Su congiuntivu Su congiuntivu est unu modu grammaticale chi serbit a nàrrere afirmatziones ipotèticas, disìgios etc. in su cuadru de su irrealis, in opositzione a su realis de s'indicativu. Su congiuntivu in sardu tenet bator tempos ue duos sunt simpres, comente su presente e s'imperfetu, e àteros duos sunt cumbinados, comente su passadu e su trapassadu de s'ausiliare èssere o àere, cun prus su partitzìpiu passadu. Ischema congiuntivu: Presente Passadu Imperfetu Trapassadu Su congiuntivu podet èssere impreadu in frases indipendentes e dipendentes. In sas primas podet espressare: - disìgiu: Pedru at naradu chi benit cras. Isperemus! - duda: Chie at segadu sa tatza? chi siat istadu fìgiu meu? - cumandu (formale): Vostè, fatzat su praghere de mi passare su libru. - invitu: intret in domo segnore, non si pòngiat problema perunu Sas frases dipendentes (o subordinadas) si narant gasi ca sa frase dipendet de s'àtera e espressant timòrias, dudas, disìgios, opiniones personales. - timòria: Timo chi Giuanne s'apat ismentigadu sa chena in domo. - duda: Non so seguru si su mecànicu apat acontzadu sa vetura. - disìgios: Dia chèrrere chi Antoni s'esseret mandigadu sa chena. - opiniones personales: Creo chi Antoni s'apat mandigadu sa chena. Carchi impreu de su congiuntivu • pro espressare disìgiu o isperàntzia ◦ ispero chi fatzat tempus bellu cras ◦ semus disigende chi andes a cussu addòbiu custa domìniga • pro espressare sentidos e emotziones ◦ so cuntentu chi sias inoghe cun nois ◦ semus cuntentos meda chi frade tuo apat unu traballu mègius • pro espressare duda o pro negare carchi cosa ◦ deo non creo chi in su mare bi siat bentu ◦ penso chi non bi la fatzat a bènnere a tempus • pro espressare un'opinione cun espressiones impersonales ◦ est una làstima chi Teresa non potzat bènnere a domo oe ◦ est importante chi apemus sos documentos • pro espressare opiniones personales (verbos: pensare, creere, pàrrere...) ◦ creo chi Pedru siat traballende meda ◦ mi paret chi siat binchende isceti de carchi gol • pro faeddare de persones e cosas disconnotas e ipotèticas. ◦ chèrgio comporare una bitzicleta chi apat nessi sos frenos ◦ chirco gente chi siat nessi simpàtica • pro espressare s'obietivu o s'idea finale cun frases chi cuntenent pro chi ◦ responsabilizare a sos giòvanos pro chi torrent a faeddare su sardu ◦ faghimus custu pro chi bi potzat èssere armonia in domo Verbos ausiliares (èssere/àere) èssere (presente) sia siamus sias siais siat siant Issu isperat chi deo sia una persone sintzera. Deo ispero chi tue sias una persone sintzera. etc. In tzecu su congiuntivu si espressat cun s'indicativu: On doufá, že jsem upřímný člověk. Já doufám, že ty jsi upřímný člověk. atd. Él espera que yo sea una persona sincera Yo espero que tú seas una persona sincera Lui spera che io sia una persona sincera Io spero che tu sia una persona sincera èssere (imperfetu) essere esseremus esseres essereis esseret esserent Si essere in tegus dia àere prus dinari Si esseres in megus dias àere prus dinari èssere (passadu) sia istadu/a siamus istados/as sias istadu/a siais istados/as siat istadu/a siant istados/as Ispero chi sias istadu cuidadosu No isco si siat istada issa a èssere essida como èssere (trapassadu ) essere istadu/a esseremus istados/as esseres istadu/a essereis istados/as esseret istadu/a esserent istados/as Si essere istadu in tegus, dia àere àpidu dinari Si esseremus istados prus fortes, diamus àere àpidu bìnchidu sa partida àere (presente) apa apamus apas apais apat apant Dae·mi de custa abba, segnore, a tales chi no apa prus sidis... Creo chi b'apat gente meda in cue. àere (imperfetu) aere aeremus aeres aereis aeret aerent Mi tratant comente chi deo aere dinari meda Si aere unu millione, mi dia comporare totu If I had a milion, I would buy everything àere (passadu) apa àpidu apamus àpidu apas àpidu apais àpidu apat àpidu apant àpidu Est su regalu prus bellu chi apa àpidu Ispero chi apais àpidu unu tzarra manna I hope you are having a super conversation. àere (trapassadu) aere àpidu aeremus àpidu aeres àpidu aereis àpidu aeret àpidu aerent àpidu Issa isperaiat chi aeremus àpidu prus tempus Si no aere àpidu presse, lu dia àere àpidu cramadu She wished we had more time Verbos regulares in -ARE mandigare (presente) màndighe mandighemus màndighes mandigheis màndighet màndighent mandigare (imperfetu) mandigare mandigaremus mandigares mandigareis mandigaret mandigarent mandigare (passadu) apa àpidu mandigadu apamus àpidu mandigadu apas àpidu mandigadu apais àpidu mandigadu apat àpidu mandigadu apant àpidu mandigadu mandigare (trapassadu) aere àpidu mandigadu aeremus àpidu mandigadu aeres àpidu mandigadu aereis àpidu mandigadu aeret àpidu mandigadu aerent àpidu mandigadu cambiare (presente) càmbie cambiemus càmbies cambieis càmbiet càmbient cambiare (imperfetu) cambiare cambiaremus cambiares cambiareis cambiaret cambiarent cambiare (passadu) apa àpidu cambiadu apamus àpidu cambiadu apas àpidu cambiadu apais àpidu cambiadu apat àpidu cambiadu apant àpidu cambiadu cambiare (trapassadu) aere àpidu cambiadu aeremus àpidu cambiadu aeres àpidu cambiadu aereis àpidu cambiadu aeret àpidu cambiadu aerent àpidu cambiadu Verbos in -ERE iscrìere (presente) iscria iscriemus iscrias iscriais iscriat iscriant iscrìere (imperfetu) iscriere iscrieremus iscrieres iscrieis iscrieret iscrierent iscrìere (passadu e trapassadu) ausiliare àere + iscritu bènnere (presente) bèngia bengemus bèngias bengiais bèngiat bèngiant bènnere (imperfetu) bennere benneremus benneres bennereis benneret bennerent bènnere (passadu + trapassadu) verbu ausiliare àere + bènnidu Verbos in -IRE dormire (presente) dorma dormamus dormas dormais dormat dormant dormire (imperfetu) dormire dormiremus dormires dormireis dormiret dormirent dormire (passadu + trapassadu) verbu ausiliare àere + dormidu sentire (presente) senta sentamus sentas sentais sentat sentant sentire (imperfetu) sentire sentiremus sentires sentireis sentiret sentirent