1 We moeten actief aan het werk van die commissie meedoen ons lid- maatschap van die commissie opzeggen. Er is geen andere mogelijkheid. 2 Ik denk dat ik vanavond niet met je meega______ik voel me niet zo lekker. 3 Ik denk dat je nu meteen naar haar toe moet gaan______dat je moet zeggen dat je spijt hebt van wat je gedaan hebt. 4 Ik had je al eerder willen bellen______door de grote drukte is dat er niet va» gekomen. 5 We gaan naar Sardinie---------naar Corsica. In ieder geval wordt het één van die twee eilanden. 6 Dat is een längere---------wel een veel mooiere route. 7 ---------je stopt met klagen en doet gewoon mee met de andere Studenten ______je verlaat nu de werkgroep. 8 Vanavond kan ik niet______dan is er een voetbalwedstrijd op de tv. 9 Ik hoop dat ik volgende week weer op het werk ben______ik weet het nog nífl zeker. 10 Piet _ Jan Ellen toonde belangstelling voor die functie. Ik zal i nog even moeten doorzoeken naar een kandidaat. Oefening 9 Vul in de volgende zinnen het goede onderschikkende voegwoord in. Kies uit de vier gegeven voegwoorden. Voorbeeld: ----de Sovjet-Unie Tsjecho-Slowakije binnenviel, was hij toevallig in de Verenigde Staten. (toen, omdat, als, hoewel) Antwoord: Toen de Sovjet-Unie Tsjecho-Slowakije binnenviel, was hij toevallig in de Verenigde Staten. Oefening 10 1 ---------hij daar de films kon maken die hij wilde maken, besloot hij daar te blijven. (hoewel, als, doordat, omdat) 2 Ajax won gemakkelijk,______iedereen wel verwacht had. (alsof, als, zoals, wanneer) 3 ---------er spoedig hulp komt, zullen er miljoenen menšen sterven van de hon- ger. (terwijl, indien, tenzij, wanneer) 4 Iedereen was erg gelukkig______het einde van de oorlog bekendgemaakt werd. (terwijl, toen, als, wanneer) 5 ---------de twee Presidenten de toestand bespraken, gingen de vijandelijkheden gewoon door, (terwijl, als, nadat, alsof) 6 ---------hij nooit een piano gehad heeft, heeft hij de prachtigste pianomuziek geschreven. (mits, hoewel, tenzij, doordat) 7 ---------je weggaat moet je eerst dit formulier ondertekenen. (voordat, terwijl, toen, nadat) 8 ______het beeld siecht wordt, moet je een klap op het toestel geven. (wanneer. toen, terwijl, zoals) 9 In die fabriek hebben de arbeiders urenlang niet kunnen werken______de elektriciteit was uitgevallen. (mits, doordat, tenzij, hoewel) 10 ---------deze regeling je niet bevalt kan je altijd een protest indienen, (als, toen, terwijl, zodra) Vul in de volgende zinnen het goede voegwoord in. Voorbeeld: In de tijd___ik in Engeland woonde was er nog geen sprake van voetbalvandalisme. Antwoord: In de tijd dat ik in Engeland woonde was er nog geen sprake van voetbalvandalisme. 1 Ik zou graag op körte termijn van u vernemen______er nog plaatsen zijn in die cursus. 2 Ik weet---------het moeilijk is om die informatie niet door te geven, maar ik wil je toch vragen______je het nog even geheim kunt houden. 3 Ik denk dat ik een andere baan ga zoeken,______ik een forse salarisverhoging krijg. 4 ---------het zo regenachtig blij ft als in de afgelopen week, dan kan dat tuinfeest zaterdag niet doorgaan. 35/39 Hel voegwoord; Zinsverbindende elemenlen er dodelijke slachtoffers gevallen zijn bij die __er met ingang van september vijftig 5 Het is nog niet duidelijk__ treinbotsing. 6 Hebben jullie al bekendgemaakt euro examengeld betaald moet worden? 7 Hij gedraagt zieh______hij begin twintig is, maar hij is al achter in de vijftig. 8 ______je zondag komt, moet je niet vergeten die cďs mee te nemeň die ik vorige week bij je heb laten liggen. 9 Het is nog maar de vraag______dat concert van die zangeres doorgaat. Op het ogenblik ligt ze met koorts in bed. 10 Zo'n vakantiereis naar Bulgarije is veel goedkoper__ ik gedacht had. Oefening n Vul in de volgende zinnen het goede voegwoord in. ik voor een j aar uitgezonden word naar de Verenigde 1 De kans is groot__ Staten. \ 2 Kan jij voor me nagaan______dat bedrijf die rekening al heeft betaald? | 3 Ik vraag me af______we dat werk op tijd af krijgen. \ 4 Ik heb haar gesproken______ik op dat congres in Boedapest was. \ 5 Het is algemeen bekend______de overheid in dat land nauwe contacten ond| houdt met de drugsmaffia. 6 Dat hotel is lang niet zo mooi 7 ______ik er een hekel aan heb om vroeg op te staan, neem ik toch maar de trein die morgenochtend om kwart over zeven van het Centraal Station vertrel 8 ______ik iets van ze hoor, bel ik je op. 9 Hij wachtte net zo lang______de winkeis gesloten waren. ik gedacht had. 10 Ik schrijf je dit briefje ik je niet telefonisch te pakken kon krijgen. Oefening 12 Gebruik een van de mogelijkheden uit de 'Lijst met voegwoordelijke bijwoorden' in de volgende zinnen. Het voegwoordelijke bijwoord moet aan het begin van de zin worden ingevoegd, en soms zal dat enige aanpassing in de volgorde van de zin vergen. Lijst met voegwoordelijke bijwoorden dus - immers- - daarentegen - echter - althans - tenminste bovendien trouwens - overigens ■ Voorbeeld: Op 7 október zitten we in Parijs. Dat is de bedoeling. Antwoord: Op 7 október zitten we in Parijs. Althans / Tenminste, dat is de bedoeling. 1 We hebben nog maar vier dagen de tijd. We moeten ons haasten. 2 Ze gaat een paar maanden in dat land wonen. Dat is de beste manier om prak-tijkervaring met de taal op te doen. 3 Door de arrestatie van die menšen is de misdaad een gevoelige slag toegebracht. Dat beweert de Amsterdamse politic 4 Als je in Haarlem bent moet je zeker het Teijlers-Museum bezoeken. De hele binnenstad van Haarlem is de moeite waard. 5 Het meest onwaarschijnlijke gedrag wordt aanvaard als het maar door een goede schrijver wordt opgediend. De literaire mode zorgt ervoor dat veel onwaar-schijnlijk gedrag door het publiek aanvaard wordt ook als het van niet zo goede schrijvers afkomstig is. 6 Johan is groot en dik. Piet is een mager mannetje. 7 Ik heb geen boodschappen gedaan. Dat hoefde ook niet, want we hebben nog genoeg in huis. 8 Ik heb de boodschappen nog niet gedaan. Dat moet ik nog wel gaan doen, want we hebben niets meer te eten. 9 Simon heeft ontslag genomen. Dat vertelde Adriaan. Maar ik weet niet zeker of het echt waar is. 10 Je kent bijna de helft van die woordjes nog niet, dus je moet nog maar even ver-der leren. Zo krijg je geen voldoende. 14 Her gebruik van de werkwoordsnjden Plusquamperfectum a voltooid <— verl. b ander verleden Een activiteit als voltooid voorstellen vóór een bepaald moment in het verleden. Fantaseren over een ander verleden. Voorbeeld: 1 Als ik een andere studie gekozen had, was ik misschien wel geslaagd in het leven. 2 De ministerraad vergadert vanavond over die problematiek. Antwoord: 1 gekozen had = plusquamperfectum, b ander verleden; was geslaagd = plusquamperfectum, b ander verleden 2 vergadert = presens, b toekomst 1 Vroeger eindigden veel minder huwelijken in een echtscheiding dan tegen-woordig. 2 Ik ga hier niet weg voor ik een stukje van die lekkere appeltaart gekregen heb. 3 Die man zit al drie jaar in de gevangenis. Hij komt er waarschijnlijk over een half j aar uit. 4 We zijn gisteren een dagje naar De Efteling geweest. Het weer was veel beter dan voorspeld was. • 5 Als ik jou was ging ik onmiddellijk op dat aanbod in. 6 De natuur is hier prachtig. We staan op een mooie camping en we hebben lek-ker weer. Volgende week zaterdag zijn we waarschijnlijk weer terug in Nederland. 7 Ik voel me echt vreselijk: mijn portemonnee is gestolen met mijn giropasje en tweehonderd euro erin. 8 Toen ik op die school zat, stond dat moderně gebouw er nog niet. 9 Twintig jaar geleden was een gulden meer waard dan een euro nu. 10 Als we die kans gegrepen hadden, hadden we al die problemen kunnen voorko-men. 11 Die wedstrijd van aanstaande zondag wordt rechtstreeks uitgezonden op tv. 12 Ik ben vanmiddag naar Ajax-Volendam geweest. Het was een aardige wedstrijd. Het enige vervelende was dat die jonge snelle linksbuiten niet meespeelde. Ajax heeft met 4-3 gewonnen. 13 Van Franse wijn krijg je sneller hoofdpijn dan van Spaanse. 14 Als ik vijf miljoen had, kocht ik een huis op de Bahama's. 15 Ik heb gisteren ruzie gehad met mijn bovenbuurvrouw. Dat mens d'r radio staat altijd keihard aan. Ik ging naar boven om haar te vragen of die muziek wat zachter kon, zegt ze: 'Donder op, waar bemoei je je mee?' £_ Praktijk Oefening 6 Kies in de volgende teksten tussen het gebruik van het perfectum en het imperfectum. Als er een P achter een werkwoord staat, moet dat werkwoord in een passieve zin gebruikt worden. Als u een scheidbaar werkwoord in het perfectum of imperfectum moet zetten, moet het prefix de juiste plaats in de zin krijgen. Voorbeeld Filmster Brandon Lee omgekomen WILMINGTON - Brandon Lee, de zoon ren) een losse flodder op hem, waarop een van de overleden kung fu-filmster Bruce Lee, '(doden P) gisteren tijdens filmopna- men in North Carolina. Lee 2(treffen P) in zijn maag tijdens een schietscene voor de griezelfilm The crow. Een acteur 3(arvu- kleine explosieve lading 4(afgaan) in een boodschappentas die Lee voor zieh !(hou-den), om de impact van een pistoolschot na te bootsee. Naar; HetParool, i april 1993. 14 He! gebruik van de werkwoordslijden Antwoord: 1 Brandon Lee, de zoon van de overleden kung fu-filmster Bruce Lee, is gisteren 0 tijdens filmopnamen in North Carolina gedood. 2 Lee werd 0 in zijn maag getroffen tijdens een schietscěne voor de griezelfilm The crow. 3 Een acteur vuurde een losse flodder op hem af, 4 waarop een kleine explosieve lading afging in een boodschappentas 5 die Lee voor zieh hield, om de impact van een pistool-schot na te bootsen. (Het teken 0 geeft een alternatieve plaats aan voor het gecursi-veerde hoofdwerkwoord of prefix.) Boeing 747 verliest opnieuw motor SEATTLE - Een Boeing 747 van Japan Air Lines '(verliezen) gisteren bij het opstijgen van het vliegveld van Anchorage in Alaska een motor. De piloot ^zetten) het vliegtuig veilig aan de grond. In október vorig j aar '(leiden) verlies van een motor door een Boeing tot de Bijlmer-ramp, waarbij tientallen menšen '(om het leven kamen). Naar: Het Parool, i apríl 1993. Opening Zeeland-dam Koningin Beatrix '(openen) afgelopen zaterdag de nieiiwe dam in Zeeland. Om elf uur 2(vertrekken) ze samen met een paar anderen per helikoptér naar Zeeland. Om half twaalf '(aankomen) de helikoptér bij de dam. De koningin 4(houden) daarna een körte toespraak. Er 5(zijn) ook een muziekcorps dat feestelijke muziek "(speien). Er '(zijn) veel gasten uit het buiten-land bij de opening aanwezig. Bezoek aan muziektheater Ik '(zijn) gisteravond voor de eerste keer in het Muziektheater. Het 2(zijn) een fantastische avond. Er 3(opvoeren P) een opera van Mozart, Don Giovanni. Het orkest 4(spelen) fantastisch, en de zangers en zangeressen 5(zingen) ook heel goed. Na afloop van de voorstelling 6(drinken) we nog een pilsje in een café op het Rembrandtplein. Daar 'Orijn) het niet zo gezellig; er 8(zijn) geen leuke menšen. Cel voor vrouw die haar man doodstak AMSTERDAM - Het gerechtster '(ver-oordelen) gisteren de 52-jarige E. van der B. tot 36 maanden, waarvan acht voor-waardelijk, wegens het doodsteken van haar partner bij een ruzie in september 2000. De man (44) 2(cverlijden) op weg naar het ziekenhuis, nadat de ambulance over de kop was gestagen, Volgens de patholoog-anatoom 3(zijn) een wond in de hartstreek echter zo diep dat hij, toch zou zijn gestorven. Het hof "(verwerpen) dat er sprake was van noodweer, maar 5(vinden) de vrouw wel verminderd toerekeningsvat-baar. Door de rechtbank 6(vrijspreken P) Van der B. in 2001, na een eis van vijf jaar eel. De rechtbank '(achten) haar voUedig ontoerekeningsvatbaar. Naar: Het Pároví, 15 november 2003. Toelichting: het gerechtshofspreekt recht op een hoger niveau dan de rechtbank. 14 Hel gebruik van de werkwoordsh'jden Oefeningy Kies in de volgende tekst tussen het gebruik van het perfectum, het imperfectum of het plusquamperfectum. Als er een P achter een werkwoord Staat, moet dat werkwoord in een passieve zin gebruikt worden. Als u een scheidbaar werkwoorc in het perfectum of imperfectum moet zetten, moet het prefix de juiste plaats in de zin krijgen. In mijn tijd (1957-1983) :(zijn) Leiden cen stad waaraan het wereldgebeuren goeddecls '(voorbijgaan), cn waar ook het nieuws uit Nederland gedempt of hele-maal niet ;(doordringenj. Bekerid is het verhaal van Einstein, die in Leiden 4(komen) pralen over een leerstoel die hem daar '(aanbieden P), nadat hij in Duitsland "(ontslaan P). Hij "(spreken) met Tatjana Afanasjeva, die in de Witte Rozenstraat een Russisch huis beert laten bouwen, dat er nog steeds Staat, en die de weduwe !(zlJn) van de beroemde natuurkundige Paul Ehrenfest. Zij "(uitlcg-gen) Einstein dat Leiden cen heel rüstige stad l0(zijn): nergens, "(zeggen) ze, heeft de overgang van het leven naar de dood zo ongemerkt plaats als in Leiden. Einstein "(besluiten) toén naar Princeton te gaan. Karel van het Reve, fragment uit: Afscheid van Leiden 1,1984. Oefening 8 Levensbeschrijvingen van een overleden persoon. Spreekoefening Voorbereiding U bereidt levensbeschrijvingen van twee overledenen voor. Als dat nodig is, zoekt u de woorden op die u voor die beschrijvingen nodig hebt. Kies uit de 'Lijst met per-sonen' ófibedenk zelf personen. Raadpleeg zo nodig een encyclopedie of zoek op internet om informatie over de gekozen personen te vinden. Uitvoering Spreek spontaan. U mag natuurlijk wel af en toe kijken naar enkele trefwoorden die u op papier gezet hebt. Aantal gesprekspartners Groepjes van twee of drie cursisten. Stel elkaar vragen als dat nodig is, of help elkaar met formuleringen. Lijst met personen Mahatma Gandhi -Sóekarno Djamal Abd al-Nasser Winston Churchill John. F. Kennedy' Francois Mitterand Ella Fitzgerald Frank Sinatra Jacques Brei Alfred Hitchcock Stanley Kubrick Federico Fellini Jesse Owens Stanley Matthews ^Emil Zatopek Marilyn Monroe James Dean James Stewart Janis Joplin Jim Morrison Elvis Presley Charles Dickens Gustave Flaubert Ernest Hemingway koningin Victoria koningin Wilhelmina Lodewijk XIV Galileo Galilei Albert Einstein Charles Darwin Wolfgang Amadeus Mozart Leonardo da Vinci Vincent van Gogh Walt Disney George Gershwin Kurt Cobain Lady Di/prinses Diana Maria Callas Freddy Mercury Uw grootmoeder of grootvader U kunt natuurlijk ook personen kiezen die niet op deze lijst staan.