1
Tolerantie :
een multiculturele samenleving?
Emmeline Besamusca
Universiteit Utrecht / Universität Wien
Cultuurmodel Hofstede
2
“typisch Nederlandse” rijsttafel
Nederlandse helden
3
Burgemeester van Rotterdam
Ahmed Aboutaleb
(1961, Morocco)
Nederlandse schrijvers
Hafid Bouazza Kader Abdollah Abdelkader Benali
4
“Grootste Nederlander Aller Tijden” (November 2004)
1. Pim Fortuyn (1948-2002) 114.742
2. Willem van Oranje (1533-1584) 110.860
3. Willem Drees (1886-1988) 74.636
4. Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723) 41.222
5. Desiderius Erasmus (1466-1536) 40.621
6. Johan Cruijff (1947-…) 25.849
7. Michiel de Ruyter (1607-1676) 17.653
8. Anne Frank (1929-1945) 16.356
9. Rembrandt van Rijn (1606-1669) 10.991
10. Vincent van Gogh (1853-1890) 6.000
Pim Fortuyn : vermoord op 6 mei 2002 (Volkert van der G.)
5
Theo van Gogh : vermoord op 2 november 2004 (Mohammed B.)
Submission (Part I)
Screenplay : Ayaan Hirsi Ali
Director : Theo van Gogh
6
Ian Buruma (2006):
“Grenzen van
de Nederlandse
tolerantie?”
Immigratie vanaf de Tweede Wereldoorlog
post-koloniaal (Indie (1949), Suriname (1975), Antillen)
arbeidsmigratie (Turkije, Marokko)
politieke migratie (asielzoekers, vluchtelingen)
7
Immigratie vanaf de Tweede Wereldoorlog
relatief jong
snelle groei in aantallen
en in diversiteit
Aantallen immigranten (www.cbs.nl)
Turken 350.000
Surinamers 330.000
Marokkanen 315.000
Antillianen 130.000
totaal 1.125.000
totaal niet-westers 1.675.000
totaal allochtonen 3.000.000
8
verzuiling
Verzuiling: vrijheid en gelijkheid
ook voor islamitische cultuur
nieuwe regelgeving (ritueel slachten, etc.)
Islamitische scholen
moskeeën
9
Traditionele tolerantie en pluriformiteit
10
Islam & westerse cultuur : gaat dat samen?
Toenemend (publiek) debat
Is Islam verenigbaar met westerse cultuur?
- besnijdenis van vrouwen
- eerwraak
- agressiviteit tegenover homo’s
- achterstelling van vrouwen
Huntington: Clash of Civilizations (1993)
9/11 (2001)
11
Pim Fortuyn (1948-2002)
Pim Fortuyn on Islam
In February 2002, a reporter asked him why he felt so
strongly about Islam. “I have no desire”, he replied,
“to have to go through the emancipation of women and
homosexuals all over again. There are many gay high
school teachers who are afraid of revealing their identity
because of Turkish and Moroccan boys in their classes.
I find that scandalous. I don’t hate Islam. I find it a
backward culture.”
(Buruma 2006: 56,57)
12
“A peddler of nostalgia”
“To a confused people, afraid of being swamped by
immigrants and worried that pan-European or global
institutions were rapidly taking over their lives,
Fortuyn promised a way back to simpler times, when […]
we were still ourselves, when everyone was white, and
upstanding Dutchmen were in control of the nation’s
destiny. He was a peddler of nostalgia.”
(Buruma 2006: 47)
13
De hoofddoek een symbool van :
onderdrukking
van vrouwen
in de Islam / Koran
gebrek aan emancipatie
gebrek aan integratie
potentieel gevaar
14
Burka-verbod?
15
Ayaan Hirsi Ali
“De Islam staat
fundamenteel afwijzend
tegenover een aantal
westerse waarden.
Bij gebrek aan Verlichting
is zij niet in staat tot
rationele beschouwing of
enige vorm van zelfkritiek”
Submission (Part I)
Screenplay : Ayaan Hirsi Ali
Director : Theo van Gogh
16
Geert Wilders : Partij voor de Vrijheid (2006)
Fitna (Islam: geen religie, maar terroristische ideologie)
17
Parliament (150 seats) at present (2006)
VVD (rechts liberalen) 31 (22)
CDA (Christen democraten) 21 (41)
PVV (Partij voor de Vrijheid) 24 (9)
PvdA (sociaal democraten) 30 (33)
SP (socialisten) 15 (25)
D66 (links liberalen) 10 (3)
Groen Links 10 (7)
CU (Christen Unie) 5 (6)
SGP (orthodox protestanten) 2 (2)
PvdD (Partij voor de Dieren) 2 (2)
„De handdruk“: twee culturele perspectieven…
18
De hoofddoek een symbool van :
religieus bewustzijn
Vrijheid van Religie
trots op haar afkomst
Vrijheid van Expressie
Zelfbewust en geëmancipeerd
19
Burkini / Burqini
onderdrukt?
niet geïntegreerd?
geïntegreerd?
emancipatie?
20
HEMA: chocoladeletters van Sinterklaas
Burgemeester van Rotterdam
Ahmed Aboutaleb
(1961, Morocco)
21
Islamitische feestdag in plaats van 2de Pinksterdag?
Canon van Nederland : www.entoen.nu
22
“Nederlandse” cultuur?
“Nederland is veel te veelzijdig
om in één cliché te vatten.
‘De’ Nederlander bestaat niet.”
Prinses Máxima
(24 september 2007)
Literatuur
Han Entzinger, ‘Immigration and Multiculturalism’. In:
Emmeline Besamusca & Jaap Verheul (eds.), Discovering
the Dutch. On Culture and Society of the Netherlands.
Amsterdam, 2010.
De positie van Moslims in Nederland: feiten en cijfers.
Forum, 2010. Zie:
http://www.forum.nl/Publicaties/Alle_titels_A-
Z/CatalogListId/19/CatalogId/187