8. lekce (Bartoňkova skripta) 1. Vyskloňujte následující spojení: černá ruka nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. krátký den nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. ta věc nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. 2. Vytvořte k substantivům tvary od daných adjektiv (zachovejte shodu v rodě, pádě a čísle): bonus omnis felix manuum tempori mundum rebus magistratibus exercitui sole cornua domos incolas manu tribubus 3. Škrtněte výraz, který mezi ostatní NEpatří: meridiem, solem, plebem, rationem, regem captivum, populum, patricium, senatum, librum probe, assidue, alte, misere, dulce statuuntur, tribuuntur, sequuntur, construuntur 4. Dejte věty do závislosti na uvedených výrazech a přeložte je: Vzor: Pater dormit. Video patrem dormire. 1. Puer ad matrem currit. Videmus Videbamus Videbimus 2. Cives urbem muniunt. Legatus dicit Legatus dicebat Legatus dicet 3. Frater meus viginti dentes habet. Mater dicit Mater dicebat Mater dicet 4. Rex eorum crudelis et iniustus est. Notum erat 5. Memoria puerorum in schola exercetur. Constat 6. Multae gentes ab hostibus premuntur. Audit 7. Honores magni civibus claris a consulibus tribuuntur. Aequum est 8. Amici mei domum magnam aedificare non possunt. Viri prudentes arbitrabantur 9. Discipulis pigris praemium dari non potest. Magister dicebat 10. Viri mali saepe consules creantur. Malum est 1. Verba movent, exempla trahunt. Apparet 5. Dejte do závislosti na uvedených výrazech: 1. Bonum librum lego. Puto 2. Bonum librum legis. Putas 3. Frater meus bonum librum legit. Frater meus putat 4. Bonum librum legimus. Putamus 5. Bonum librum legitis. Putatis 6. Amici mei bonum librum legunt. Amici mei putant 6. Přeložte a vysvětlete rozdíl: Caesar se legatos mittere dicebat. Caesar eum legatos mittere dicebat. Pater se multas res utiles emere putat. Pater eum multas res utiles emere putat. Incolae se laborare non posse dicent. Incolae eos laborare non posse dicent. Senes pueros a se iure puniri putabant. Senes pueros ab iis iure puniri putabant. 7. Přeložte do latiny: 1. Vím, že mi nemůžeš pomoct. 2. Radovala se, že jí posíláte mnoho dopisů. 3. Je známo, že moudří lidé často nejsou chváleni, ale káráni a trestáni. 4. Viděli jsme, že se podobá (je podobný) svému otci. 5. Je zřejmé, že jsou ve velkém nebezpečí. 6. Cítili jsme, že nemůžeme na tom místě zůstat. 7. Velitel říká, že vojáci nemohou bránit město, které nemá hradby.[1] 8. Žák naříká, že ho učitel nutí učit se. 9. Žák naříká, že je učitelem nucen učit se. 10. Ve velkém domě seděla stařenka (anus, us, f.), držela v ruce ostrou (acutus) jehlu a šila. 11. Římští velitelé stavěli trojitý šik, aby mohli snést (sustineo, ere) útok nepřátel. 12. Rybáři (piscator, oris, m.) tvrdili, že v oněch jezerech žije mnoho ryb. 13. Přesvědčovali jsme vás, abyste neposlouchali toho nečestného úředníka. 8. Doplňte správný tvar tázacího zájmena: 1. ___________ a iudice accusatur? Fur[2]. 2. ___________ semper aderam? Amico. 3. De___________ iste magistratus loquebatur? De pace. 4. ___________ muliere loquebaris? Cum matre mea. 5. ___________ nostrum id matri nuntiabit? Tu. 6. ___________ tibi dabunt? Donum magnum. 7. ___________ orator clarus erat? Cicero. 8. ___________ domum videtis? Domum amici nostri. 9. ___________ equum habetis? Nigrum et pulchrum. 9. Doplňte správný tvar vztažného zájmena: 1. Puellam, ________ amat, videt. 2. Hominem, __________ mihi saepe aderat, videt. 3. Hostes, __________ timebamus, superamus. 4. Frater de illo homine, _________ loquebatur, narrabit. 5. Puerum, __________ librum legebam, video. 6. Amicus tibi ea, __________ utilia[3] putabit, dabit. 7. Pauperem, __________ prodesse possumus, non neglegimus. 8. Multi divitias, ___________ vitam beatam facere non possunt, assequi conantur. 9. Parentes puellis, ___________ in silva ambulabant, timebant. 10. Id, ___________ sentio, dicam. Ea, ___________ sentio, dicam. 11. Litteras, _________ nunc scribo, tibi mittam. 12. Credam hominibus, ___________ semper verum dicunt. 13. Id _________ dicis, verum est. 14. In urbe, ________ in ora maris est, vivit. 15. Scriptorem, ________ librum legimus, valde laudamus. 16. Eos, __________ officium suum neglegebant, castigabam. 17. Equites pellunt hostes, ___________ impetum pedites sustinere non poterant. 18. Semper iis, ________ homines irrident, adero. 19. Pauca dicam de iis bellis, _______ nunc populus Romanus gerit. 20. Multi eos, _________ parent, timent. 21. In hoc templo Graeci colebant deas, ________ statuas hic videre potestis. 22. Exemplum hominis, ________ rei publicae non prodest, imitari non posse putamus. 23. Ea, _________ multi bona esse putant, ego mala puto. 24. De ea anu, _________ verba sapientia putamus, loquebamur. 10. Přeložte: 1. Většinou se bojíme toho, co neznáme. 2. Vždy pomáhali lidem, kterým chyběly síly. 3. Je hanebné bít[4] lidi, kteří se nemohou bránit. 4. Domníváme se, že je dobré nedělat to, co dělají všichni lidé. 11. Napište, kde se můžete setkat s následujícími koncovkami (u sloves i jmen), uveďte příklady: gramatická definice příklad -ū abl. sg.m., f. 4. dekl. nom., ak., vok. sg. n. 4 dekl. exercitū cornū -e -ī -ā -is -um -ēs ________________________________ [1]hradby: moenia, ium, n. [2] fūr, is, m. „zloděj“ [3] utilis, e „užitečný“ [4] caedo, ere + ak. „bít, tlouct“