Spis treéci / Contents Miroslow Rogala Credo 12 Ryszard W. Kluszczyňski Gest artystyczny: ekspresja, komunikowanie, uczestnictwo Artistic gesture: expression, communication, participation 15 Miroslaw Rogala Došwiadczenie sztuki interaktywnej The experience of interactive art 27 Ryszard W. Kluszczyňski Dynamiczne przestrzenie došwiadczeň. O twórczošci Miroslawa Rogali Dynamic spaces of experience. On the art of Miroslaw Rogala 55 Roy Ascott On nie tonie, on nas pozdrawia: technologiczne gesty wolnošci Waving not drowning: technological gestures of freedom 87 Sean Cubitt Miroslaw Rogala: publicznošč, publicity, publikacja Miroslaw Rogala: public, publicity, publication 97 Elain A. King Miroslaw Rogala - techno-poeta czasu, miejsca, jažni Miroslaw Rogala - a techno poet of time, place, self 107 Lynne Warren Miroslaw Rogala i obraz fotograficzny: stale punkty w jego wirujqcym šwiecie Miroslaw Rogala and the photographic image: the still points in his turning world Prace / Works 141 Bio 145 Spis ilustracji / Index of illustrations 148 12 Miroslow ROGALA, Credo Glównq ideq moich prac jest „wolnošč wypowie-dzi". Moje rozumienie poj^č „wolnošč" i „demokro-cja" nie sprowadza si? wylqcznie do „praw" i „przy-wilejów" - jak tradycyjnie rozumie si? je w USA -ale takie obejmuje odpowiedzialnošč. Media interaktywne dajq widzom "prawo" do in-gerencji nie tylko w zawartošč ale równiež w form? dzieta. Konsekwencjq tego jest przesuni?cie akcentu z artysty na (w)užytkownika*, zmiana relacji mi?dzy nimi, oraz wspótodpowiedzialnošč (w)užyt-kownika za dzielo. W ten sposób dziatanie widza zaczyna byč integralnq cz?šciq pracy do tego stop-nia, že (w)užytkownik przejmuje czešč odpowiedzialnošci decydujqc o czasie i zaangaiowaniu jakie za-mierza mu pošwi?cič. Decyzje te zostajq odpowied-nio wynagrodzone. W ten sposób inwencja može byč podzielona stajqc si? integralnq cz?šciq dziela jednak wtedy tylko gdy (w)užytkownicy nie sq jedynie operatorami mechanizmów, ale takže uczq si? zásad demokratycznej odpowiedzialnošci. Rozciqga si? to na moje najnowsze prace, w które wpisana jest odpowiedzialnošč odbiorcy za wspól-not? spotecznych oddzialywaŕi zarówno z innymi w tej samej przestrzeni geograficznej i czasowej jak i oddalonymi (w)užytkownikami polqczonymi za po-šrednictwem sieci komputerowej. Idea moich prac rozwin?la si? od odpowiedzialnošci jednostki za jego/jej došwiadczenie do spotecznego konstruowa-nia dzieta przez wielu (w)užytkowników - bardziej zložonego modelu demokratycznego došwiadczenia artystycznego - i ostatecznie w kierunku praktycz-nych konstrukcji utopijnej sieci, w ktorej mogq byč eksplorowane možliwošci i wymagania globálnej me-dialnej demokracji. Mirostaw Rogala 2000 * „(w)užytkownik" jest terminem przedstawionym przez Mirostawa Rogál? na poczqtku 1998 dla okre-šlenia uczestników b?dqcych zarówno widzami jak i užytkownikami w relacji do dziela i pomi?dzy sobq. A central concept of my artworks is «freedom of speech.» My understanding of freedom and democracy is not only "rights" and "privileges" - the traditional definition in the USA - but also of responsibilities. Interactive Media give audiences the "right" to work on the content and even on the form of the work; it also entails, in the shift of emphasis from artist to (v)user*, a shift of responsibility for the work. The participant's interactions therefore become integral to the work to the extent that the (v)user takes up that responsibility, chooses the amount of time and involvement each cares to give, and is rewarded accordingly. In this way creativity can be shared, and is integral to the work, but only when the (v)users learn, not just the interface mechanisms, but the principles of democratic responsibility for their actions as well. This extends, in my most recent work, to have responsibility for the mutuality of social interactions, both with others in the same geographical space and now with (v)users linked via computer-mediated communication networks in remote locations. The intent of my works has grown from the individual's responsibility for his/her experience to the social construction of the work by multiple (v)users - a more complex model of democratic artistic experience - and finally towards the practical construction of an Utopian network, in which the possibilities and demands of global media democracy can be explored. Miroslaw Rogala 2000 *(V)User is a term introduced by Mirostaw Rogala in early 1998 to discuss participants who are both viewers and users in the interaction with the artwork and between themselves. 7. Mask (videoperformance), 1980 Mirostaw Rogala DOŠWIADCZENIE SZTUKI 1NTERAKTYWNEJ Wprowadzenie Zmieniajqca si? rola artysty i jego obowiqzki, w tym równiež jego šwiadomošč spofeczna i globálna, to aspekty procesu artystycznego, na które wptyw wywierajq, dzi?ki zbiežnošci i jednoczesnošci, czas, miejsce i gest, tak w rzeczywistošci fizycznej, jak i cy-frowej. Srodki produkcji, finanse, kreacja, odbiór ze strony publicznošci i przetrwanie artysty sq nieroze-rwalnie zaangažowane w ten proces. Sztuka mediów interaktywnych opiera si? na róžno-rodnych technológiách, które modyfikujq nasze do-šwiadczenie codziennošci oraz artystycznq ekspresj?, zachowania i praktyki. Technologie te, ulokowane w silným kontekšcie spolecznym i politycznym, prze-chodzq ogromne transformacje. Interakcja toczqca si? na nowych, interaktywnych przestrzeniach/terytoriach wymaga nowych rodzajów zachowania. Ztožony potencjat ludzkich interakcji i zachowaň drwi z ograniczeň, które napotyka w nie-zdefiniowanych przestrzeniach/terytoriach skonstru-owanych elektronicznie. Nie tylko dloň može sie poruszaé w wielu wymiarach: ludzkie cialo umie ska-kaé, chodzič i przyspieszač tempo poruszania si? w przestrzeni interaktywnej, w ten sposób wywolujqc konkrétne efekty. Relacje wymiarów w przestrzeni, sposób, w jaki obserwator przyjmuje lub zmienia ogra-niczenia limitujqce ich zachowania oraz otoczenia interaktywne, to nowe kluczowe elementy dynamicz-nego wykorzystania przestrzeni publicznych i multi-lokalizacji. Ponadto pojawienie si? nowych rodzajów zachowaň w nowych otoczeniach može wymagač cza-su, a zatem naležy wziqc pod uwag? ten wymiar. Artyšci interaktywni od przyglqdania si? powierzch-ni rzeczy przeszli do badania procesów, które nimi rzqdzq, relacji oraz systemów. Ukierunkowali tech-nologiczne strategie tworzenia sztuki w kierunku sil-niejszego angažowania wirtualnego užytkownika -(w)užytkownika. Tworzenie kultury ma zasadnicze znaczenie dla przetrwania i definicji cztowieczeňstwa, sztuka zaš odgrywa rol? podstawowq w globálnym zrozumieniu wspólczesnego šwiata. ELEMENTY DOŠWIADCZENIA SZTUKI INTERAKTYWNEJ W čoraz silniej stechnicyzowanej, medialnej, miejskiej i sieciowej kulturze globálnej przechodzimy od do-šwiadczeň indywidualnych i prywatnych do kolektyw-nych došwiadczeň na fórum publicznym oraz produkcji sztuki. W pewnym stopniu sam akt dzielenia si? dzietem sztuki jest jednoczešnie aktem jego upublicz-nienia. W tym kontekšcie wprowadzilem termin (v)user - (w)užytkownik - który odnosi si? do uczestników tego procesu, b?dqcych zarówno obserwatorami, jak i užyt-kownikami funkcjonujqcymi w interakcji z dzielem sztuki i sobq nawzajem (Bili Seaman zaproponowat, takže w 1998 roku, podobny termin - vuser.) THE EXPERIENCE OF INTERACTIVE ART Introduction Production means, funding, creation, audience reception and the survival of the artist, as well as the definition of artists' responsibilities, their social and global awareness, are all aspects of the artistic process. In the case of interactive art, all of these processes are altered by the convergence and simultaneity of time, place, and gesture in both physical and digital realities. Interactive media art depends on a variety of technologies, that alter our experience of everyday life os well as artistic expressions, behaviors, and practice. Situated within a strong social and political context, these technologies have been undergoing a remarkable transformation. Interaction in new art spaces requires new behaviors. The complex potential of human interaction and behavior defies constraints in undefined territories. It is not only the hand that can move in multi-dimensions: the human body can jump, walk, ond accelerate motion within space and thereby produce effects. Dimensional relations within spaces, the way in which viewers accept or alter constraints on behaviors, and interactive environments are key elements in dynamic use of public spaces and multi-locations. In addition, new behaviors in new environments may require time to develop, adding a temporal dimension. Interactive artists have moved from looking at the surface of things to examining underlying processes, relationships and systems, and have directed the technological process of art making toward more engagement and involvement of the viewer. Culture making is essential to human survival and definition and the arts are crucial to a global understanding of the modern world. ELEMENTS OF INTERACTIVE ART EXPERIENCE In an increasingly technological, mediated, urban and networked global culture, we move from individual private experience to communal public experience and production of art. To some extent, the act of sharing in an artwork is already the act of making it public. In this context, let me propose use of the term (v)user to refer to participants who are both viewers and users in the interaction with the art work and among themselves (Bill Seamon uses a similar term vuser, also coined in early 1998). The first step towards understanding involves an investigation of interactions among multiple (v)users, an artwork and each other. As a preliminary phase of this investigation, let me sketch a typology of elements of experience and behavior with interactive art. It will present the viewpoint that there is a significant difference between a single (v)user interacting in public space and multi-