ stanowiąco-kontrolny) wybierany w wyborach powszechnych – zarząd województwa (organ wykonawczy z marszałkiem województwa na czele) wyłaniany przez sejmik System administracji publicznej w Polsce Pracownicy samorządowi • status określony pragmatyką dla pracowników samorządowych • otwarty i konkurencyjny nabór na wolne stanowiska urzędnicze • minimalne wymagania kwalifikacyjne i przedziały wynagrodzeń określone w drodze rozporządzenia RM • zakaz bezpośredniej podległości służbowej osób spokrewnionych • zakaz wykonywania zajęć sprzecznych lub związanych z zajęciami wykonywanymi w ramach obowiązków służbowych System administracji publicznej w Polsce Współpraca Rządu z administracją samorządową Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego Historia • Utworzenie samorządu terytorialnego: ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (gminnym) • Powołanie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego: zarządzenie nr 20 Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lipca 1993 r. w sprawie powołania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego • Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie powołania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego z dnia 15 lipca 1997 r. oraz kolejne z 5 lutego 2002 r. Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach RP w Komitecie Regionów UE System administracji publicznej w Polsce Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST) • stanowi forum wypracowywania wspólnego stanowiska Rządu i samorządu terytorialnego • rozpatruje problemy związane z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego i z polityką państwa wobec samorządu, a także sprawy dotyczące samorządu terytorialnego znajdujące się w zakresie działania Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych, do których należy Rzeczpospolita Polska System administracji publicznej w Polsce KWRiST - zadania 1. wypracowywanie wspólnego stanowiska Rządu i samorządu terytorialnego w zakresie ustalania priorytetów gospodarczych i społecznych w sprawach dotyczących: – gospodarki komunalnej i funkcjonowania samorządu gminnego i powiatowego, – rozwoju regionalnego i funkcjonowania samorządu województwa 2. dokonywanie przeglądów i ocen warunków prawnych i finansowych funkcjonowania samorządu terytorialnego 3. analizowanie informacji o przygotowywanych projektach aktów prawnych, dokumentach i programach rządowych dotyczących problematyki samorządu terytorialnego 4. opiniowanie projektów aktów normatywnych, programów i innych dokumentów rządowych dotyczących samorządu terytorialnego System administracji publicznej w Polsce KWRiST - skład • W skład Komisji wchodzą przedstawiciele strony rządowej i strony samorządowej w równej liczbie • Strona rządowa: – minister właściwy do spraw administracji publicznej – 11 przedstawicieli powoływanych i odwoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej System administracji publicznej w Polsce KWRiST - skład • Stronę samorządową stanowią wyznaczeni przedstawiciele ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego – Po 2 osoby reprezentujące: • gminy powyżej 300 000 mieszkańców • gminy posiadające status miasta • gminy miejsko-wiejskie • gminy wiejskie – 2 osoby wyznaczone przez ogólnopolską organizację reprezentującą jednostki samorządu powiatowego – 2 osoby wyznaczone przez ogólnopolską organizację reprezentującą jednostki samorządu województw System administracji publicznej w Polsce KWRiST - organizacja 1. pracami Komisji kierują współprzewodniczący: – minister właściwy do spraw administracji publicznej, jako przedstawiciel strony rządowej – przedstawiciel samorządu terytorialnego, wybrany przez stronę samorządową 2. do zadań współprzewodniczących należy: – przewodniczenie posiedzeniom Komisji – ustalanie harmonogramu prac Komisji – ustalanie składów stałych i doraźnych zespołów problemowych – powoływanie i odwoływanie współprzewodniczących stałych i doraźnych zespołów problemowych 3. Komisja realizuje zadania w ramach posiedzeń plenarnych, posiedzeń zespołów oraz w trybie obiegowym 4. W ramach Komisji działa 12 zespołów System administracji publicznej w Polsce KWRiST – organizacja / zespoły • Zespół do spraw Międzynarodowych • Zespół do spraw Systemu Finansów Publicznych • Zespół do spraw Edukacji, Kultury i Sportu • Zespół do spraw Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej • Zespół do spraw Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej i Środowiska • Zespół do spraw Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli • Zespół do spraw Obszarów Wiejskich, Wsi i Rolnictwa • Zespół do spraw Społeczeństwa Informacyjnego • Zespół do spraw Statystyki Publicznej • Zespół do spraw Ustrojowych (doraźny) • Zespół do spraw Wzmocnienia Potencjału Administracji Samorządowej (doraźny) • Zespół do spraw Funkcjonalnych Obszarów Metropolitalnych i Miejskich System administracji publicznej w Polsce 1) Zespół nie powinien liczyć więcej niż 14 członków 2) W skład zespołu wchodzą, w równej liczbie, przedstawiciele dwóch stron 3) Skład osobowy zespołu ustalają współprzewodniczący Komisji 4) Pracami stałych i doraźnych zespołów problemowych kierują ich współprzewodniczący, reprezentujący stronę rządową i stronę samorządową 5) Do zadań współprzewodniczących należy: • przewodniczenie posiedzeniom zespołów • ustalanie harmonogramu prac zespołów • sporządzanie okresowych informacji dla Komisji o pracach zespołów KWRiST – organizacja / zespoły 1. Zespół nie powinien liczyć więcej niż 14 członków 2. W skład zespołu wchodzą, w równej liczbie, przedstawiciele dwóch stron 3. Skład osobowy zespołu ustalają współprzewodniczący Komisji 4. Pracami stałych i doraźnych zespołów problemowych kierują ich współprzewodniczący, reprezentujący stronę rządową i stronę samorządową 5. Do zadań współprzewodniczących należy: – przewodniczenie posiedzeniom zespołów – ustalanie harmonogramu prac zespołów – sporządzanie okresowych informacji dla Komisji o pracach zespołów System administracji publicznej w Polsce KWRiST – organizacja • posiedzenia Komisji służą opiniowaniu projektów dokumentów oraz zajmowaniu stanowisk w sprawach, które zostały przygotowane przez zespoły • Komisja wyraża opinię na zasadzie jej uzgodnienia przez obie strony • opinia może zawierać odrębne stanowiska w kwestiach szczegółowych • w przypadku braku uzgodnienia każda ze stron przyjmuje własne stanowisko • każda ze stron Komisji może zająć stanowisko w sprawie dotyczącej samorządu terytorialnego System administracji publicznej w Polsce KWRiST – organizacja • posiedzenia Komisji odbywają się w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na 2 miesiące (przez ostatnie 5 lat co miesiąc) • pierwsze posiedzenie Komisji w nowym składzie zwołuje minister właściwy do spraw administracji publicznej w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu przedstawicieli strony samorządowej • obsługę organizacyjną Komisji i jej zespołów problemowych zapewnia sekretarz Komisji wyznaczony przez współprzewodniczącego Komisji reprezentującego stronę rządową • obsługę organizacyjną, techniczną i kancelaryjno-biurową Komisji, jej zespołów i sekretariatu zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw administracji publicznej System administracji publicznej w Polsce KWRiST – statystyka • W 2013 roku odbyło się – 12 posiedzeń Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego – ok. 70 posiedzeń zespołów problemowych • Do końca czerwca 2014 roku odbyło się: – 6 posiedzeń Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego – 37 posiedzeń zespołów problemowych