Text rukopisu Fürstenberskeho. Text prvotisku z r. 1498. [I. 129 b] Tuto fie poczina luczidarz ow/Jeck wieczech a nayprwe owierze obohu. Buoh, genz gert ybude wiecznie, ten racz nafs poczatek bity na-tiechto knyzkach. ktoz gie ufliffie, neb bude czifti, tomu geft znamenaty, 5 kterak gie otgieho wieczech uftaweno geft. mladi profil fweho myftra, aby gemu zgewil wffeczki wieczi, gefto gfu naginicb knyhach fkryty, naneby ynazemy ywuoblacziech ywodach. Tiemto knyham fwietloft diegi, neb czo geft naginich knyhach fkryto, to geft luczidarz wffe ofwietil. A take [1. 130«] giny drahi kamen diegy, Neb tyto knyhi drazffe gfu, nežli zlatto 10 akto gie bude czifti, ten bude mnoho mudroftij gmyety. Owierze. Nayprwe otaza mlazffy fweho myftra arzka: kterak nam wierziti obohu, ze geft trogicze fwata ata trogicze geft gedno aprawe bozftwie. Mlazffi wecze: kterak fie muoz bozftwie na tre rozdielity. miftr wecze: naflunczi geft fwietloft, krafa ahorkoft akde ztiech trzy wieczi 15 gedna geft, tu gfu wffeczky. Takez geft Swata trogicze gedno aprawe bozftwie, kdež geft fyn, tu geft otecz akde geft Swaty duch, tu geft otecz y Syn. mlazffy wecze: kdiz fie ty trzie mohu rozdielity, kdiz to geft Syn przigial czloweczenftwie, Takelige przigial otecz aSwaty duch. miftr wecze: kdiz to Sluncze widyme, Tehdi muozem dobrzie znamenaty, kterak tawiecz 20 przilezy, nebo Sluncze nemoz fie nykdi rozdielity, nebo ma sfobu Swietloft akrafu ahorkoft. A ty trzi wieczi magi zwlafftnye trzi dary. Otec ten geft ny Stworzil a Syn wikupil aSwati duch olwietil, a Swata trogicze tak w ffwich Swatich dielech Anebila geft nykdi rozdielena, anyz bude. mlazffy [L. 1 a.] Poczina se Lucidarz O rozlic&nyck wieczech, genž su na nebi na zemi y vwodach. (B)Voh, genž gest byl y bude bez končenie, Ten racž nam počátek byti na tiechto knihách. A tak gest wtiechto knihách vsta-noweno, že mladssy tazalse mistra sweho, aby gemu zgewil a známe včinil wssychny wieczy, genž su nanebi, Nazemi y vwodach y woblaciech. A tiemto 5 knihám diegi swietlost, Nebo czo gest wginych knihách skryto, To gest wtiechto Lucidarius oswietil. Atake gim diegi drahý kamen, Nebo tyto knihy dražssie su než zlato. Ktož ge bude čisti nebo posluchati, ten bude mnoho múdrosti vmieti. Nayprwe mladssy gest tázal sweho mistra arzka: Kterak gest nam wie[L. 1 £.]rzyti vbuoh. Mistr wece: nam gest wierziti 10 vbuoh, že boh gest troy, A ta trogice gedno a prawe bostwie. Mladssy wetze: Kterakse muože na tre rozdieliti gedno bostwie Mistr wece: Na-slunczy gest troge wiecz: Swietlost, Krása a horkost, Akdež z tiech wiecy gedna gest, tusu wssychny. Týmž obyčegem s. trogice gest gedno a prawe bostwie. Kde gest otec, tu gest syn aduch s. a kde gest s. duch, tu gest 15 otec ysyn. Mladssy wece: Juž sy mi powiediel ostwořiteli, Powiez mi ostwořeni. mistr wece: O boze nesmieme hluboce mluviti, nebo sprostní lidee weydu vblud, když uslyssie rzecž hluboku, gižto dobrze nerozumiegi. A wssak nam gest wiedieti y wierzyti, že buoh wždy byl y bude bez-končenie. Tato otázka ma [L. 2 a.] byti przed prwni. Mladssy wecze: 20 Když se ty trzie nemohu rozdieliti, když syn prziyal člowečenstwie, takeli otecz y duch swaty. Mistr wecze: když slunce widime, tehdy muožem znamenati, kterakse ta wiec ma, nebo slunce nemuož se rozdieliti, nebo ma spolu Swietlost, krasu a horzkost,x) A odtiech trzy wiecy mame zwlasstnie trzy dary: Otec ny gest stworzil, Syn wykupil a duch s. oswietil 25. a tak gest s. trogice wgednotie, ani gest byla kdy rozdielena. Mladssy ') Místo: horkost. 44 Rukopis Färstenberský. wecze: giz fmy prawil odboha, powiez my oftworzeny. miftr wecze: otboha nefmyeme hluboko mluwiti, any wiemy plnye, Nebo fproftny lide wendu wblud, kdiz to ufliffy hluboku rziecz, geffto dobrzie nerozomyegy, awffak gie nam wierzity, ze geft wezde bil abude bezkoncze. mlazffy wecze: billy S gie drziewe buoh, nez Swiett. myftr wecze: bil fam wfobie [1. 130 í] Tehdi, yako nynye wffwe ofobie. mladffi wecze: procz Swiet Stworzil. myftr wecze: Božie geft troge przirozenye, mocz amudroft amyloft, Aproto geft íiworzil, abi truogie przirozenye ukázal. Swu moczi ftworzil Swiett, Swu mudrofti uczinyl uftawicznu zemy, Swu mylofti gie potwrdil. mlazffi otaza: kterak 10 geft bilo drziewe, nez geft Swiett ftworzil. miftr wecze: nebilo geft nycz wiecze, gedno tma, nebo lata flowe zle, nebo ftilla, nebo prwoofnowa, chaos, (troye) bily cztirzi elementa, to geft ohen a woda, zemye awietr. rnlazffi wecze: czo geft buoh ftworzil nayprwe. miftr wecze: nebe azemy, Apotom ftworzil angeli Apotom gine ftworzenye wffechno Apotom czlo- 15 weka. mlazffi wecze: kterak geft flul prwny angel, miftr wecze: ten ge f lul lucziffer, yako Swietlonoffe, toho geft buoh tak krafneho uczinyl, ze geft obliczegem potupen, Nebo proweliku krafu pomyflil geft, chtie íie bohu wrownaty, proto gie ftrczen fnebe w horuczie peklo, mlazffy wecze: kterak bil dluho wnebeffiech. miftr wecze: gedno puol czafa. mladffy wecze: 20 Procz gei tehdi Stworzil, kdiz gei chtiel tak fkuoro wiftrczity. miftr wecze: Proto, abi wibrany angele tiem bili wiecze potwrzeny, Neb kdiz gie lucziffer fpadl propichu, Tehdi gfu angele tak potwrzeny umylofti bily božie, ze wiecz nemohu fftupity smylofti božie. Mladffy wecze: kterag gie peklo Stworzieno. Miftr wecze: wtu dobu, kdi gie lucziffer pomyflil, chtie fie bohu 25 [1. 131 ä] protiwiti, Tehdi geft peklo Stworzeno fudem bozim. czo gejipeklo. Mladffi wecze: czo geft peklo. Miftr odpowiedie: praczie hrzieffnich, Ato geft natomto Swietie, Ato geft prziednim tma amlha, ze geden ziwi czlowek tam nemoz dogiti. Mladffy wecze: maly peklo dno. Miftr wecze: Peklo geft Swrchu úzko awezpod ffiroko, ze te ffirokosti 30 czlowek Nemoz konczie poczifti, kromye buoh, gie dywny, Atak gie hluboko, ze mnoha duffe wzdi lety a wffak dna nedolety. Mladffi wecze: kolik ma gmen peklo. Miftr wecze: Sluowe vpifmye lacus mortis, to geft lužie fmrty, Neb duffe potonu yako wluži. Take Sluowe ftagnum ignis, to geft gezero ohnye, Nebo duffe hrzieffne wnyem horžie. Sluowe take terra 35 tenebrofa, To geft zemye temnofti, Nebo ta cziefta, geffto gde dopekla, geft plna fmoly afyry a dymu afmradu. Take Slowe terra obliuionis, To geft zapomenuta zemye, Nebo ty duffe, geffto wendu vpeklo, tiech nebude wiecz pamyet przied kralem nebefkym. Slowe take tartharus, to flowe muka, Neb tu geft placz oczima affkrziepenye zubuom odte zymy aodhor- 40 kofti, gefto geft vpekle. Slowe take Gehenna, to geft pekelný ohen, Neb ten ohen geft tak filny, ze nafs ohen Sluowe geho ftien. Slowe take Ba-ratum, to geft temnoft, neb tu tma bezkoncze. Slowe take Achrron, to geft muczenye, ze czrtye muczie duffe, ze tam yako gifkry zwihnie wichodie. Slowe take debrus, to geft cžrw fmrtedlny, nebo yako ten cžrw požrzie 45 Prvotisk z r. 1498. wecze: Bylly gest boh dřieve, než tento swiet stworzil. mistr wece: že byl odwiečnosti tu, kde nynie, to gest, sam w sobie, neb on gest tak dosta-tecžny, že zadného sworzenie2) nepotřebuge, ale my geho potřebugem. Mladssy wece: proč swiet stworzil. Mistr odpowiedie: [L. 26.] wboze gest troge przirozenie: mocz, mudrost amilost, aproto swiet stworzil, aby ukázal 5 troge swe přirozenie: Swu mocy stwořilgest swiet, múdrosti swu vstawil gest zemi, milosti swu ge potwrdil. Mladssy wece: kterak bylo prwe, než gest swiet stworzen. Mistr wece: nebylo gest nie gineho, gedno tma, ta slowe kaos. A w te tmie bylisu cžtyřy žiwly, to gest, oheň, woda a po-wetrzie. Mladssy wece: czo gest boh nayprwe stwořil. Mistr: nebe a zemi ia a potom angely a potom člowieka a potom wssechna stwořenie. Mladssy wece: kterak gest slul prwni angel. Mistr wece: ten gest slul Luciffer, Atoho gest buoh včinil tak krásneho, že proswu weliku krasu pomyslil gest, chtie se bohu protiwiti y wrownati, a proto gest [L. 3 a.] strežen z nebes až do pekla. Mladssy wece: Kterak dluho byl Lucifer nanebi. 15 Mistr wece: gedno puol cžasu. Mladssy wece: procž gey stworzil, když gey chtiel tak brzo strčiti znebe. Mistr wecze: aby wybrani angele tiem byli potwrzeni, Nebo když gest Luciffer padl pychu, tehdy su angelee dobrzi potwrzeni tak milosti boži, že wiec nemohu hřessiti. Mladssi wece: kdy gest peklo stworzeno. Mistr wece: wtu dobu, kdy Luciffer pomyslel 20 protiwiti se bohu. Mladssy wece: czo gest peklo. Mistr wece: peklo prawe gest natomto swietie, Agest przednim tma amhla, y pusstie, že žádny žiwy nemuož tam przigiti. Mladssy wece: a mali peklo dno. Mistr wece: peklo gest swrchu vske a wespod ssyroke, že te ssirokosti žad[L. 3 b ]ny nemuož konce dogiti, ani widieti, kromie buoh gediny. A tak gest hluboké, že 25. mnoha dusse led wždy mučiecze se, a wssak nikdy dna nedoletí. Mladssy wece: koliko ma gmen peklo. Mistr wece: Nayprwe slowe upisme Lacus mortis, to gest luže smrti, Nebo hrziessne dusse wniem tonu iako wluži. Druhé slowe stagnum ignis, to gest gezero ohnie, nebo tak wniem dusse hřiessne horzie yako wohni. Trzetie slowe terra tenebrosa, to gest zemie 30 temnosti, neb ta ezesta, gessto gde kpeklu, gest plna syry, Smoly, Dymu a smradu. Cztwrte slowe terra obliuionis, to gest zemie zapomenuta, nebo ty dusse, gessto weydu vpeklo, tiech wietz pamieti nebude przed kralem nebeským. Pate slowe Thartarus, to gest mu[L. 4a.]ka otežitie, nebo tu gest placž očima a skrzipenie zubow ot zymy a od horkosti, gessto gest 35 vpekle. Sseste slowe gehenna, to gest pekelni oheň, nebo ten oheň pekelní gest tak lity a silný, že naš oheň proti niemu gest iakožto stien. Slowe take baratrum, to gest temnost, Nebo tu gest newymluwna tma. Slowe take osmestix, to gest newesele, Nebo tu gest weliky smutek a welika truchlost. Dewate slowe Atheron, to se wyklada micženie, Nebo wpekle 40 se cžerti mieži sem y tam, iako giskry zwyhnie. Desate slowe Cerberus, To gest čerw smrtedlny, Nebo yakoten čerw požrze tielo, Týmž oby- 2) Místo: stworzenie. 46 Rukopis Furstenberský. tielo, takez peklo požržie dufíi. Slowe take Fflegeton, to geft ržieka, geffto tecže fkrzie peklo. [1. 131 b] Ta woda fmrdy odfmolý aodfirý, ageft tak litnye fhudena, až wffe pekelne ohnie prziemaha. Mladffy wecze: kde gfu muky. Miftr wecze: muky gfu nazemy uboziem tagemftwý. Mladffy wecze: 5 takely muky przigimagi, kterez duffe magi wikupeny bity. Miftr wecze podle tazanye mladffieho: Nebo Slowe Ffirmamentum, to geft twrdoft, nebo zaklad, nebo to geft tak ftwrzeno, ze wzdi biežy odwichodu nazapad ana-nyem Sluncze amyefiecz. Mladffy otaza: kterak to przigde, ze miefiecz biežý anebe take. Mistr wecze: podnebem nycz nenye, nanyemz by ftalo, 10 nebo geft okrúhlo rownye, Aproto geft ftworzil, ze nemoz nagednom myeftie ftaty. Mladffy wecze: kterakého geft uftawenye. Miftr wecze: Nebe geft uftaweno zecztirz element, ageft podobno kzelene wodie. Znamenay, nebe gfu trzi. Gedno nebe geft odSluncze az domyefiecze, Druhé nebe geft odmiefiecze az dohwiezd. Trzetie nebe geft, kdež to geft nadzakladem, 35 kdež to fam buoh prziebiwa sfwymy Apofftoly, fewffemy fwatimy. Mladffy wecze: geftli wtu dwu czo. Miftr odpowiedie: Odzemye az domyefiecze gfu zly duchow.e, ty gfu nato uftaweny, aby nam prziekaziely wdobrych dielech akezlemu ny nutily, aty flowu demones, to geft zlowiedwienyczi, ty beru nafie tiela do powietržie, kdiz to fie nam chtie ziewity. Ty cžrtye 20 muczie fie wuoblacziech az dosudneho dne. Odmyefiecze az dohwiezd, tu gfu angele, ty gfu nato uftaweny, Aby nas oftrziehaly, Atu geft nebe yafne awohnywe barwi. Mladffy otaza: kdi gie ftworzeno Sluncze. Mistr odpowiedie: Sluncze geft ftworzeno cztwrty den aod Sluncze weffken fwiett ofwieczen. 25 Oadamozuj, [1. 132 a] Mladffi otaza: kde gie ftworzen Adam. Miftr wecze: wtom mieftie, geffto flowe ebron. Akdiz to geft ftworzen, Tehdi ge buoh wedl dorage atu geft wzdiel gmena wffem wieczem, czo buoh ftworzil, akdi geft umržiel wgieruzalemye, nefen geft dotoho myefta, gefto ftworzen, ynaplnyena ta jama gieho tielem, z nýehoz geft uczinien. Mladffy wecze: 30 kde geft ewa ftworzena. Miftr wecze: wragy zadamova zebra. Mladffy wecze: kde geft ray. Miftr wecze: Ray lezi nawichod fluncze natomto fwietie, Alezy tak wifoko, ze geft wiffy nez weffken fwiett. Mladffy wecze: kdiz geft ray natomto fwietie, procz nemozem wen wnyty. Miftr wecze: neb prziednym gfu hory welike aleffowe apiesczi amlhy, ze nemoz tam 35 zadny wnyti. Mladffy wecze: kterak geft Adam bil wragi dluho. Miftr wecze: gedno czafuow Sedm. Mladffy wecze: to owocze, gefto bil geft adam pronye zragie wiftrczen. Miftr wecze: to giftie naprázdno nenye, nebo giedie tu duffe, geffto gfu wragi. Mladffy wecze: tyem geft netrzieba any giefti any pity, neb ktoz gie, nebo pie, ten muffy krmye žity. Miftr 40 wecze: tato geft rziecz odtielefneho pokrmu, toho newaži duffe, geffto gfu 47 Prvotisk z r. 149S. cžegem peklo požiera dusse zatracené. Gedenaczte [L. 4 b.] slowe flegeton, tose znamenawa řeka, gessto teče skrze peklo. Ta woda smrdi ot smoly a ot syry a gest tak litie studena, že ohnie pekelne przemaha. Mlassy wecze: Kde su muky, gessto se dusse mucžye, Mistr wecze: ty muky su nazemi wbožiem tagemstwi, Aty muky ty dusse przigimagi, kteréž magi 5 wykupeny byti. Mistr wece wedle mlassieho tazanie: nebe slowe firmamentům, to gest twrdost, nebo zaklad, Nebo nebe gest tak stworzeno, že wždy bieži ot wschodu slunce až nazapad, ananiem bieži slunce amiesyecz. Mlassy wecze: Kterak to przigde, že nebe bieži a miesyecz tež. Mistr wece: Podnebem nic nenie, naniemžby stalo, nebo gest rownie okrúhle a proto 10 ge tak stworzil buoh, že nemuož na gednom [L. 5 a.] mistie stati. Mlassy wece: Kterak gest vstaweno nebe. Mistr wece: nebe gest stwořeno ze cžtyř žiwluow a gest podobno k zelene wodie. A mass znamenati, že trzy su nebe, Gedno nebegest odzemie domiesiece, Druhé nebe gest otmiesiece až do hwiezd, třetie gest nebe nadzakladem, naniemž sam buoh přebywa 15 swymi swatymi angely. Mlassy wece: gestli wtu dwu nebi czo. Mistr wece: otzemie až domiesyece, tu su zli duchowe, A ti su nato vstaweni, aby nam překáželi wdobrych skutciech akzlemu nas nutili, ati slowu kakademones, to gest zlého widomcy, nebo czožkoli mi zlého včinime, to oni wssechno widie, a ti čertie beru nasse tiela woblacziech, kdyžto nam se chtie zge- 20 witi, ati cžertie mučiese tako wo[L. 5£.]blaciech až dosudneho dne. Ot miesyetze až dohwiezd, tu su angele, Ati su nato vstaweni, aby nas ostrzie-ha!i ot zlého, A tu gest nebe iasne a ohniwe barwy. Mladssy wecze: Kda gest sluncze stwořeno. Mistr odpowiedie: Cžtwrty den potom, když to gest swiet stwořen. A ot sluncze gest wessken swiet osweczen. Mladssy se 25 otaza: Kde gest Adam stworzen. Mistr wecze: wtom miestie, gessto slowe Ebron. A kdyžto gest byl vmrzel, tehdy gest opiet nesen dote yamy, znižto gest byl stworzen a naplniena gest opiet ta yama geho tielem. Mladssy wecze: A kto gemu przezdiel Adam. Mistr gest odpowiediel: Když gest byl Adam stworzen, tehdy wedl gey buoh do rage a tu gest wzdiel gmena 30 wssem we[L. 6«.]czem, czož gest buoh kda stworzil. Mladssy se gest otázal: Kde gest Ewa stworzena. Mistr wecze: wragi zadamowa žebra. Mladssy se otaza: Kde gest ray. mistr wecze: Ray leži nawychod sluncze natomto swietie a leži tak wysoko, že gest wyssy než tento swiet. Mladssy wece: když gest ray natomto swietie, procž donieho nemuožem wniti. mistr 35 wecze: Neb su przednim hory welmi welike a lesowe náramně weliczy a pusstie, tma welika a mhla a bahna, že žádny živy nemuoz tam wgiti. Mladssy se gest tazl mistra sweho: mily mistrze, powiez mi, kterak dluho adam byl wragi. Mistr gemu odpowiedie: Sedm časuow. Mladssy wece: To owoce, gessto gest wragi stwořeno pro člowieka, čemv [L. 6 b.] gest 40 giž, když gest adam zrage wystrcžen. Mistr wece: to owocze gesstie neroste nadarmo, Nebo to owotze gedie dusse zbožne, gessto su wragi. Mladssy wecze: Tiem netrzeba giesti ani piti, Anebo ktož pige a gie, musy zaživati pokrm. Mistr wece: ta řecž gest otielesnem pokrmu, toho nebažegi 48 Rukopis Fůrstenberský. wragi, Nebo yako gfu duffe duchowne, takez geft gich pokrm duchowny, Takez zywi fwuog pokrm, yako Sluncze witahne wodu z ftruhi. Mladffi wecze: kterak by fie lide plodily, by oftaly wragi. Miftr wecze: odradofti nebefkey, Nebo yakz Adam bil fhrzieffil Aopiett gemu buoh odpuftil, takez 5 by fie lide plodily bezhrziecha. Mladín wecze: kterak bil dluho žiw Adam. Miftr wecze: dewiett feth leth ageho fyn Abel trzidcziety affeft leth, [1. 132b] kdiz to geho bratr kayn zabil gey. Odtoho pocziely gfu fie wrazedlniczi. Mladffy wecze: kto gie prwe flowo nalezl adamowi. Miftr wecze: cztirzie angelowe, Michael nawichod fluncze, Gabriel napoledne, Raphael nazapad 10 fluncze, Uryel napuol noczi, tiech kazdy gedno flowo przinefl. kto geft hudbu nalezl. Mladffy otaza: kto gie nalezl hudbu. Miftr wecze: lameth, ten geft miel trzi Syny, Geden flul tubal, ten geft nayprwe nalezl hudbu, Druhi geft flul pobel, ten geft nalezl muziku, Trziety geft flul tubay kayn, to geft naprwny kowarz, gefto geft poczal kowatý od-15 miedi aodželeza. Aty trzie bratrzie miegiechu gednu Seftru, ta geft flula Nocziwa, ta geft nayprwe nalezla tu left, abi diety kolébaly. Mladffi otaza: kto geft bil nayprwny kral. Miftr wecze: to geft bil Samuelow fyn, A za-toho krále rozdieleny gfu lide natre. Odtoho krale plodu poffla gfu knye-zata ahrabie awewody. ten gie gmyel gednoho bratra, ten geft flul kaphet, 20 Odtoho prziffli gfu wladiky, apany. Potom geft geden Slul cham, odtoho gfu prziffli fproftny lide, to geft chlapftwo. Mladffi wecze: kterak geft ten flul cžrtt, gefto adama aewu przielftil. Miftr wecze: henes motalon, ageft naywiffy geden, gefto geft ftrczen f nebe. Mladffi wecze: Powiez my od-uftaweny tohoto fwieta. Miftr wecze: Tento fwiett prawie okruhel geft, 25 obyat wefíken moržem, Aproto my plawamy wmorži, yako zlutek vwayczi. Mladffy wecze : wcžem geft zemye potwrzena, ze nemuoz potonauty, kdiz plawa vmorži. Miftr wecze: zemye nedržy nycz wzhuoru gyneho, nebo plawa hluboczie atak mnoho wod tecže [1. 133«] okolo zemye, ktoz bybil wuoblacziech, tomu by fie nezdal fwiett nycz ffyržý, než yako penyez, 30 Nebo wffichny pramyenowe gdu zmorzie, Awffeczky ŕzieky opieth teku vmoržie. Mladffi otaza: nakoliko cziefty rozdielen geft fwiett. Miftr wecze: natrži, Gedna ftrana flowe azia, Druha Evropia, Trzetie afryga. Mladffi wecze: kde fie poczina azia. Miftr weczeazia fie poczina tu, kdez to fluncze wzchody. wragi geft gedna ftudnyczie, zte teku cztyrži ržieky, 35 Gedna flowe Fizon, Druha flowe Geon, Trzietie flowe nyklus, Ctwrta effrates. Mladffi wecze: kam ty teku rzieky. Miftr wecze: Geon teczie fkrzie Indýý ateczie fkrzie gednu horu, ta flowe karykazus. Druha, gefto flowe niklus, ta tecže fkrzie Murzenynfku zemý wcžrwene morže atecže fkrzie gednu horu, ta flowe Eglas. Ffyzon aeuffrates tie tecžeta fkrzie 40 gednu horu, ta flowe patrata Aodtud fkrzie gednu zemy, ta flowe Ner-menya, aty wzdi neteku zrage, gedno pozemy az dotiech hor, gefto fmy gie gmenowaly. Mladffi wecze: ktere zemye naybliž lezie odragie. Miftr wecze: yako nam pifmo fwiedczi, Doragie nemuoz nyzadny przigity, Nebo 49 Prvotisk z r. 1498. dusse swate, gessto su w ragi, Nebo iakož dusse su duchownie, takež gich pokrm gest duchowni, Atakež oni zaživu swuog pokrm, Jakož sluncze wy-tahne wodu zruchy. Mlassy wecze: Kterakby se lidee byli plodili, by byli ostali w Ragi Adam a Ewa. Mistr gest odpowiediel rzka: Odžadosti, Nebo iakžby adam žženu ruče sklesli wžadosti a opiet rozpustili, takby se byli 5 lide plodili ato bezwsseliakeho hriechu. [L. 7a] Mladssy otaza: Kterak gest dluho živ byl Adam. Mistr wece: lcccc a xxxviiij let, Asyn geho Abel bylgest xxx let starzy, když geho bratr kayn zabil, Aodtoho počelisuse mordy. Mladssy wece: kto gest nayprwe nalezl hudbu. Mistr wecze: Lámech, ten gest miel trzy syny, geden slul Jobel, druhy Johal, trzeti 10 Boza. Jobel gest nayprwe nalezl hudbu. Boza byl nayprwni kowarz, genž gest počel kowati od železa a ot miedi. Jobal gest byl muž, gessto nalezl muziku. Ati bratrzie mieli su sestru, ta gest nayprwe nalezla, aby dieti kolébali. Mladssy wecze: Kto gest byl nayprwni kral. Mistr wecze: to gest byl Semow syn, Aza toho krale rozdieleni su lide natre. Splodu toho 15 krale posslisu kniežatá ahrabie a sslechticzy. Aten miegie[L. 7£]sse bratra, ten slul Jafet, a ztoho plodu posslisu wladyky apani. Potom byl geden, ten slul Cham a odtoho posslisu sprostní lidee, to gest chlapstwo. Mladssy wece: kterak gest slul ten čert, gessto adama a Ewu přelstil, že owoce toho okusyli, proniež sme vpadli wssichni vboži hniew. mistr wece: Heuz- 20 makalion a gest znaywyssych geden, genž su střeženi z nebes. Mladssy wece: mily mistře, powiez mi ovstaweni swieta tohoto, mistr wece: tento gest swiet okrúhly iako kolo a gest obiat wessken morzem amy plawame iako žlutek vwaycy. Mladssy wece: mistrze, powiez mi, čym gest zemie potwrzena, že nemôž potonuti, když plawame iako žlutek vwaycy. mistr 25 wece: Zemi niez nedržy wzhuoru, než boska mocz, ne[L. 8a]bo plawa whluboke wodie. A tak mnoho wod tecže okolo zemie, že ktožby byl wuoblacziech, Tomuby se tento swiet nezdal niez wietssy, než yako gedno kolo, Neb wody wssychny atake wssychny pramenowe gdu zmorze A wssechny rzeky teku opiet do morze. Mladssy wece: mily mistrze, po- 30 wiez mi to, Nakoliko se gest cžestij tento swiet rozdielil. Mistr wece: na tre, Gedna strana slowe Azya, Druha Európa, Trzetie Affrika. Mladssy wece: powiez mi ote stranie, gessto slowe Azia. Mistr wece: azia se poczina tu, kdež slunce wychodi a gde až napoledne až do moře. Wte stranie leži ray, A wragi gest gedna studnieze, z te studnieze teku cžtyrzi 35 rzeky, Gedna slowe ffizon, Druha Geon, Tretie Nilus, [L. 8 č] Cžwrta slowe Euffrates. Mladssy wece: Kam teku ty řeky. Mistr wecze: Geon tečže skrze Indij, a tecže skrze gednu horu ta slowe Kaukasus. Druha, gessto slowe Nilus, ta tecže skrze gednu horu, ta slowe Eklas, A odtud teče skrze murzeninsku zemi wcžerwene morze. Tigris a Evffrates, tie 40 tecžeta skrze gednu horu, ta slowe Parchaka, Odtud tecže skrze gednu zemi, ta slowe Nermenia, Aty wody neteku gedno vždy podzemí, až dohor, gessto sme ge gmenowali. Mladssy wecze: ktere su zemie nayblyž od rage. Mistr wece: iako nam pismo prawi, Wray nemôž žadny wgiti, C. Z í br t: Staročeský Lucidář. 4 50 Rukopis Fůrstenherský. gfu okolo nyeho hory wifoke, wnychz to lezie hadowe afanowe, aty branye, ze nemuoz nyzadny wnytý wray. Podle toho lezy gedna zemye, ta ílowe yndie, ta ma gmeno pogedne wodie, ta flowe yndizz, Ata plowe zgedne hory, ta flowe kaukazus, a tecže wczrwene moržie. wto geft nefnadno 5 wgity, Neb fgedney ftrany tecže diwoczie moržie afdruhe ftrany yndifs, atak gfu welyke pufítie, ze ledwa wecztyrzech letech muoz tam bity. Ata zemye geft rozdielena wetrzidcziety wlafty agfu wnye rozdieleny lide. wte zemy gfu trzi hory, Gedna flowe Karmanyus, Druha coatras a [1. 133 b\ Trzietie oretas. to drziwie, geffto rozfte natiech horách, to biwa tak wifoko, 10 ze gie powietrzie opaluge. natiech horách gfu lide, ty gfu dwu latru wzdely, Aty lide walegy famy ffebu. wte zemy fta dwa oftrowi, geden flowe thryza, Druhi flowe klygris, ta oftrowi mata mnoho zlatta aftrziebra afta przie-fletho zelena. Podie toho oftrowa gfu zlatte hory. Toho zlatta nemož nyzadny dobiti profanye aproczrwi, geffto toho ftrziehu. Mezi tu horu, 15 geffto flowe kafyus, amezi morzem, Tu geft zazdil kral Alexander dwoge lidy aty flowu Gog a magog. ty lide negiedie nicz gyneho, nez zwierzata fyrowa a gine fyrowe maffo. Trzi gfu yndie, Wdruhe yndyy gfu lide, ty flowu Marcoby, ty gfu dwanadft loket wzdely, ty lide fprziedu gfu yako lew amagi peržie apaznehty yako kanye. Podle toho gfu lide wgednom 20 myeftie, ty flowu agrote, ty magi wffobie tak weliku horkoň, kdiz fie fendu, ze fie famy fežhu. Potom ležý gedna wlaft, wte gfu lide, ty zabigiegy Otcze ymaterz, kdiz to ftarzi budu, y waržie dobrzie, yzowu fwe přáteli, yuczinye welike hodi akdiz fnyedie otcže amaterz. Ta wlaft, wnyez to perž rofte, ta geft plna haduow, kdiz giz perz zral bude, tehdi ty lide uczinýe weliky 25 dym atiem dýmem zapudy wffeczkny hadi aodtoho dýmu bude perž cžrn, Ale odprzirozenye biwa biel. a ty lide myewagi diety a ty diety gedno docztyrz leth neb naywecz dofedmy leth ziwi biwagý. Wte zemy gfu lide, ty gfu obrátily paty naprzed aprfty nazad, ty magi ofmnadfte prftuow wnohach afeftnafte wruku, Aty lide magi pfie hlawý aodiewagi fie chlu- 30 patimy kožiemy, geffto dru zwierzata, Akdiz chtie mluvity, tehdi kfobie yako pfy ffczekagy, [1. 134 a] Aproto gim diegy pfie hlawi. Podle toho gfu lide, kdiz fie to gich diety urodie, Tehdi gfu cžrnij, Akdiz budu ftarzi, tehdi budu biely, Apotom fie famy ztepu. Potom gfu lide, geffto gich zeny gmyewagy pogednu pateronadfte diety. Potom gfu lide, gmyewagi ty diety, 35 ty gfu naftaroft cžrny, azamladu ffedywy. Potom gfu lide, ty magy gednu nohu, ty biežie brzo yako ptak, muoz biezity*) aletiety, akdiz to fedy, tehdi fobie ucžiny chlad tu nohu. Take gfu lide, ty magi geden roh na-cžele a podtiem rohem gedno oko. Mladffi wecze: bidlely ty lide fpolu. Miftr wecze: buoh gie geft tak ftworzil a rozdielil wodamy ahoramy apu- 40 fftiemy, ze ípolu negfu, any mohu bity. Mladffy wecze: ano nam pifmo prawi, ze mnoho ffett lidy pofflo otadama, akterak gfu ty lide dywnie promienyeny. Miftr wecze: Adam ') Přetrženo. 51 Prvotisk z r. 1498. Nebo su okolo hory welmi welike, wnichž ležie Sanowe a ti branie, že tam žádny nemož wgiti. Podle toho leži gedna zemie [Vytržen 1 list.] [L. 9#]gi, kdyžto budu starzi a zowu wssechny przately y učinie hrozne hody, když gedie otcze a materz. Ta wlast, gessto wni peprz roste, gest plna haduow a gesstieruow, akdyž peprž bude zral, tehdy tam lidee vcžinie 5 dym weliky atiem dýmem zapudie wssecky hady aodtoho dymu bywa peprz cžerny a smraskaly, Nebo podle przirozenie gest biely. Ati lidee miewagi dieti, gessto nerostu než do trzy let a nebudu gedno osm let starzy. Wtrzeti Indij su lidee, ti su obrátili paty napřed a prsty nazad, ati magi osmnaczte prstuow nanohach a sedmnaczte naruku, Ati miewagi psie 10 hlawy a odiewagise chlupatými kožmi, gessto dru zwieřata, akdyž mluwie, tehda iako psi sstiekagi a proto gim rziekagi psohlawczy. Podle [L. 9<5] toho su lidee, když dieti vrodie, tehdy su čerwene akdyž su starzi, tehda su broni apotom se sami stepu. Podle toho su lidee, gichžto ženy miewagi pogednu patnaczte dieti; podle toho su lidee, ti miewagi dieti sse- 15 diwe a k starosti černe. Su take tu gedni lide, ti miewagi gednu nohu a bežie tak brzo, iako muož ptak letieti, a když sede, tehdy sobie chlad včini tu nohu. A take su gedni lidee, ti magi geden roh načele a podnim gedno oko. Mladssy wece: bydleli ti lidee spolu, že se nestepu. mistr wece: buoh gie gest tak rozdielyl, že su rozlúčení wodami, horami a pu- 20 sstiemi, že spolu nemohu byti. Mladssy wece: ano nam pismo prawi, že mnoho lidij posslo ot adama, kteraksu pak tito lidee promienieni. mistr 4* 52 Rukopis Furstenberský. gie bil muz naymudrzieyffy, nez íie kdy urodil kto, Akdiz to zrage wipuzen, tehdy gie znal wffeczkno korzenye, yznal geft gedno korzenye, kterazby gieho zena wokuíila, takby fie giegy plod promyenyl newczloweczi twarzi. Tehdy geft oftrziehl gednu zenu dczeru fwu, abi toho korzienye neokuffala, 5 tehdi ona nemúdra blaznycze, yala fie toho korzienye hryzty, Aynhed gie fie plod promyenyl newczloweczi twarz. wte zemy, geffto flowe yndyel, gíu hadowe a Sanowe, ty gfu tak weliczi, az gelen požru, agfu tak fylny, az plowu prziefmorzie. wtey zemy geft gedno zwierzie, to flowe Elad, to geft naprzied yako lew, anazad yako welblud, to ma dwa rohy, ten geft 10 geden kazdi dwu latru zdely, Akdiz to fie fkym fwady, tehdi polozy geden roh [1. 134(5'] nachrzbett adruhim feeze. To zwierzie fie nebogy ageft cžrne barwy ageft tak udatno vwodie, yako nazemy. wte zemy geft gedno zwierzie, to flowe Monetrus, to ma hlawu yako czlowek, nohi yako lwi aoczas yako fwynye, to ma geden roh nacžele, ten geft gedno cztirz noh zdely 15 Ageft tak fwietly, yako karbunkulus ageft oftry yako brzitwa. to zwierzie geft welmy lite, czoz potka, to wfíe tiem rohem žabie. Ztezemye przi-chody geden kamen, ten przitrhuge kfobie železo. Take gfu wte zemy hlemyzdiowe, ty gfu tak weliczi, ze zgich ffkorzepyn czinye fóbie lide domy. 20 Mladffy wecze: giz fme flyffiely ot yndie, Powiez my ote zemy, geffto • flowe patris. ta zemye poczina fie vte rzieky, geffto flowe tygris. Wte zemy ležy geden hrad, ten flowe parfida, wtom geft nayprwe nalezeno kúzlo, zte zemye przichody geden kamen, ten flowe fyleus, toho przibiwa yubywa yako myeffiecze. Mladffi wecze: Powiez my otey zemy, geffto flowe mezo- 25 potanya. Miftr wecze: ma grneno podwu rzieku, gefto fkrzie tu zemy te-cžeta. wte zemy geft geden hrad, nemyemeny, ten geft tak dluh, czoz muoz czlowiek zatrzi dny gity. Awte zemy geft gedno myefto, toho myefta geft zed padeffath loket wffyrzy atrzi fta lokett zwiffy Ama fedmdeffat mylwzdely ama fto mofaznych wrat. wte zemy geft gedna wlaft, ta llowe 30 Arabia, odtud przichody kadidlo, wte zemy geft gedna hora, ta flowe Oreb, Anatey horzie dal buoh moyzieffowy zákon. Potom leži gedna hora, ta flowe Syirs. Wte zemy leži gedno miefto, to flowe damagdus. to myefto uftawil [1. 135«] Abrahamuow ziett. podle toho leži geden hrad, ten flowe libanus, tu fie poczina Jordan, wte zemy geft gedno myefto, to flowe Ge- 35 ruzalem, to myefto geft uftawil Syn prwey kral. Potom lezi gedna zemye, ta flowe pallemia, tu zplywa Czrwene morzie, tu geft tak Swietlo, ze geft naymenffy rybku widiety nadnye, yako nadlan. Potom fie poczina Egipth, potom lezi gedno myefto, to flowe teba, wtom myeftie bil Swati Martin wewodu. Potom fta dwie horzie, tie floweta azmenye. Wte horzie leži 40 menffie archa ato drziewo nykdi nezhyne, zatiem leži gedna wlaft, ta flowe kapadoczia. Wte zemy leži menffie azia. Potom leži gedna wlaft ta flowe Sirtys, wte zemy leži welika truogie. Potom leži morzie, wtom morzi lezi gedna wlaft, ta flowe pontus, Tu fta potopena fwaty Clyment afwaty Egidius. Potom lezi Efiefie, tu Swaty Jan Ewangelifta odpoczywal. wtom 53 Prvotisk z r. 1498. wece: adam gest byl [L. 10#] naymudrzeyssy muž mezi wssemi, genž su se kdy narodili, A když gest byl wypuzen zrage, tehdy gest zna! korzenie wssechno, y bylogest gedno korenie toho przirozenie, že kterazby ho žena okusila, ynhedby se plod gegi promienil natwarzi. Tehdy adam byl za-powiediel dcérkam to korenie hrzisti, Ale gedna wssetecžna gelase ho 5 hrysti a hnedkyse gegi plod promienil natwaři člowiečie. Wte zemi, gessto slowe India, gsu tak weliczy saňowe a hadowe, že gelen požru asu sylni, že plowu přes moře. Wte zemi gest gedno zwieře a slowe Ela, to gest naprzed iako lew a nazad iako welblud a ma dwa rohy a gest dwu latru wzdeli, Akdyž se skym swadi, položi geden roh nahrzbetie adruhymse 10 bráni atepe, ato zwierze nebogi[L. l(tó]se nicz gineho, gedno cžerwene barwy a gest sylne a vdatne wodie iako y nazemi. Wte zemi gest gedno zwieře, to slowe Monstrakos, to ma hlawu iako czlowiek a tielo iako kuoň a oczas iako swinie, to ma gedno geden roh načele cžtyrz noh wzdel a gest tak swietly, iako Karbunkulus a gest ostrý iako brzitwa. To gest 15 zwierze tak lite, že czož koli ge potka, to wsse tiem rohem prorazy. Zte zemie przichodi geden kamen, ten slowe Adamas, ten železo k sobie przi-tahuge. Take wte zemi su welicy hrmieždy, tak že z gegich sskorzipek lidee sobie domy dielagi. Mladssy wece: giž sem dosti slyssel ote zemi, gessto slowe India, powiez mi ote zemi, gessto slowe Patria. Mistr wece: 20 patria se počina vte rzeky, genž slo[L. lla]we Indus agde dote rzeky, genž slowe tigris. Wte zemi leži geden hrad, ten slowe parsidia, wtom gest nayprwe nalezeno kúzlo. Zte zemie prichodí geden kamen, že žže iako kopřiva. Take gest wte zemi geden kamen drahý, ten swieti wnocy iako oheň a slowe Sileus, toho kamene przibywa y vbywa iako miesyece. 25 Mladssy wece: powiez mi ote zemi, genž slowe Mezopotania. mistr wece: Mezopotania ma gmie podwu rzeku, gessto tecžeta skrze tu zemi. wte zemi gest geden hrad, tomv rziekagi Niniwe, ten hrad gest tak dluhy, czo člowiek muož zatrzy dni vgiti. A wte zemi gest Babilon, to miesto ma zed 1 loket ssyři acc zwyssy agest lx mil wzdeli a ma c mostných vrat, 30 a tu leži gedna wlast ta slowe Arabia, [1. l\b] odtad przichodi kadidlo, -wte zemi leži gedna hora, ta slowe Oreb, A nate horze dal buoh moy-žiessowi zákon. Potom leži gedna zemie, ta slowe Siria, wte zemi leži gedno miesto, řečené Damasskus, to miesto ustawil gest Abrahamow zet. podle toho leži geden hrad, ten slowe Libanus, V toho hradu počinase 35 yordan, A wte zemi gest Jerusalem a to miesto vstawil Sem prwni kral. A potom leži gedna zemie, ta slowe Palistina. Tu zplywa cžerwene moře, to gest tak swietle, že naymienssi rybku widieti wniem nadnie. Potom se počina Egipt. Potom gedno miesto, řečené Tebe. Wtom miestie byl s. Mau-ricius wewoda. Přitom miestie leži gedna hora, řečena Geon. Potom sta 40 dwie hoře, řečené armenie, na tu [L. 12a] dwu horu stogi archa Noe a to drziewie nykdy neshnige. zatiem leži gedna wlast, ta slowe Kapadocia. Wte wlasti leži wlast menssie Azya a pak Effesus, tu s. Jan ewangelista odpočiwa. Potom leži wlast, řečena Trucia, wte leži welika troya. Potom 54 Rukopis Fůrstenberský. oftrowie bil geft pilatt wewodu, a proto flowe ponfky pilatt. Mladffy wecze : Powiez ote ftranye, geffto ílowe europia. Miftr wecze: Europia fie poczina podle morzie agde podle dunage doluow, az domoržie. wte ftranye lezi zemye ffranfka, Sfwabíka, Baworíka, Bafileyfka, Miffenfka, Durynfka, Kar-5 melitíka, Sftirfka, Temnarfka, Korymíka, Lampartfka, Rakufka, Uherfka, Sedmyhradfka, Morawfka, Czefka. Apotom wrzieczkey zemy geft gedna wlaft, ta flowe damatya, tu geft gedna Studnycze, wte zazehagi pochodnye, az zhorzie wyfoko. tu lezi gedna hora, ta flowe olymphia, zte hory gde wifokoft az podoblaky. Podle toho poczina íie ytazia, awte zemy lezi ryn. 10 Potom leži gedna wlaft, ta flowe Turkan, potom leži polem ambryka [1. 135<5>], Atu fie dokonawa zemye lampartfka. Potom lezie Benátky, ty geft uftawil kral Eneclius. Potom zdywokich hor wichody Ryn atecze fkrzie Ffranfku zemy. Podle ryna fylna myefta lezie Mohucz, Koffyn, Ffranfpurk aginych mnoho myeft dobrých. Podle Dunage ležy Rziezno a Wieden, 15 Budýn. Podle Ryna Poczina fie Y.fpanya agde az dowftekleho morzie. wte zemy lezie welike wlafti Tarayna, Fortana, Tuffybana, Colatyana, Retika, Brytanya, Angliczka zemye, Berunfka zemye, ktoz odtud przichody, ty gfu lide dobrého obicziegie. Ata zemye, gefto flowe Skoczia, Tu geft ofwie-czenye, trzidcziety dny wzdy den uftawicznye Aofmnafte wzdi noczy ufta- 20 wicznye. Podle toho geft geden les, ftoho nykdy lift nefpaduge atu fye dokonawa zmrzle morzie. Mladffy wecze: kterak gie ffyroka zemye akterak tlufta. Miftr wecze: tak fwiedffie myftrzi, geffto mági pfano oprzirozeny zemfkem, kto by wzal nytt ymyerzil okolo zemye, ta nytt bilaby Trzymez-czietma tyfficz myl affestt ffeth tyfíiczow myl tlufta. Mladffy wecze: kdiz 25 gfy my powiedal odwu ftranu, powiez my otrzetie ftranye. Miftr wecze: Affriga fie poczina wte wodie, geffto flowe yndis a gde az do lepkého morzie. wte ftranye gfu welike wlafty. Gedna zemye flowe Lybia, ta geft plna haduow agyneho cžrwu, ze wnye ygeden nemoz bity. Potom geft gedna zemye, ta Slowe pentapolis agyne welike zemye. Zatiem ležy gedna 30 wlaft, ta flowe byzazie, wte fta welika dwa hrady, geden flowe Odromes, druhy flowe branczyum. Potom leži Sfkoczillia. Wte zemy giedie lide konye agyna zwierzata fyrowa. Potom ležy murzenynfka zemye. Potom leži jedna wlaft, ta flowe Sfalla, geffto geft przyffla byla kralewa zte zemye naradu kralowy Sfalomunowy. Zatyem ležy geden hrad, ten flowe grawys, tu geft 35 gedna [1. 136«] ftudnycze, ta geft wedne ftudena, ze gie geden nemoz pity, awnuoczi tak horka, ze gie geden nemoz dotknuty. Podle Jordána geft gedna pufta zemye, ta geft plna fany ahadow, atu fie przieczita wftekle morzie á tak geft zhorzalo odfluncze, az wrže yako wkotle. wtom morži geft welika hora, ze gde vpowietrzie, atu geft konecz Swieta. 40 Wojirowiech wmuoréi. Mladffy wecze: giz fmy prawil odewffeho fwieta, Powiez my owoftrowiech wmorži. Miftr wecze: Cziprus geft prwny Apotom 55 Prvotisk z r. 1498. morze a wtom leži gedna wlast, rzečena pontus. Tu sta vtopena s. Kliment a s. Ouidius, a tu byl pilat wewodu a proto slowe ponsky pilat. Mladssy wece: 'Powieziž mi giž o te stranie, genž slowe Európa, mistr wece: Európa počinase wedle moře agde až dohor skrze gednu zemi, ta slowe Sskocia a Dacia a germania agde podle dunage doluow až opiet domoře. 5 Wte stranie leži zemie ffranska, Sswabska, Bawory, Elzeczka, Missen.ska, Durinska, Carwaczka, [L. \2b\ Temarska, Styrska, Trayska, Wlaska, Karlinska, Sedm hradow, Rakúska, Cžeska, Vherska, Syrweyska, Rzeczka, agine zemie. A wuherske zemi gest gedna wlast, ta slowe Dalmácia, a tu gest gedna studnice a leži nawysoke horze, wte zažiehagi pochodnie a horzie wysoko. Opiet 10 gest gedna hora řecžena olimpus, zte hory gde wysokost až podoblaky. Apodle te hory poczina se Itália a wte zemi leži Rzym. Apotom leži gedna wlast, ta slowe Tusskania a odtud przichodi sseffran, potom leži podle Amy-brika a tu se przibližuge zemie Lambardska. A potom lezie Benátky, ty ge vstawil kral Enectus. potom zdiwokych hor teče Ryn agde skrze ffransku 15 zemi. podle Ryna leži gedno miesto Mohucž, Kolin, ffranfl. 13«]ŕford a ginych mnoho miest, podle Dunage Rzezno, pasow, wieden. A podle Ryna take počina se Ispania a gde až dodiwokeho moře. Wte zemi lezie welike wlasti Taxania, Certana, Ruskana, Kollacia, Getika, Británia, Anglia, werina. A nadtu zemi, gessto slowe Sskocia, tu gest o swatem Janie xxx dni wždy den 20 A o wanocech vždy tolikéž nocy. Podle toho gest geden ostrow, zstoho nikdy list nespadá. Podle toho ostrowa poczina se zmrzle morze. Mladssy se gest otázal mistra sweho: mily mistrze, powiez mi to, Kterak gest zemie ssyroka a take powiezmi, kterak geft dluha. Mistr gemu odpowiedie: Tak swiedcžie mistrowe, gessto mági psáno o przirozeni zemském, ze kdy by niekto, wezma 25 dednu ') nit, [L. 13£] ymierzil okolo zemie, ta nyt byla by xxiiij tisyczuow mil wzdeli a vi tisyczuow mil tlustá. Mladssy wece: mistrze, powiez mi otřetie stranie swieta. Mistr wece: Affrika se poczina v te wody Indus a gde až dolepkeho moře. Wte stranie leži mnoho wlasti. Gedna slowe Libia, ta gest plna haduow a gesstieruow, že wni žadny nemuož wniti. Apak leži 30 gedna zemie, ta slowe Pentapolis, Agina, welika zemie, ta slowe Byzaže. Wte sta dwa welika hrady, geden slowe Adremos adruhy Bizankus. Potom leži Gausis A Kartago A podle zemie rzecžena Cecilia. Wte zemi lidee gedie konie a gina surowa zwierzata. Pak potom leži Murzeninska zemie. A pak potom leži gedna [L. 14«] wlast, ta slowe Sabahot, tu gest 35 byla kralowa Saba, gessto gest prissla z dary k králi Ssalamunowi. Zatiem leži geden hrad, ten slowe Grania, tu gest studnice, že wedne z nie piti nemuož a wnocy tak horka, že geden se gie dotknuti nemuož. Podle Jordána gest gedna pusstie plna hadow a sanow, atu teče wstekle moře, A tak gest zhorzelo ot slunce, že wře iako wkotle, Awtom morzi gest tak 40 welika hora, že gde až podoblaky, a tu gest konetz swieta. Mladssy wece: powiez mi o ostrowiech, gesstosu wmorzi. mistr wece: Tiprus gest nay- ') Gednu. 56 Rukopis Fůrstenberský. druhi, ten flowe kreta. Potom flowe paramz, odtud przichody naylepffi mramor Afflechetny kamen, ten flowe Sardynys. Potom leži, ten flowe zamor, odtud geft bila Sybilla rodem. Potom leži Sella afyczilla. tu gefl gedna hora, ta flowe equa, zte hory widiety geft Syru horžiczy, gefto fie 5 duffe mucžie, geffto magy wykupeny bity. Podle toho geft geden oftrow, wtom gfu kowarzi. tak fwiedczie Pohanfke knyhy, ze ty kowarzi kugy hro-mowe rany, Ageft tahora plna ohnye, ty kowarzi proftrzied toho ohnye kugy aty flowu relapes. wtom oftrowie bil geft wlkanus, gefto ftrziehl pekelných wratt. Naffe knyhi chtie tomu, by to bily cžrtye amucžie tu duffe. Potom 10 geft geden oftrow, ten flowe fardyna, wtom oftrowie nenye fany, any geffcžerow, tu geft gedno zle, ktoz toho okuffy, ten fie mufy fmyety až dofmrty. Wtom oftrowie geft gedna ftudnyczie, kterzi nemoczny gie okuffie, ten bude zbawen wffie nemoczi, Aktéry zlodieg gie okufy, ten hned oflne. Potom geft oftrow, ten geft potopen fbozym yflidmy, ten geft bil wietffy, 15 nez ffeft zemy czefkich, ageffcze tu plawa lepké moržie. Podle toho geft oftrow, ten flowe ebanus, to nykdy nefhorzy, any zhyne. Potom geft gedna hora, ta flowe Syna, tu geft gedna ftudnycze, ta geft ffeftdefat lokett wzhluby, wte ftudnyczi Swiety fluncze az na dno. Potom geft geden oftrow, tyfidita, ten geft zelen prziefleto, ageft tak [1. 136b] rozkoffny, yako ray. 20 wten oftrow bil geft geden wffel przyhodu, ten geft bil naffel te wonye, ze bil patnafte leth tyem dele žiw. Wten oftrow wiecz yzadny newchazel, az geft buoh poflal Swateho Brandana. Miftr wecze: gižt fem prawil, kterak tento fwiett ftworzen, czo giz otiezefs, to tobie powiem. Otázka okrzizi fwatem, z cžeho gejl Jlworzen. Mladffy otaza: které 25 fílechty to drziewo bilo, znyehoz geft fwaty krziz ftworzen. Miftr wecze: toho zadny newie, kromye tawietew, znyez to drziewo wzroftlo, to geft przifflo zrage. Mladffí wecze: kterak geft wynefeno. Miftr wecze: Adam bieffe nemoczen, ypofla Syna fweho gednoho, gemuz diechu Seth, kange-lowi, gemuz diechu cherubyn, genz ftrziezieffe ragie, aby gemu poflal lekar- 30 ftwie, odnyehoz by mohl žiw bity. Tehdi angel ulomyw wietew wragy, akdiz przigide knyemu, da gemu arzka : nes fwemu otczy, potknyz gemu whlawach. Akdiz przigide knyemu, naly(t)bil giz umrzel, wffak naplny an-gelowo przikazanye, ypotknu gemu whlawach, azte wietwie wyfflo geft drziewo, znyehoz geft fwaty krziz uczinyen, odnyehoz geft Adam uzdrawen, 35 apotom weffken lid. Mladffí wecze: czo fie znamenawa ta leb, gefto pyffy bohu podnohamy, kdiz ftogy nakržiži. Miftr wecze: Salomun mudry, ten gednoho czasu bil geft napole prokratochwil wygel, uzrzie, ano geden czlowek worze, ywyworal adamowu hlawu, ypoznal gy, yzdwizegi arzka: bud pochwalena odboha, yodemne, yprzityfftie gy kfobie, ypoczielowa gye, 40 ypowrže gy prziedfie, yftrczi gy nohu, ywecze: bud prokleta nawieky, ywzdwyže gy opiett, ywzch(w)aly gy yako drziewe, ywrže gy opiet, yftrcži gy nohu, ypocze gi klety yako drziewe, [1. 137 a] Atak gichwality trzikrat aklety trzikrat, atak gi klew, ywrze gi dogerufalema, ywloži gy wrofedly kamen apotom wtu rozfiedlynu byl geft krziz boži wftawen, nanyemz buoh pnyel. 57 Prvotisk z r. 1498. prwni, potom gest geden rzečeny Katera, potom geden, ten slowe dolkus, ten gest byl prwni popotopie. potom lezy geden, ten slowe parám, ztoho ostrowa přichodi naylepssy mramor a sslechet[L. 14 £]ny kamen Sardius. Potom leži geden, ten slowe Samos, ottud byla Sybilla rodem, potom leži Silla a Sicilla. tu gest gedna hora, ta slowe Ethna. sste gest hory widieti 5 syru horzicze, gessto se mucžie dusse, genž magi wykupeny byti. Potom ležita dwie horze weliczie, gedna slowe Ascilla a druha Garganus. Mezy tiemi horami widieti gest dym weliky, ale plamene nicz a tu smrdi ot syry a otsmoly, že žádny dwanaczte mil nemuož bliže byti, a tu se take mucžie dusse, gessto magi wykupeny byti. Podle toho gest geden ostrow, 10 wtom su kowarzi, Jakož prawie pohanska pisma, že ti kowaři kugi hro-mowe rany. A gest ta hora plna ohnie atu kowaři prostrzed toho ohnie kugi a slowu Ciklopes. Wtom ostrowie (Vytrženo.) 58 Rukofis Fůrstenberský. Tehdy gert adam uzdrawen ywffe krzeftanfiwo. Mladffi wecze: czož gerty tyem myenyl, ze geft trzikrat chwalil atrzikrat klel. Miítr wecze: gefto geft chwalil, to geft, geffto fmy wfficzkny odnyeho polily, Gefto gy klel, to geft, gefto fmy wffichny pron ubozy hnyew upadly. Mladffi wecze: po-5 wiezmy odprzirozeny wody. Miftr wecze: woda ma przirozenye truoge, Slowe Natabilis, labilis, Potabilis, to geft, ze wnye plawagi, aže peru, aze gi pigy. Ale moržie ma fwe przirozenye podle myefieczie, kdiz myefiecz rofte, tehdy ymoržie rofte, akdiz miefiecze ubywa, tehdy ymoržie ubywa. Mladffy wecze: kterak to muoz przigity. Miftr wecze: umorži fta weliczie 10 dwie horžie agynych mnoho hor, ygdu welike diery fkržie ty hory. kdiz to fie woda zdwyhne zedna, tehdy moržie welmy wynde zbrziehuow, atak przietrpy fedm dny. Mladffi wecze: odkud przigde wietr. Miftr wecze: wietrowe gfu cztyržie, ty flowu Cardynales, Odtiech przichodita dwa, ta floweta Colatales, akdiz fie potkata ypuoydeta tak filnye, az fie rozdielita, 15 ybude gich dwanafte. Take gfu mnohé zemye, znychz to przichodie obeczny wietrowe, Nebo wnych welike diery 'gfu, kdiz powietrzie tyfkne fie, tehdi to powietrzie popadá druhé powietrzie aodtoho fie ucziny obeczny wietr. Mladffy wecze: Procz fie zemye trzefe. Miftr wecze: kdiz fie wody zberu podzemy tak weliku moczi, ze fie zemye pohne. Mladffi wecze: Procz fie 20 zemye otewrzie. Miftr wecze: zemye geft yako maffo, Nebo yako czlowek, zemye ma kameny myeňo kofty, korzienye myefto žil, drziewie atrawa myefto wlafuow, akdiz przigde wietr naholu zemy, tehdy fie žyli ztrhagi aroznefe gie wietr yako nemoczneho czloweka. Mladffi wecze: powiez my otey wlafty, geffto flowe Sytilla. Miftr wecze: fytylla geft [1. 1376] 25 Podzemy dierawa, anamnohich myeftech geft plna fyry, ze ohen na-mnohich mieftech tepe skrzie zemy. Mladffy wecze: vmorži geft gedno myefto, tu pfi ffcžekagy podwodu, Powiez my, kterak to przigde. Miftr wecze: to myefto flowe ftylla, tak nam prawie Pohanfke knyhi, ze tu moržie fkrze kamenye tecze, kdiz to prziewoznyczy ufliffie, tehdi mnye, 30 by pfy ffczekaly. Mladffy otaza: odkud przichody zyma. Miftr wecze: yako horkoft przichody odohnye, takez zyma otwody, Akdiz nam fluncze bliz, tehdi mamy horko, Akdiz daleko, tehdy mamy zymu. Odtiechto wieczy diely fie letho nadwe, wleto awzymu. Mladffy wecze: kdiz geft letye tak nyzko, 35 azymie tak wifoko, kterak to przigde, ze geft lethie tak dluh den a zymie kratek. Miftr wecze: tento fwiet geft okruhel, yako waycze, Amy fmy proftrzied nyeho, yako zlutek vwayczi, Akdiz to fluncze naynyže biežy, Tehdy biezy prawie nadnamy, a tehdi fluncze widymy naydale, aproto geft letie dluh den, Azymie biezy fluncze naywiffe naneby, anam fie zda, 40 by nam nabok biežalo, Atehdy fkoro myne podzemy, Atehdy geft den kratek. Mladffy wecze: odcžeho mamy nocž. Miftr wecze: kdižto fluncze geft nadzemy, tehdi geft den, akdiz to geft podzemy, tehdy geft nocz. Mladffi wecze: kterak przigde, ze fluncze nabok biežý naneby. Miftr wecze: Powiediellit gfem, zet geft nebe okrúhlo, yako waycze, ananyem bieži 59 Prvotisk z r. 1498. (Vytrženo.) [L. 15«] rze ma swe przirozenie podle miesiece. Když miesyecz roste, tehda ymoře, Když vbywa, tehda y moře vbywa. Mladssy wece: Kerak to přygde. Mistr wece : v moři sta dwie horze welike aginych hor mnoho, ygdu wty hory welike diery a ssyroke a když se woda wyzdwihne zedna, tehdy moře wynde zbřehow atak stogi sedm dni. Mladssy wece: odkud & przyde wietr. Mistr wece: wietrowe su čtyrzie, ti slowu Kardinales, Odtiech přydeta dwa, ta slowu colaterales a když se potkata, y budeta tak sylna, ažse rozdielie, y bude gich xij. A z niekterych zemi přichodie obyčeynie wetrowe, neb su wnich welike diery akdyž powietřie tisknese wdiery, ypotka hogine powietřie atakse včini obeczny wietr. Mladssy wece: procž io se zemie [L. 15 trzese. mistr wece: Kdyžto se wody seydu pod zemi a nemohu wen, tehdy rozdieliese weliku mocy, až se potrzese zemie. Mladssy wece: kterak to przigde, že se zemie otewrze. Mistr wece: že zemie gest iako masso anebo člowiek, a zemie ma kamenie miesto kostij a korzenie miesto žyl atrawu miesto wlasuow, Akdyž přigde wietr naholu 15 zemi, tehdy se žily strhagi, tocžiž korenie, y rosnese gy wietr iako nemocz člowieka. Mladssy wece: powiez mi ote zemi, gessto slowe Sicilla. mistr wece: Sicilla gest zemie pod zemi apoddrziewim agest plna syry, že na-niekterych miestech ohen tepe skrze zemi. Mlassy wece: w moři gest gedno miesto, wtom psi šstiekagi podwodu, powiez mi, czo gest to. mistr 20 wece: to miesto slowe Si[L. 16«]cilla apohanske knihy nam tak swiedčie, že teče moře skrze kamenie akdyž mařynarzie vslyssie, mnie, by sstiekali psy. Mladssy wece: odkud zyma przigde. mistr wece: Jakož horkost přyde od ohne, takež zyma otwody. kdyžto mame blizko slunce, tehdy gest horko a když daleko, tehdy zyma. Mladssy wece: procž bywa wletie den dluhy 25 a wzymie kratky. mistr wece: tento swiet gest okruhel, iako kolo, amy sme vprostřed a když naybliže gest slunce otnas, tehdy bieži prawie nad-nami a widime slunce naydele aproto gest wletie dluhy den, _ ale wzymie bieži slunce nayniže a nam se zda, by nam nabok bieželo askoro mine podzemí aproto gest den wzymie kratek. Mladssy wecze: ot cžeho mame 30 nocz. Mistr wece: kdyžto gest [L. 16b\ slunce nadnami, tehdy gest den akdyž gest podnami, tehdy gest nocz. Mladssy wece: kterak przyde, že slunce nam biežy nabok. Mistr wece: powiediel sem, že gest nebe okrúhle iako wayce a na niem bieži slunce a miesiecz ahwiezdy a každé bieži 60 Rukopis Furstenberský. fluncze ahwiezdi biežie gynu czieílu afluncze gynu, hwiezdy biežie uprziemo, naboky fobie, Neb by bieziely gednu czieílu, prziekazely bi fobie, azby fie poruffilo. Mladfiy wecze: Procž geft to buoh daleko ftworžil. Miftr wecze: yako daleko geft odmyelfiecze nazemy, takez trzikrat geft daleko 5 odfluncze, az dohwiezd, Aproto hwiezdy magi naywiffy mocz, neb gfu nay-blyž nebe.Mladffi wecze: Powiez my odplanet. Miftr wecze: kolikez mame dny wtem dny, tolykez mamy planet menffich, Mezynymyz geft Miefiecz, apotom Sluncze. Tie dwie nam fluzita naywiecze Agynich pieth, ty biežie wyfoko [1. 138 a] naneby. Mezynimy geft gedna, ta flowe Saturnus, ta biežy tak 10 wifoko naneby, ze bieži trzidcziety leth, nez fwoy bieh dokoná. Druha flowe venus, ate my rziekamy denycze. Mladffi wecze: kterak muoz gedna hwiezda bity denycze y zwierzedlnycze. Miftr wecze: nyektere knyhi prawie, ze ta hwyezda bižey prziedflunczem a druhé poflunczi. Toho letha kdiz ta wenus prziedílunczem biežy, tehdy geft denycze, Akdiz poflunczi bieži, tehdi flowe 15 zwierziedlnycze. Pata planeta geft mars, ta geft kdenyczi podobna, zé gich ygeden nemoze rozeznaty. Nyektere knyhi prawie, zeta gifta hwiezda welmy wifoko bieži, Naneby gi widamy z gitra prziedflunczem, awecžer poflunczi. Sfefta hwiezda flowe mercurius, ta biežy fedm let, nez fwuoy bieh dokoná. Ote hwiezdie prawie nam myftrzi, ze ta wladne mudrofti, kterak to przigde, 20 potom powiem. Sedma hwiezda, ta flowe Juno, ta ma fwoy bieh, dwadczieti leth, ta bieži pofaturnowy naywiffe. Mladffi wecze: gfu welike pláněti. Miftr wecze: hwiezdarzi prawie, ze Miefiecz geft tak welik, yako weffken fwiet, odmoržie az domorže. Sluncze geft tak weliko akazda planeta tolikrát yako fluncze. Mladffi wecze: Procz fie nam tak zdagy male hwiezdy. Miftr 25 wecze: cžyny welika wifoft, nebo by bilo fluncze tak wifoko, yako hwiezdi, zdalo by fe nam takez, yako hwiezdy uzke. Oprzirozeny planet aczloweka. Mladffi wecze: kterého gfu przirozenye planety ahwiezdy. Miftr wecze: zecztirž element, Aznaroenay, ze wffeczky duffe przichodie odboha wffemohuczieho natento fwiett, aten geft nade-30 wffemy hwiezdamy, Apodle které hwiezdy která duffe nayblize puoyde doluow, zte przigme przirozenye. Mladffi wecze: kterak to przigde. Miftr wecze; Nyektere gfu hwiezdy ftudeneho przirozenye, nyektere mokrého, nyektere fucheho, nyektere horkého. Takez kazdy cžlowek táhne nafie przirozenye podle hwiezdy. který czlowek geft ftudeny afuchye naturi, ten 35 rad mlcži ageft nemoczny. Aktéry gfu ftudeneho a [1. 138 mokrého przirozenye, Ty mluwie mnoho, alzy rady, apowiedagi rady vprofbie. kterzi gfu horkeko afucheho przirozenye, Nahly a udatny gfu amyewagi rady mnoho žen. Akterziz gfu horkého amokreho przirozenye, ty gfu naylepffieho przirozenye, ty gfu rady ffczedržý awierny agfu uftawiczny vmylofti amyli 40 lidem. Aproto nam prawie knyhi Pohanfke, ze venus wladne mudrofti amylofti, nebo geft horkého amokreho przirozenye. Atake prawi piffmo, ze ta planeta, gefto flowe mars, ze ta wladne walku, nebo geft fucheho amokreho przyrozenye, Aprotoz naylep fluffie khnyewu akwalcze. Mladffi wecze: powiez my odmyefiecze. Miftr wecze: Miefiecz geft naymenffi mezy 61 Prvotisk 1498. ginu cestu. A když slunce bieži nabok, tehdy hwiezdy biežie vprziemo, nebo by hwiezdy spolu sluncem bieželi, tehdy by sobie przekaželi, žeby se wsseczko porussilo. Mladssy wece : kterak gest daleko odmiesiece až do hwiezd. Mistr wece: kterak gest daleko odzemie až domiesiece, tak třikrát dale otmiesiece dohwiezd aproto hwiezdy magi wietssy mocz, neb su nay- 5 blyže k nebi, gessto sam buoh přebywa sswymi swatymi. Mladssy wece: powiez mi o planetách, to gest ohwiezdach. Mistr wece: Koli[L. l7«]ko gest dni wtemdni, toliko gest planet. Naymenssy gest znich miesiecz a potom slunce a tie dwie služita nam naywiecze, A ginych piet, ty biežie wysoko nanebi. Mezy nimi gedna, ta slowe Saturnus, ta bieži tak wysoko, 10 že bieži xxx let, než swuoy bieh náplni. Druha gest rzecžena Venus, to gest denicze. Mladssy wece: kterak muože byti gedna hwiezda zwieřecy a Denicze. Mistr wece: Tak nam nasse knihy prawie, že venus gedno leto bieži przed slunczem a druhé po slunczy. A když ta hwiezda bieži před slunczem, Tehdy gi rziekame Denicze, A kerehož leta bieži po slunczy, 15 Tehdy my gie rziekame zwierzeczie hwiezda. Mladssy wecze : tehdy gest wsse gedna hwiezda, denicze a zwierzecie. Mistr odpowiedie: An gest. [L. 17 b] Pata planeta, ta slowe Mars, ta gest hwiezda kdeniczy tak podobna, že geden gi rozeznati nemuož a hwiezdarzi prawie, že ta hwiezda biežy wysoko nanebi a widime gi rano przed sluncem a wečer poslunczy. 20 Opiet gest gedna hwiezda, ta slowe mercurius, ta bieži sedm let, než náplni swuoy bieh. o te hwiezde prawie nam mistrzi, že ta hwiezda wladne múdrosti akterak to přide, powiem potom. Sedma planeta gest, ta slowe Jupiter, ta bieži dwanaczte let, než swoy bieh dokoná, ata byežy po satur-nowi naywysse. Mladssy wece: kteraksu zwiecz planety, mistr wece: 25 hwiezdarzi prawie, že miesiecz gest tak weliky, iako wessken swiet ot morze až domorze, A slunce dwakrat wietcžie a každá planeta iako slunce weli[L. 18a]ka. Mladssy wece: procž se nam tak zdagi hwiezdy male. mistr wece: to cžini wysokost, nebo bybylo slunce tak wysoko, iako hwiezdy, teež byse nam tak male zdalo iako hwiezdy. Mladssy wece: 30 kterehosu przirozenie hwiezdy. mistr wece: ze cžtyrz element. A znamenay, že když se dietie narodi, podkteru hwiezdu, otte wezme naswe tielo przirozenie. Mladssy wece: kterak to przide. mistr wece: niektere su toho przirozenie suchého aniektere horkého a niektere mokrého aniektere studeného, takež každý cžlowiek. A který gest člowiek studeného a suchého 35 przirozenie, ten rad mlcžy, a který studeného a mokrého, ten rad lže a mnoho mluwi a otpowieda rad wprosbie, Akterzi gsu horkého a suchého przirozenie, ti su nahli a vdat[L. 18č]ni a miewagi mnoho žen, A kterzi su mokrého a horkého przirozenie, ti su radi sstiedrzi a wierni a vstawični a milostiwi asu mili lidem. A proto nam prawie pohanske knihy, že Venus 40 wladne milosti, Nebo gest mokrého a horkého przirozenie, nebo nátury. Prawie nam take knihy, že ta planeta, gessto slowe mars. wladne walku, Nebo gest horké asuche nátury. Mladssy wecze: Powiez mi o miesieczy. Mistr wece: Naymenssy miesiecz mezy planetami a biežy nayblize vzemie 62 Rtckofis Fůrstenberský. planetárny abieži naybliže vzemye a proto beru lide rozom odmyeíieczie. Mladffi wecze: kak to przigde. Miftr wecze: nebefke przirozenye gert tak filne, ze prziemuoz zemfke przirozenye, Ataket gfem powiedal, ze miefiecz geffc tak weliky, yako weffken fwiet aberze fwietlo otfluncze, Aproto nenye 5 to dywne, ze fie moržie znamenawa pomyefieczi, nebo geít ftworzen zecztirz elementt. Mladffi wecze: kak to przigde, ze miefiecze przibiwa yubywa. Miftr wecze: kdiz to gfu ftworzeny planety, Tehdi gert Miefiecz yal mnoho wody azemye, aproto nema przirozenye fwietlofty, gedno czoz wezme od-fluncze, Akdiz daleko geft od fluncze, tehdi geft pln, Akdiz geít bliž, tehdi 10 geft mal, nebo gemu Sluncze otgyma fwietloft, az opiet odeyde odfluncze, tehdi opiet bude pln. Mladffi wecze: czo geft to cžrweneho, geffto widamy vmyeffieczi. Miftr wecze: powiedielt fem, ze myefiecz berze fwietloft odfluncze atakez berže yhorkoft, wffak kdiz bude pln, tehdi gemu oftane ftudenoft zzemye azwody, to geft, geffto widamy vmiefieczy. 15 Mefiecz kdiz fie promienuge. Mladffy wecze: czo tomu diefs, ze fie myefiecz promienuge. Myftr wecze: kdiz to myefiecz bude dwie nediely ftar, tehdi czafto przigde, kdiz to fluncze bude fgedne ftrany zemie amyefiecz fdruhe, Protofs fobie prziekazita. Sluncze ma taku mocz, ze oteyme fwietloft myefieczi. Mladffi wecze: czo diefs okometye hwiezdie. Miftr wecze: kometa, 20 ta nykdi fie nezgewi, gedno, kdiz fie kralowftwie chcze promyenyty, Atu hwiezdu znamenawagi, ze pufty odfebe paprfky, ata hwiezda nebiežy mezi ginymy hwiezdamy. Prawi nam pifmo, ze geft fwietlo, geffto geft buoh rozžehl wuoblacziech. Mladffi wecze: kterak to przigde, ze hwiezdi wydymy letagicze. Miftr wecze: Powiediellit fem, ze gfu hwiezdy wietffie, nez fwiet. 25 Proto muozefs wiediety, by gedna hwiezda fpadla, zabilaby naymene puol fwieta. Przide, ze tak bywa tycho czafto nazemy a woblacziech tak welike potkanye wietruow, Tehdi fie powetrzie ■ fmyeffie wuohen, yftrziely febu doluow podle hwiezd. Mladffi wecze: kterak to przigde, ze krupy tepu letie azymye nycz. Miftr wecze: letie geft fluncze fylno azymye mdlo, 30 y táhne letie wlahu kfobie ayakz fie powietrzie ztrhne, to fie fmrzne, ze budu krůpi, Nebo fluncze geft nam letye blizko, azymie daleko. Ohromu aoblifkany. Mladffy wecze: odkud przichazie hrom ablyfkanie. Miftr wecze: kdiz to cztyrzie wetrowe wyndu zmorze, tehdy fie potkagi tak fylnye vpowietrzy, ybude tu potkanye welike, ze fie ohen obwine 35 wuoblak, Akdiz fie to frazy, tehdi fie rozedrzie, ytrziefkne, ze lide ufliffiej tehdy fie úkaze powietrzie aohen, yblefkne fie, az bude cžrweno. Mladffi 63 Prvotisk z r. 1498. a proto lidee beru rozum ot miesiece. Mladssy wece: kterak to przyde. Mistr wece: Nebeské przirozenie tak gest sylne, že przemaha zemsku mocz, a iako sem powiediel, že miesiecz gest tak ssyrok iako wessken swiet a bere ot slunce krasu a swiet[L. 19«]lost, A proto nenie diw, že se morze y lidee y weswietl) znamenawagi po miesyecy, nebo gest stworzen ze čtyrz 5 element. Mladssy wece: kterak to přide, že miesyece vbywa a przybywa. Mistr wece: Nebo kdyžto su planety stwořeny, tehdy gest miesyecz ial wody mnoho azemie, Aprotož nemaswietlosti, gedno czož wezme ot sluncze, A když gest daleko ot sluncze, tehdy gest pln, Akdyž gest blizko, tehdy gest mal, nebo gemu slunce oteyme swietlost, Až opiet slunce oteyde, io tehdy bude pln. Mladssy wece: co gest to černého wmiesyecy, gessto řie-kagi sprostní: Dawid hude. Mistr wece: Jakož miesiecz bere swietlo ot-slunce, takež horkost, awssak wniem zuostane nieiaka studenost zemie a wody, A to gest ta černost, kteružto widame wmiesiecy. [L. 19 b~\ Mladssy wece: inily mistrze, powiez mi, procž se miesyecz promienuge. Mistr wece: 15 kdyžto miesyecz bude nediele dwie wstarzi, tehdy často przide, že sluncze bude zgedne strany zemie a miesiecz zdruhe proti sobie a slunce ma takowu mocz, že oteyme swietlost miesieczy atak se promieni. Mladssy wece: czo dieš o kometie. Mistr wece: Kometa gest hwiezda, ta se nikdy nezgewi, gedno když se stane nieiaka welika promiena kralowstwie anebo 20 niecžeho gineho znamenitého a tu hwiezdu znamenagi hwiezdarzi, že pusti ot sebe paprsleky a ta hwiezda nebiežy zginymi hwiezdami. Mladssy wece: kterak to przide, že my widime hwiezdy letiecze, Aniekterzi su tak hlupi lidee, že se domniewagi, by to drakowe létali, [L. 20«] Mistr wece: powiediel sem, že každá hwiezda gest wietssy než miesyecz, a proto muožem 25 wiedieti, by gedna hwiezda spadla, zabilabi naymenie puol swieta. A przi-chodi s toho, že často bude tak ticho nazemi a woblacziech bude welike potkanie wietruow wpowietři, tehdy se smiessy ohen spowietrzym a když se ohen od powietrzie oddieli, tehdy ohen strzeli doluow, pak lidee mnie, by hwiezda spadla. Mladssy wece: proč wletie krupy gdu a wzymie nicz. 30 mistr wece: wletie gest slunce sylno a wzymie mdlo, ytahne wletie wlahu k sobie a iakse powietřie wstrhne, tehdy se to smrzne, že budu krupy, Nebo gest k nam slunce wletie bliže a wzymie dale. Mladssy wece: odkud przide hrom. mistr wece: toho newie yža[L. 20£]ny2) (newie), Ale wssak mistrzi prawie, že když cžtyřie wietrowe wyndu z moře, tehdy se potkagi 35 vpowietrzi a bude tak welike potkanie, žese oheň obeyme woblak, Akdyž se to zayže, tehda se roztrhne ytrzeskne ableskne se, až bude cžerweno. Take prawie, že když moczy slunečnu táhne se para od zemie studena a horka, až to przyde nahoru do powietrzie a zawře se to wuoblace a tak rádoby wen, y tepe se sem ytam wuoblace a ottoho bywa hrzimanie, 40 a když rozrazy oblak, tehdy welmi strzeskne a vdeři hrom. A tuto maš *) wes swiet. *) yžadny. 64 Rukopis Fiirstenberský. wecze: odkud przide íhyeh. Miftr wecze: kdiz to wynde para zhuoru zemye vpowietrzie, tepegy powietrzie, ze bude huna, Wffak ztoho krupy nemohu byty, nebo tu nenye mlhy, Akdiz to doluow fpadne, tehdy gert zemye tak ftudena. Mladffy wecze: kterak przigde defft. Miftr wecze: kdiz to fie 5 zemfka para feyme femlhu, to fie nemoz fmrznuty. Mladffy wecze: procz krwawy defft gde. Miftr wecze: kdiz to fluncze pufty paprflky wcžrwene bahno, tehdi táhne kfobie rofu, akdiz weyde [1. 139 b] vpowietrzie, tehdi fhorzy odpowietrzie, az bude defftcz cžrwen, yako krew. Mladffi wecze; procz ffcžrwi deffcz chody. Miftr wecze: to fie nikdy neftawa, gedno podle 10 bahen, nebo podle cžrweneho moržie, kdiz to fluncze fwu moczi fwiety Akdiz wezme tu zlu wlahu, tehdi táhne horkoft tak welmy kfobie, ze cžrwy ažabi febu táhne vpowietrzie, Atoho powietrzie nemuoz dluho drziety, mufy brzo doluow padnuty. Tuto prawi, czo ge/i duha aodkud. Mladffi wecze: czo geft duha. Miftr 15 wecze: kdiz horkoft arofa gde wzhuoru odzemye, tehdi mufie vpowietrzie aztoho puoyde oblak, Tehdi fie czafto ftawa, zefluncze, kdiz to nabok biezi, tehdi fie ten oblak promýéný pocztyrzech Elementiech, zelenu barwu ma powodie, modru popowietrži, cžrwenu poohny, brunatnu pozemy. Mladffy wecze: kterak pržigde, ze ftudnycze zymie gfu teple aletye ftudene. Miftr 20 wecze: zyme fie zapeczety zemye, že horkoft wygity nemoz, Aproto gfu ftudnycze teple, neb zymie geft zemie tepla aletie geft ftudena, aproto gfu pramenowe a ftudnicze ftudene. Mladffi wecze: procz geft gedna ftudnycze tepleyffie, nez druha. Miftr wecze: Przigde czafto, že cžrwie zly ležie pod-zemy vwodie, Tehdi ta woda bude gedowata odtiecli cžrwuow. Mladffi 25 wecze: Procz geft moržie flano. Miftr wecze: nebo lezy prawie proti ílunczi, ywržie vmorzi uftawicznye, az bude flano. Mladffi wecze: odkud przichodi rofa amraz. Miftr wecze: kdiz to przigde tak, ze horkoft wende vpowietrzie akdiz ftudenoft wygde zemye, tehdy fpadne lehký nazemy, y ucziny fie zte ftudenofti mraz, Pakli bude nazemy teplo, tehdi bude 30 nazemy gedno rofa. Mladffi wecze: odkud przichodi tma, geffto bude wedne. Miftr wecze: kdiz to przigde, ze myefiecz bude nazemy mezi flunczem amezi zemy, tehdy prziekazy fluncze mieffieczowi, ze nemoz fwietlofty myety, ata tma bude, dokudz fluncze myefíiecze nemyne. Mladffi wecze: procz nenye myefiecz fwietly. Miftr wecze: nebo gemu fwietloft fluncze odeyme, 35 [1. 140 a] Tuto prawi, procz gedny lide kratczi a druzi dluzy. Mladffi wecze arzka: wffech myeftrow myftrze, powiez my, procz gfu nyekterzi lide kratczy adruzi dluzi, anyekterži mudrži anékterzi nemudrzi. Miftr wecze: to przigde odprzirozenye kdiz przigde, ze dwa czloweky fendeta y 65 Prvotisk z r. 1498. wiedieti, že troiaky gest hrom. Geden gest, gessto tepe abořy, iakož widame, aten slowe kuneus, Druhy gest, gessto bode a ten spali penieze wmiesczy amiesczy nicz nevsskodi, Třeti pak gest, gessto zapalu[L. 21 «]ge. Mladssy wecze: odkud przide snieh. Mistr wecze: Kdyžto para weyde vpowietrzie, Tehdy tepe gi wietr, až bude hustá, A wssak nemohu stoho krupy byti, 5 nebo tu nenie mhly, A(d)když doluow padne, tehdy zemie gest tak studena, že nemuož stati, atak przyde desst, kdyžto se zemská para smiessy se-mhlu, to nemuož zmrznuti nasneze. Mladssy wecze: procž gde krwawy desst. Mistr wecze: powiediel sem, že čerwene moře tak gest zhořalo ot-slunce, že wře iako wkotle a gest čzerwene iako krew. Akdyž slunce pusti 10 paprsleky wto morze, Tehdy táhne tu wodu k sobie, A když weyde vpowietrzie, tehdy wiecze zhoři otslunce a tak gde čerweny desst. Mladssy wece: Kterak to przygde, že gde sčerwy desst. Mistr odpowiedie: to bywa [L. 2\b\ wedle bahen, nebo podle čerweneho moře, kdyžto slunce swu mocy swieti wbahno a když pocžige zlu wlahu, tehdy táhne gi horkost tak welmi 15 ksobie, že male čerwy y žabky táhne ssebu w powietrzie, atoho powietrzie nemuož dluho držeti, musy brzo doluow padnuti a tak przygde ž žabkami gesst.1) Mladssy wecze: czo gest to duha. mistr wece: kdyžto horkost a rosa gde wzhuoru ot zemie mezy powietrzie a z toho bude oblak, tehdy se často stawa, že ten oblak bude proti sluncy a tak se promieni počtyrzech ele- 20 mentiech, zelenu barwu ma powodie, modru popowietrži, cžerwenu po ohni a brunatnu pozemi. Mladssy wece: kterak to przigde, že niekteresu studnice wletie studené a w zymie teple, mistr we[L. 22 a]ce: nebo zemie su wzymie studeny a zapečetieny mrazem, ynemuož ta horkost znie wen wy-niti a proto su studnice teple, gessto zzemie teku, Ale wletie gest zemie 25 studena, proto gsu pramenowe studení. Mladssy wece: procž gest gedna studnice zdraweyssy než druha. Mistr wecze: přečasto se stawa, že wedle pramenuow ležie cžerwie gedowati, Pakli čerwie ležie dale, tehdy se ta woda zrziedi skrze kamenie y bude ta woda zdrawa. Mladssy wece: procž gest moře slano. Mistr wece: neb leži prawe proti sluncy, y warzi se vsta- 30 wicžnie a tak bude slano. Mladssy wece: odkud przide rosa a mraz. Mistr wece: kdyžto przyde, že horkost weyde wpowietrzie, pak studenost wynide zzemie, tehdy spadne rosa lechky na zemi y včini se mraz. [L. 22 b] Pakli bude na zemi teplo, tehdy to bude rosa. Mladssy wecze: odkud přyde tma, gessto bywa wedne, to gest, gessto se mrkne. Mistr wece: kdyžto 35 przyde, že miesyecz prawe stogi nadzemi mezy sluncem amezy zemi, tehdy take miesyecz przekažie sluncy, že nemuož dati swietlosti a ta tma bude, dokud slunce nemine. Mladssy wece: aprocž neswieti miesyecz wtu dobu. Mistr odpowieda: nebo mu slunce swietlost otgima a tak sobie překažegi. Mladssy wece: procž gedni lidee su kratssy a druzy dluzy a niekterzi 40 mudrzi adruzi nemudrzi. Mistr wece: to gest odprzirozenie, když przide, žese dwa člowieky seymeta dobrého przirozenie a przemuožta se welikym ') desst. C. Zíbrt: Staročeský Lucidář. 66 Rukopis Fiirstenberský. fie dobre nátury aprziemuozeta íie pitým a giedlem, czoz plodu odnich puoyde wten cžas, ten wzdy muffy ftradawie bity, yakoz koli przieliffny ohen utopy zemy, ze nemuoz daty dobrého plodu, takez przieliffne pitye agedenye utopy przirozenye. Mladin wecze: wkoliko dnech bude ftwo-5 rzeno dietiye vmaterzi. Mistr wecze: tak geft to vboziem tagemftwy ane-flufíie gie ygednomu prawity gedno, ktoz geft dobrého fwiedomye, Panyem nebo muzuom múdrym, kazda zena ma gednu komoru, ta flowe matrix, ta geft wnýtrž kofmata, to geft proto, abi mohla lepe plod držiety, ata komora ma wfobie fedm pecžety, odnychz przigimagi twarzi diety, Aproto 10 nenye diw, ze gedna žena ma pogednu fedmero diety. Akdiz geft dietie pocžato, tehdi geft fedm dny mléko afedm krew, Apotom wfedmy dnech sfyedne fie fpolu, yako pofyrzene mléko awfedmy dnech ftwrdy fie podle obiczegie afedmy den rofte tielo a vpiety dnech rofte kuože, atak bude czlowek ftworzen wecztyrzidcziety dnech. Mladffy wecze: kdiz to dietie 15 bude pocžato, cžym bude zywo vmaterzinie žywotie, donyz fie nenarody. Miftr wecze: z ziwota zenfkeho gdeta dwie žyle tenczie wtu komoru, gefto flowe matrix, wnyez to leži dietie afkrzie ty žily gde menftrum fangwinis, atie žile gdeta dietieti prziedusta atie žile ffe dietie, ato geft geho pokrm, donyž fie nenarody, Ten gifti pokrm geft tak cžift atak 20 ftworzen, že fie zzywe yako rofa odfluncze, wiedie panye dobrze adobre, ze gim przirozena nemocz nycz neffkody, kdiz to gfu tiežky. Mladffy wecze: kterak geft ftworzen mozk czlowecži. Miftr wecze: ten geft natre rozdielen. Gedna cžeft wladne mudrofty, Druha rozumem, Trzetie ffcžeftym, akdiz ty czieftý ftogie prawie, tehdi geft czlowek zdraw. Mladffi wecze: 25 procz roftu wlafy. [1. 140í] Miftr wecze: kterzi gfu lide ftudene amokre nátury, ty rady myewagi dluhe wlafy. Mladffy wecze: procz roftu nehty. Miftr wecze: odrofy, geffto gde odfrdcze. O przirozeny zwierziecziem. Mladffi wecze: powiez my odprzirozenye zwierzieczieho. Miftr wecze: zwierzata gfu take ftworzena zecztirz element 30 kromye, ze gfu neprawie yala vmaterzinie zywotie. Nyekterzi ptaczi chopily mnoho wietra awody aproto rady leczi upowietrzi. Nyektera yala mnoho powietrzie, ta gfu ftrafflywa abrzo biezie, yako zagiecz. Nyektera mnoho ohnye azemye, ta gfu filna, udatna yako lew a nedwied, awffak nedwied yal wiecze zemye, nez lew. Nyektera yala mnoho zemye awody, 35 ta gfu lenye alezie rada, Jako Ofel Awuol. apotiech trziech elementiech ma przirozenye, kdiz czlowek barwu afmyfl ztráty, to mági lekarzi zna-menaty, kdiz to chcze nemocznemu pomoczi. kterak konecz wezme. Mladffi wecze: giz fmy powiediel, kterak kazda wiecz poczatek ma, Powiez my, kterak konecz wezme. Miftr wecze: lide 40 gfu zuftawyczenftwye uftaweny, Proto newiefs gemu koncze, kromye ze duffe promienuge fie, duffe puoyde kbohu, odnyehoz geft poffla, Atielo opiet wzemy, znyež geft pofflo, Awfudny den opiet fie kfwe czty nawraty, tyelo kduffy, aduffe ktielu, Ale ten duch, geffto ma dobitek, ten nenye-zuftawiczne wieczi, ten duch umrže yftielem, Aproto dobitek muffy tiezffy ■ 67 Prvotisk z r. 1498. pitim a przieližnym gedenim, czož pak plodu odtad przyde, musy sseredny byti, Jakož pržie[L. 22 «]lissny hnoy vtopi zemi, že nemôž dobrého plodu dati. A protož každý člowiek mase chowati odprzilissneho pitie a gedenie, chtieli mieti dieti dobrého przirozenie, krásne a múdre. Mladssy wece: wkoliko dnech dietie bude stwořeno wmaterzinem žiwotie. Mistr wece: 5 tato gest wietz wbožiem tagemstwi a neslussy gi žadnemv mluwiti, ani pra-witi, gedno lidem múdrym, paniem sslechetnym, Nebo mužom múdrym. Nebo každá žena ma gednu komuorku a ta slowe matrix, wktereyžto dietie leži, A tagest wnitrz wsseczka kosmata, A to gest proto, aby se mohl plod lepe držeti, Ata komuorka ma sedm pecžeti wsobie a proto nenie diw, že 10 gedna žena vrodi pogednu sedmero dieti. A když se dietie počina, tehdy mleko [L. 23 í] gest sedm dni a sedm krew, Potom wsedmi dnech seyde se spolu a bude iako posyrzene mleko, A wsedmi dnech stwrdi se wedle obyčege, A wsedmi dnech roste gemv tielo a w pieti dnech roste gemv kuože atak když bude wecžtyřiceti dnech, pan buoh stwoři dussy awlege 15 wto tielo abude člowiek. Mladssy wece: když gest dietie pocžato, cžim gest žiwo wmaterinem žiwotie. Mistr wece: w ženském žiwotie dwie žile gdieta wtu komuorku, gessto slowe matrix, a skrze tie žile gmenstrum sangwinis, Agdeta tie žile dwie prawe dietieti přezvsta, ktrežtozse a to gest geho pokrm, dokud se nenarodí. Ten gisty pokrm gest tak čist ytak skrowen, 20 že gym dietie žiwo, iako rosa sluncem, a to wedie panie dobrze, že gim přirozená nemocz nesskodi, [L. 24a] když su tiehotny. Mladssy wece: kterak gest stwořen mozg člowiecži. Mistr wece: Tengest natre rozdielen Gedna strana wladne múdrosti, druha rozumem, Trzetie zčestim, a když ty prawie stogie, tehdy gest člowiek zdraw. Mladssy otaza: procž roštu nechty. 25 Mistr odpowieda: odpary, gessto gde z žalutka. Mladssy otaza: procž lidee ssediwegi. Mistr odpowieda: Kterak dieti miewagi biele wlasy, donudž ne-magi horkosti tielesne, Takež budu ssediwieti, až budu starzy, nebo gym tielesna horkost minuge. Mladssy: powiezmi od przirozeni zwierzat. mistr odpowieda: zwierzata su stwořena take zečtyrz element, gedno že su ne- 30 rowne yala materij, Niektera prziyala su mnoho wietru, proto rada leczi popowietri, Niektera yala gsu mnoho [L. 24í] wody, iako hus a kacžicze, Niektera zwierzata yala mnoho powietrzie a ta su strassliwa iako zagiecz, Niektera yala mnoho ohnie a zemie, ta su sylna a vdatna iako lew a nedwied, A wssak gest yal nedwied wiecze zemie nez lew, A niektera zwie- 35 rzata yala mnoho ohnie a wietru, ta su hniewiwa, yako welblud, Niektera yala mnoho zemie a wody, ta su lenie a lezie rada yako osel awuol. Po-tiech gistych elementiech ma przirozenie každý člowiek, A protož mági to lékaře znamenati, chtieli nemocznemu pomoczy. Mladssy wiecze: yuž sy mi powiediel, kterak ktera wiecz počátek ma, powiezmi, kterak konec wezme. 40 Mistr wece: lidee newezmu koncze, neb dusse puoydu k bohu, odkud su przissli a tiela se obratie wzemi a w [L. 25«] súdny den opiet se zase na-wratie k swe czti. Ale ta dusse, kteruž ma dobytek, vmře y stielem, A protož 68 Rukopis Fůrstenberský. fmrt wziety, nez czlowek. Mladffi wecze: kterak bude czloweczie wiecz vpofledny cžas. Miftr wecze: yakoz geft nabohu zafluzil. prawi nam pifmo, ze kazdy czlowek ma fweho angela azleho ducha, geffto geho duffe laka wzdy, akdiz czlowek umrze, geftly ze geft nabozie zafluzil, tehdy angel 5 fberze wffe towaryftwo [1. 141«] yodžene dably mocznye odte duffe, y uwieže fie wny a neoftane gie, az bude odfuzena. Mladffi wecze: kterak bude hrziefíne duffy. Miftr wecze: kdiz to duffe hrzieffna fende ftohoto fwieta, Tehdy przigde dyabel fweliku hrozu, wffak gie angel neoftane, az bude odfuzena vpowietrzy, tepru gie angel oftane fweliku zalofti. ta duffe 10 nebude zapomenuta prziedbohem, wffak nam pifmo prawy, dokudz duffe umukach geft, ze ty Swaty, gymz geft fluzila natomto fwietye, przynofie gye welike utyeffenye, tak tiem duffem odplacziegy fiuzby gich. Mladffi wecze: czo znamenawa zwon. Miftr wecze: yakoz my nynye wažymy zwon, takez gfu ftarzy wazily trúby, to nam znamenawa zaloftywe hrany, 15 nebo yako gerycho geft dobito fkrzie trúbu, ze fie wffe zed zfiedala od-trub, az fie wffeczka rozwalila, Takez weffken fwiet prziemozen bude llowem božim. Mladffy wecze: czo nam znamenawa myeffne rucho. Miftr wecze: to rucho, gefto byíkupy nofie, to geft podle ftareho zákona ato geft barweno podle trzy element, ageft dielano podle rozlicznych dywuow, 20 geffto my widamy, Akazdy bifkup nofy gie wftarem zakonye ftary plech anatom gfu bily trzy gmena, že nas geft hofpodin ftworzil, anebeyzemy y wffe ftworzienye, Ale to rucho, geffto nynye nofie, to nam znamenawa nowy zákon. Mladffy wecze: czo nam znamenawa fkrzie rzyzy. Myftr wecze: Swaty Jan piffe wapokalypfy, ze gie widial krafneho angela gducze 25 fnebe aten andiel byl obynut wbiely oblak. Ten angel znamenawal nam gefukryfta, biely oblak znamenawa nam Swatu maržy matku boži. Mladffi wecze: czo nam znamenawa kazila. Miftr wecze: ta nem znamenawa [1. 141(5] Bozi fukny, ta geft bila wflecka cziela, nebilo nanye ygednoho ffwa, ta fuknye znamenawa nam fwate krzeftanftwo, to ma takez cielo 30 byty nakrzieftanftwie. Mladffi wecze: czo nam znamenawa infula, gefto byfkupy nofie. Miftr wecze: ynfula ma dwa oczafi, ta znamenawa flowo afkutek, nebo czo nas flowi uczie, to mamy fkutky dokonaty. Tuto fie ofudnem dny bude konaty porzad. Mladffy wecze: giz fmy wffe powiediel, Powiez my, kterak Sudny den ftane obožiem kralowftwy. 35 Miftr wecze: tehdi bude nebe yzemie wffeczko rowno, Nebude Sluncze any myefiecze, any nyyakeho fwietla, kromye Swietlofti, geffto fwietity bude odbohawffemohuczieho. Mladffy wecze: kterak weliku radoft budu myety zbozne duffe wfudny den. Miftr wecze: zbožne duffe wezmu nafie tielo, yda gym buoh fedm daruow natyelu afedm naduffi, budu fedm 40 krat wyffie, nez Sluncze, take kraffie budu ruczie, yako pomyflity mož, budu take fylne, ze by gedna duffe prziemohla weffken fwieth, budu take Sylny, 69 Prvotisk z r. 149S. dobytek tiessy smrti mře, než člowiek. Mladssy wece: kterak bude zčlo-wiekem poslední cžas. Mistr wecze: kterak gest kto naboze zaslúžil, Nebo nam pismo swiedcžy, že každý cžlowiek ma swateho angela a zlého ducha, gessto geho dusse strzežeta, A když člowiek kolwiek vmře, gestli že naboze zaslúžil, tehdy angel puoyma swe towarzistwo sebu, y otžene diabla 5 moczy ot te dusse y vwieže se wni y neostane gie, geliž bude wragi. Mladssy wece: kto mucži ty dusse, gessto wykupeny byti magi. Mistr wece: To cžinie diabli. Mladssy wece: kterak stogi ohřiessne dussy. Mistr: když vmře cžlowiek, tehdy přydediabel, awssakgi angel neopusti, [L. 25 b\ geliž bude otsuzena woblaciech, tehdy gie teprw ostane sweliku žalosti. A wssak 10 nam pismo prawi, Donidž gest dusse wmukach, že ti swieti, kterýmž gest ona slúžila natomto swietie, nebo kteru chwalu včinila, te dussy častu przinesu vtiechu, že bude mieti menie bolestij. Take niekterzy swieti przi-nesu gim swietlost, když su w temnostech, A niekterzi chlal,1) když gsu w horkosti, atak gim službu otplacegi. Mladssy otaza: czo nam znamená 15 zwon. Mistr odpoweda: Jakož my bažyme zwony, takež starzi baželisu trúby, to se nam znamenawa žalostiwe hrano, Neb iakož gest Gericho dobyto ot trub a skrze trúby, že se gest wsseczka zed ztrzasla a zbořila, tak ma wssecek swiet przemožen byti slowem božim. Mladssy otaza: czo nam znamenawa ru[L. 26 ]žula nam znamenawa boži 30 sukni, ta gest byla wssechna czela a nebylo nani yžadneho sswa, Ta sukne znamenawa nam skrzestianstwo, Neb to ma byti czelo nakrzestianske wieře. Mladssy wece: czo nam znamenawa biskupská Inffula. Mistr wece: Infula ma dwa ocasy, ta nam znamenawagi slowo askutek, neb czo slowy mlu-wime, to mame skutkem dokonati. Mladssy wece: powiez mi, kterak se 35 stane wsudny den. Mistr wece: bude nebe yzemie nowe, tehdy nebude slunce ani miesiecz ani swietla, kromie pan buoh sam bude swietiti. Mladssy wece: kterak weliku budu mieti milost zbohem dusse wsudny den. Mistr wece: wezmu nase swa tiela y da gim pan buoh sedm daruow natiele y nadussy y budu sedmkrát krassie než sluncze, Abu[L. 27 «]du tak rucžie, 40 iako pomysslenie, a budu tak sylne, žeby gedna dusse przemohla wsseczek ') chlad. 70 Rukopis Fůrstenberský. ze proydu fkrzie zed, yako pomyfflenym, budu take myloft kfobie myety, czo gedna duffe neczty vzrzy nadruhe, to íie gie zda, by nafobie widiala, budu myety weliku cžeít, neb gie budu cztity wffichny fwiety, budu tak proftorzeke a Slowutne, neb fie wiecz nebudu baty fmrty. ktakey radofti geft nam wffem nadiegi myety, Neb naffe diedicztwie geft wnebefkem kralowftwy. Božie, pomoz nam tam gity, tu kdež gfu wffichny fwiety, Otecz, Syn a Swaty duch, wffe geden hofpodyn. Tuto Jie dokonawa luczi-darz, gemužt fluffie wierzity, lecz by czo piffarzem bylo omýleno. Bone Deus, fac iujlzim Scriptorem meliorem, AMEN. 71 Prvotisk z r. 1498. swiet, A budu tak skrowne, že proydu skrze zed, Abudu tak milostiwe že když gedna dusse vzrzy iaku čest nadruhe iakoby sama nasobie widiela, Nebo gi sam buoh cztiti bude y geho mila matka. Tam nebude wiece smrti, ani placže, ani kterého nedostatku, Ale tam bude radost, kteruž ani oko widielo, ani vcho slysselo, ani wsrdce cžlowiečie przissla, Do ktereyžto racž nam dopomocy, panno przeswata. Amen. Tlacženo w Nowem Plzni Od Mikulasse Bakaláře Leta od porodu panenského T cccc Ixxxxviij.