1
Onderwijs (-vrijheid)
Emmeline Besamusca
Universiteit Utrecht / Universität Wien
2
Drie fasen : eigen terminologie
examen (BA/MA)eindexamen
tentamenproefwerk
opdrachthuiswerkhuiswerk
collegelesuur
jaarklasgroep
docent(e)
hoogleraar
lera(a)r(es)meester / juf
onderwijzer(es)
studentenleerlingen / scholierenkinderen
Universiteit / HogeschoolMiddelbare schoolBasisschool
Differentiatie vanaf 12 jaar
Intellectueel vermogen (~ tempo)
Zin in leren (~ doelen)
Belangstelling en ambitie (~ inhoud)
Dus: passend onderwijs voor iedereen - maar…
Ontwikkelingsfasen zijn niet gelijk
Concurrentie en uitdaging kunnen positief werken
Voorkeur van de ouders
3
Tweede helft middelbare school : profielkeuze
1. Natuur en Techniek
wiskunde B, natuurkunde, scheikunde
2. Natuur en Gezondheid
wiskunde B, biologie, scheikunde, natuurkunde
3. Economie en Maatschappij
wiskunde A, economie, geschiedenis, aardrijkskunde
4. Cultuur en Maatschappij
wiskunde A, culturele kunstzinnige vorming (ckv),
geschiedenis, moderne vreemde taal, tweede moderne vreemde taal,
of klassieke vreemde taal, of filosofie
Universiteit en Hogeschool
Universiteit:
Wetenschappelijke orientatie
Bachelor (3 jaar)
Master (1 of 2 jaar)
Hogeschool:
Professionele orientatie
Bachelor (4 jaar)
Master (1 jaar)
4
Rol van de overheid
Grondwet, Artikel 23 :
1. Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der
regering.
2. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht van de
overheid, en, voor wat bij de wet aangewezen vormen van
onderwijs betreft, het onderzoek naar de bekwaamheid en de
zedelijkheid van hen die onderwijs geven […].
7. Het bijzonder onderwijs […] wordt naar dezelfde maatstaf als
het openbaar onderwijs uit de openbare kas bekostigd. […]
Rol van de overheid : A. kwaliteit
leerplicht
curriculum
centraal eindexamen
Onderwijsinspectie
5
Rol van de overheid : A. kwaliteit
„Hollands kind dommer dan Vlaams kind“
Vlaamse kinderen weten meer
Nederlandse kinderen spreken meer
kennis ↔ mondigheid
Onderwijscultuur : didactisch concept
weinig traditionele hoorcolleges
wederzijdse inspanningsverplichting
(groeps)opdrachten, debatten, presentaties
probleem gestuurd onderwijs (PGO)
6
A. kwaliteit : „selecteren aan de poort?“
Eindexamen = toelating
Discussies over selectie
University Colleges (excellente studenten)
Rol van de overheid : B. financiering
algemene bekostiging
collegegeld (€ 1672 in 2010/2011)
studiefinanciering
numerus fixus (ook wel: numerus clausus)
7
B. financiering : studiefinanciering (“stufi”)
basisbeurs € 266 (96)
aanvullende beurs € 241 (221)
lening (3.7%) € 288 (288)
lening collegegeld € 139 (139)
- - - - - - - - - - +
per maand : € 934 (744)
+ OV jaarkaart (week- of weekeindkaart)
B. financiering : toelating
Overheid betaalt studie (en evt. werkloosheid)
Dus: numerus fixus
Voor (dure) medische studies
(medicijnen, diergeneeskunde, farmacie, tandheelkunde)
Berekeningen Centraal Planbureau (CPB)
8
Uit een Vlaamse toelatingsproef Medicijnen
Je bent huisarts en krijgt Mevrouw Deroover op consultatie.
Zij is al vele jaren patiënte. Zij heeft last van hoge bloeddruk
en neemt hiervoor medicatie. Zij komt regelmatig bij je langs
om een voorschrift voor haar medicatie op te halen. Vandaag
is ze terug op consultatie.
Wat is de beste openingszin in dit gesprek?
Wat is de beste openingszin?
A. „Ah, u komt om een nieuw voorschrift voor uw bloeddruk.“
B. „Mevrouw Deroover, ik zal uw voorschrift snel schrijven.“
C. „Mevrouw Deroover, wat kan ik vandaag voor u doen?“
D. „En hoe gaat het nog met uw bloeddruk de laatste tijd?“
9
Numerus Fixus : Selectie van “de beste”?
Geen bewezen goede selectie instrumenten
(en vele methodes zijn duur…)
Toekomst niet te voorspellen op basis van het verleden
De “beste“ doctoren worden in de studie opgeleid
Dus: loten…
10
Cijfers : van 1 tot 10
1 = “voor de moeite”
10 = “voor God”
9 = “voor de meester”
8 = goed
7 = ruim voldoende
6 = voldoende
5 = net niet voldoende
4 = onvoldoende
3 = etc.
Numerus Fixus : gewogen loting
≥ 8 : automatische toelating
6-8 : loten
„gewogen“: hoe hoger het gemiddelde cijfer,
hoe groter de kansen
en : universiteiten hebben ook een keuze
11
Literatuur
Jeroen Torenbeek en Jan Veldhuis, ‘Excellence and
Egalitarianism in Higher Education’. In: Emmeline
Besamusca & Jaap Verheul (eds.), Discovering the Dutch.
On Culture and Society of the Netherlands. Amsterdam,
2010.
http://www.nhtvwiki.nl/wiki02/index.php?title=Dutch_scho
ol_system