Ode aan defiets
voor Wim de Vries
Ook jij bent, weet je nog wel,als vervoermiddel voor
de rijken begonnen: deftig besnorde
heren in deftig, duur tweed
met hun donzige dames freewheelend over
rustieke weggetjes, waar zelfs geen boer
het landschapsschoon durfde bezoedelen.
En nu: zo proletarisch dat je weer
een statussymbool dreigt te worden voor dikke
managers die op hun Jag
of MG uitgekeken geraakt zijn: geen nood:
als ze een paar keer 's avonds hun dijspieren voelen
ga jij wel naar hun chauffeur.
Nee, jij bent en je blijft wat je nu al zo'n halve-eeuw
mocht zijn: het verlengstuk van armeluisbenen :
kijk 's morgens maar eens, om zo'n uur
of zeven, als de eerste fabrieksfluiten gaan:
langs nog dichte garagedeuren zwermen ze
dan bij tienduizenden aan.
Vandaag of morgen hoor je de klap: nu al zwermen
hier en daar Lancia's, Studebakers en Bentleys
als lemmingen over de wegen.
Al is de Mercedes ook nog zo snel,
wij op de fiets achterhalen hem wel
en dan wordt het lachen geblazen!
Daarom is het goed in een stad of een dorp te wonen
waar veel fietsers zijn: bovendien ben je reuken
geluidloos - nu goed ja, je piept
en kraakt soms een beetje, maar 't raderwerk
dat voor een grijpstuiver jouw wielen laat draaien
is nog veel meer door roest aangevreten.
11
Ue,l : /{;A~ ~~ JA~ "Uf~
(''1'16)
RAMP
Ik had een eigen zadel, op de stang.
'k Zat liever daar dan achterop de nets,
want voor kon 'k uitkijken, achter zag 'k niets,
behalve vaders jas, waaraan 'k me, bang
te vallen, met twee handen vasthield; iets
wat voor niet hoefde.-'k Zat voorop, maar lang
duurde het niet, of 'k viel toch: het bedwang
van 't stuur was vader even kwijt, er blies
een stormwind over de Marathonweg.
'k Rolde over de kinderhoofdjes, en eer
'k het wist was 'k aan de overkant. 't Verkeer
was weggebleven van die lange, rechte
weg, die februariochtend. 'k Zeg
(ik hoor het nog): naar school wil 'k nu niet meer.
16
't Fietspompje.
Je zou gaan fietsen als een kind van zeven.
Een 'rijwiel' heette 't, dat vond je eerst wel
Vreemd, om een andere naam te geven
Aan wat een fiets is. 't Mooiste was de bel,
Die tingelen kon, als je een hoek omwilde.
Maar dat mocht later pas. 'Blijf in de straat,
En trek je jas aan, 't is te koud.' Ik rilde,
Maar wat gaf dat in mijn rijdersstaat?
. Ik heb nadien, van accident tot totalloss,
Zo menig stalen paard versleten; er zullen
Er niet meer volgen; want mijn bel zit los
En mijn pompje kan geen band meer vullen.
44
Voorwaarts !
ik kies
mijn grimmige gezicht
terwijl
ik de fiets rijd
door nauwe stukken straat
waar vrachten staan gestapeld
de sjouwer zijn tijd neemt
het automobiel wrikt zijn wiel
tegen de stroom die tijd heet
ik toon
mijn achterste benen
de punt in mijn jas
voor dolende amerikanen
dagbraaiers doordraaiers doodzoekers
burgers van buiten bewoners aan grachten
ik haal
de krachten uit mijn wiel
stuur aan
stuur aan
voorwaarts!
58
ODE AAN DE STAD UTR.ECHT EN OMGEVING
Het was zondag. Om zes uur in de ochtend verliet ik dit pand.
Nadat ik mijn fiets beklommen had, kwam mijn hond Ares naast me.
Niemand had zijn huis verlaten. De stad Utrecht was grijs.
Een slaperige stilte dekte alle leven af. Dit moest Jehova's eeuwige en
ondoorgrondelijke
zwijgen zijn. Ik haastte mij langs de gracht, de straten door, naar buiten.
Niemand volgde me, wist ik. Het was kil. Eveneens was er een opvallende
afwezigheid van wind. Een grijS daglicht maakte mijn gezichtsveld mistroostig
en lelijk. Onophoudelijk zat mijn hoofd tussen mijn opgetrokken schouders.
Ik was blij noch droevig. Mijn taak was met de hond fietsen, teneinde
de moeizaamheid van alle dag met enige afwisseling te verlichten.
Al gauw had ik de stad achter me. Ook daar onherbergzame grijsheid.
Een sloot, eigenlijk een rivier, kronkelde met modderige traagheid
zijn rioolwater door platte weilanden. Bomen stonden in hele bossen bij
elkaar met stompzinnige onverzettelijkheid in de richting van de hemel.
Ik probeerde deze redeloze eigenzinnigheid te ontlopen door mijn hoofd
af te wenden.
Maar daar werd mijn oog ter plaatse getroffen door ditzelfde teveel van
hetzelfde.
Er was geen verlossing.
UvC:
33
OP DE FIETS
Een nuchter fietser op de gracht: wat valt ..
dat is een herfstblad -licht stijgt op.
Nóg is er geen gevoel van kortste dag.
Maar keert het licht, dan keert de fietser ook
de stad de rug toe, kiest rivier voor gracht,
sneeuw op de buitenweg voor stadse prak.
Wat voedt nog zijn herinnering: de damp
die geurt bij 't uitdoen van een regenpak?
Ging ooit Sebastiaan naar Duivendrecht?
Komt lente, lost de eenzaamheid zich op
in wie hij tegenkomt de Amstel Iangs:
de fietsers met hun hand omhoog als vrienden.
Zo voelt wie de beslotenheid verliet,
bedreigd door damp van snelverkeer, zich thuis
voorbij de weiden achter zijn bureau.
Maar op een zomerdag slaat hij voorbij
de brug linksaf, wil de rivier ten einde:
komend van Ouderkerk zoekt hij weer stad.
Na molen en begraafplaats wordt het stil:
'Zo eeuwig fietsen!' gaat het door hem, en
geen mens ziet dat zijn fiets de lucht in wil.
MONT VENTOUX
dichten is fietsen()p de Mont Ventoux ,
waar Tommy Simpson. nog is .overleden,
onder zo tragiese. omstandigheden
werd hier de wereldkampioencioodmoe.
op deze col zijn velen losgereden,
eerste categorie, sindsdien tabu.
het ruikt naar dennegeur, Sunsilk ShampOO,
die je wel nodig hebt, eenmaal beneden.
alles is onuitsprekelijk v~rmoeiend,
de Mont Ventoux opfietsen wel heel erg,
waarvoor ook geldt: bezint eer gij begint.
toch haal, ik, ook "al is de hitte schroeiend,
de top van deze winderige berg:
ijdelheid en het najagen van wind.
Mont Ventoux, 1 aug. 1971
.<
Voor de fietser met oorkleppen,
met knijpers in zijn pijpen,
kappen aan zijn stuur,
die ik nu haast geworden ben,
schaamde ik me vroeger al.
22
Vereenzelviging
De baron fietst rond.
Uit zijn bel met monogram
klinken madrigalen;
Zijn moeder op het gazon
met zilverspar en zonnewijzer .
begiet de livrei harer bijen.
Vader dommelt in de grond.
11
·......•Yl.·.\.·.·..••••••i·.tN~i.i.•.•.•.••.•·.•.'J,••.•.•..•..·.··.·2·.i,~..••.>;.•.•2..•..••.·..••..•..t.•...•......•...•.••..••..•.•...A. . / ..E\I~.-: ....".~... - - - - _. - - . .
DE BROEKBEWAPPERDE MENS
Dat er altijd maar die bron zou zijn
die reikt tot in de hemel.
Het is de mens die op de kemel
des woestijns ons doortrokken hebbend
steeds rechterop
van waterput tot avondkleding
ons nu verlaat voor wat hij denkt
re zijn op de bedijkte dijk:
de broekbewapperde mens!
Die nu omkeert en afdaalt
voor een bagagedrager
~rneen broekklem)
zeggendei
-=Laggenpsalmen verrekijkers
~ voordewindse liederen
. ueveren bij de windmolen
:3: de dood vermaalt
:~ hevige aanwezigheid
~~ en vreze te behouden.
:?::mg maar achterop bij de mens!
ODE AAN DE FIETS
Zo roerloos als kan in beweging; met
::::list op de wei nog het liefst - wel
~cht is het dan maar niets is er
'::ariets hoeft te zijn al, geen koe
en geen hek en geen stad in de verte;
war er is, is alleen maar een fiets
met aan weerszij draaiende benen.
Ook trap je, hoe ver ook van huis
en hoe donker de nacht, met gemak
zelf je vriendelijklicht bij elkaar.
En is soms je koplamp kapot,
zingt altijd nog je dynamo,
wat ook al zo prettig geruststelt.
Maar vooral, als je aankomt, je bent
het dan helemaal zelf die aankomteeg,
opgewekt, hondsmoe.
Zo moet het straks ook vooral
:ijzijn en geen ander die stilvalt.
13