150 COSMAE PRATENSIS CHRONICA BOEMORUM. LIB. II, CAP. XLIII. XLIV. XLV. 151 1(j91-vulnera consulens, qualiter in villico ulcisci possit ini-quo». Eadem etiam nocte clam mittit ad patruum suum Cunradumb, dedecus sibi et° a quo sitillatum exponens quid opus sit 0 facto, querit ab eo consilium. At ille: 'Si te , inquit, cquis sis cognoscis, ignem me non minus a quam te urentem extinguere noli timere; negligere laudabile non est'. Non enim latuerat Cůnradum, quod rex hec omnia ageret Zderad per consilium. Cumque nuncius dicta patrui Bracizlao retulisset, favent omnes et assenciunt et quasi a Deo1 sibi datam laudant ducis 10 sententiam, quoniam et ipsi itentidem4 prius consuluerant. Quid multa ? Tota nocte ilia agitur, quod mane peragitur. XLIV. Nam lucescente die Bracizlaus mittit ad pre-dictum villicum demandans ei, ut,'ubi sibia placeret secretum consilii simul ineant. Qui nihil mali suspi-cans accepto comite Drisimirb tantummodo soli0 duo pro-cedunt. Quos ut vidit a longe iuvenis, tantum a suisd prosiliit6 obviam eis, quantum iactus f estlapidis 2; dederat enim suis militibusd signum, ut quandS suam cirotecam* Olius proiceret m smum, facerent, quod facere spopon-derantd. Ubih pauca exprobrans illi1, quibus sepe ofEen-derateum: 'Quam', inquit, 'pollicitus .sum, en abrenuncio tibi ndem meam', et avertens equum proiecit in faciem pus cirotecam*. Non1 aliter quam cumm iratus leo erexit" rabas3etsubmittenscaudam nodo, qui est in extremitate es caude, percuciens frontem suam et stimulo, qui est sub cauda sua, pungens posteriora 0 fertur in omne quod obstat, ita prosiliunt ilico ex agmine ardentes et armati myenes, Nozizlau* et frater eius Drisikrayi, fllii Lubomír1, et tercius Borsa", fihus Olen, atque* frustra fugientemi so Zderad ternis hastilibus alte in aera sustollunt et ut mania) In aliquo AS. b) Chonr- A 2» auch wetter. c) et — sit fehlt A2* d) Idemtidem (idetide) A 3; identidem *. ,„ £'ÍL(AklK£-,S-.S\cl- ~ a> fehlt A2*; auf Easur Al. b) Drys-ifrnnř^Ah I VMm*A ?: D^toir B; Durzimir, korr. Drlslmir, Clí; rX mu G 2». c) iUi A3. d) suis mil. secesslt, ut signum possent cognoscere, miod facere se spoponderat. Ubi (das iibrise fehlt) A3. e) so Al. C 1». 2™ prS die M»yen. f) ictus A 2«. _ g) so, A1.1«. 2«. C 2»; ohiroth-, korr. cyr., C 3 ■ cyrote-dvůbrwn. h) una, korr. un(unde), A 2». i)ei4 2a. ' k) so A 1» 2« <72»* yroth-C So; cyrote- die ilbrtgen. 1) ns A 1. m) fehlt A 2» n) erexerit A a' C2- tZÍTÍ-, 9)r?fi)řra/ÍDy i:S2kray 9,\rch tonst: Drysykray (dwsik-) O J, JJrysimir Al. r) Lib- C V>. s) Boreas C 1>>. t) at A 3. 15 20 85 40 1) Lw. I, 54, 3: Tarquinium dono deum sibi missum ducem credere. 2) Luc. 22,41: avulsus est ab eis quantum iactus est lapidis. 6) Jjucan. Phars. I, 208: mox ubi se saevae stimulavit verbere caudae I erexitque lubam; Ov. Fast. II, 209: non aliter quam cum Libyca de gente leones. : -J- r / Vi.. pulum in terram deiciunt et calcant equorum pedibus et iterum atque iterum vulnerant et affigunt* corpus htumb telis. Tali morte sue de Summitate rote1 fallax fortuna deiecit B amicum suum Zderad V.° id. Iulii. Comes autem Drisimird iui. 11 pallidus advolat in castra et nunciat6 regif, que fuerants .facta. Solus rex meret et plorat eth ömnes iuvenem1 Iaadant, quamvis aperte laudarek"non audeant1. Braciz- lans autem non longe ultra unum monticulum separatim sua lo transfertm castrai quem maior pars exercitus et forcior" bello est secuta. • XLV. Q[nterea coniunxCunradi" nomineb Wirpirk0-2, j una mulierum de numero prudentum, inscio marito buo "venit in castra regisj Que cum nunciata esset regi, 16 convocatd rex proceres in cetum, et iussa venire stetit" coram reged large perfusa faciemf lacrimis3 et singultibuss Verba interrumpentibus tandem eluctata in vocem sic e3th locuta: 'Haud ego iam digna dici tua, rex pie1, nurus, 20 Supplex ad genua nunc non temere tua veni' etN cecidit in faciem et adoravit4 regem. Que iussa surgere stetit et ait: 'Nullamk, domine mi rex, his in partibus belli invenis materiam, nullam de prelio hinc1 reportas victoriam, bellum plus quam civile 5 geris. At si nos S5 a) affligunt B. b) fehlt A3. c) v. Id. iul. fehlt A1«. d) Dirsimir A 1«; Disimii A 8»; Draimir A 3*>. B; Dirzimir C 1; Drismir C 8. e) nunoiant, korr. -at, Al. 1) fehlt A 2». g) erant A 1; fuerunt C l*. h) so Al; fehlt in den übrigen •. i) iuv. Bracizlaum laud, et glorifieant qu. A 3. k) laudant A 1. 1) audent A *■. ni) transleret A1. n) ferocior C3. . «Ö It, 45 (A 1.1». 2*. 8. B. C). — a) Chonr- A 2»*. b) fehlt A 2». c) Wirb- B auch sonst; Wirp-, korr. Wirb-, A1. d) conr. — rege fehlt A 1. e) iussit earn ven. stetltque A 8. f) facie A 2». 3. C 1*>. g) singultis, korr. -tibus, A 1. h) loo. est dicens A 3. i) fehlt A 3. k) nulla rex d. ra. his A S. 1) hie A 1. 1) Tgl. S. 97, N. 2. 2) Ihre vermeintliche Zugehörigkeit mm 85 Geschlecht der Grafen von Tengling aus dem Hause der Aribonen ivi/rd auch durch die Bemerkungen von H. Witte, Geneal. Untersuchungen zur Seichsgeschichte, in Mitteil, des Instit. f. Österreich. Geschichtsforschung, Erg. Bd. V, 404 nicht sicherer. Die andere auf die Historia Welforum Weingartensis SS. XXI, S. 463 zurückgehende Ansicht, daß 40 Wirpirk identisch sei mit Wilburga, der Tochter des Herzogs Ulrich von Kärnten und der Sofia von Ungarn, erörterte zuletzt A. Dauscher, Über die Familie des Markgrafen Ulrich von Kärnthen und des Herzogs Magnus von Sachsen (Forsch, z. deutschen Gesch. XVI, 1876, 164/?'.,). Der zweite Name Hilburg (nicht Hildburg) ist nur durtih eine zwei felis hafte Urkunde überliefert (Cod. dipl. Morav. L n. 203/. 3) Verg. Arn. XII, 64: lacrimis . .. perfusa genas; vgl. oben S. 88, Z. 25. 4) Apoc. 7, 11: angeli . . ceciderunt . . in facies suas et adoraverunt Deum. 5) Vgl. Lucan. Phars. 1, 1: bella . . . plus quam civilia. f 3* 30 i 52 COSMAE PRAGENS1S CHRONICA BOEMORUM. E" 91091. et" nostra .Dona tnis militibus předám esse decernis, in te tua vertia tela, cum fratrem tuum, cui debeasb esse tutela, spolias rapina cruenta. In Deum vadit, qui * suos invadit. Nam quecumque hic longe in tuis finibus spolia queris habenda, ostendam tibi potiora in medio tui regni posit a. Nusquam enim melius0 ditaberisd nece amplius magnificaberis quam in suburbio Pragensi et yicoWissegradensif. Ibi Iudei auio et argento plenissimi, ibi ex omni gente negociatores ditissimi, ibi monetarii opu-lentissimi, ibi forum, in quo preda habundans superhabun-dat tuis militibus. Aut si te delectat, qualiter Troia arserit1 videre, nusquam magis Vulcanum videbis furentem 2, quam cum B utramque urbem predictam videaa ardentem. Atqui: "lila mea sunt", dicas. Ista autem que hostiliter-deva-stas, cuius esse putas? Nonne nos et nostra tua sunt? Sin autem solummodo tua fulmina acuis in iugulum tui fratris, absit, ut alter Cainh habearis. Salva tui1 gratia fratri tuo patet Grecia, patet Dalmacia, ipse mavult peregrinari quam te fratricidio criminari. Quin pocius accipe, que tibi mittit, iam non frater, sed quasi tuusk servus.' Et protubt de sinu forcipes1-3 et fascem ex vir-gultis. 'Et si quid"", inquit", 'frater in fratrem. peccavit * emenda; terram autem0, que tua est, cui mavis commen-da.' Dixerat et ita cor regis ' tetigitp- 5 et movit corda principům6, ut nullus se continere posset a lacrimis. Quam rex« ad latus suum iubet ut sedeat, sed prius-quam sederet, 'Quandoquidem', inquit1, 'inveni gratiam in oculis tuis7, adhuc unam peticionem posco, ne con-fundas faciem meam8 queso. Pro magno peccato filii paululum supplicii satis est patri.' Tunc rex: 'Scio', ait, 'quo pergis. Sed perge potius et adduc ocius fratrem meum et filium" ad me in osculo sancto9 et ^u.i. a),nos et ,fhlt A1- b> eBee deb- A1- o) W iL d) dloab-, korr. aitaD-, Al. e) nec a. m. fehlt A3, f) uisegr- A 1; wissogr- C 1». g) fehlt mV.?» a oh) Cay?, Ol*. 2»; Kain A2«. CK 2«*; Kayn.il». B. I) tua AS. 35 5 '"apices 4 2». C2b. m) exiquid, korr. ex si quid, Al. n; renn a b. o) autem tuam A1. p) so Al. C1»; tet. reg. die übrigen. ■ q) rex Wa A 8. r) fehlt A 3. s) fll. meum A 3; ad me fehlt A 2». 1) Verg.Aen. II, 581: Troia arserit igni. 2) Verg. Aen. V, 662: feit lrnmissis Volcanus habenis. S) Für Schere und Besen als 40 Symbole des Freiheitsverlustes vgl. J. Grimm, Deutsche Bechtsaltertümer 4..Aufl. I (Leipäg 1899;, 236/"., wo diese Stelle nicht angeführt ist. a iQ i-' S-: si Peccaverit in te frater tuus, increpa illnm. 5) Jerem. 4, 18: tetigit cor suum. 6) loh 12, 24: qui immutat cor principům. 7 Gen. 18, 3: inveni — tuis. . 8) III. Beg. 2, 16: ne — meam. 45 9) Bom. 16, 16: in ose. s; I. Cor. 16, 20 und öfter. LIB. n, CAP. XLV. XL VI. 153 30 m?- in * vinculo pacis'1, et osculatus est earn. Timuerat enim KjJ?8,3S" rex valde, ne frater suus et filius conspirarent contra eum. Qui cum vem*8sentb per conduetum domne Wirpirke ad regem, dans eis pacis osculum , rex ait ad filium 6 gaum: 'Kli mi, si bene egisti, nulli melius quam tibi erit; sind autem male, peccatum tuum in foribus aderit4-2.' XLVL Post hec Bracizlaus intelligens suum patrem non ex corde Bed pro necessitate fecisse pacem,' cum t omnibua, qui suam transierant in aciem, secessit in partes I io urbis Gradec* et ibi morabatur frustra expectans incertam / fortune vicLBsitadiňem. Quotquot enim secuti eum fue-rast, nullus ausus estv: proprios revisere ° lares, quia regem, qttem óffenderant, valde metuebant, ne captos autd in vineula mitteret aut capitab sentencia dampna- " ret "Videns autem rex, quod non posset, uti volebat, i ram suam nlcisci in filio nec' in eius sequaeibus, advocat fratrem suum Cunradum* et congregat terre maiores . , natu atque corroborat omnium saôramento comitum8, quoh post suum obitum1 frater eius Conradus* obtineat «o solium ' ac Boemie dneatum. Tunc rex roboratus fratris Bai1 consilio simul et auxilio cepit aperte machi- • nari, qualiter ulciscatur in filio. Necm hoc latuit Braciz-laum filium eius™, et sine mora congregati sunt ad eum plus quam tria milia v fortium virorum et accelerantes l, *s metati sunt castra circa EoMtnicam rivulam, in crasti-num parati contra regem committere prelium. Pre-xniserat enim ad patrem suum nuncium. dicens: 'En ego, en assuro, longe quem0 quesiturus erasp; quod facturus es posthac, hodie fac.' Nec pretereundum est sub silentio, so; quod erasdem noctis in conticinio« divina operari dignata est' revelatiö. •; Nam si acta hominum nostre scientie pro modulo pandimus, • indignum est, ut ea que ipsir vidimus magnalia* Dei taceamus. ») fehlt as. B. b) convenissent (cum übergeschrieben) A1; per — Wirp-. 85 fehlt a 2*.~ o) 'Wirpyrk a 1; Wyrpirk CIV d) sin — aderit fehlt A 3. n, 46 (a 1.1«. 2». 8. B. C). — a) Hradeoz C ľ> immer. b) erat A 3. č) visltare 4 2«. d) fehlt B; atque C 1. 2t>. e) neonou A3; vel C.2b. f) «o a 1. 8»; Chônr- a 2» (Chounr- *). g) communi C 8; comitum fidem A 3. h) to a1.1«. 8; quod die übrigen *.' i) ob. suum A 2». 3. k) so A 1.1». 2». B. C; 40 ChSnr-.; Chounr- ». 1) fehlt A 2». m) nec non latulfc (non radiert) A 2«. n) regis A3. o) quam Al. E) etas, korr. eras, a1; eas A1». 2«. C 2«; eas, korr. eras, C 1. q) concUio A1. r)ibi42». ľ) Eph.4,3: in vine. p. 2) Gen. 4, 7: Nonne si bene egeris, ', recipies, sin autem male, statini in. f. p. aderit-? 3) Exod. 14, 13: j'-■'./ videto m. Dei quae facturus est hodie (vgl. oben Z. 28); s. auch S. 66, N. 2.