Jaromír a jeho doba I. I. Jak to všechno začalo: Břetislav v Hnězdně, Břetislav v Řezně. Althoff, G.: Königsherrschaft und Konfliktbewaltigung im 10. und 11. Jahrhundert. In: Týž: Spielregeln der Politik im Mittelalter, s. 22-57. Hlaváček, I.: Angebliche Versuch der Přemysliden des 11. Jahrhunderts um das Landesezbistum in Prag. In: Prusy -- Polska -- Europa: Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowoźytnych. Prace ofiarowane Profesorowi Zenonowi Nowakowi w 65 roczniczę urodzin i 40 pracy naukowej. Wyd. A. Radzimiński -- J. Tandecki. Toruń 1999, s. 35-44. Krzemieńska, B.: Boj knížete Břetislava I. o upevnění českého státu (1039-1041). Praha 1979 (= Rozpravy ČSAV: řada společenskovědní 89, seš. 5). Krzemieńska, B.: Sprawa w chronologii wyprawy Brzetyslawa I na Połskę. Zeszyty naukowe Uniwersitetu Łodzkiego: Nauki humanistyczno-społeczne: Seria I, zesz. 12. Łodź 1959, s. 23-37. Novotný, V.: České dějiny I. 2. Od Břetislava I. po Otakara I. (1035-1197). Praha 1913, s. 15-55, s. 656-658. Perlbach, M.: Die Kriege Heinrichs III. gegen Böhmen 1039-1041. Forschungen zur deutschen Geschichte 10, 1870, s. 427-465. Třeštík, D.: Miszellanea zu den St. Wenzelslegenden II: Laurentius aus Monte Cassino und Laurentius aus Amalfi. Mediaevalia Bohemica 1, 1969, s. 73-92. Schnith, K.: Recht und Friede. Zum Königsgedanken im Umkreis Heinrichs III. HJb 81, 1961, s. 22-57. Steindorff, E.: Jahrbücher des Deutschen Reichs unter Heinrich III., 1. Leipzig 1874, s. 60-68, s. 89-93, s. 103, s. 106-112. Wihoda, M.: Between the emperor and the pope: a traumatic century of Czech history. In: The Neighbours of Poland in the 11^th century. Red. P. Urbańczyk. Warsaw 2002, s. 111-136. Herrimanni Augiensis Chronicon. MGH SS 5, s. 123: "Heinricus rex mota in Boemiam expeditione, cum dux gentis Brezislaus filium suum obsidem ei misisset, seque ipsum venturum et imperata facturum, licet ficte, promisisset, statim rediit." Cosmae Chronica II. 11. MGH SRG N. S. 2, s. 98: "Qui te modo pugnando vicisse gaudes, si supplicando vicisses, melior multo victor fuises; ...". Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 23: "Rex in Mimigartovurti initiavit, ubi Bohemico duci filium suum, quem vadem habuit, remitti mandavit, ut ipse captivos rederet, quos in praedicto bello cepisset ...". Herimanni Augiensis Chronicon. MGH SS 5, s. 123: "Heinricus rex, reddito Boemano duci obside filio suo, captivos in silva captos redemit." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 24: "Diebus rogationum principum conventum in Seligenstatt evocavit, consilium habiturus, qualiter dedecus suum esset correcturus. Illo Boemiorum legati devenere, seque ipsumque ducem in regis conspectum venturum spoponderunt. Nihil impetrantes redierunt, quoniam, pacem saepius hoc anno temptantes, principes audierunt consiliantes, dux nisi semet una cum regno deditum veniret, regem cum exercitu super se rursus venturum sciret." Annales Altahenses Maiores ad a. 1041. MGH SRG [4], s. 24: "Nihil impetrantes redierunt, quam pacem saepius hoc anno temptantes, principes audierunt consiliantes, dux nisi semet una cum regno deditum veniret, regem cum exercitu super se rursus venturum sciret." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 26: "Item ad Boemos facta est expedicio meliori, quam pridem, Deo gratias auspicio. Ipsi quidem Sclavi regiae noluerant subdi potestati, sperantes, semet nunc quoque victores fore, ut fuerant prioris anni expeditione...". Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 26: "Rex autem Heinricus cum omnibus suis principibus humiliavit se Deo, cum propheta dicens ore et animo: Bonum mihi, Domine, quod humiliasti me, illam scripturam semper meditans, quod Dominus corripit castigando, corripit omnem filium, quem recepit." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 26: "Ubi saepe nuncii ducis advenerunt, sed nihil regia maiestate dignum retulere." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 27: "Hoc in tempore dux, certior factus de suo et suorum periculo, legatos tandem frequentes direxit ex animo ad omnes principes, ut deprecatores essent, sed quandoquidem conditionem placitam non obtulerunt, saepius infecto negocio redire coacti sunt." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 27: "Igitur multi terrae principes una cum Pragensi episcopo caesarem adeunt, inscio duce se dedunt, gratiamque obtinent, consilium incolarumque aperiunt, aut ipsi duci ad caesarem sponte veniendum, aut ipsum propediem in vinculis sese deducturos. Quod ubi dux cognovit, insidias praeoccupavit, legatos ex animo suplices mittit, omnium familiatorum purpuratorum auxilium ac opem implorat, ut liceret, sese cum omni regno suisque dedere et gratiam caesaris, veluti ipsi suisque placeret, quaerere." Cosmae Chronica II. 12. MGH SRG N. S. 2, s. 99: "Ibi nihil actum dignum est relatu comperi, nisi quod presul Severus caesaris ad castra clam noctu fugit ab urbe timens, ut estimo, ne quasi domino suo rebellis privaretur sedis sue honore pontificalis. Quod videns dux Bracizlaus nescit, quid faciat, mentem dolo undique turbat. Iam penitet eum olim pugnasse contra caesarem, ...". Annalista Saxo ad A. 1042 . MGH SS 6, s. 685: "Ibi conmorantes (král a Ekkehard) aliquod tempus, tractaverunt, quod ibi esse agendum. Interim Severus Pragesis episcopus conperit, Bardonem Mogontinum metropolitanum sinodali iure eum velle inquietare, eo quod destructor esset ecclesiarum Poloniae et reliquias sancti Adalbert et aliorum sanctorum ibi quiescentium raptu transtulisest in Boemiam, pallium autem aput apostolicum contra fas et ius sibi usurpare vellet. Idcirco, duce ignorante, clam ad regem venit, ac se de his omnibus plene ac fideliter excusavit, et ulterius duci non confidens, mansit apud regem." Annales Gradicenses et Opatovicenses ad A. 1041. FRB 2. 2, s. 390: "Henricus imperator hostiliter invadit Boemiam, et igne vastat eam, sui ulciscens iniuariam, et usque ad sybenu montem perveniens, ibi castra metatus est, et dux Bracizlaus redit in eius gratiam per coniugem suam." Annales Gerlaci Milovicensis. FRB 2. 2, s. 480: "Pragensem episcopum meum fore capellanum, sicut omnes praedecessores sui patrum et avorum meorum fuerunt capellani". Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 27: "Hoc in tempore dux, certior factus de suo et suorum periculo, legatos tandem frequent direxit ex animo ad omnes principes, ut deprecatores essent, sed quandoquidem conditonem placitam non obtulerunt, saepius infecto negocio coacti redire." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 27: "Promisit quidem sub iuramento, se Radisbonam venturum et omnis subiectionis humilitate caesaris subditurum et octo millia semmisses pondere regio pensurum et omnes captivos de Bolania redditurum et quicquid caessar vel cuiquam purpuratorum vo vel fraude subtraxisset, totum in integrum restituturum. Et huius rei quinque dedit obsides, filium scilicet suum et pueros quatuor principum, quos caesar morte, ..., perderet, nisi ipse condicta perficeret.". Herimanni Augiensis Chronicon. MGH SS 5, s. 123: "...donec dux malis subactus pacem postularet, sui dedicionem et cum tota gente subiectionem Ratisponam se ad regem venturum et imperata facturum, fidelibus regis ad se vocatis promitterat. Quod etiam rege discediente mox factis implevit ...". Annales Hildesheimenses ad A. 1042. MGH SRG [8], s. 45 (= Ekkehardi Chronicon Universale. MGH SS 6, s. 195): "...rebellem ducem obsides dare ipsumque post se Ratisponam ad deditionem humillimam venire sibique iureiurando fidelitatem ac servicium confirmare coartat." Cosmae Chronica II. 12. MGH SRG N. S. 2, s. 99-100: "Nostra terra tua est camera, nosque tui sumus et tui esse cupimus. ... Insuper ei promittit mille et quinquagentas marcas denariorum, quod erat tributum trium annorum iam preteritorum." Annalista Saxo ad A. 1042. MGH SS 6, s. 686: "Dux namque Boemicus quantocius se fidei marchionis Eckihardi conmittens, humillima satisfactione venit ad regem, offerens censum Boemice terre cum maxima honorificentia regalium donorum. Deinde pro fidelitate ac servitute facto iuramento datisque obsidibus reversus est (Jindřich) in patriam." Annales Altahenses Maiores ad A. 1041. MGH SRG [4], s. 27: "Dehinc duarum hebdomadarum spacio peracto, venit dux die condicto cum plerisque suis princibus et regiis, ut dignum erat, muneribus, et caesare sedente in palatio cum caetu seniorum, procidit ille ante consessum illorum discalciatus, ut poscebat honor regius, iam plus humiliatus, quam antea supra se fuerit exaltatus. Primates ergo nostri, eius miseriae compassi, suum illi praebuere auxilium, regi decenter dant consilium, ut supplicem clementer susciperet et priorem dominatum illi redderet. Quem ubi recepit, iusiurandum regi fecit, ut tam fidelis illi maneret, quam miles seniori esse deberet, omnibus amicis eius fore se amicum, inimicis inimicum, et nihil plus Bolaniae vel ullius regalis provinciae sibimet submittere, nisi duas regiones, quas ibi meruit suscipere." Cosmae Chronica II. 8. MGH SRG N. S. 2, s. 94: "... Pippinus rex fecit quod voluit; vos autem nisi quod volo faciatis, ostendam vobis, quot pictos habeam clipeos quid bello valeam." Lamperti Annales ad A. 1076-1077. MGH SRG [38], s. 284-285: "... potentiam opesque barbarorum in tantum aluissent, ut iam tertio dux Boemicus regnum Teutonicum ferro et igne populabundus peragrasset, ...". Diplomata Heinrici IV., 2. MGH DD 6. 2, č. 402, s. 531-532. II. Nepokojný bratr (Jaromír jako biskup, do roku 1075). 1. Dětství, mládí a volba. Fiala, Z.: K vyjasnění pojmů v marxistickém výkladu starších českých dějin. Na okraj článku D. Třeštíka "K sociální struktuře přemyslovských Čech", ČsČH XIX, 1971, s. 537-564. ČsČH 20, 1972, s. 234-244. Graus, F.: Adel, Land und Herrscher in Böhmen vom 10. bis 13. Jahrhundert. Nachrichten der Giesener Hochschulgesellschaft 35, 1966 Jan, L.: Vznik zemského soudu a správa středověké Moravy. Brno 2001 (= Knižnice Matice moravské 6). Krzemieńska, B.: Břetislav a jeho doba. Praha 1986. Klápště, J.: Paměť krajiny středověkého Mostecka. Most 1994. Kopal, P.: Neznámý známý rod. Pokus o genealogii Vršovců. SAP 51, 2001, s. 3-84. Koss, R.: Zur Frage nach der Entstehung und Entwickelung des böhmischen Herrenstandes. Prag 1920. Kuhn, H.: Die Grenzen der germanischen Gefolgschaft. ZRG GA 73 1956, s. 1-83. Novotný, V.: České dějiny I. 2. Praha 1912. Realencyklopädie für prostestantische Theologie und Kirche. Leipzig r. l. Sasse, B.: Die Sozialstruktur Böhmens in der Frühzeit. Historisch-archäologische Untersuchungen zum 9.-12. Jahrhundert. Berlin 1982 (= Berliner historische Studien 7: Germania Slavica IV). Třeštík, D.: K sociální struktuře přemyslovských Čech. Kosmas o knížecím vlastnictví půdy a lidí. ČsČH 19, 1971, s. Zháněl, S.: Jak vznikla staročeská šlechta. Příspěvek k nejstarším politickým a sociálním dějinám českým. Brno 1930. Žemlička, J.: "Duces Boemanorum" a vznik přemyslovské monarchie. ČsČH 37, 1989, s. Žemlička, J.: Dvacet "pánů" české země. ČMM 117, 1998, s. 293-309. Žemlička, J.: "Omnes Bohemi": od svatováclavské čeledi ke středověké šlechtě. MHB 3, 1993, s. 111-133. Kauza Podivín. a) Prameny b) A jejich interpretace. Beyer, K.: Ueber die Datierung einiger Briefe im Registrum Gregorii VII. und im Codex Udalrici. Forschungen zur deutschen Geschichte 21, 1881, s. 407-413. Breitenbach, A.: Ueber die Quellen und Glaubwürdigkeit des "Granum Catalogi praesulum Moraviae". ZVGMSchl 6, 1902, s. 274-300. Caspar, E.: Studien zur Register Gregors VII. NA 38, 1913, s. 143-226. Dünzelmann, E.: Die chronologische Noten des Registrum Gregorii VII. Forschungen zur deutschen Geschichte 15, 1875, s. 513-547. Hoffmann, H.: Zum Register und zu den Briefen Papst Gregors VII. DA 32, 1932, s. 86-131. Radoměřský, P.: Tajemná mincovna Zekir (zvaná též Sekýř) na jižní Moravě. Poklad z Běhařova u Klatov. AR 44, 1992, s. 243-257. Schieffer, R.: Tomus Gregorii papae. Bemerkungen zur Diskussion um das Register Gregors VII. AfD 17, 1971, s. 168-184. Třeštík, D.: Kosmova kronika. Studie k počátkům českého dějepisectví a politického myšlení. Praha 1968. Wihoda, M.: Causa Podivín. ČMM 117, 1998, s. 279-291. Cosmae Chronica II. 21. MGH SRG N. S. 2, s. 113: "...(Severus) concessiset promoveri Iohannem episcopum in Moravia". Cosmae Chronica II. 21. MGH SRG N. S. 2, s. 113: "... scilicet ut Pragensis presul XII villas, que sunt in omni Bohemia potiores, pro illo episcopio eligat, insuper et centum marcas argenti annuatim de camera ducis accipiat; curtem autem, que est in Moravia, ad Sekircostel, cum suis appendiciis ut antea sic et in posterum possideat, similiter et villam Sliunicam cum foro atque castrum ibidem situm in media aqua Zuartka nomine, Poduin dictum a conditure suo Podiua, Iudeo sed postea catholico." Granum catalogi ad A. 1063. AfÖG 78, s. 67: "Dux Wratislaus Bohemie de consensu Severi Pragensis episcopi sexti Moraviensem episcopatm a Pragensi episcopo divisit tempore Alexandri pape secundi et Henrici imperatoris tercii Johannemque canonicum Pragensem Moraviensem episcopum tercium instituit." Necrologium Bohemicum. Ed. F. Graus. In: týž: Necrologium Bohemicum -- martyriologium pragense a stopy nekosmovského pojetí dějin. ČsČH 15, 1967, s. 793: "XII. kal. Aug. Ordinacio Johannis tercii Moraviensis episcopi". Necrologium monasterii Altahae inferiori. MGH Necrologien 4. Hannover 1920, s. 67: "Ordinatio Iohannem episcopum et monachum nostre congregationis". Necrologium Tegernseense. MGH Necrologien 3. Hannover 1905, s. 155: "Iohannes episcopus de s. Mauricio" k 25. 11. Cosmae Chronica II. 27. MGH SRG N. S. 2, s. 120-121: "Postquam presul Gebehardus vidit, quo labor suus cessit in cassum, quia nec precibus nec muneribus nec per amitos flectere quivit fratrem suum Wratizlaum, ut suum reciperet concambium et Iohannem eliminaret epscopum atque iterum utrumque coadunaet episcopium vertit se ut Prometheus in alterius techne formam. "Quoniam quidem", inquid, "iam per IIII annos aut plus supplicando nequeo efficere quod volo, faciam quo queo et teste Deo aut utrumque coadunabo aut utroque carebo episcopio"." Cosmae Chronica II. 27. MGH SRG N. S. 2, s. 121: "Nec mora, disponit ire in curtem suam, que est ad Zekircostel in Moravia, et deflectens iter iam iamque palam nociturus et quasi fratrem suum visitaturus, adit Iohannem presulem Olomuc in urbe." Cosmae Chronica II. 28-29. MGH SRG N. S. 2, s. 123-124. Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 17. MGH EE Sel. 2. 1. Ed. E. Caspar. Berlin 1920, s. 27 z 8. 7. 1073: "... legatos nostros, Bernardum videlicet et Gregorium, qui ab hac sancta et apostolica sede ad vestras partes directi sunt, ...". Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 17. MGH EE Sel. 2. 1, s. 28: "Quorum frater vester Iarmir Bragensis episcopus, olim noster amicus, his nostris legatis Bernardum scilicet et Gregorium, ut audita percepimus, in tantum rebellis extitit, ...". CDB I, č. 60, s. 62-63: "Itaque de lite, quae inter te et fratrem tuum episcopum protractata est, et pro qua composcenda iam aliquotiens utique scripsimus, valde soliciti sumus" Cosmae Chronica II. 30. MGH SRG N. S. 2, s. 125: "Videns autem Romanus missus se esse despectum et dehonestatum ira motus suspendit eum (Jaromíra) ab omni officio sacaerdotali et dignitate privat episcopali." Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 38. MGH EE Sel. 2. 1, s. 60-61 ze 17. 12. 1073: "Causas vero et negotia, quę in partibus illis ad audientiam discussionemque legatorum nostrorum perlata peccatis impedientibus congrua determinatione diffiniri non poterant, sicut officii nostri cura nemine nos rogante compellit, ad eum, quem iustitia postulaverit, finem adiuvante Domino perducere procurabimus. Porro, quę ipsi inde statuerunt, interim, donec ad nos negotia perferantur, immota manere volumus atque apostolica auctoritate precipimus." Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 44. MGH EE Sel. 2. 1, s. 67-68: "Itaque presenti auctoritate tibi restituimus et tenenda concedimus, quęcunque a legatos nostris Bernardo videlicet et Gregorio, preter episcopale oficium tibi interdicta sunt, quoniam te expoliatum rebus ecclesię tuę inopia rerum neccessariarum obędientiam debitę satisfactionis non posse exequi, sicut supra diximus, conquerendo excusas." Cosmae Chronica II. 30. MGH SRG N. S. 2, s. 125: "quos audientes non solum canonici verum etiam per capella klerici omnes sciderunt sua oraria et denudaverunt ut in parascue altaria." Cosmae Chronica II. 30. MGH SRG N. S. 2, s. 126: "Videns autem cardinalis magis tumultum in populo fieri necessitate compulsus reddidit episcopo tantummodo sacerdotale officium; et nisi uterque episcopus eodem anno de inductis causis reddat rationem pontifici Romano, ambos constrigit banno." Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 45. MGH EE Sel. 2. 1, s. 68-69. CDB I, č. 63, s. 64-67, jehož autenticitu potvrzuje papežovo odmítnutí Siegfriedových námitek v Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 60. MGH EE Sel. 2. 1, s. 87-89 z 18. 3. 1074. Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 78. MGH EE Sel. 2. 1, s. 111-112 z 16. 4. 1074: "De causa vero, quę inter eum (Jaromírem) et Marovensem episcopum tandiu protractata est propter illius absentiam ita statuimus, ut in futura synodo ambo episcopi aut ipsi ad nos veniant aut tales nuntios mittant, quibus presentibus et causam ex utraque parte rationabiliter exponentibus nos sine omni ulterius dilatione puram super hac re iustitię diffinitionem inferre et contentionem eorum decidere Deo favente possimus." Registra Gregorii VII., 1. Kn. I. 78. MGH EE Sel. 2. 1, s. 111-112 z 16. 4. 1074: "... prepositura et castro sancti Wenzlai ...". Registra Gregorii VII., 1. Kn. II. 6. MGH EE Sel. 2. 1, s. 133-135 z 22. 9. 1074. Registra Gregorii VII., 1. Kn. II. 53. MGH EE Sel. 2. 1, s. 197-198 z 2. 3. 1075. CDB I, č. 287, s. 252 z roku 1178, jejímž prostřednictvím Soběslav II. daruje kapitule na Vyšehradě mj. "... in villa Slivniz IIII^or milia denariorum singulis annis. De theloneo sub Podivin do eis II denarios". II. Na královském dvoře? (Jaromír v letech 1077-1086) 1. Otázka Jaromírova kancléřství. Diplomata Heinrici IV., 2. MGH DD 6. 2. Edd. D. von Gladiß -- A. Gawlik. Weimar 1959. Erdmann, C. -- Gladiß, von D.: Gottschalk von Aachen im Dienste Heinrichs IV. DA 3, 1939, s. 115-174. Fleckenstein, J.: Hofkapelle der deutschen Könige II. Stuttgart 1966 (Schriften der MGH 16). Gawlik, A.: Annalekten zu den Urkunden Heinrichs IV. DA 31, 1975, s. 370-429. Gawlik, A.: Bischof Adalbero von Trient und Bischof Oger von Ivrea als Leiter der italienischen Kanzlei unter Heinrich IV. DA 26, 1970, s. 208-230. Gawlik, A.: Nachträge zu den Urkunden Heinrichs IV. DA 48, 1992, s. 513-537. Gladiss, von D.: Die Kanzlei und Urkunden Kaisers Heinrichs IV. Giessen 1938. Gladiss, von D.: Die salische Kanzleischule zu Kaiserwerth. AfUF 16, 1939, s. 254-278. Hilsch, P.: Familiensinn und Politik bei den Přemysliden. Jaromir-Gebehard, Bischof von Prag und Kanzler des Königs. In: Papsttum, Kirche und Recht im Mittelalter. Festschrift für Horst Fuhrmann zum 65. Geburtstag. Hg. H. Mordek. Tübingen 1991, s. 215-231. Holtzmann, W.: Ein übersehenes Diplom Heinrichs IV. für Vercelli. DA 12, 1956, s. 518-526. Kalhous, D.: Jaromír-Gebhard, pražský biskup a říšský kancléř (1038-1090). Několik poznámek k jeho životu. MHB 9, 2003, s. 27-45. Schmeidler, B.: Kaiser Heinrich IV. und seine Helfer im Investiturstreit. Leipzig 1927. Nejstarší listiny: Diplomata Heinrici IV., 2. MGH DD 6. 2, č. 295, s. 387-389 a č. 296, s. 389-390. Listiny G II A: Diplomata Heinrici IV., 2. MGH DD 6. 2, č. 302, s. 395-397; č. 304, s. 400-401; č. 305, s. 401; č. 306a dle Gawlik, A.: Nachträge, s. 535-536 k 20. březnu 1078 v Řezně (původně č. 320, s. 420-421); č. 311, s. 409-411; č. 314, s. 414-415, zachovaná pouze ve formulářové sbírce. Heinrici IV. Constitutiones. č. 58, s. 106-108 a č. 70, s. 118-120. 2. Peripetie české politiky v letech 1070-1086. Annales Pegavienses et Bosovienses. MGH SS 16. Ed. G. H. Pertz. Hannover 1859, s. 232-257. Bernoldi Chronicon. MGH SS 5. Ed. V. Hesse. Hannover 1844, s. 385-467. Bertholdi Annales. MGH SS 5. Ed. V. Hesse. Hannover 1844, s. 264-326. Brunonis De bello Saxonico Liber. MGH SRG [15]. Ed. W. Wattenbach. Hannover 1880. Lamperti Hersfeldensis monachi Annales. In: Lamperti Opera. MGH SRG [38]. Ed. O. Holder-Egger. Hannover -- Leipzig 1894, s. 1-314. Povest' vremennyh lem. Ed. D. S. Lihachev. St. Peterburg 1996. Goez, W.: Canossa als deditio? In: Studien zur Geschichte des Mittelalters. Jürgen Petersohn zum 65. Geburtstag. Hrsg. M. Thumser -- A. Wenz-Haubfleisch -- P. Wiegand. Stuttgart 2000, s. 92-99. Goll, J.: Fürstentag von Tribur und Oppenheim (1076). MIÖG 2, 1881, s. 389-399. Grudziński, T.: Boleslaw Śmialy-Szczodry i biskup Stanislaw. Warszawa 1982. Grudziński, T.: Bolesław Szczodry. Zarys dziejów panowania I. Toruń 1953. Grudziński, T.: Polityka Gregorza VII wobec państw Europy środkowej i wschodniej (1073 - 1080). Toruń 1959. Haverkamp, A.: Medieval Germany 1056-1273. Oxford 1988. Labuda, G.: Zatargi z Czechami i Pomorzanami w pierwszym okresie rzadow Boleslawa Śmialego (1058-1073). Zapisky Historiczne 50, 1985, s. 33-50. Meyer von Knonau, G.: Jahrbücher des deutschen Reiches unter Heinrich IV. und Heinrich V., 2. Leipzig 1894. Meyer von Knonau, G.: Jahrbücher des deutschen Reiches unter Heinrich IV. und Heinrich V., 3. Leipzig 1900. Meyer von Knonau, G.: Jahrbücher des deutschen Reiches unter Heinrich IV. und Heinrich V., 4. Leipzig 1903. Robinson, I. S.: Gregory VII, the Princes and the Pactum 1077-1080. EHR 94, 1979, s. 754-760. Robinson, I. S.: Zur Arbeitsweise Bernolds von Konstanz und seines Kreises. Untersuchungen zum Schlettstädter Codex 13. DA 34, 1978, s. 51-122. Schneider, Ch.: Prophetisches Sacerdotium und heilgeschichtliches Regnum im Dialog 1073-1077. Zur Geschichte Gregors VII. und Heinrichs IV. München 1972 (= Münstersche Mittelalterschriften 9). Schulze, H. K.: Hegemoniales Kaisertum. Ottonen und Salier. Berlin 1998^2. Suchan, M.: Königsherrschaft im Streit. Konfliktaustragung in der Regierungszeit Heinrichs IV. zwischen Gewalt, Gespräch und Schriftlichkeit. Stuttgart 1997 (= Monographien zur Geschichte des Mittelalters 42). 2. Za královskou korunou? IV. Neklidný odchod z nepokojného života (1086-1090).