Sa partighedda bi
Custa partighedda bi tenet vàrias funtziones e si cumportat comente unu pronùmene.
A dae in antis a una vocale s'apòstrofat.
• Cumplementu indiretu:
significadu: cun issu/a; cun issos/as...
pregunta: A b'andas cun issu?
Risposta: no, no b'ando (no! no ando cun issu)
significadu: subra de issu/a; subra de issos/as...
pregunta: A bi podes contare subra de issu?
Risposta: eja, deo bi potzo contare
• pronùmene dimustrativu
In sos verbos comente pensare, creere, contare, intrare, essire... chi sunt sighidos dae
sas prepositziones a; in.
Pregunta: Pensende bi ses a cussu chi t'apo naradu?
Risposta: Eja, bi so pensende
Pregunta: A bi crees in Deus?
Risposta: Eja, deo bi creo
Pregunta: A bi crees a sos partidos polìticos?
Risposta: No, non bi creo
Pregunta: A bi ses resèssidu a essire?
Risposta: Eja! Bi so resèssidu
Pregunta: Tue bi pensas a sa chena?
Risposta: Eja! Bi penso deo
• Avèrbiu de logu
significadu: inoghe, in cue, in cudd'ala...
Pregunta: A b'andamus a S'Alighera?
Risposta: Eja, bi bèngio cun praghere
Pregunta: A bi la faghes a bènnere a inoghe cras a mangianu?
Risposta: Eja! Giai bi la fatzo
• Afortigamentu de sos verbos
chèrrere + bi: indicat sa netzessidade pro fàghere carchi cosa.
es. Pro leare a manu custa pedra bi cherent duas persones
Pònnere + bi: indicat sos fatores chi pertocant su tempus.
es. Cantu bi cheret dae inoghe a su mare?
Fàghere + bi: indicat su cuntzetu de su verbu resessere/arrenèschere.
es. Deo non bi la fatzo a bènnere a bìdere s'ispetàculu.
Intrare + bi: indicat una relatzione de pertinèntzia, de referèntzia. Est impreadu finas
in sensu negativu, mescamente in s'espressione: non b'intrat nudda!
es. Ite b'intrat su tenore sardu cun s'ispiritualidade?
Sa partighedda nche
comente avèrbiu de logu e cheret nàrrere: inoghe, in cue, dae inoghe, dae in cue.
Esempros:
1. Luisa est andada a su ristorante e nch'est essida cuntenta. (dae in cue)
2. Luisa si nch'est andada (dae inoghe o dae in cue)
3. Deo nche so bènnidu duas bortas (inoghe)
4. Non nche so torradu prus! (in cue)
Sa partighedda nde
Comente cumplementu indiretu e cheret nàrrere: de issu/a, de issos.
Esempros:
1. No isco nudda de Gustav Klimt ma nd'apo intesu faeddare (de issu)
2. Apo bidu una fèmina pranghende e nd'apo àpidu sa làstima (de issa)
3. Apo lèghidu paritzos contos ma mi nd'ammento isceti unu! (de issos)
Comente pronùmene dimustrativu e cheret nàrrere: de custu/a, de custos/as.
Esempros:
1. Apo iscritu s'istatutu de s'assòtziu, nara·mi ite nde pensas? (de custu)
2. Apo comporadu custas botes noas, nara·mi ite nde pensas? (de custas)
Comente partitivu e indicat una parte de una cantidade o nudda (zero)
Esempros:
1. de totu sa sìndria chi b'aiat in su mercadu, nd'apo isseberadu isceti duas!
2. Cun totu sos errores chi podia fàghere, nd'apo fatu isceti unu!
3. De cuddos pabassinos nd'apo mandigadu pagos
4. L'apo naradu a Giuanne chi tempus non nd'apo
5. De cuddu casu non nd'apo prus!
Cando non s'impreat:
Sa partighedda nde non si impreat cando si faeddat de sa cantidade totale. In custu
casu est pretzisu a impreare sos pronùmenes lu la los las
Esempros:
pregunta: Leados los as sos pratos?
Risposta: Eja! Los apo leados
Si sa cantidade de sas cosas e persones est zero, s'agetivu cuncordat cun su nùmene
sostituidu dae nde
Esempros:
pregunta: Cantos libros t'as lèghidu? E comente fiant?
Risposta: Nd'apo lèghidu paritzos, interessantes e malos (de libros)
Sa partighedda nde s'impreat finas in forma pleonàstica:
Esempros:
1. de libros nd'apo lèghidu meda!
2. Oe de traballu nd'apo fatu meda!
3. Oe sa segretària nd'at bidu paga de gente