SAS PERÌFRASIS VERBALES Sunt costrutziones sintàticas de duos o prus verbos chi funtzionant comente nùcleu de su predicadu e serbint pro espressare sas caraterìsticas de s'atzione verbale chi no podet èssere realizada cun s'impreu de sas formas simpres o cumpostas. S'ischema de sa perìfrasi: Verbu Ausiliare Ligòngiu Verbu Ausiliadu Tenet una forma personale cun informatziones grammaticales. Prepositzione. Tenet una forma impersonale a s'infinidu, congiuntivu e giughet informatzione semàntica. ÀERE + DE + INFINIDU Indicat una netzessidade limitende·si a comunicare un'òbligu chi esistit giai, e àere est coniugadu in acordu cun su sugetu de sa frase. Su currispetivu in tzecu si format cun su verbu muset, in ispanniolu cun sa perìfrasi tener+infinidu, in italianu cun su verbu dovere, in frantzesu cun su verbu devoir, in inglesu cun to have to1 . esempros: 1. Apo de mandigare su pane (musim jist chleba; tengo que comer el pan; devo mangiare il pane; je dois manger le pain; I have to eat the bread) 2. Maria at de comporare su casu. (Marie musi nakoupit sýr; María tiene que comprar el queso; Maria deve comprare il formaggio; Marie dois acheter le fromage; Mary has to buy the cheese) 3. Issos ant de lèghere su libru. (oni musí cist knihu; ellos tienen que leer el libro; loro devono leggere il libro; ils doint lire le livre; They have to read the book) Sa costrutzione cun tocare Sa perìfrasi formada cun custu verbu si impreat a sa de tres persone: tocat a fàghere etc. Si sa forma àere + infinidu est personale, sa costrutzione cun tocare est impersonale e currispondet a s'ispanniolu hay que -, a s'italianu bisogna -, a su frantzesu il faut -. In inglesu est unu pagu diferente ca, mancari currispondet a livellu linguìsticu a to have to, sa funtzione grammaticale no currispondet in peruna limba romanza. Si podet nàrrere chi sa mègius interpretatzione diat pòdere èssere there must be ma dipendet semper de cussu chi sighit. Sa funtzione chi in sardu benit espressada cun tocat + a in inglesu currispondet finas a one must do something 'calicunu depet fàghere carchi cosa' o it's necessary to do somenthing 'est netzessàriu fàghere carchi cosa'. Esempros: tocat a leare su postale/tocat a istudiare meda. frantzesu: il faut prendre l'autobus/il faut étudier beaucoup. italianu: bisogna prendere l'autobus/bisogna studiare molto. ispanniolu: hay que coger el autobús/hay que estudiar mucho. inglesu: it's necessary to take the bus/one must study a lot. In tzecu no esistit su cuntzetu de leare su postale ma esistit cussu de andare cun su postale e duncas sa frase diat èssere gasi: Je třeba jet autobusem/Je třeba hodně studovat. 1 Pro sa diferèntzia tra to have to e must cunfrontare sa forma perifràstica àere+de+infinidu cun su verbu modale dèpere in custu manuale. In generale sa forma tocat a si ponet a dae in antis mescamente a sos verbos a s'infinidu: tocat a leare/fàghere/traballare/istudiare etc. ma si podet finas agatare a dae in antis a sas partigheddas pronumenales: (bi “pronùmene e vàrias funtziones”) tocat a bi lu nàrrere (tocat a nàrrere una cosa a issu); tocat a bi pensare (tocat a pensare a cussa cosa). (nche “avèrbiu de logu”) tocat a nche la bogare (tocat a bogare cussa cosa dae in cue); tocat a nche lu frundire (tocat a frundire cussa cosa in cue). (nde “cumplementu indiretu”) tocat a nde faeddare (tocat a faeddare de cussa cosa); tocat a si nde ammentare (tocat a s'ammentare de cussa cosa). In parallelu a sa versione tocat a si podet agatare finas sa versione tocat de e currispondent a livellu sinonìmicu. -------------------CONGIUNTIVU NO!------------------------- Un'àtera forma perifràstica cun su matessi verbu est tocat chi e s'impreat a dae in antis a sos verbos congiuntivos, nùmenes, pronùmenes: tocat chi traballe meda oe/ tocat chi su guvernu traballet bene. ispanniolu: tengo que trabajar mucho hoy/ el gobierno tiene que trabajar bien. italianu: è necessario che io lavori molto oggi/ è necessario che il governo lavori bene. frantzesu: je dois travailler dur aujourd'hui/ le gouvernement doit bien travailler inglesu: I have to work hard today/ the government has to work well tzecu: dnes musím hodně pracovat/ vláda musí dobře pracovat Comente si podet bìdere, in ispanniolu currispondet a sa forma perifràstica tener+que. In italianu cun è necessario e in frantzesu cun su verbu devoir. In inglesu torrat sa forma perifràstica to have to e in tzecu cun su verbu muset. ATIVIDADE Iscrie sa forma perifràstica chi currispondet a sa funtzione impreende àere+de+infinidu 1. Giuanne non podet essire ca ____________________(iscrìere) sa tesi. 2. Frantziscu cras _________________(andare) a giogare. 3. (deo)____________(andare) a sa biblioteca ca ______________(leare) unu libru. 4. Oe bèngio a domo tua ca (tue) mi _________________(faeddare) de cudda cosa. 5. Sos istudiantes ________________(fàghere) s'esàmene de Linguìstica. 6. Como bois ______________(leare) sos cuntatos pro su traballu chi (nois)_________(fàghere) cras. 7. Oe sos giogadores de su Casteddu ___________(giogare) in su Sant'Elia. 8. Deo non ti______________(nàrrere) nudda! 9. (Tue) mi __________________(dare) su nùmeru de Giuanne. 10. Si (tue) no____________(mandigare) podes essire a foras. Iscrie sa forma perifràstica chi currispondet a sa funtzione impreende tocare+a/chi 1. Deo so cumbintu de custa cosa! ________________faeddes cun sorre tua. 2. Pro sa festa de oe ________________telefonare a sos amigos tuos. 3. Amus de comporare libros pro sa biblioteca e _______________bi lu nargemus a su diretore. 4. Sa fèmina _______________la rispetare. 5. Pro faeddare su sardu _______________________l'istudiare. 6. Pro andare a Casteddu, ___________________leare sa vetura. 7. ___________________fatzas atentzione cando faghes custa operatzione ca ___________________ sighire totu sos passos netzessàrios. 8. In sa famìlia a bortas________________aguantare tzertos errores de sos fìgios, però a bortas ________________los currègere. 9. Sos logos chi __________________visitare si ses pensende de andare a Praga. 10. Si cheres un'esperièntzia noa __________________fatzas una cosa noa. Arresonu Maria Oe amus de andare a Tìscali e apo de passare finas a domo de maridu meu pro leare sas craes de sa vetura. Soliana Si cheres potzo leare sa mea però tocat a bi pònnere sa benzina. Maria Non ti preocupes, galu amus de fàghere unu pagu de màndigu ca su biàgiu est longu. Soliana Tando ti potzo agiuare a fàghere sos paninos ma tocat chi mi nàrgias comente los cheres. Maria Abbàida in su frigorìferu chi b'at tomata, casu etc. si su casu no est segadu tocat chi segas tue una perra e a pustis a fitas minores. Soliana E ite ti cheres mandigare una perra de casu?! semus isceti in duas! Maria Non ti preocupes, in cue ant de bènnere sos amigos de Antoni. Soliana Como cumprendo! ajò! como tocat a andare.