Morfologia współczesnego języka polskiego - zestaw tematów


A. Zagadnienia ogólne

1.       Przedmiot i granice morfologii

2.       Wyraz jako jednostka językowa, wieloznaczność terminu

a.       wyraz jako jednostka słownikowa (leksem)

b.       wyraz jako jednostka tekstu (wyraz tekstowy)

c.       wyraz gramatyczny (wyraz gram. analityczny i syntetyczny; gramatem)

d.       synonimia wyrazów gramatycznych

e.       homonimia wyrazów gramatycznych

3.       Leksem

a.       definicja leksemu

b.       klasa funkcjonalna wyrazów gramatycznych

c.       opozycja morfologiczna, kategoria morfologiczna

d.       znaczenia leksykalne a znaczenie gramatyczne

e.       klasyfikacja leksemów (części mowy)

f.        klasyfikacja: kryterium semantyczne (T. Milewski)

g.       klasyfikacja: kryterium morfologiczne (Z. Saloni)

h.       klasyfikacja: kryterium syntaktyczne (R. Laskowski)

i.         problemy związane z klasyfikacją na części mowy


4.       Morfem

a.       morf, morfem, allomorf (ogólna charakterystyka)

b.       typologia morfemów

c.       typologia: strukturalne typy morfemów (morfem ciągły, nieciągły, zerowy)

d.       typologia: klasyfikacja dystrybucyjna (morfem swobodny, związany, rdzenny,
              afiksalny)

e.       typologia: klasyfikacja funkcjonalna (morfem o funkcji nominatywnej
              i wewnątrztekstowej, morfem fleksyjny, końcówka fleksyjna, morfem
              słowotwórczy)


5.       Fleksja a derywacja słowotwórcza: wypadki graniczne

a.       czasowniki (imiesłowy, rzeczowniki odsłowne, aspekt)

b.       przymiotniki, przysłówki, predykatywy (stopniowanie, tworzenie przysłówków
              odprzymiotnikowych i predykatywów, formy typu rad, gotów)


B. Fleksja

1.       Przedmiot i zakres fleksji

2.       Podstawowe pojęcia fleksji (deklinacja, koniugacja, końcówka fleksyjna, forma fleksyjna,
temat fleksyjny, synkretyzm form fleksyjnych, supletywizm)

3.       Kategorie morfologiczne

a.       fleksyjne i klasyfikujące

b.       syntaktycznie zależne i niezależne

c.       kategorie imienne: rodzaj

d.       kategorie imienne: liczba

e.       kategorie imienne: przypadek

f.        kategorie czasownikowe: czas

g.       kategorie czasownikowe: osoba

h.       kategorie czasownikowe: aspekt i opozycje znaczeniowe między formami
              czasowników (rodzaj czynności)

i.         kategorie czasownikowe: tryb

j.         kategorie czasownikowe: strona i diateza

k.       kategorie czasownikowe: syntaktycznie zależne kat. (liczba, rodzaj)



C. Paradygmatyka

1.       rzeczowniki

a.       ogólna charakterystyka danej części mowy

b.       deklinacja męska (charakterystyka klas, podklas, grup i paradygmatów)

c.       deklinacja żeńska (charakterystyka klas, podklas, grup i paradygmatów)

d.       deklinacja nijaka (charakterystyka klas, podklas, grup i paradygmatów)

e.       rzeczowniki o fleksji zmodyfikowanej

f.        rzeczowniki nieodmienne

g.       rzeczowniki singulare i plurale tantum


2.       przymiotniki

a.       ogólna charakterystyka danej części mowy

b.       synkretyzmy w odmianie przymiotników

c.       deklinacja przym.: typ zak. na -i/-y (char. podtypów i paradygmatów)

d.       deklinacja przym.: typ zak. bezkońcówkowo (char. podtypów i paradygmatów)


3.       zaimki

a.       ogólna charakterystyka danej części mowy

b.       zaimki osobowe

c.       zaimek zwrotny

d.       zaimki pytajne

e.       zaimki nieokreślone

f.        zaimki przeczące

g.       kategorie morfologiczne zaimków

h.       fleksja zaimków bezrodzajowych

i.         fleksja zaimków rodzajowych (o klasyfikacyjnej kat. rodzaju)


4.       liczebniki

a.       ogólna charakterystyka danej części mowy

b.       właściwości morfologiczne i składniowe

c.       odmiana liczebników: jeden

d.       odmiana liczebników: dwa, oba, obydwa

e.       odmiana liczebników: trzy, cztery

f.        odmiana liczebników: pięć i wyżej

g.       liczebniki zbiorowe (charakterystyka, zakres użycia, fleksja)


5.       czasowniki

a.       ogólna charakterystyka danej części mowy

b.       formy syntetyczne i analityczne

c.       morfologiczna klasyfikacja czasowników (klasy morfologiczne, koniugacje)

d.       formy fleksyjne czasowników: określone, osobowe (czas teraźniejszy,
              nieprzeszły, przeszły, przyszły, tryb przypuszczający i rozkazujący)

e.       formy fleksyjne czasowników: określone, nieosobowe

f.        formy fleksyjne czasowników: nieokreślone (bezokolicznik, imiesłowy)

g.       zakres użycia i tworzenie form imiesłowu przymiotnikowego czynnego

h.       zakres użycia i tworzenie form imiesłowu przymiotnikowego biernego

i.         zakres użycia i tworzenie form imiesłowu przysłówkowego współczesnego

j.         zakres użycia i tworzenie form imiesłowu przysłówkowego uprzedniego


6.       Morfonologia: alternacje samogłoskowe i spółgłoskowe (w ramach fleksji)


D. Ćwiczenia morfologiczne