5. lekce (Bartoňkova skripta) 1. K uvedeným tvarům vytvořte imperfektum: imperfektum překlad defendunt regis eruditis tribuimus deletur sunt petunt paremus laudantur sedes colit potest scis mittimus mutatis dormimus 2. K uvedeným tvarům vytvořte futurum I.: futurum I. překlad vivo vincitis agis tribuimus doces adsumus statuimus parent erratis discit clauditis prosumus munio mittimus canto video 3. Určete slovesné tvary a přeložte je: osoba číslo způsob čas rod konjugace překlad laudat 3. sg. ind. préz. akt. 1. on chválí dormiunt mittebatis claudet ducebatis necant este constituere agunt dormiam dividemus scribebamus lege prodestis curris pugnabas sentiunt vincemus dicebas clamabit noces venitis videbo habebat munite vivite custodient 4. Přiřaďte ke tvarům od slovesa scribere správný překlad: scribam budu psát scribebam napíše scribo píše scribebat píšeš scribet pište scribit píšu scribis psal scribite psal jsem scibebat psali jsme scribemus piš scribunt budete psát scribetis psal scribe píšou scribebamus budeme psát 5. Doplňte tabulku a porovnejte: probo habeo scribo probabo scribebam probant habebunt probabant habet scribet probabat scribimus probabimus habebamus 6. Přeložte následující tvary a vysvětlete, čím se liší: reget — delet — puniet gere — lege — parte — tace — stulte clamabo — probo — scribo — monebo — improbo colam — ambulabam — naturam — audiam 7. Převeďte do minulosti a budoucnosti: 1. Homines miseros in foro vides et clamorem eorum audis. 2. Si amicis nostris obsunt, eos vituperamus 3. Valde delector litteris tuis, si eas lego. 4. Si bene laborant, non monentur. 5. Si dormimus, neque nocere neque prodesse possumus. 6. Hic rex bellum gerit, sed pacem optat. Multi autem verbis pacem petunt, sed bellum parant. 8. Nahraďte zájmeno is, ea, id zájmenem hic, haec, hoc: 1. Ea femina mater mea est. 2. Ad eum curram. 3. Milites nostri eam urbem defendent. 4. Libros eorum noctu[1] legebam. 5. Rex id bellum gerebat. 6. Incolae eius urbis deos Romanorum non colebant. 7. Ea animalia in silva saepe videbam. 8. Iis hominibus verum[2] non dicam. 9. Voces earum puellarum non audiebamus. 10. Cives contra eos hostes pugnant. 11. Puer eam puellam amabat et dona ei portabat. 9. Přeložte pomocí cum historicum, pokud je to možné: 1. Když strážci spali, zloději kradli.[3] 2. Když se nepřátelé přibližovali, naši vojáci opevňovali tábor. 3. Když uvidím tvoje děti, pozdravím je. 4. Když učitel vypravoval o slavných spisovatelích, žáci se smáli. 5. Když jezdci vítězili, naši vojáci žádali o mír.[4] 10. Doplňte správné tvary do vět a určete, o jaký typ věty se jedná: 1. Cives Romani consules petebant, ne bellum (gerere) ____________ . 2. Parentes liberos mittebant, ut homines miseros (adiuvare) _____________ . 3. Magistri discipulos saepe monebant, ut linguam Latinam industrie (discere) _____________ . 4. Incolae urbis muros altos aedificabant, ne urbs oppugnari (posse) ______________ . 5. Multos libros legebam, ne stultus (esse) _____________ . 6. Viri docti cives orabant, ne homines improbos et malos consules (creare) _______________ . 7. Milites Romanorum pontem custodiebant, ne hostes in urbem (venire) _______________ . 8. Cicero valde optabat, ut Catilina procul ab urbe (abesse) _______________ . 11. Proveďte rozbor vět a věty přeložte: 1. Mater pueris imperabat, ne in silva dormirent. 2. Milites Romanorum oppida multarum gentium expugnabant et milites earum vincebant. 3. Rex cum regina in arce alta beate vivebant et multos liberos habebant. 4. Scriptores de malis moribus civium semper scribebant et scribent. 5. Viri docti dominis persuadere non poterant, ne servos suos severe punirent. 12. Přeložte do latiny: 1. Když byli nepřátelé poráženi, posílali k Římanům posly, aby žádali o mír. 2. Kdybychom zachovávali nespravedlivé zákony, nebyli bychom dobrými občany. 3. Staří spisovatelé psali o původu mnoha národů. 4. Kdybyste zde byli, slyšeli byste křik mnoha ubohých lidí. 5. Toto jsou slavní Řečtí spisovatelé. 6. Káral jsem konzuly a senátory, protože jsem nemohl s klidnou myslí snášet křivdy na spojencích (přel. prostým genitivem „spojenců“). 7. Ve škole jsme byli často napomínáni, abychom neničili knihy a neuráželi školníka (scholae custos). 8. Jestliže děti řeknou pravdu, rodiče jim odpustí (ignosco, ere). 9. Nikdy nebudu schvalovat řeči a činy (factum, i, n.) těchto lidí. ________________________________ [1] Ustrnulý tvar „v noci“. [2] vērum, ī, n. „pravda“ [3] zloděj: fūr, fūris, m.; krást, tj. páchat krádež: furtum, ī, n. committō, ere. [4] žádat o mír: pācem petere.