POTRZEBNE SLOWAIWYRAZENIA Jak si<? pani/pan czuje?
tak sobie
niespecjalnie (nieszczególnie) zle
bardzo zle okropnie fatalnie beznadziejnie
Co pani/panu dolega? (Co pania/pana boli? Co pani/panu jest?) Objawy (symptomy):
* Boli mnie
* Bolq mnie
* Swedzi mnie
* Piecze mnie
* Puchnie mi
^Mam
* Nie mam *Jestem
* Wymiotowač
glowa, gardlo, serce, žol^dek, ucho
uszy, oczy, plecy, miesnie
skóra, oko, ucho
oko, gardlo, žolaxlek, palec
(spuchla mi) kostka, reka
(spuchlo mi) oko, kolano
(spuchl mi) lokieč, palec
dreszcze, mdlosci, biegunke, goraczke (temperaturc), migréne, zawroty glowy, wysokie (niskie) cisnienie, katar, wysypke, egzeme, chrypke apetytu
przeziebiony, przemeczony, chory (wymiotuje (wymiotujesz), (z)wymiotowalem)
*Kichač *Pocičsie
Co robič?
Wezwač Išč
Byč, lezec
Co robi lekarz?
Lekarz
(kicham (kichasz), kichalem) (poce sie (pocisz sie), pocilem sie)
lekarza
do lekarza, przychodni, ambulatorium, szpitala w szpitalu
hada: mierzy cisnienie, slucha, zaglqda do gardla, przepisuje lekarstwa = wystawia (pisze) recepte
Jak si? leczyč?	
* Zazywač          tabletki, lekarstwo, antybiotyk	
* Pič                  syrop, ziólka	
* Brač zastrzyki	
* Stosowač         maše (smarowač mašciaj	
* Robič oklady	
* Zmieniač opatrunek	
Lekarze specjališci:	
internista	pediatra
okulista	ortopeda
laryngolog	kardiolog
otolaryngolog	chirurg
ginekolog	stomatolog (dentysta)
dermatolog	psycholog
neurolog	psychiatra
W aptece:	
Prosze (cos') tabletki od bolu	gardla
	glowy
	žola.dka
Prosze krople	na serce
	na žol^dek
	do oezu
Prosze cos na bezsennošč wmĚmKĚĚĚimĚĚĚaĚMĚmĚmĚmĚĚ^	
Čwiczenia ^
I. Wyrazy z ramki prosze wstawič w puste miejsca.
cišnienie, kontroli, pietrze, dolega, oddychač, zle, zwolnienie, piecze. j -< zažywač, boli, položyč, przepisze, gor^czke, rozebrač, otworzyč, katai. ■ j gardío__
Adam - Dzieň dobry. Gdzie przyjmuje doktor Wišniewski?
Pielegniarka - W pokoju numer 24, na pierwszym............., n;i
koňcu korytarza. Adam — Dziekuje pani.
* * *
Adam - Dzieň dobry.
Lekarz - Dzieň dobry. Prosze siadač. Co panu............?
A-.........sie czuje,..........mnie glowa, mam........, kaszle
i poce sie.
L - Boli pana...............?
A - Owszem, boli i............
T - Ma pan................?
A - Tak, 38 stopni. \
L - Prosze sie..................Zaraz pana zbadám. Prosze gleboko ]
.................Prosze..........usta. Prosze powiedzieč aaaa. i
Teraz prosze powiedzieč eee. Zmierze panu..................Jest 4
w normie. Prosze sie ubrač. A - Czy to cos powažnego?
L - Grypa. Zaraz........................panu lekarstwa. Prosze 1
..............te tabletki dwa razy dziennie po posilkach, witaminy trzy
razy dziennie, syrop pič rano i wieczorem, a te tabletki ssač co cztery
godziny. I prosze.............sie do lôžka i pič dužo cieplych plynov*. '
A - Jak dlugo musze ležeč?
L - Cztery lub pieč dni. Potem prosze przyjšč do................Oto (l
...............dla pana. :
A - Dziekuje bardzo. Do widzenia. L - Do widzenia.
II. Prosze przeczytač list i wykonač polecenia.
Droga Basiu!
Dziekuje Ci bardzo za list i przepraszam, že od razu nie odpisa-lam, ale mielismy w rodzinie prawdziwie czarny miesiac pod wzgle-dem chorob i wypadków.
Zaczelo sie to chyba od dnia, w którym Piotrek zwichnal sobie noge w kostce na tréningu tae-kwon-do. Lekarz zdecydowal, aby za-ložyc gips na 10 dni. Noga szybko przestala boleč, ale Piotrek poru-szal sie o kulách i nie chodzil przez ten czas do szkoly. W trzy dni pózniej moja tesciowa tak niefortunnie upadla przed wejsciem do domu, že zlámala lewa. reke i tež jej založono gips. Tydzieň pózniej tese poszedl do szpitala na operaeje usuwania kamieni z nerek. Wszyst-ko dobrze poszlo, ale przy okazji badaň wykryto u niego cukrzyce. W tym samým ezasie siostra mojego meža miala usuwanego zeba, po czym wywi^zaly sie komplikaeje: infekeja, temperatura, opuchlizna, no i oczywiscie bol!
To jeszcze nie koniec! Mój m^ž podezas prac w ogrodzie przeciaj sobie reke i trzeba bylo pojechač na pogotowie i zszyč rane. Založono mu 8 szwów, ale wszystko dobrze sie goi, na szezescie, choč jest to dla niego uci^žliwe, bo to prawa dloň. W miedzyczasie Hania, moja bra-tanica, miala angine, a babcia dostala uezulenia na nowe lekarstwo na nadcisnienie. Strasznie sie, biedna, meezyla, bo wszystko ja_ swe-dzialo, a na nogach i rekach miala wysypke. Bylam z ni^. u lekarza (ezekalyšmy dwie godziny!), ale przepisana mase od razu poskutko-wala. Ja mialam „tylko" zapálenie spojówek i jeczmieň na prawej dolnej powiece, ale poszlam do lekarza w pore i szybko to wyleczylam.
Chyba jedyna. radosn^. nowin^ jest wiadomošc, že moja kuzynka, Julia, szczešliwie urodzila synka i oboje czuj^ sie znakúmicie. Mam nadzieje, že u Ciebie wszystko w porz^dku i že jestešcie wszyscy zdro-wi. Postarám sie (choc to nie ode mnie zaležy) napisač weselszy list nastepnym rázem!
Serdecznie Cie pozdrawiam i šciskam. Ucaluj dzieci i klaniaj sie Ojcu.
Pa - Aga
Krynica, 15 paždziernika 2003 r.
a. Prosze odpowiedzieč na pýtania: Ujakiego lekarza (jakiej specjalnošci):
byli Piotrek i tesciowa? .....................
byla babcia? ..............................
byla Aga?.................................
byla Hania?...............................
byl teše? .................................
byla siostra meža?..........................
bywala Julia?..............................
b. Prosze zaznaczyč poprawna^ odpowiedž:
1. ezarny miesiac oznaeza:
a. pochmurny b. ciemny c. fatálny
2. niefortunnie oznaeza:
a. nieuwažnie b. nieszczešliwie c. nagle
3. przed wejšciem do domu oznaeza:
a. zanim weszla b. przed drzwiami      c. na ulicy
4. usuwač oznaeza:
a. wyrywac, wyjmowač b. leczyč, naprawiač     c. wprawiac, wkladac
5. uezulenie to: a. temperatura
b.ból
c. alergia
6. poszlam do lekarza w por§ oznaeza:
a. w dobrým ezasie, na poez^tku choroby
b. o odpowiedniej, umówionej godzinie
c. w specjalnym dniu, kiedy lekarz przyjmowal
c. Prosze zdecydowac, czy podané zdania prawdziwe (P), niepraw-dziwe (N), czy nie ma w tekscie informaeji (BI).
I
i p		N	BI
1. Aga nie odpisywala Basi, bo przez miesiac byla chorá.			
2. Piotrek nie chodzil do szkoly przez 10 dni.			
3. Tesciowa miala reke w gipsie przez miesi^c.			1
4. Tese jest chory na cukrzyce.			
5. Szwagierka Agi byla spuchnieta po usuwaniu 1 zeba. |			
6. Aga pqjechala z mežem na pogotowie, bo przecial sobie prawa. dloň.			
7. Age bardzo bolalo oko, bo miala zapálenie spojówek.			
8. Babcia ma malo pieniedzy, dlatego Aga mówi o niej „biedna".			
9. Julia zostala matk^ i czuje sie swietnie.			
10. Basia nie ma meža ani matki.	í		
III. Prosze przeczytac ponižszy tekst i wykonač polecenia.
Randka z paniq „G"
Przeziebienie czy grypa?
Nie každá jesienna infekeja jest gryp^. Grypa ma zazwyczaj ciežki prze-bieg, choruje na nia^ jednoezesnie wielu ludzi, media podaja. informa-eje o epidemii lub zwiekszonej liezbie zachorowaň. Jesli služby epide-miologiczne kraju nie oglosih/jeszcze zagroženia gryp^, infekeja, któr^ ziapalismy, jest najpewniej banálnym przeziebieniem. Oto kilka cech, które pozwalaj^ odróžnič obie choroby.
OBJAWY	PRZEZIEBIENIE        1 GRYPA i	
GORACZKA	rzadko, nie przekracza     ezesto, trwa 3-4 dni, 38 stopni                     1 wysoka, ponad 38 stopni	
BÓL GLOWV	rzadko                          | ezesto	
BÓLEMH^NI, STAWÓW	rzadko, slabé	ezeste, silnie zaznaezone uezucie ogólnego „roz-bicia"
OSLABIENIE	rzadko, niewielkle	ezesto, znaezne, trwa do 2-3 tygodni
I KATAR,	z reguly	rzadko !
ZATKANÝ NOS		1 i
BÓL GARDLA	czesto	raczej rzadko j
KASZEL	rzadko, lagodny	czesto, meczaxy |
NAJCZECTSZE	zapálenie zátok i ucha	zapálenie oskrzeli i pluc ! i
POWIKLANIA	šrodkowego	
(„Pani" nr 11, 2000 r.)
--——-_____-
Co to oznacza? Prosze przetlumaczyc na swój jezyk lub wyjasnič po polsku.
• zwiekszona liczba zachorowari -.................................
• služby epidemiologiczne -......................................
• banálne przeziebienie — .......................................
• uczucie ogólnego „rozbicia" - . . ................................
• zapálenie (np. ucha) -........................................
a. Prosze ustnie opisač (wymienič symptomy) przeziebienia:
b. Prosze ustnie opisač (wymienič symptomy) grypy.
c. Prosze pisemnie porównač obydwie choroby.
IV. a. Prosze opisač (ustnie) swój wypróbowany spôsob na przeziebienie. b. Co Pan/i sadzi o medycynie naturálnej, homeopatii i bioenergoterapii? Prosze zebrač informacje na ten temat lub/i zdefiniowač te terminy (pisemnie), a nastepnie przygotowač krotký wypowiedž ustna^ stosu-jac zwroty z čwiczenia Va z poprzedniej lekcji.
V. Prosze przeczytač ponižszy tekst i wykonač polecenia.
„Przyjemnosč, nawyk czy uzaležnienie?"
Nalóg kojarzy sie nam na ogól z powažnymi uzaležnieniami - alkoholizmem lub narkomani^. Tymczasem równie dramatyczne skutki može przyniešč opetanie zakupami, telewizja^ lub seksem.
Nalogi... Przed alkoholizmem chroni abstynencja, przed narkomani^ - unikanie trawki, koki czy amfy. Co jednak chroni przed zakupo-holizmem czy siecioholizmem? Omijanie sklepów i nieužywanie kom-putera?
Nalogiem jest každé chorobliwe przywiazanie sie do jakiegos za-
na chwile o niej zapomnieč. Slodyczami, ciekawym filmem, nowym ciu-'      chem na ogól poprawiamy sobie humor - to calkiem normálne. Ale nalogowiec robi to ciagle, nie zwažajac na nie.
Kupowanie dla Barbaryjest lepsz^ rozrywk^ niž kino czy wyjscie do restauraeji. Kiedy ráno, idac do pracy, zobaczy gdzieš reklame wyprze-dažy, siedzi w biurze jak na szpilkach. Dopiero w sklepie rozkwita. Ogla-da, targuje sie, porównuje ceny. W jej szafie wisi pieč niemal identycz-nych biarych blůzek i cztery nowiuteňkie male czarne. Nigdy ich nie wložyla. Nowe ubránia przestaj^ j^ cieszyč juž po odejšciu od kasy. " í Ryszard zasypia nawet w autobusie. Od jakiegos' czasu noce spedza
przed komputerem, który w ubieglym roku podarowal synowi na Gwiazdke. Kupil modem i podlaxzyl Internet. Kiedy chlopiec szedl spač, przy komputerze zasiadal Ryszard (.••) • W koncu zaczal zasypiač przy kla-wiaturze. Do pracy szedl nieprzytomny, ale juž wieczorem wstepowaly w niego nowe sily. -„Komputer dzialal jak narkotyk. Nie odczuwalem glodu, ochoty na seks, zainteresowania rodzin^. Sieč to bylo moje drugie j       žycie. Ludzilem sie, že lepsze i ciekawsze. Nie przejmowalem sie klopota-j       mi w pracy. Otrzežwialem dopiero wtedy, gdy stwierdzilem, že žona z sy-!       nem wyprowadzili sie, a ja zauwažylem to dopiero nastepnego dnia!"
Uzaležnienie može rozkrecač sie dwa tygodnie albo kilka miesiecy. \       Nie ma jednak watpliwošci, že to choroba.
(Fragm. art. z „Cienie i Blaski" nr 2, 2002)
SLOWNICZEK
I opetanie - zniewolenie, mánia
* /.ikupoholizm-uzaležnienie od robienia zakupów
siecioholizm - uzaležnienie od internetu
chorobliwy - niezdrowy
ciuch - coš do ubránia
zwažač - zwracač uwage
jak na szpilkach - niecierpliwie, nerwowo
mata czarna - prosta, skromná czarna sukienka
nieprzytomny- tu: bardzo zmeczony, špiacy, nie w pelni sil f ludzic sie - miec nadzieje
I otrzežwiec - opamietač sie, oprzytomnieč
J rozkrecač sie - rozwijac sie
Co to oznacza? Prosze przetlumaczyé na swój jezyk lub wyašnié po polsku.
' chorobliwe przywiazanie —..............
' uciec od rzeczywistošci -................
1 poprawič sobie humor nowym ciuchem -.
1 reklama wyprzedažy -..................
1 siedziec jak na szpilkach -...............
nie ma watpliwošci -...................
a. Prosze odpowiedziec na pýtania:
1. O ilu i jakich uzaležnieniach jest mowa w tekscie?
2. Jakie inne uzaležnienia Pan/i zna?
3. Czy zgadza sie Pan/i ze stwierdzeniem, že „przed alkoholizmem chroni abstynencja, przed narkomani^. - unikanie trawki, koki czy amíy"? Prosze uzasadnic.
4. Prosze znaležc w tekscie i podkreslič zdanie, które tlumaczy pr/\-czyny powstawania uzaležnieň.
5. Czy uzaležnienia poprawiaja^ nam humor? Dlaczego?
6. Jak wyglada zakupoholizm? Czym sie charakteryzuje?
7. Co to jest siecioholizm? Jak on sie zaczal u Ryszarda?
8. Dlaczego mówi sie, že uzaležnienia sa. choroby?
9. Czy zdaniem Pana/Pani uzaležnienia laxza. czy izoluja? Prosze po-dac przyklad.
10. Czy mysli Pan/i, že latwo jest namówič osobe uzaležnion^ do lecze-nia? Dlaczego?
b. Nie patrzax do tekstu, prosze napisac j ego streszczenie (na podsta-wie odpowiedzi na pýtania).
c. Niektórzy sadz^, že „wszystkiego w žyciu trzeba spróbowač". Jakaje&t Pana/Pani opinia na ten témat? Prosze to napisac.
*
B
VIII. POGODA
POTRZEBNE SLOWAIWYRAŽENIA
dzieň, noc, doba, tydzieň, miesiac, rok (lata)
dni tygodnia: poniedzialek, wtorek, sroda, czwartek, piatek, sobota, m< dziela
miesiqce. styczefi, luty, marzec, kwiecieň, maj, czerwiec, lipiec, sierpiei wrzesieň, paždziernik, listopad, grudzieň
Jakajest pogoda?
Jest
ladná
piekna
brzydka
okropna
wstretna
pogoda
niebo, slorice, ksiežyc, gwiazda, chmura, wiatr, deszcz, burza, grad, šnieg, mgla, tecza_____
Sloňce Ksiežyc Gwiazda
swieci
Pada
grad
šnieg
deszcz
bije
sypie (intensywnie) leje (intensywnie)
intensywny deszcz = ulewa
wieje   lekki (slabý) wiatr silný (mocny) I
bardzo mocny wiatr = wichura