Test z fonetiky a fonologie současné polštiny

                       (počet úkolů v jednotlivých částech testu neodpovídá
                               počtu úkolů v jeho konečné variantě)


1. Přepište následující text do fonetické transkripce (podrobná varianta – označujeme všechny
kontextově podmíněné změny a mezislovní asimilace; přepište ve varšavské výslovnosti)

Dzieciństwo miałem urocze i przyjemne. We wczesnej młodości było już inaczej. Zamiast ciepła uczuć
rodzicielskich czekała mnie twarda rzeczywistość. Ciekaw jestem, jak upłynie mi wiek średni i
starość. Czy przyniesie mi pocieszenie czy też rozczarowanie. Na to pytanie nie ma jednak
odpowiedzi.







2. Určete uvedené samohlásky a souhlásky podle všech zákl. i vedlejších kritérií, použijte polské
terminologie (5 kritérií u souhlásek, 4 u samohlásek)

samogłoski:
 1. pionowy ruch języka (wysokie, średnie, niskie)
 2. poziomy ruch języka (przednie, środkowe, tylne)
 3. stopień otwarcia jamy ustnej (wąskie, średnie, szerokie)
 4. miejsce rezonancji (ustne, nosowe)


spółgłoski:
 1. miejsce artykulacji (dwuwargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe zębowe, przedniojęzykowe
dziąsłowe, środkowojęzykowe prepalatalne, środkowojęzykowe postpalatalne, tylnojęzykowe)
 2. sposób artykulacji (zwarte, szczelinowe, zwarto-szczelinowe, półotwarte)
 3. udział wiązadeł głosowych (dźwięczne, bedźwięczne)
 4. udział podniebienia twardego (twarde, zmiękczone, miękkie; UWAGA: tylko samogłoski
środkowojęzykowe są miękkie!)
 5. miejsce rezonancji (ustne, nosowe)


a) a      niska, środkowa, szeroka, ustna

b) k´    środkowojęzykowa postpalatalna, zwarta, bezdźwięczna, miękka, ustna

c) ŋ      tylnojęzykowa, półotwarta – nosowa, dźwięczna, twarda, nosowa

d) ń      środkowojęzykowa prepalatalna,  półotwarta – nosowa, dźwięczna, miękka, nosowa

e) r       przedniojęzykowa dziąsłowa, półotwarta – drżąca, dźwięczna, twarda, ustna



3. Určete opozice, jež se vyskytují v následujících slovech (vzor: szyna : syna, dásňovost :
dentálnost nebo dziąsłowość : zębowość)


a) sad : zad      s: z       bezdźwięczność : dźwięczność (neznělost : znělost)

b) rak : lak       r : l       drżącość : boczność (kmitavost : bokovost)

c) ciec : siec     ć : ś      zwarto-szczelinowość : szczelinowość (polozávěrovost : úžinovost)


4. Uveďte všechny alofony vyznačených foménů, které se vyskytují v uvedených řadách slov, použijte
znaků fonetické transkripce (vzor: drogi, diadem - d, d´)


a) igła, inny                                                     i; nazalizované ĩ

b) dar, drzewo, diabeł                         d; dásňové d; změkčené ď

c) nowy, blizn, Kongo                         n; n s oslabenou znělostí; zadopatrové ŋ


5. Doplňte polské termíny

a) dutina ústní                                      jama ustna

b) mluvidla                                          narządy mowy

d) měkké patro                                   podniebienie miękkie

e) neznělé souhlásky                            spółgłoski bezdźwięczne

f) asimilace artikulačního místa  upodobnienie pod względem miejsca artykulacji


6. Nazvěte odborným termínem (v odpovědi uveďte termín, nikoli popis daného jevu; vzor: nos [nos] –
nagłos)


a) změnu v koncové pozici ve slově: łód [lut]

neutralizacja dźwięczności w wygłosie (neutralizace znělosti v koncové pozici)

b) kontextově podmíněnou změnu vokálu: mama [mãma]

nazalizacja (unosowienie) samogłoski (nazalizace samohlásky)

c) označenou pozici ve slově:  [stół]

wygłos (koncová pozice)

d) následující typ fonologické opozice: stoku : stogu

            opozycja proporcjonalna, prywatywna (opozice proporcionální, privativní)


7. Označte přízvuk v následujících slovech (vzor: fonológia)


a)      opowiadalibyśmy

b)      muzeum

c)      podręcznik

d)      matematyka

e)      opera


8. Přepište v obou typech výslovnosti (podrobná varianta transkripce !)


a) Kot Adama leżał pod oknem.

b) Dług Łukasza nie jest duży.


Wymowa warszawska:

a) kot adãma ležau pod oknēm

b) duuk uukaša ńe iest dužy


Wymowa krakowsko-poznańska:

a) kod adãma ležau pod oknēm

b) duug uukaša ńe iest dužy



9. Doplňte tabulku dle vzoru


                                               wyraz

                                              litery

                                              głoski

                                           transkrypcja

                                               przez

                                                 5

                                                 4

                                              [pšes]

nisko




młodzieniec




ciężki



Ę – označuje nosovku

wierzyć




pędzić



Ę – neoznačuje nosovku, nýbrž spojení E + Ń