Sas prepositziones Sas prepositziones sunt elementos linguìsticos chi non vàriant e chi serbint a aunire e relatzionare àteros elementos linguìsticos in una frase. Sas prepositziones in sardu sunt: A, DE, DAE, IN, CUN, PRO, INTRE, TRA1 In custu manuale s'ant a elencare isceti pagas funtziones de sas prepositziones in sardu, ca sunt meda e meressent de èssere tratadas cun daju e a banda. Sa prepositzione A s'impreat mescamente: 1) Pro espressare su sensu de sa diretzione: deo ando a Casteddu; deo ando a s'Universidade de Madrid etc. • In inglesu si traduet cun to. I go to Casteddu; I go to the University of Madrid etc. • In ispanniolu si traduet cun a cun su matessi balore de su sardu. yo voy a Casteddu; yo voy a la Universidad de Madrid etc. • In frantzesu currispondet prus o mancu a sa prepositzione à, pro su sensu de sa diretzione. Je vais à Casteddu; Je vais à l'Université de Madrid etc. • In tzecu currispondet a do, na, k(e). Jedu do Prahy; chodím na Univerzitu v Madridu; jdu k lekaři; jdu ke Karlovi • In italianu currispondet cun a, in. Vado a Casteddu; vado all'Università di Madrid etc. Tocat de nàrrere finas chi s'influèntzia de s'italianu in su sardu de oe at tocadu finas custa categoria de sa grammàtica, cun sa sustitutzione de a > in, pro cantu pertocat sos nùmenes de sos istados e de sas ìsulas mannas: Sas frases in italianu vado in Italia / vado in Sicilia si traduent in frantzesu cun sa matessi prepositzione in/en: je vais en Italie / je vais en Sicile, ma si diant dèpere traduire in sardu in custu modu : ando a Itàlia / Ando a Sitzìlia in lìnea finas cun sas limbas ibèricas: catalanu: vaig a Itàlia / vaig a Sicília ispanniolu: voy a Italia / voy a Sicilia portoghesu e galitzianu: vou a Italia / vou a Sicilia 2) Comente acusativu prepositzionale a in antis de su cumplementu ogetu cun nùmenes de pessone: Apo tzerriadu a Pedru; Apo bidu a Maria. • In inglesu non si ponet peruna prepositzione: I called Peter; I saw Marie etc. • Cust'impreu currispondet in ispanniolu: He llamado (llamé) a Pedro; He visto (ví) a María etc. In ispanniolu e in sardu non si ponet in sa frase: 1 Pro una cumparatzione de sos impreos de sas prepositziones, si consìgiat a leare in cunsideru sas pàginas dae 31 a 38 de sas „Règulas de Grammàtica Sarda“ de G.Coròngiu, C.Becciu, M.Cossu, C.Mulas, M.Ladu; Casteddu 2013. apo bidu su sole/he visto (ví) el sol • In frantzesu non si ponet peruna prepositzione: J'ai appelé Peter; J'ai vu Marie etc. Custu si podet cunfirmare in base a sas duas frases de s'esempru ma, a contràriu, si ponet cun sos verbos: parler à; téléphoner à etc. • In tzecu s'impreu de sa prepositzione cun custa funtzione no esistit ca b'est su casu acusativu: zavolal jsem Petrovi; viděl jsem Mary • in italianu non si ponet peruna prepositzione e s'impreu est comente in frantzesu: Ho chiamato Pietro; ho visto Maria etc. 3) Pro espressare su tempus: sa letzione cumentzat a sas deghe • in inglesu currispondet a sa prepositzione at: The lesson starts at ten o'clock etc • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione a. La clase empieza a las diez etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione à: La classe commence à dix heures etc. • in tzecu, in custu casu, currispondet a sa prepositzione v: Třída (hodina) začíná v deset hodin etc. • in italianu currispondet a sa prepositzione alle: La lezione comincia alle dieci etc. De importu: Comente afirmat s'istudiosu Diegu Corràine, sa prepositzione a depet èssere posta a dae in antis a su verbu chi introduit sas propositziones subordinadas sugetivas implìtzitas. 2 Sa prepositzione DE s'impreat mescamente: 1) Pro espressare su nùmene: sa tzitade de Praga; sa bidda de Sèneghe; su mese de abrile etc. • In inglesu si traduet cun of. The city of Prague; the village of Sèneghe; the month of april... etc. • In ispanniolu si traduet cun de cun su matessi balore de su sardu. La ciudad de Praga; el pueblo de Sèneghe; el més de abril etc. • In frantzesu currispondet a sa prepositzione de. La ville de Prague; le village de Sèneghe; le mois d'(e)avril etc. • Su tzecu, essende limba de famìlia islava, no impreat custa prepositzione comente sas limbas romanzas ma si lìmitat isceti a carchi funtzione. 2 Si podet bìdere s'impreu de a in s'arresonu e in su capìtulu chi pertocat sa frase. A parte totu est interessante a bìdere comente sa prepositzione non benit impreada in sas frases de s'esempru: tzecu: město praha; vesnice Sèneghe; měsic duben etc. Mentres in sas frases chi sighint, currispondet a su tzecu z: tzecu: sťiáva z pomerančů; sardu: sutzu de arantzu tzecu: sirup z jahod; sardu: isciropu de fràgula tzecu: dopis z 2. března; sardu: sa lìtera de su 2 de martzu • In italianu currispondet cun di. La città di Praga; il paese di Sèneghe; il mese d'(i) aprile etc. 2) Pro espressare s'orìgine e sa natzionalidade: Deo so de sa Repùblica Tzeca; deo so de Nùgoro etc. • In inglesu si traduet cun from: I'm from Czech Republic; I'm from Nùgoro etc. • In ispanniolu est semper de: Yo soy de la República Checa; yo soy de Nùgoro etc. • In frantzesu currispondet semper a de: Je suis de la Republique Tcheque; Je suis de Nùgoro etc. • In tzecu balet su matessi arresonu de prima, ma est interessante a bìdere comente si traduet s'esempru ca intrat sa prepositzione tzeca z: já Jsem z České republiky; já jsem z Nùgoro • in italianu currispondet a di: Io sono della Repubblica Ceca; io sono di Nùgoro etc. 3) Pro espressare su tipu de materiale: unu bìculu de pabiru; una domo de pedra etc. • in inglesu currispondet a sa prepositzione of : a piece of paper; a house of stones • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione de un trozo de papel; una casa de piedra • in frantzesu currispondet a sa prepositzione de, en: un morceau de papier; une maison en pierre etc. • in tzecu balet comente s'est naradu subra: kus papiru; kamenný dům etc. • in italianu currispondet a sa prepositzione di: un pezzo di carta; una casa di pietra 3) Pro espressare sa possessione: Issa est sa sorre de Pedru etc. • in inglesu currispondet a su genitivu anglosassone: She is Peter's sister etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione de Ella es la hermana de Pedro etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione de: Elle est la soeur de Peter • in tzecu currispondet a su genitivu: Ona je Peterova sestra etc. • in italianu currispondet a sa prepositzione di: Lei è la sorella di Pietro etc. Sa prepositzione DAE s'impreat mescamente: 1) Pro indicare su puntu, de orìgine de partèntzia in su tempus e in s'ispàtziu: Pedru at cramadu dae Vienna; dae Brno a Praga etc. • in inglesu currispondet a sa prepositzione from : Peter called from Wien; From Brno to Prague etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione desde, de. Pedro llamó desde Viena; De Breno a Praga etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione de: Peter appelé de Vienne; De Brno à Prague etc. • in tzecu currispondet a sas prepositziones od, z: Peter volal z Vídně; od (z) Brna do Prahy etc. In su casu de su tzecu, tocat a tènnere in cunsìderu chi est una limba flessiva e declinat sos nùmenes. • in italianu currispondet a sa prepositzione da: Pietro ha chiamato da Vienna; Da Brno a Praga etc. 2) pro espressare su movimentu in un logu determinadu: passare dae Praga etc. • in inglesu currispondet a sa prepositzione by : To pass by Prague etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione por. Pasar por Praga etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione par: Je passe par Prague etc. • in tzecu currispondet a sa prepositzione v: prochazet se v Praze etc. • in italianu currispondet a sa prepositzione per: Passare per Praga etc. Sa prepositzione IN s'impreat mescamente: 1) Pro espressare sa cunditzione de istare in unu logu: so in Còrsica; so in domo etc. • in inglesu currispondet a sas prepositziones in, at : I'm in Corsica; I'm at home etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione en. Estoy en Córcega; estoy en casa etc. • in frantzesu currispondet a sas prepositziones en, à: Je suis en Corse; je suis à la maison etc. • in tzecu currispondet a sa prepositzione na: Jsem na Korsice; jsem doma etc. In sa segunda frase non b'at peruna prepositzione, ca su sensu si detèrminat cun sa declinatzione de su nùmene. • in italianu currispondet a sas prepositziones in, a: Sono in Corsica; sono a casa etc. De interessu: In custu casu s'ispanniolu cumpartzit su verbu estar 'istare' cun sas àteras limbas romanzas de sa penìsula ibèrica, galitzianu, catalanu e portoghesu; mentres su sardu cumpartzit su verbu èssere cun s'italianu, su frantzesu e finas cun s'inglesu e su tzecu. 2) Pro espressare su movimentu cun sos verbos chi espressant unu càmbiu: cambiare èuros in dòllaros etc. • in inglesu currispondet a sa prepositzione into : change euros into dollars etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione en. Cambiar euros en dólares etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione en: Changer euros au dollars etc. • in tzecu currispondet, in custu casu, a sa prepositzione za: výměnit eura za dolari etc. In s'esempru in limba tzeca sa prepositzione za non currispondet a sa prepositzione in. In generale si podet nàrrere chi za currispondet a pro e a dae segus de. Su sensu de sa frase de s'esempru lu dat su verbu výměnit, chi ìndicat sa cunversione de una cosa cun un'àtera: èuros in dòllaros e si impreat finas pro cambiare s'ògiu de sa vetura, comente in s'esempru: výměna oleje. In tzecu però esistit finas su verbu změnit chi ìndicat sa sustitutzione de una cosa pro un'àtera: změna programu 'càmbiu de programma'. • in italianu currispondet a sa prepositzione in: cambiare euro in dollari etc. 3) Pro espressare unu perìudu fissu de su tempus: so nàschidu in su 1980 etc. • in inglesu currispondet a sa prepositzione in : I was born in 1980 etc. • in ispanniolu currispondet a sa prepositzione en. Nací en el 1980 etc. • in frantzesu currispondet a sa prepositzione en: Je suis né en 1980 etc. • in tzecu currispondet a sa prepositzione v: Narodil jsem se v roce 1980 etc. • in italianu currispondet a sa prepositzione articulada nel