De Herla rege
Gualteri Mapes De nugis
curialium I, 12
Unam tamen et solam huic nostrae curiae similem
fuisse fabulae dederunt, quae dicunt Herlam* regem
Britonum positum ad rationem ab altero rege, qui
pygmaeus videbatur et qui statura non excedebat
simiam. Institit homuncio capro maximo secundum
fabulam insidens, vir ardenti facie, capite maximo,
barba rubente prolixa, cui venter hispidus et crura
pedes in caprinos degenerabant. Herla solus cum solo
loquebatur. Dixit pygmaeus:
„Ego rex multorum regum et principum, innumerabilis
et infiniti populi, missus ab eis ad te libens venio, tibi
quidem ignotus, sed de fama quae te super alios
reges extulit exultans quidem, et optimus es et loco
mihi proximus et sanguine, dignusque qui nuptias tuas
me conviva gloriose venustes; rex Francorum enim tibi
filia suam dabit. Ecce, legati veniunt hodie. Erit foedus
aeternum inter nos, quod tuis primum intersim
nuptiis, et tu meis consimili die post annum.“
Ea verba dixit ei et se rapuit ab oculis ejus. Rex Herla
igitur inde cum admiratione revertens, legatos
suscepit et preces regis Francorum acceptavit.
Cum solenniter ad suas nuptias residebat, ecce
pygmaeus ante prima fercula, cum tanta
multitudine sibi consimilium apparuit et mensas
replevit. Discumbent pygmaei in papilionibus
propriis in momento protensis ; prosiliunt ab
eisdem ministri cum vasis ex lapidibus pretiosis
et integris et artificio non imitabili compactis,
ubicunque desiderantur assunt, et non de regio
vel alieno ministrant, totum de proprio effundunt.
Salva sunt Herlee, quae praeparaverat; sui sedent
in otio ministri, qui nec petuntur nec tribuunt.
Rex igitur eorum in mediis ministrorum suorum
occupationibus Herlam regem alloquitur sic :
„Rex optime, Domino teste, vobis assum juxta
pactum nostrum in nuptiis vestris; tu ergo etiam
meis nuptiis intereris, ut spero.“
Pygmaeus circa gallicinium cum suis
abscessit. Post annum autem coram
Herla subitus expetit foedus servari.
Annuit ille, provisus, que satis ad
repensam pygmaei est, eum sequitur.
Cavernam igitur altissimae rupis cum
exercitu suo ingrediuntur, et post
aliquantas tenebras in lumine, quod
non videbatur solis aut lunae, sed
lampadarum multarum, ad domus
pygmaei veniut. Celebrantur igitur ibi
nuptiae, et tercio die recedit Herla
muneribus onustus. Conducit eos ad
tenebras usque pygmaeus, et canem
modicum praesentat, omnibus modis
interdicens:
„Nemo potest de toto comitatu suo
descendere, donec ille canis a
portatore suo prosiliat!“
Herla post modicum in limine solis et regno
receptus veterem pastorem alloquitur, petens de
regina sua rumores ex nomine, quem pastor cum
admiratione respiciens dixit:
„Domine, linguam tuam vix intelligo, cum sim Saxo,
tu Brito ; nomen autem illius non audivi, reginae. Scio
autem fabulam, quae dicit eam uxorem regis Herlae
fuisse, qui fabulose cum pygmaeo quodam ad hanc
rupem disparuit et nusquam autem postea super
terram apparuit. Saxones vero jam 20 annis* hoc
regnum possederunt et incolas expulerunt’’
Stupefactus ergo rex, qui se per solum triduum apud
pygmaeum fuisse putabat, vix heesit equo. Quidam
autem ex sociis suis ante canem immemores
mandatorum pyginaei descenderunt, et in pulverem
statim resoluti sunt. Rex vero rationem ejus
intelligens resolutionis, prohibuit omnibus ante canis
descensum terram contingere. Canis autem nondum
descendit.
Una fabula dat illum Herlam regem errore semper
infinito circuitus cum exercitu suo tenere sine quiete
vel residentia. Multi frequenter illum, ut existimant,
exercitum viderunt.