IE 1 1
Liber Electorum 215
Hec autem sancta ecclesia eciam tempore apostolorum
in ordine sancto per orbem terrarum in multis railibus excrevit,
et per multa tempora in virore sancte religionis permansit; et 5
5 rectores ecclesie fere per CCC annos, scilicet usque ad
Constantini Cesaris imperium, in paupertate et humilitate,
secundum antiquas hysterias, permanserunt.
Regnante Constantino leproso rector erat in ecclesia
quidam qui vocabatur Silvester Romanus. Hie in monte Sirachie 10
10 iuxta Romam vitam pauperem cum suis, ut legitur, causa
persecucionis agebat. Constantinus autem, ut fertur,
response // accepto in sompnis accersivit Silvestrum, et 216
baptizatus ab eo in Cristi nomine mundatus est a lepra. Videns
Constantinus se a tarn miserabili infirmitate in Cristi nomine 15
15 sanatum cogitavit honorare eum qui se mundaverat, et coronam
imperii et dignitatem tradidit ei» Ille vero accepit; socius
autem eius, ut enarrari audivi, ab eo recessit et hiis non
1 Liber Electorum + sed falsum fundamentum hereticorum Waldensium
secundum historiam 01 : em A^ Aff 131. Be Bb D1~2 PiedC which begins 21
lines before this in Bradshaw's edition!: )Regule secte Waldensium
hereticorum A2 : )Regula Waldensium A3 : )Scripta quidam fundamentalia
hereticorum pauperuin inania de Lugduno qui eciam Waldenses vocantur C2
2 Hec)Et C2 Hec autem em 01 : )Et Afo autem om A1-3 ecclesia •*•
prout ipsT"locuntur A2 eciam om CJ 3 ordineToracione Be in om
A.1 milibus)militibus A1 A3 Bb Be D2 : )multiplicibus D1 : A2.(Schmidt
leaves blank because unreadableT ^T"virore)vigore A1-2 01. D2 5 CCC)
triginta A2 scilicet om B.1. 02 6 Cesaris imperium)Cesarem A2
8 in paupertate(6)-J8egnante om B1 Regnante + autem B1(= PiedTT +
vero A1 9 Romanus om D2 Sirachie)Seraphio A3-^- Pied : )Seraphie
A1-»2 i )Syrapti 01-2 10 vitam pauperem)vita de pavres Pied legitur
+ earn Be 11 fertur)refertur B1 D1»2 • )feretur Be 12 sompnis)
sompno A2 13 baptizatus + est A2 01-2 D1-2(= Pied) ab eo om A1
eo + et 22 nomine + et A2 Bc(= Pied) est om A2 Bb Be C1«-2 D1«-2
Videns om A^ 1^f tam)tanta D1~2 infirm-)inform- A2 15 sanatum)
salvatum Bb : )salutatis Be eum om B1 : )ilium A1 mund-)mand- 02
17 enarrari)enarrare A1-2 B1 audiviTaudivit B1 D1-2 11 &
Constantinus)Constantius:ST"
IJE 2 2
sed viam paupertatis tenuit. Constantinus autem ad partes 2
transmarinas cum multitudine Romanorum recessit, et ibi, ut
dicunt, Constantinopolim edificavit, et earn suo nomine 5
appellavit.
5 Ab illo ergo tempore heresiarcha in honores et
dignitates ascendit, et multiplicata sunt mala super terramf
Nee omnino credimus quod ecclesia statim totaliter a via
veritatis recesserit; sed pars quedam cecidit, et pro maiori
parte, sicut est consuetude, in malum corruit. Pars autem, ut 10
10 credendum est, longiori tempore in ilia quam acceperat
veritate permansit; et sic paulatim sanctitas ecclesie
defecit et iniquitas crevit.
Post annos autem DCCC a Constantino surrexit
quidam cuius proprium nomen Petrus, ut audivi, sed a quadam 15
15 regione dicebatur Waldis. Hie, ut dicunt nostri, dives erat
et probus valde, et vel ille legens vel ab aliis audiens
ewangelii verba percepit et que habebat vendidit, pauperibus
distribuit, paupertatis viam arripuit, predicavit, discipulos
fecit, urbem Romanam ingressus coram heresiarcha de fide et 20
1 -antinus)-antius B1 : >entinas Be 2 -marinas)-marinus B1
recessit)processit D1-2 3 -opolim)-opolitani B1 edificavit +
civitatem ^ A3 et om A£ 5 ergo)autem C1 tempore + Silvester
C1-2 -archaT-arche D1-2 honores)homines Be 6 ascendit)ascend-erunt
D1-2 mala om Be 7 Nee + tamen A1 statim A1-A- Bb Be C1-2
om 8 recess-)incess- Be pars)partes Be et om £2 D1-2 9-10
ut...est om Pied tempore)parte A1 11veritate)veritatem A1
paulatim om A1-^f Bb Be C1-2 12 defecit )quievit B1 et + sic Be
et...crevit om Pied 13 autem om B£ : + Domini C1 1^f audivi)
audisti Be : + fuit 12 sed)et C1 15 regione -i- que C1 V/aldis)
Vaudia Pied dives eratCera ricT"-»- e savi Pied 16 vel ille)
libenter D1-2 ille)ipse C1 : )iste Be veTTet D1-2 ab aliis
(- Pie^) om cett 17 -eliTT-elium A2 D1 ewangelii verba)ewangelium
C1-2 verba + Dei A2 habebat)habuit A1 vendidit + et A1-^ Be
C1-2(= Pied) 19 Romanam)Romam D2 et)in D1
a I Mach 1,10
LE
religione disputavit. Erat ibi tune temporis cardinalis 21
quidam de Apulia qui amicus // eius erat, et viam eius et 21 6
verba commendabat , et, sicut audivi, diligebat eum. Ultimo
in curia responsum accepit quod ecclesia Romana eius verba
5 ferre non posset, nee viam inceptam deserere, et data sibi
sentencia extra synagogam factus est? Ipse nichilominus in 5
urbe predicavit i discipulos plurimos fecit, et per regiones
Ytalie iter faciens fecit congregacionem ita ut in pluribus
partibus tarn ipse quam eius successores multos ad eorum
10 conversacionem attraxerunt, et multiplicati sunt vehementer. 10
Nam libenter audiebat eos populus eo quod sermo veritatis
esset in ore eorum et viam salutis ostenderent* Et in tanturn
multiplicati sunt ut pluribus in eorum conciliis et consiliis
aliquando PCC, aliquando M$ aliquando plures, aliquando vero
pauciores convenirent; et, sicut audivi a pluribus qui 15
libenter vera locuntur, Deus pro eis operabatur mira.
T^
Hec autem fructifera tempora spacio fere CC annorum,
sicut audivi a senioribus, duraverunt. Tandem invidia Sathane
et malignitate impiorum exsurgente contra servos Cristi
1 Erat + autem Be C1 (=Pied) temporis om C^ 2 qui om C2 viam)
vitam D1-2 3 sicut audivi om Pied -ebat)-eat D2 eum + valde C1
Ultimo)Tamen ultimo ipse C1-2 ^f Romana)Romano Be 5 nec)et C1
viam)vitam C1-2 D1"2 deserere + nollet C1(= Pied) et om C^ D1»2
sibiHgitur C2 P.1.-"2. : )6° C1 7 predicavit )breviter A2 8 in om A1
8-f congregacionem*..partibus om Be 9 quam + alii 331 10 attraxerunt
)traxerunt A1-4- Bb Be C2 : )traherent C.1 11 Nam) Ita Be
-lus)-los D2 12 essetTesse B1 eorum)ipsorum A3r^ Bb Be C1-«2
-erent)-erunt Be P.1. 10-13 vehementer...sunt om A1 13 in om G1 D2
conciliis et consiliis)conciliis vel consiliis A3-^" • )conciliis C1-2 :
conselh Pied 1*f aliquando PCCOPCC A1 M)millia A1 : )MOOO Be :
)100 C1 : ) Schmidt notes blank space A2 aliquando plures)plures C2
vero om A1-2 C1-2 (= Pied) 15 -irentT^erunt A2 a)de A2 16 vera
om Bb P1-2 : )veritatem A1-^f (= Pied) : )verba C2 : )vero Be
locuntur)loqueretur Be -abatur)-atur Be 1? spacio(= Pied) om cett
fere)vero B1 : om Cl"T= Pied) CC)C Be 18 audivi)audivit B1
19 malignitate)malignacione Be Cristi)de Dio Pied
a £f Io IX,22 b Act XIV,16
persecucio non minima exorta est, et de regione in regionem
expulerunt eos, et eorum crudelitas usque nunc contra nos
perseverat.
Et cum hec ita se habeant consideremus tamen quia
5 tempora que ante adventum Cristi precesserunt umbra et figura
fuerint istorum temporum que a Cristo usque ad finem seculi 5
perdurabunt. Nusquam enim in scripturis veteris testamcnti
reperimus quod ab Abraham usque ad Cristum lucerna veritatis
et sanctitatis aliquo tempore omnino exstincta sit; // sed 21/
10 semper aut plures aut pauci in sancta vita permanserunt, nee 10
unquam legimus eos totaliter ad defectum devenisse. Ita eciam
arbitramur quod a Cristi temporibus usque ad nunc eodem modo
acciderit, et sic usque ad finem futurum esse quod ex quo
ecclesia fundata est usque ad finem seculi numquam ecclesia
15 Dei ita omnino defecerit quin in orbe vel saltern in aliquibus 15
regionibus orbis aliqui sanctorum fuerint semper* Nam in omnem
terram exivit sonus eorumaetc. Et ex maxima parte ecclesia Dei
in principio in transmarinis regionibus crevit. Quomodo ergo
extimandum est quod ultra mare et ex hac parte maris aliquo
20 tempore lucerna sanctorum omnino ad nichilum devenerit? Nam
1 minima)modica Aff C1 2 eos)ergo B^l : om £2 *f cum om A2 hec om
A1 : )hic Be itaTitaque A1-2 tamen om A1-2 (=Pied) quia)quod A2
5 ante om A2 6 -int)-unt cett istorum)illorum A1 ad)in A1-2
7 enim)autem Be 8 ab om P£ BJ[ Be : )ante A3 9 -quo)-quando B1
omnino)omnimodo A2 : )omnis Be 10 pauci)pauciores A1-*f B1 in...
vita)iustam viam P1 11 dev-)perv- A1 Ita)Item B1 12 ad om cett
13 et om £2 sic om A1-^f Bb B£ CJ [c.i«]usque)iisque A2 »* finem + seculi
C1 quod om C1 15 ita om C2 D1 -erit)-it B1 16 orbis om Be :
+ terrarum A2 -erint)-erunt A1^f Bb Be D1-2 17 sonus eorum om Be
etc. om A4 T= Pied) maxima)magna A1 Dei om A2 l8in(2nd) om A1-2
regionibus)partibus A1-A- Quomodo)Quos B1 19 Ext-)Est- A1 A3-^ Be
C1 : )Exist- A2 D1«2 mare + q. A^ et om D1 20 ad)et A1
a Ps XVIII, 5
till
et fratres nostri in antiquis temporibus propter quaradara 2-3
persecucionem cura mare transissent in quadara regione fratres
invenerunt. Sed quia ignorabant ydyoma regionis illius cura 5
eis non potuerunt consorcia habere nee sibi invicem, sicut
5 fecissent, fraternitatem ostendere, et ab invicem recesserunt.
Inter hec cogiteraus propheciam leremie: Non interibit
de sacerdotibus et levitis ministris meis vir a facie mea
offerat holocausta* et incendat sacrificium, et cedat victimas
cunctis diebus? Hec Dei promissio super sanctam ecclesiara
10 prolata est. Nam dicta prophetarura ad Cristum et ecclesiam
aspirabant. Videamus ergo quid dicat quod a Gristo usque ad
seculi finem non interibit vir de sacerdotibus ministris Cristi 15
qui offerat holocausta et victimas et sacrificium cunctis
diebus. Nam usque // hodie quicumque per sanctitatem vite vere 217
15 summi sacerdotis membra sunt spirituales hostias Deo super
altare fidei offerunt, et si non multi sunt non mentitur
propter hoc prophecia, quia non dicit»Non interibunt viri, 20
sed dicit, Non interibit vir de sacerdotibus a facie mea qui
fe.ec et ilia faciat •
20 Considerat e,karissimi, quia et luna quaravis a 6
1 et)si A2. quam-)que- A1. 3 quia)quod A2 k -uerunt)-erant
Bb Be C1 consorcia)consorcium cett Jnvicem)ibidem C2 5 et o£J P1 •
* sic C2 recesserunt om A1 6 propheciam leremie)prophetam leremiam
A1.-2 ' + dicentis C1 interibitHntrabit Be 7-8 qui...cedat om Be
9 Hec)Hie Be 10 est)esse C1 et + ad AgT= Pied) 11 -eamus)-amus
Aff quidTquod A2 dicat)dicant Be 12 Cristi om Be 13 -erat)
-eret Be -icium)~icia P1-2 1^ diebus + etc Be Nam...hodie om
Pied -cumque om B1 vere)fere C2 15 sumraiTsumme A1 Be : )summis
A2 -otis)-otibus A1-2 sacerdotis)sacramentis D1 membra)ministri
C.1 16 non om D1 17 -ecia)-eta A1-2 interibuntHntrabunt Be
viri)veri Be To* sed...vir om A1 a«.«mea)etc A2 mea + etc A1
qui)et D1_ : )quia Bl Be 19 illa)ista Be -iatT^iant ^ : )-it A2
20 Considerate + et vos Be quia)quod A2 B^c £2 : )-que D2 et om A2
a ler XXXIII,17-18 b G in ler XXXIII,18,vol.IV,f.157r
u<\
IE 6
plenitudine sua usque ad nichilum videatur devenire, tamen 1-2
semper luna est, et si quibusdam tenebris occultatur et
hominum oculis non apparet, tamen in sua substancia, ut
credimus, semper luna est. Alioquin semper quolibet mense 5
5 faceret Deus lunam. Sed scriptura dicit quod hanc lunam ab
inicio Deus creavit. Arbitramur ergo dictum David: Fecit, inquit,
lunam in tempera? hoc est in defectu et renovacione, et paryo
tempere in suo defectu permanet* Et sepe luna ecclesiam sigfiat, 10
que aliquando in multitudine sanctorum eciam in hoc mundo
10 viget, et aliquando quasi ad defectum videtur devenire.
Igitur si per invidiam Sathane,et superbiam impiorum,
et negligenciam plurimorumt et propter multas gravesque
tribulaciones et persecuciones ecclesia in aliquibus partibus
fere defecit, in quibusdam tamen mundi regionibus earn credamus
15 semper 9 saltern in paneitate sanctorum in bona vita et sancta
conversacione permansisse. Nam et Salomon per spiritum
prophecie loquitur, dieens, Cum surrexerint impii abscondentur
f»
homines; cum illi perierint, multiplicabuntur iusti. Hiis et
pluribus aliis scripturarum sentenciis arbitramur quod iterum
5,20-6,1 a**«sua om A2 sua)suis Be usque om Al-g 1-2 tamen
semper)cum super Be 2 tenebris om A1 3 -aret)-areat B1 C1 4- est
om C2 semper + et CM 3-5 ut«».lunam Be om 5 lunam + novam A2 Aff
o~"-tramur)-tremur Ajf C1-2 ergo)igitur £2 D2 : om Be CJ David)
dicendum B1 inquit)inquam A2 : om Pied 7 -ora)-ore A1 A3-^ Be C1
D1-2 e»Flst) + in AM= PiedT T"per-)rc- A2 Be luna + lnna7"B1
9 eciam)et A2 D2 : om A4 P1(= Pied) hoc)hac D2 10 quasi)eciam 11 :
om A2 devenire)venire Be 11 et + propter B1 D1-2 : + per Be
superbiam)invidiam B1 impiorumHniquorum A1 A3-^ Bb Be C1-2
12 plurimorum)prelatorum A2 13 ecclesia + Dei A^ : + enayma la luna
Pied partibus)temporibus A1 : + mundi Aff 1^f fere)vere Be
credamus)credimus A1-2 A^ Be I5in(1st) + aliquibus C1-2 in paucitate)
en la pavreta Pied sanctorum)sanetarum A2 sancta om Al 16 per
spiritum)in spiritu A1-4 Bb Be C1-2 17 prophecie)prophetico A1
-entur)-untur B1 19 scripturarum + testimoniis et £1 : + testimonium
C2 18-19 Hiis..,arbitramur)Nos pensen a Pied(stops at this point)
a Ps CIII f19 b cf G in Ps CIII,19,vol.III f f.2^fOV c Prov XXVIII,28
2
ecclesia in magnam quantitatem resurget. Itaque certissime 3
noveritis quod huius ordinis principium Gristus, et huius
ecclesie caput lestis Dei Filius est* 5
Oremus Dominum ut nostris temperibus per suam
5 misericordiam multiplicentur adhuc milia sanctorum // et 218
glorificet nomen suum Deus Pater per Filium in Spiritu Sancto
cui est honor et imperium in sempiternunu Amen?
1 ecclesia om C2 magnam quantitatem)magna parte et quantitate A2
resurget)resurgat B1 Itaque)Ita quod Be 2 principium 4- est A1-2
Cristus + est C1 :"Tcristo Be 3 caput + Dominus A1 est om A1
^ Oremus 4- ergo C.I 6 Filium 4- suum Jhesum Christum &2 7 cuiT
cuius Be
a I Tim VIfl6