Tadeáš Hájek z Hájku (1525-1600)

                              De cerevisia ejusque conficiendi ratione

   

   

   c. 11: De cerevisiarum differentiis

   Differentiae cerevisiarum plurimae colligi possunt; sed non est necessarium minimas quasque
   persequi; quando primas et praecipuas indicaverimus, reliquae nullo negotio intellegi
   poterunt. Differunt igitur primum inter se materia. Nam aliae ex solo tritico, aliae ex solo
   hordeo, aliae ex utrisque simul certa ratione mixtis et temperatis praeparantur. Differunt
   item plurimum parandi ratione et coctura. Nam aliae hoc vel illo modo, brevius item aut
   longius tempus cocturae exposcunt; ac quae cito percoquuntur, minus durare solent, quae vero
   diutius, durabiliores esse consueverunt; nec tam facile, ut illae, acescunt et corrumpuntur.
   Praeterea differunt conficiendi tempore; cum aliae quovis anni tempore, ut triticea nostra,
   diebus quibusvis per integrum annum parantur, aliae, ut hordeacea, certo et delecto tempore,
   nimirum hiberno et sub veris initium, quidam, ut Opavienses, semel tantum in anno et mense
   Martio suam ex hordeo conficiunt cerevesiam et ab eo Martianam vocant; qua incolae eius
   ducatus vice medicamenti utuntur, ubi se male affectos sentiunt; et propterea mediciane non
   magnus apud eos usus est. Ea cerevisia liberalius pota vere Martios efficit. … Sed non est
   silentio praetereunda illa cerevisia hordeacea, quae olim Pragae a collegis domus Caroli IV.,
   patris patriae meritissimi, et alicubi in monasteriis et xenodochiis vetere consuetudine
   parabatur et Conventum (si non erro) a coenobiis et collegiis nomine tracto vocabatur; neque
   ita diu est, ex quo usus illius rarior esse coepit, immo propemodum nomen cum re iam periisse
   videtur ob annonae, lupuli, lignorum et rerum paene omnium summam difficultatem; quae
   collatione facta huius temporis ad superiora, decupli, ne quid dicam amplius, pretium
   excedunt. Hinc fit, ut huius quoque cerevisiae usus propemodum interciderit. … Postremo
   differunt cerevisiae plurimum inter se consistentia, sapore, colore, odore, aetate, viribus
   seu facultatibus.

   

   

   

   Vocabula:

   acesco, ere, acui zkysnout – affectus, a, um vysílený, churavý – annona, ae, f. obilí,
   zásobování obilím, cena obilí – cerevisia, ae, f. pivo – coctura, ae, f. vaření – coenobium,
   ii, n. klášter – collatio, onis, f. srovnání – collega, ae, m. člen koleje vysokého učení –
   collegium, ii, n. kolej vysokého učení – consistentia, ae, f. složení – conventus, us, m.
   konvent, klášter – decuplus, a, um desetinásobný – ducatus, us, m. vévodství, knížectví –
   durabilis, e trvanlivý – exposco, ere, poposci vyžadovat – hibernus, a, um zimní – hordeaceus,
   a, um ječmenný – hordeum, i, n. ječmen – intercido, ere, cidi vymizet, zahynout – liberalis, e
   štedrý, ochotný – lupulus, i, m. chmel – nimirum samozřejmě – percoquo, ere, coxi, coctum
   uvařit – propemodum téměř, skoro – sapor, oris, m. chuť, vkus – tempero, are, avi, atum
   náležitě smísit, sloučit – triticeus, a, um pšeničný – triticum, i, n. pšenice – vice
   medicamenti místo léku (-, vicis, vicem, vice střídání) – xenodochium, ii, n. hostinec