4. lekce (Bartoňkova skripta) 1. Přeložte následující spojení a vyskloňujte v singuláru i plurálu: zlý nepřítel nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. malé tělo nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. dobrá matka nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. hluboké moře nom. sg. nom. pl. gen. sg. gen. pl. dat. sg. dat. pl. ak. sg. ak. pl. vok. sg. vok. pl. abl. sg. abl. pl. 2. Od daných substantiv utvořte ablativ singuláru, nominativ plurálu a genitiv plurálu: ablativ singuláru nominativ plurálu genitiv plurálu consul turris soror corpus oculus virtus ars fons genus lex animal 3. Převeďte uvedená spojení do plurálu nebo singuláru a výsledek přeložte: plurál / singulár překlad urbem antiquam matri industriae parentum tuorum corpore sano fontium aquae gelidae honori magno virtus Romana scriptores Graeci incolae liberi virtutes filiarum hostis mali civis bone hominibus severis exemplum consulis 4. Vytvořte slovesné tvary: deleo capto 2. os. sg. imp. 3. os. pl. ind. impf. pas. 2. os. sg. konj. impf. pas. 1. os. pl. ind. fut. I. akt. 2. os. pl. ind. préz. pas. inf. préz. pas. 3. os. pl. ind. fut. I. akt. 1. os. sg. konj. impf. pas. 3. os. sg. ind. préz. akt. 2. os. sg. ind. fut. I. akt. 5. Přeložte: 1. Mater liberos suos amat. Mater etiam liberos eius amat. 2. De victoria sua narrabant. De victoria eorum narrabant. 3. Magister pueros suos docebat. Magister pueros eorum docebat. 4. Patrem suum interrogabit. Patrem eius interrogabit. 5. Suis amicis semper aderant. Amicis earum semper aderant. 6. Převeďte do pasiva, je-li to možné: 1. Cives consulem hominem bonum appellabant._______________________________________ 2. Incolae urbis feminam pulchram reginam creant.____________________________________ 3. Milites Romani hostes semper fugabant.___________________________________________ 4. Nuntii ad portam urbis appropinquabant.___________________________________________ 5. Iidem homines multas arbores delent._____________________________________________ 6. Multi homines mores puerorum malos putant._______________________________________ 7. Magistri discipulos pigros laudare non possunt.______________________________________ 8. Sorori meae semper aderam.___________________________________________________ 9. Viros improbos monent.______________________________________________________ 10. Amicus fidus in periculo amicum suum hortatur._____________________________________ 11. Homines perfidi cives iustos saepe non timent.______________________________________ 7. K uvedeným substantivům vytvořte tvary ukazovacích zájmen v příslušném pádě, rodě a čísle: is īdem puellae eius eiusdem arce morum doloribus militi rationem origines exemplaria domini noctium copias fulgur filium custode 8. Doplňte do vět zájmeno idem, eadem, idem ve správném pádě: 1. Magister discipulos ______ semper interrogabat. 2. Pater filiis suis semper ______ dona dabat. 3. Soror mea cottidie _______ cibum parabat. 4. Milites ______ dolo multa oppida expugnabant. 5. Cottidie ________ via in urbem properabat. 6. Multos libros ____________ scriptoris habeo. 7. Utinam ne iniurias ___________ hominum tolerarent. 8. Nisi eos laudarem, ab _____________ castigarer. 9. Vyberte slova, která patří do 3. deklinace (jsou v různých pádech): 1. genus, mirus, corpus, populus, carus, Aegyptus, improbus, arcibus, laurus 2. paucis, pacis, legis, litteris, pulvis, amabis, cladis, gladiis, iuris, manebitis, fundamentis, canis 3. more, clare, flammae, trabe, carcere, tace, amice, bene 4. filium, civium, patrum, dominum, artium, hominum, numerum, laudum 5. putas, civitas, nautas, miseras, acutas, libertas, narrabas, improbas 6. eo, pulchritudo, habeo, nefario, origo, vasto, agro, errabo 7. mari, duri, voci, ministri, custodi, animali, hortari 10. Doplňte do tabulky slovesné tvary a přeložte: non monebamus utinam ne viderem non laboraret utinam ne fleretis non castigabatur non riderent non accusabantur utinam ne interrogares 11. Doplňujte správné tvary a překládejte: 1. Utinam ne puella cantaret, sed (cantare) ____________. 2. Si civis bonus esset, legibus iustis (parere) ____________. 3. Utinam ne pueros dure et severe (castigare) ____________, sed eos castigat. 4. Si poteram, multa dona amicis meis (portare) ____________. 5. Utinam frater meus sanus esset, sed aegrotus (esse) ____________. 6. Mater mea, si maesta (esse) ____________, semper in silva ambulabat. 7. Puer beatus esset, si puella eum (amare) ____________, sed eum non (amare) ____________. 8. Nisi id viderem, valde (timere) ____________, sed id (videre) ____________. 9. Utinam ne pater filios castigaret et (monere) ____________. 12. Dejte substantivum v závorce do správného tvaru: 1. Nautae in (puppis) _________ stabant et pisces observabant. 2. Scriptores de (sitis) ________ et (fames[1]) ________ incolarum urbis captae[2] narrabant. 3. Iuvenes verbis (senex – pl.) __________ non parent. 4. Milites Romanorum (turris) _________ altam aedificabant. 5. Romani hominibus seditiosis (aqua ignisque) ______________ interdicebant. 6. In (febris) ___________ seda[3] (sitis) __________! 7. Medici morbos (iecur) ___________ curabant. 8. Cives semper consiliis (vates - pl.) ___________ non parebant. 9. In (sedes) _________ (rex - pl.) __________ antiquorum nunc curia est. 10. Incolae urbis pontem in (Tiberis) ________________ aedificabant. 11. Non (canis - pl.) ____________, sed dominos (canis - pl.) _______________ timebamus. 12. Multae fabulae de (sus - pl.) ____________ narrantur. 13. Přeložte do latiny: 1. Titíž lidé nemohou být přáteli i nepřáteli. 2. Kdyby bylo v lese hodně stromů, stavělo by se mnoho lodí. 3. Vždycky chválil krásu své sestry. 4. Statečností překonával (supero, are) nejen mladíky, ale i slavné vojáky. 5. Města byla často dobývána věrolomností občanů. 6. Mnozí mohou být pokládáni za slavné, ale málokteří za šťastné. 7. Často neposloucháme rady svých rodičů, protože (quod) je (tj. rady) pokládáme za hloupé. 8. Nekárali bychom ho, kdybychom ho pokládali za spravedlivého člověka. 9. Cato vypráví ve své knize o původu italských měst. 10. Nesvornost (discordia, ae, f.) římských občanů byla často příčinou velkých porážek. 11. Nepřátelé podle svého zvyku pustošili pole, chytali zvířata a snažili se oblehnout město. 14. Uveďte antonyma: 1. Viri probi __________ saepe a civibus laudabantur. 2. Pater de bestiis saevis liberis pauca ________ narrabat. 3. Ea lex iusta ___________ putabatur. 4. Milites laeti __________ in castra properabant. 5. Homines opulenti et validi multos amicos ___________ habent. 6. Discipuli a magistro iure ___________ castigabantur. 7. Nautae magnas ________ naves habebant. 8. Discipuli ridebant, sed magistri ___________ . 9. Multi laudant pacem, sed parant ___________ . 10. Si aegrotus es, domi es, si ________ , in scholam propera! ________________________________ [1] fames, is. f. „hlad“ [2] captus, a, um zde: „dobytý“ [3] sedo, are „utišit“