S’ALFABETU
S’alfabetu impreadu pro iscrìere sa limba sarda est formadu dae 22 lìteras chi benint
deretu dae s’alfabetu latinu:
A B C D E F G H I J L M N O P R S T U V X Z
cunsonantes
Sa B si leghet:
• Comente oclusiva bilabiale sonora.
a. B: basu. Esempru: bílý (cz); besar (esp); bacio (it); boeing (eng); billet (fr).
b. Consonante + B: arrumbare. Esempru: klimbat (cz); imbécil (esp);
combattere (it); climbing (eng); imbécile (fr)
Sa C si leghet in duas formas diferentes segundu sa cumbinatzione cun àteros sìnnios
gràficos: dìgrafos e grafemas.
a. Comente africada postalveolare surda[ʧ]
a. C+I+A: ciarra. Esempru:
Čaj (cz); chabola (esp); conciare (it); chat (eng).
b. C+I+O: ciuncione. Esempru:
Čokoláda (cz); chorizo (esp); cioccolato (it); chocolate (eng).
c. C+I+U: inciumire. Esempru:
čupřina (cz); chupito (esp); ciuffo (it); choose (eng)
b. Comente oclusiva velare surda [k]
a. C+A: caru. Esempru: kapr (cz); caro (esp e it); catch (eng)
b. C+O: coghina. Esempru: kohout (cz); corral (esp); cosa (it); co-worker
(eng)
c. C+U: cura. Esempru: kuřeci (cz); cura (esp e it); cool (eng)
d. C+H+E: chena. Esempru: kéžby (cz); queso (esp); anche (it); Kelly (eng).
e. C+H+I: chiu. Esempru: kino (cz); quizás (esp); chinare (it); keys (eng)
Sa D podet èssere simple o dòpia
Sa roda
Sa pudda
Cando sa d est dòpia o in su nessu n+d (nd) s'èsitu est cacumenale.
es. anDo, canDo etc.
Sa F si leghet:
comente labiodentale surda: sas fògias. Esempru: fazole (cz); faro (esp e it);
fear (eng); feuillet (fr)
Sa G funtzionat comente sa C pro cussu chi pertocat sas cumbinatziones cun sos
àteros sinnos gràficos.
a. Comente africada postalveolare sonora [ʤ]
1. G+E: gente
2. G+I: girare
3. G+I+A: giai
4. G+I+O: giòmpere
5. G+I+U: giùghere
b. Comente oclusiva velare sonora [g]
G+A: gana
G+O: gosare
G+U: guante
G+H+E: gherra
G+H+I: ghia
Sa H in sardu non rapresentat perunu sonu, ma unu signu diacrìticu chi diferèntziat sa
pronùntzia de sas cumbinatziones cun àteros sìnnios gràficos de s’alfabetu. C+H =
oclusiva velare surda.
Sa L podet èssere simple e dòpia
sa pala
sa balla
Sa M podet èssere simple e dòpia
Sa mama
S'immortalidade
Sa N podet èssere simple e dòpia
Su pane
Sa pinna
Sa P si pronùntziat:.
Comente oclusiva bilabiale surda: sas Penas.
Sa R podet èssere dòpia o simple
Sa cara
Su carru
Sa S podet èssere dòpia o simple
su casu
su passu
Sa T si pronùntziat:
Comente oclusiva labiodentale surda: sos Tontos.
Sa V si pronùntziat comente labiodentale sonora: sa vocale
Sa X benit impreada in sos topònimos e sambenados de sa Sardigna meridionale.
Sa Z podet èssere dòpia o simple a livellu acùsticu
1. comente [dz] Sa zona
2. comente [ts] sa tzitade
S'ATZENTU
Tipos de atzentu impreados in sas limbas chi connoschimus:
Prosòdicu: cando s'atzentu ruet in sa sìllaba atzentada. es. Amada, impreada etc.
Ortogràficu:cando s'atzentu est rapresentadu graficamente. es. Informàtica, bìdere
etc.
Diacrìticu: cando s'atzentu serbit a diferentziare duas paràulas. In ispanniolu si
diferèntziat tu e tú chi sunt su possessivu, su primu, e pronùmene personale, su
segundu.
S'atzentu in sardu s'iscriet semper “grae” àèìòù
In sa limba sarda esistint sas paràulas:
truncas ùrtima sìllaba (gafè)
pianas penùrtima sìllaba (amìgu) in custu casu non si ponet
s'atzentu
isdrùtziulas tres ùrtimas sìllaba (mèritu)
bisdrùtziulas bator ùrtima sìllaba (màndiga·lu)
ELISIONE E APÒSTROFU
S'elisione est unu fenòmenu ue una vocale no atzentada (àtona) ruet a dae in antis a
una paràula chi cumentzat pro vocale: un'amiga (una amiga); l'apo bidu (lu apo bidu);
s'ànima (sa ànima) etc.
CUNTENIDORES GRAMMATICALES III
AGETIVOS POSSESSIVOS
singulare
1° persone
meu/mea
meos/meas
2° persone
tuo/tua
tuos/tuas
3° persone
suo/sua
suos/suas
De importu:
Sos agetivos in sardu, francu carchi etzetzione literària, si ponent a sa fine de su
nùmene.
es: “sa bida mea”; “sa domo mea”
es: “sa bida mea mi praghet!“ ; „Sa domo mea est prena de cosas interessantes
meda“.
De importu: In sas frases cun su babbu e sa mama no est netzessàriu a iscrìere o
nàrrere su possessivu: so andadu cun babbu; apo mandigadu cun mama.
Cun su restu de sa famìlia est pretzisu a ispetzificare su possessivu: apo telefonadu a
tziu meu; semus andados in pare cun frade meu etc.