PRESENTATZIONES
Unu grupu de turistas est a dae in antis a s’intrada de su nuraghe de Barùmini
abbarrende a cumentzare sa vìsita.
Elias: Salude, mi naro Elias Degortes
Frantzisca: Salude!
Elias: e tue ite ti naras?
Frantzisca: Deo mi naro Frantzisca.
Elias: De ue ses, Frantzisca?
Frantzisca: Deo so de Aristanis, e tue
de ue ses?
Elias: Deo so de Nùgoro
Frantzisca: e in ue bives? Bives in
Casteddu?
Elias: No, bivo in Sanluri.
• Ite si narat su turista mascru?
• De ue est Elias?
• De ue est Frantzisca?
• In ue bivit Elias?
Nàrrere su nùmene tuo e preguntare
su nùmene a un’àtera persone.
A. Ite ti naras?
B. Mi naro Lughia
Logu de residèntzia
A. In ue bives?
B. Bivo in Nùgoro
Orìgine e natzionalidade
A. De ue ses?
B. (a) So de sa Repùblica Ceca
(b) So sardu/a
(c) So frantzesu/a
(d) So ispanniolu/a
(e) So italianu/a
Masculin
u
Femininu
Issu est… Issa est…
Sardigna Sardu Sarda
Repùblica
Ceca
Cecu Ceca
Fràntzia Frantzesu Frantzesa
Ispànnia Ispanniolu Ispanniola
Itàlia Italianu Italiana
Pràtica:
A B
- Pregunta su nùmene de su
cumpàngiu/a tuo/a
- Responde cun su nùmene .
(ite ti naras?)
- Pregunta de ue est
- Pregunta in ue bivet
(Mi naro)
- Natzionalidade
- residèntzia
Frantzisca Elias, ti chèrgio presentare a una amiga mia chi si
narat Soliana
Soliana Praghere, deo mi naro Soliana
Elias Praghere meda, deo mi naro Elias
Soliana Salude Elias!
Elias Sarda ses?
Soliana No, so de Bastia e duncas so cossa
Elias Faeddas unu sardu deretu!
Soliana Eja? Gràtzias! est ca deo so de orìgine sarda e
como so torra istudiende sa limba de sos mannos
mios.
Elias Andat bene meda!
Cantzella sa resposta chi no est curreta in onni frase.
- S’amiga de Frantzisca / Elias si narat Soliana.
- Soliana est italiana / cossa.
- Soliana est professora / istudiante de sardu.
- Soliana non faeddat / faeddat su sardu.
Annata sas preguntas cun sas respostas.
a. Ite ti naras? 1. Bivo in Casteddu
b. De ue ses? 2. No, so campidanesu/a
c. In ue bives? 3. No, bivo in S‘Alighera
d. Bives in Aristanis? 4. Eja! So cossu/a
e. Logudoresu/a ses? 5. Mi naro Frantziscu/a
Isolanu/a ses? 6. (deo) so de Tàtari
Presentare a un’amigu/a
a. Ti presento a Antoni
b. Praghere, Soliana
Cunfirmare e currègere sas
informatziones
a. Sarda ses?
b. Eja, so de
S‘Alighera
a. Bives in Castedd
b. No, bivo in Nùg
ISTÙDIAS O TRABALLAS
Antoni Frantziscu, ite faghes? Istùdias o
traballas?
Frantziscu So tècnicu informàticu e traballo in
una impresa de produtos informàticos,
Antoni Interessante! Mentres deo so galu
istudiende.
Frantziscu E ite e in ue ses istudiende?
Antoni So istudiende Filologia Frantzesa in
s’Universidade de Bartzellona.
Frantziscu Cessu! Ite cosa interessante!
RESPONDE beru o falsu
Antoni est professore de frantzesu B F
Frantziscu traballat in una butega de alimentares B F
Antoni est un’istudiante B F
Frantziscu est un’istudiante B F
Frantziscu istùdiat in s’Universidade B F
Frantziscu traballat comente tècnicu informàticu B F
ISCRIE sas preguntas pro onniuna de sas respostas
a. Deo? istùdio
b. So Cecu/a
c. So professore/a
d. Istùdio Literatura in s‘universidade
e. So de Tàtari
ISCRIE su tempus verbale chi mancat
Antoni Salude Frantziscu, comente si ……………(nàrrere) s’amigu
tuo?
Frantziscu E proite lu …………. (chèrrere) ischire?
Antoni Ca issu ….. (àere) su materiale pro s’esàmene de Literatura
Frantzesa.
Antoni Ah! Si narat Pedru. Ti potzo …………(lassare) su nùmeru de
telèfono suo si ………… (chèrrere)
A preguntat a B sa
professione sua:
Ite faghes?
B respondet cun una
professione a casu e
torrat a preguntare a C:
So segretàriu/a. E tue ite
faghes?
C sighit a fàghere sa
matessi cosa
preguntende a D, etc.
Jara Antoni, pro praghere comente si narat mouse in
sardu?
Antoni Si narat sòrighe.
Jara Comente?
Antoni Sò-ri-ghe
Jara Comente s’iscriet, cun s’atzentu in sa prima
sìllaba o in sa segunda?
Antoni S’atzentu s’iscriet in sa prima sìllaba.
Jara Ah! sòrighe, andat bene gasi?
Antoni Eja, andat bene meda.
Leghe un’àtera borta e mustra sa frase curreta
a. Jara no ischit comente si narat mouse in inglesu.
b. Jara ischit comente si narat mouse in inglesu.
a. Sa paràula si iscriet cun s’atzentu in sa prima sìllaba
b. Sa paràula si iscriet cun s’atzentu in sa segunda sìllaba
Preguntare su sinnificadu de una paràula
a. Comente si narat………in sardu?
b. Si narat……… / non l’isco.
Pedire de lu repìtere
a. Comente?
b. Sò-ri-ghe
Preguntare comente si iscriet una paràula
a. Comente si iscriet? Cun s’atzentu in sa prima o in sa segunda sìllaba?
b. In sa prima
Iscrie vàrias paràulas in sa limba tua e pregunta su sinnificadu a su
professore o a su cumpàngiu tuo.
Esempru:
a. Comente si narat house in sardu?
b. Non l’isco
c. Si narat domo.
S’ALFABETU
S’alfabetu impreadu pro iscrìere sa limba sarda est formadu dae 20 lìteras chi
benint diretamente dae s’alfabetu latinu:
A B C D E F G H I J L M N O P R S T U V Z
Sa B si leghet in duas formas diferentes segundu si s’agatat in positzione
intervocàlica o est sighida dae una consonante o finas si s’agatat a sa sola.
1. Comente oclusiva bilabiale sonora.
a. B: basu. Esempru: bílý (cz); besar (esp); bacio (it); boeing (eng);
billet (fr).
b. Consonante + B: arrumbare. Esempru: klimbat (cz); imbécil (esp);
combattere (it); climbing (eng); imbécile (fr)
2. Comente fricativa bilabiale sonora [β]
c. Vocale + B: cuba. Esempru: ? (cz); caballo (esp); ? (ita fr eng)
Sa C si leghet in duas formas diferentes segundu sa cumbinatzione cun àteros
sìnnios gràficos: dìgrafos e grafemas.
1. Comente africada postalveolare surda[ʧ]
a. C+E: cecu. Esempru:
b. estina (cz); checo (esp); ceco (it); Czech (eng).
c. C+I: Cina. Esempru:
d. íst (cz); China (esp); Cina (it); cheese (eng).
e. C+I+A: ciarra. Esempru:
f. aj (cz); chabola (esp); conciare (it); chat (eng).
g. C+I+O: ciuncione. Esempru:
h. okoláda (cz); chorizo (esp); cioccolato (it); chocolate (eng).
i. C+I+U: ciciu. Esempru: čupřina (cz); chupito (esp); ciuffo (it); choose
(eng)
2. Comente oclusiva velare surda [k]
a. C+A: caru. Esempru: kapr (cz); caro (esp e it); catch (eng)
b. C+O: coghina. Esempru: kohout (cz); corral (esp); cosa (it); co-worker
(eng)
c. C+U: cuciare. Esempru: kuřeci (cz); cura (esp e it); cool (eng)
d. C+H+E: chena. Esempru: kéžby (cz); queso (esp); anche (it); Kelly
(eng).
e. C+H+I: chiu. Esempru: kino (cz); quizás (esp); chinare (it); keys
(eng)
Sa C, comente oclusiva velare surda, si sonorizat si s’agatat a cumentzu de
paràula sighida dae una vocale.
1. Oclusiva velare surda [k]: chena, casu, còghere, cuntatare, cantare,
contare etc.
2. Oclusiva velare sonora [g]: sa /g/ena, su /g/asu, pro /g/òghere, pro
/g/untatare, pro /g/antare, pro /g/ontare etc.
Sa cumbinatzione C+consonante est semper oclusiva velare surda . esempru:
cramare, cristianu, clonatzione, aclamare, etc.
Custu fenòmenu si realizat casi semper francu cun sa prepositzione (a) e sa
congiuntzione (e): ando a /k:/enare, so mandighende pane e /k:/asu, etc.
Su motivu de custa ecetzione est dadu dae su fatu chi tantu sa prepositzione (a)
comente sa congiuntzione (e) derivant dae sa forma latina (ad) e (et). Sa d e
sa t finale latina in sardu s’est pèrdida e duncas non si iscriet e non si
pronùntziat ma isceti si assimilat in modu progressivu a cale si siet
consonante chi sighit. Esempru:
a. Ando a(d) /k:/enare
b. Màndigo pane e(t) /k:/asu
c. Cumpro sos esercìtzios e(t) /b:/èngio
d. so essidu a(d) /f:/ora
e. inoghe b’at gatos e(t) /c:/anes
f. su gatu est a(d) /m:/iàulu
g. su cane apeddat semper a(d) /d:/e note
h. a b’andamus a(d) /l:/eare isparau?
i. Antoni! e(t) /t:/ando ite nde pensas?
Sa F si s’agatat a cumentzu de paràula, si leghet in duas formas distintas sigundu
si est in positzione intervocàlica o si est sighida dae una consonante. Si tratat
craramente de unu fenòmenu de allofonia.
1. Comente fricativa labiodentale surda [f] si custa est sighida dae una
consonante.
a. Consonante + F: sas fògias. Esempru: fazole (cz); faro (esp e it); fear
(eng); feuillet (fr)
2. Comente fricativa labiodentale sonora [v] si s’agatat in positzione
intervocàlica.
a. Vocale + F: sa fògia. /sa‘vo̞ʤ a. Esempru: voláni (cz); verità (it); van
(eng); viande (fr)
Sa G funtzionat comente sa C pro cussu chi pertocat sas cumbinatziones cun sos
àteros sìnnios gràficos.
1. Comente africada postalveolare sonora [ʤ]
a. G+E: gente
b. G+I: girare
c. G+I+A: giai
d. G+I+O: giòmpere
e. G+I+U: giùghere
2. Comente oclusiva velare sonora [g]
a. G+A: gana
b. G+O: gosare
c. G+U: guante
d. G+H+E: gherra
e. G+H+I: ghia
Sa H in sardu non rapresentat perunu sonu, ma unu sìnniu diacrìticu chi
diferèntziat sa pronùntzia de sas cumbinatziones cun àteros sìnnios gràficos de
s’alfabetu. C+H = oclusiva velare surda.
Sa L podet èssere