124
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
ôía T(ov IxaXoVv axo 6uíó tou; xgrrxtxó óqoc, Iôtj, onou t^oúaav axó|xr| aXr)6i-vot 600XOĹ 0£ (iia xaxáoxaar| Jtoti (pávxa^E atoug xaxotxouc; xujv jxóXecov ojg éva EÍÔ05 agvéyovr|5 aixXóxr)Tag, xáxw ajxó tT|v xaXoxáya6r| ngooxaaía xou Su^avTivoii aexoij xaw Ko^XéQY^ôwv,"'
H 'Iôr| avaqpégExai gtjxá o>g o xónoc ójtou &iaôgauaxí.í,£xat *| flavrngia, to Ľ Amoroso Fede xat xo zmwôbío |ie xov XagLč>r|uo axov EQanóxQiro. 'Eva onoíona to1j 60UV0Ú /QT]oi,(iOJioiŤ)BiixE ino noipmxó ejreujóôio xng yy.tóoxgac «ov JiEgiygátpei o Persio jiagajtávoj, a. 98). Aev etvca aacpég jioú ôiaôgajiaxi ^Exai n BooxoTiovAa, JtagóXo jiou xo aHT]VLzó u-Otá^Ei u.e xt]v H XEi0ÓYQaq3t] jtagaXXayT) tou 17ou at-róva jr.au 011u.oai.Euoe o Oantác IlaiiaôÓjtouXos rn'oirxn mu amyHuxrxň, avatpogá axo «Tí;g zla/iág 6ffúotj», yta xiyv oixota XHiogxtjgi^E o MevéXaog nagXauái; óxi uirogEÍ. va ngoegxExai äjró itaga^Bogá evóc agxiKOti «ľď 'lóafg] fiac, »; 6gvat!» (O.I, riftjiaôórcoutós 1966: 357).
KEfAAAIO 11EMHTO
Koojicoôía
Alfred Vincent
'Tj NA An0 ľA 2HMANTIKA EniTEYTMATA XIUV KqT|XI,X(ÓV auyygacfjÉlDV XT]? JTC-
J—/ gióôou xt)5 ÔEvsxoxgaxLag r|xav t] äx|[uou@YÍa aaxixráv xcou.ídôlcóv ott| V£oeXXr|vtxr| yXtóaaa.1 Swtovxat xgía égya; o Kar^ovgfmog (ŕ| Xar£á(XWr0g) xou reiunytou Xogxáxai], o avcóvu|.iog ZráQr/t; xai o 'Pogzovvazog xou Mágxou Avxráviou (řóaxoXou. Ta ôuo Jigróxa x@ovoXoyoúvxat axa xÉXr| xou 16ou ŕ| xtg agxég xou 17ou aióva, evú o "ŕtjorrroľfíroc: ygacpxryxe xaxá xr| ôiágxsta xr|g jroXtogxtac, xou Káoxgou. yúgco oxa 1655. Kat xa xgta cpaivExai óxi itgooQÍ-ÍJpvxqv yia zr\ axT]vrj (Puchner 1983a).
Oi axóxoL auxoú xou xecpaXatou EÍvaí va óoGeí, \iia yEvixrí £taayujyŕ| 0x15 xgr|xtxÉg xa)|icoótE5, va ou£t]tt|8eí \xe auvxouia v\ axéar] xoug jje xoug Xoyoxexvt-xoúg xoug ngo&gójioug (tôtaíxBga |ie xr]v ixa?iixT| xco[itoôia) xai, xéXog, va ôie-gEuvr|0oúv 01 avaXoyíeg avá^eaa oxov ôga|.iaxLxó xoug «xóa[io» xai. xr|v «jrgay(.iaxixóxr)ta» XT|5 XQT|Xixf|5 xoivcovíag, órojjc auxr| jxagouaia^exat (ixóao óyimc; jiLaxá ŕ|    rtóar] 7xXr|góxT]xa;) oe totogiwá Éyygacpa.
Ta xgía aco^ó|xeva égya ôev avxiixgoomiteúouv oXóxXT|gr| xt|v Lcrxogía xt]c xaincoôíag axr| 6evexoxgaxoú[,iEvr| Kgf]XT], Tgátpovxag axa xéXr| xou 17ou aicó-va. o Giovanni Papadopoli avacpégsi óxi gXXrivixég xoJixcoôÍEg jtagioxávovxav
Tevlxti 6i6Xioygatpta yia xiiv ■/.qy\t.iy.x\ ko|«o8íci 6í.. oxov 6i6Xi,oygacpiMÓ oóriyó. 0a T|SeXa va evxaQloI,íam xt|v Dr Rosemary Bancroft-Marcus, nou ótáôaoe auxó xo xe-cpáXato kul ékove noXXég ygvfnyg.z, icgoiáoELg. 'OXa xa aóúvau.a ffn|.iELa oxo xcXtxó xeíuÉVO eívaí, rpoaixá. ótxŕ| ^ou eoOúvT).
126
ALFRED VINCENT
KQMQAIA
127
xaxxtxd Tig AjioxgtEg, xouXdxiaxov to? xr|v EvaoJ;r| xr|g icoXiopxiag xou K&- ^ axgou.2 'Iocog udXioxa va exouv oxdOei u£pr| Evog xautrvou sgyou, EvatouaxojuE-va cog en,uexga xcogia axo XaTxo rtagauxiOt xrig EtyaofiEVjjg Nvtpr/g?
Tig AjTO/tgieg. ol Kg>]XLxoi ujiogouaav va jiapaxoXouOfiaouv eva el&og . «6edxgou xou Sgotiou». O Papadopoli (ip. 127r-v) jiEpiygdcpEi Jwog jiEptipegov-xav dv5geg axoug Spououc cpooaVvxa; Lidaxeg xai vxuuivoi oav xoug vauxixoug and xa xcXoia xlov ELutopiov xpaoiou, (pXuapwvxag Lijrep5£ti£va xaxd u.iu/n,aT| xiov oXXavctixojv, lie i&iaixEpa oiaaxeoaaxtxd ajioxeXeaiiaxa dxav EitEcpxav jxdvco axa «9ii[iaxa» xr|g uaaxapdxag xoug.
Aev f|xav dyvtoaxeg xai 01 rtapacixdaEtg txaXtxaiv xcjuloSicov. ApxEXEg 6e-xaExieg jxqlv euro xa 1600, o 8iaarpog BevExog riOojroiog, 7iOLT|xr|5 xai. |iouat-xog Antonio da Molino e^ietve xdjtoio 8idoxr|ua axrrv Kepxuga xai. axr|v Kpr|TT| xai, auucpuyva u£ evav auyxgovo xou, 8iaaxe6at,E 600 V|xav Exei naiJ,ovxag ae xu}(.uo6i,Eg.4 O t8puxr|g Trig Axa6r|uiag xu>v Stravuganti, o Avopeag Kogvdgog, E7Qail)E uia 6iaoxixr| or|u£iu)ar| (7' eva xetpdygacpo xou yia n,ia xcouco&La lie xixXo (La) Spia (KaidoxoTiog), nov raOavov avacpEpExat oe xdnoia jragdaxa-or\ xr|g commedia dell'arre (navayuoxdxrig 1968: 62, ariLt. 32). O ouoXoyog tod axt]v Axa8T|LiLa xtov Vivi, o Francesco Barozzi, Ev8iacp£goxav Eiuarig yia ttiv xcoLicoftia, av xai tua jrapdaxaari xov tpaivexai 6x1 elxe OQyavwcrei iaioc va Eyi-ve oxrjv IxaXia xai 6%i axv)v Kpr|xr| (Bancroft-Marcus 1982/3: 64-5).
Ta ao7L,6(i£va Epya exouv xoivd ogiauiva auitSaxtxd yvojplauaxa, xa jxe-gtaooxega airo xa onoia xapaxxtigiclpirv EJiiaT|g xr| veoxXaowrj xcDuaj&ia axi]v
;    Papadopoli, ĽOccio, (jp. 66r-v. O ouyygatpÉag cexrcrjg xr|g avéxóoxn; jTEgiygo:<fjr|g Ti\q
CCIjr)g OTT] 6£V£TOXQGLTOl![.ievr| KqtJTT) OĽV XfiTOVOUCJLCETCU GXO %£IQOyQÖCp'O, UJTOpfi
ouaic; va avtr/vcogiaxei, cuió avacpooé; pioa axo keíuevo axoug yioug xoij Nicolö xai Michele, 10c o ôouxixó; ygauuaxÉag xai voxágiog Giovanni Papadopoli, iraxégag xou ouyypatpE« xr|g loxogia? xou j1avE]iiaTT))iiov xr|g náôo6a; Nicolö Papadopoli Comneno. H Xé|r| occio axov xíxíio EÍvaí TmQiúXayi] tou 0:10 (tJ-euOegoc XQÓvog). O öeiixegog TÓ(.iog xou xsigoygáqioij elvat éva xqovikó tou Kqtixixoij rioXénou. O xa-6i]yr|xiíg navayiu)xáxr|5 é^ei EvxoitioEi óA.>lO XEigóygacpo, (te xíx>.o Memorie delia Guerra di Candia, oxo ojtoío xo óvo^a tou auyygacpéa ólvexai uj^ Giovanni Comneno Papadopoli. oxti 6t6>,LoQr]XTi roxi Syracuse University oxr| Néa YógxT) (ou?il,oyíí Leopold von Ranke. ag. 77). 1 BA.. Manusakas xai Puchner 1984. O Morgan (1960:420-5) iiíoxeue ótl Ta a^oojxáaua-xa itgoégxovxav ajtó u(p»]yr|naxLxó rtoít]ua. Qaxóao, tjôt| oxa 1955, o xaHT]yr|TT|g Muvoiiaaxaq eí^e unoaxx|C)í|El x>]v rteicrxixóxegtl ájroii>r| óti to xo|.iévo Égyo i)xav axr|v jtgay|iaTLxOTi]Ta xu)p-(nňíu (6?.. Mavoúoaxag 1965: 39-40). O Morgan (1954: 63-4) é^Ei EjTĹoi|c; ujTOOTtigí^EL óxi Évog ľlgóXoyog Jtox' ftiaoií>0r|xe oxo Navtavó /El-góygacpo xtuv xgnjixwv xei|íévu)v avŕ|XE agx'xá oe uia xa|iÉvr| xcoumĎía xai óxi xo ooxigixó .xoitiua O <Pa?Môo$, nov 6gíoxEX«t axo íôio xEiQÓygacfo (Hav0ou6í6í|5 19276), prtogEÍ va slye ygu^xEÍ wg oganaxtxóg uovóÄ.oyog. B~k. xtiga riavayitoTá-xx|5 1993y.
'    BX. Panayotakis 1992 zm Vincent 19736.
IxaXía xat aXkoíiý Aiaóga[iaxii;ovxai axo Káaxgo, oe Eicoxri xovxd axov xgó-vo auyygacpiig xoug, xai xa xvgia jtgóaoiÄa avfjxouv axa itEaaia axgcó[taxa xou aaxixoú hXtiGuoiiov. Kai axa xgía Égya, xo aíaio xéXog EjtixiiyxávExai \i£ xt|v avaxdXin|!t] xou xanévov anó xaigó rtaiôtoi! Evóg ajió xa Jigóacurca. H öyciaii Tojv xo)|Wi)ôiii)v xaXúnxEi XiyóxEgo areó uía nÉga, xr|po)vxag Éxoi xi]v «agiaxoxEXixi'i» Evóxt]xa xou xpóvou (6X. Radcliff-Umstead 1969: 3 x.E.). O Kaz-goť'e/í.Tog xai o fPoQTovvároc; é%ow xumxti veoxXäöwifj 8táxatti oe jtgóXoyo xat itévxe ngáteig, r) tEXetrtaía axeó xtg okoíeq xeXeiojvei lie uta avvxonr| ^goa-cprávr|ar| axo xotvó aicó Éva areó xa Ägóacona. O IráOr/g, ójxtog oo'i^Exai axo XEipóypacpo, ÉxEi ^ióvo xQEig jcgá?Eig' Éxei ó^itog tieqixojteí airó Éva jtoXú sxxe-véaxEgo xetiitvo.
Ta XEipoygacpa xtov xwtiwOwóv TOQiéxOW tvxEgtiÉota ue OÉ^iaxa aná xtiv xXaatxŕ| [ix'OoXoyta rj ajtó xig anyxgoLiOEig xr|g xgiaxLavixŕ|g Eugrájcrig xat xr|g uoiiaouXiiavixrig AvaxoXr'ig. Ta iVTEQLiéôia aixoxEXoiJv xo avxixEÍ.u£vo tExojgi-axoii XEcpaXaíou a' auxó xo 6t6Xio xaL ôev 0a ol^i^tí]0oijv XenxoLiEgcog eölo. A|ít^£L jrávxtog va éxou^e ujtovjiv), óxav avaXoytgóiiaoxE xr\ oljvoXixti Evxúraoar] non Oa ÉÔLvav xa Égya, óxi 01 jiagaaxdaELg xouc uxtogEÍ va jtEgtXáuôavav ivxEguéôia, xo)v ojtoliov xa Géjiaxa, xo úcpog xai o xójrog ôgáaiig 0a Égx°^Tav at jiXŕ|gr| avxíOEar] ue xr)v íoia xr|v xojacoôLa.
'Oniog óXa axeóóv xa xovixixci oganaxixá Égya, 01 xaiLicnoÍEg eívaí yga(i)i£-v£g oe o^oioxaxaXrixxa Ôíaxixa jtoXixixwv axíxaiv, exxóg areó Xíyoug axíxoug axoug ojioíoug o AáaxaXog jtagaBÉxEi a7TOOJidau.axa ixaXixŕ|g rtoír|ar|g ŕ) ajrayyÉXXti xi] óixi'] xou «auxoaxÉóia» ixaXixt| oltára (Srá0i]; V 145-6, Kaxt,. A 363-70, <Pogr. A 279-86). H xy'l0'! T01-' éiiiiExgou Xóyou anoxeXEÍ ar|LiEÍo Qt'i|t]g ue xt|v ixaXtxri ngaxxixií, xaxd xt]V ojtoía o ^E^óg Xóyog rjxav xo auviiOioiiÉvo ógyavo xou xto|xixoú OEÓxgou ajró xtg apxÉg xou 16ou atcóva.
Auxá, Xomóv, EÍvaí xdjtoia auaxaxLxá xotvá xai oxa xgia Égya. O xgónog óuaig (J-E T0V oitolo auv&uáiľ.ovxai xai avaiityvúovxai \i£ áXXa jtoixíXXei jroXú, étoL rcou 01 xg£ig xo)[lu)ÔLEg va štval axryv jrgayuaxixóxrixa JtoXú óiaLpogExixá égya — ójtcog 6a ftoúue óxav EÍjExáaouuE ttjv xóOe ttía xcogtaxd. 2xov Kar-^ovqIájio urcEgiaxÚEi xo axoixeío xr)g cpdgaag' o Stádtjg EÍvaí (.na XugLXT) xuiia)-ôta gojj.avxtxŕ|g Lvxgtyxag ne xáreoteg axrjvÉg jiou notái;ouv ue cpdgaa, evcó o 0OQTOvvázog ngoôáXXEi Éva r|0ixó n,ŕ|vu|ia auvôuaauÉvo iie ujióXlxo 3iT|yaío Xioún.op.
- \
5 Tevixec jrXrigotfogÍEg oxexixó ue xtjv ixaXixr| vEoxXaoixi) xtuuiuôía, 6X. oxoug Herrick 1960. Radcliff-Umstead 1969 xai Andrews 1993. H rcaXaiÓTEgt] aXXá >xjttoue-géoTegt] EJiioxórtT|or| xou Sanesi (1954) jiagauévet XO1)01!11!" 7ia uia XQiiatixt] at'XXo-yi'l xEipÉvujv, 6X. xoug ôúo xópoug oe EitiuéXEia Borsellino (1962-7). Sriuavxtxe; rtgootfaxEg (.ieXetec eívcu exeíve; xoív Baratto 1975 xat Guidotti 1983. ZxETlxá M£ T1l XoyoxExvixt'i BEmgía t»k AvayÉvvr|Oľ|g, 6X. Weinberg 1961.
128
ALFRED VINCENT
KHMflAIA
L29
KATZOYPMHOl H JIÁOKT) tou Kar^ovgiiTrov EÍvai agxETÓ anXúj.
O vsagóc NixoXóc eívui EgojxEutiÉvog \ie xí|v Kuuaávxga. u;ioxi0£tiEVT| xóoii xr|g «jto-Xraxf|?» novXioevag. 'Exei évav fieoóxono avrit,tiXo. xov Agtiévt), o oitotoc oxsÔLfJiSei va xXétpEt ta cpogéuaxa xug Ĺótag xt]s yfvaíxag xou Y^a va «YOQ«OEi a.xó xijv rtouXi-oÉva xt|V EÚvota xt^g «xógr|g» xt|g. fíoxóoo, r| Kaooávxga ayaJtáEi tov NtxoXó xat tou oLvei ta ÔQayióXia xi]g va ta 6áX«i evÉxugo, ojoxe va éxei xat auxóg XS1!!^10 YLa TTIV ľlou/aoÉva. H iteoaYuJYÓ? oxeóiátti xcóga va £čY£Xáa£i xov Agiiévn, Sátovxug xryv iJľtriQÉTgiú xiig Avvoúoa vu xov ôe/xeĺ a' éva oxoxetvó ívmatio on) 8Éor| xr|g Kao-oávxgag, evw o NtxoXóg xat r] otXx|0tvŕj Kuuaávxga Oa a;toXau6ávouv ma Egcoxtxn, vúxxa.
Qoxóoo, n Awéta. r\ uvxíitaXog xt|g IiouXiOjévag, jiXngotfogEt xov ítaxÉga xou Ni-xoXoú Tiáxouno óxi o yio$ tou ojiaxuXáEi xg<ÍH-ata axr|g ľlouXioÉvac' extivoc uno6é-xei óxl o NtxoXóg xXéfet ajió xo oixoyevetaxo xaufío xai cutíxpaoí^si va 6áXEt va xov auXXáôouv. H AvvÉta jiXi|gocpop£Í axóux| xti yuvaíxa xou ApuÉvt] y'a TL5 jXgoOÉOEic xou áv&ga xr|g. 'Oxav cpxávEi. o Aguŕvr)5 axt|v jrógxu xvig riouXtaEvag, r\ yuvaíxa xou, £!;(« qpQEvróv, xov jtiávEt tiE tr) 6oT)6eia xr|g u;n|gÉxgiág xoug, xov xga6ÚEi oxo antxi xai xov xXelôojvei oxo ôtDttáxtó xou — cot' onou xo axáet ujtó xo jtagáOugo-
2xo tiExa&ú, o ujtr|péTT)C xou Agjivn, MoúoTQOuxog í'XEt avaxaXm|JEi óxt ľ| Kaa-oávxga ôev eívat Jtgaytiaxixrí xógn ti]g nouXioévac. aXXá óxi y£vvr|0T|xc oxt| Ná^o. máoxt|KE axXáôa aitó xoug Toúgxoug xai aYogáati)X£ ajtó xov uaxagiTt) xov ávxga Ti); ľlouXioévag. O Moúaxgouxog xaxaXr|YEt oxo ouujiÉgaatia óxl t| Kaooávxga itgé-jtei va eívat r| xuttévr) xógri xou Ĺôtou xou Aguivr|, jiou xragíaxr|X£ airó xoug yovEÍg X'IS Jigtv aitó jroXXá xgóvia, óxuv óXr| >1 otxoyÉVEta atxnaXumot>|xe anó xoug Toúgxoug. 2úvxojia E3ti6E6aiá)VETai, r| xauxóxr|xá xt]g. MixaivEi o Ttáxounoj op(ir|ttxá, ŕtaXXog axóuf) ue xov Yio tou, YaXiyvEÚfx ólkoc ÓTav uaBaivEL Tr|v aXŕ|Oeia. OXsg ol EVÔWfpe-gó(.iEVEg TuXEugÉc auLi(pti)voúv ym tov yóiio tou NixoXoú xai xi]q Kaoaávxgac xai xo égyo xeta<í>v£i lie u.ia xagoúuEvn YLogxŕj.
Aiácfjooa áXXa xwLitxá eJxeioóÔLa auvuq)aívovxai |x' auxŕ| xt| oaoixri kXov.Ý]. O xauxx|OLáQii5 axgaxiojxixóg KouaxouXiÉgriq jtQoarcaGEÍ. va xaxaxxrpEi, xr|v riouXioÉva xat YEXoioitoieixai xax' EJtaváXrn|jr| (B ii, r viii). O oxoXuaxixóc AáoxaXoc xgLyupĹilei oxo jteoLÔróQLO xr|g 6páor|g, ôívovxaq ou^iôouXÉg jxou xa-veíg 6ev axouei. 2e xújtoio ot)Lieío, yĹvExai xai auxóc Gau|iaoxiic xr|c I1ouXi,oé-vac, jxou xov ajtogpíJtxEi x<D0Íc íioXXá-xcoXXá (A xii). H (láXXov xďkagi] oúvôe-ot] x(uv Ejxeioobíwv [iE xov Mjxoáôo xat xov AáaxaXo xx^@axxr|Qt^EL xat xa xgía éqyci.
H Xúot) nou ewoxáxai anó xtjv avaxaXuipti evó; natóioú xaLiévou aitó xat-qó EÍvat EJiLor|g xttoaxxt]Qiaxixó oxotxEto xat xiov xqkíív xqt]xixwv x«[.t<jjôtúv, ŕ|xav tiáXiaxa xoivóg xójiog xat tou txaXtxoú Geútoou. Sxov Kar'QovQ^o
ÓLtoig, r) ugxtxT) xaxúaxaor| xat r) eSéXiIt) tí); tiotátei va uoxeqeĺ, auYxgtxixoi, aE aXri6o(pávEia. AvxtQexa |xe xa avxtaxotxa itQÓotojta oxov Zráúrj xat xov <P()QzovváTo. r) Kaooávxga óraxr|g£t xo óvo|.ia nou xrjc éôuioav 01 yoveig xr|c-xat ÓL-itoc, ôev cpaívExaL va éxei :i£páo£t ajió xov vou xou Ag|iévT| xat xr|g yu-vutxag xou óxl auxx| r\ Kaooávxga Oa tiJiogoúaE va EÍvat i] xa|ttvr| xógx] jtou E\|iaxvav. EntnXéov, uxagóXo nov r| Kaooávxga yvwgít,Et xo óvo|ia xojv yovtióv xr|C, ôev xo éxel avaqiŕgEt jloxé OTryv nouXiaÉva oúte T) ľlouXLOÉva xr|v é%£i gtu-ttíoei oxExtxá (E 231-4). Aev 6a ÉJtgEJtE óttaig va EntnEtvou^tE lótaíxEga oxr|v Etpag|iOYX| ogGoXoytxwv xgixrigicov axr]v ixXoxfj Luac avaYEvvr|OLaxr)g xtoLtuj-ôtac. O GEaxtíg LtáXXov &sv 0a eĺ^e xéxotou EÍóoug ajxatTT|OEig, aXXá ajtXrác Oa ácpryvE xov Eauxó xou va iragaougGEt Euxágiaxa a^tó xr|v Eaojx£pixŕ| Xoytxti xtov xtottixcjv xaxaaxáaEcov.
H ôaotxTJ XLvrixtígia 6úvaLiri axov Kax^ovgfijto úviu o 'Egwxag. To ysiQÓ-ygacpo ttáXtoxa jtegiXaft6ávEt Évav ngóXoyo, axov ojtoto xo oxavôaXtágtxo Jtatôt-Ofióg xauxtÉTai yta xr| ôúvattT| xou — tua xaigiaaxri at „r|, av xaL ngó-XEtxat, jitGavtóc, yux ngxaYEvéaxEgx| jxgoo6ŕ|xr| oxo xetttEvo xou XogTáxor| (A. rioXtxiig 1964: 95). To égyo jtagouaiál.st |ita OEtgá ttagaXXaywv oxo Oétta xou 'Egtoxa, ajtó xo vsavtxó jxáGoc xou NtxoXoú xat Tt|c Kaoaávxgac (í>c xo xcotit-xó IfiXoyiaotta xou Aptiévr] xat xig yeXoíec Egojxtxéc anójiEtgEC xou {patitpagó-vou KouoTOuXiégxi xat xou Xaxtvou,aGoú; AaaxáXou. H ôúvatiri xou 'Egtoxa yi-vExai avxLXEĹtiEvo oxXr|gr|g EX|iExáXXEUOt]c ajtó Tryv nouXiaéva xat xic auva-ôéXcpouc xr|5 xat xa ajtoxE?i.oLiaTá ti|c avTtxEÍtiEVO xogo'toíac axtó xoug oiátpo-QOUg ujxľigÉXEg.
'Oittog xat axtg áXXsg óúo xwtttoóÍEg, T| Xugtxrí 3xott|or| návto os Egcuxtxá 6é-H«xa ou(.t6áXXEt axo ouvoXixó aiaQrrttxó areoTEXEotia. O NLxoXóg xaL t) Kaoaá-vxga Excpgáí;ouv xa aia9r||iaxá xoug (.ie EtxóvEg nou 6u|ttt,ouv xóoo xig xgrixLXÉg HavxtváÓEg óao xai xa jtEgiaoóxEgo Xugtxá 0£axgixá Égya, óntog r| ľlavojgta:
ÍTgóôaXe, xogaoída /.íav, ngáôale, TteOvfuá fiov,
va óóoTjg <pcug ara fxária fiov nai bgóooc, axrjv xagôtá ptov.
(B 157-8)
To xtóvi v' á^'ľj dvvčTat aav ioxa r] Of/OQ<ftá aov, xat va [iEQÓHjrjg tu 0EQtá fijiogtig//f tí/ Oiugiá aov.
(B 179-80)
Qoxóao. xa xaOagá Xugtxá %<])QÍa EÍ.vaL oxExtxá oúvxotta- (táXXov orinav-xixóxEgi] Geoí) xaxÉxouv exeívu oxa ojioia o 'Egojxag xQ1!01-!10110^^*11 co5 ^lY1) yéXtou. Ot xwttixÉg jtXEugég xr|g autiJTEgt(f)ogág Evóg EgtuxEutiÉvou aitoxaXú-jxxovxat ouxvá anÓ xov ujxť)géxr| xou, itou xtg unoygatt(.Lti;Et avxtOEXtxá. Auxtý r\ avxLLiEXtúniari óev EmrpuXáooExat anoxXEtoxtxá oxa xtotiixá Jigóotaita xou
130
ALFRED VINCENT
KfíMQAIA
131
Apiiéví) xai tou KouotodXjídt)- xai o NixoXóg EÍvai ouxvá dv\xa xr]g. Zxrrv nacÓTr] axirvr] Tľ|g iro(ÓTT)q ngá§r|g, óxav o vsagóg TpayouóaEi xa Epamxá tou ôíoTixa xr)v auyr| xáxu> ano to napáGugo XTig ayanr|Liévr|g tou, o ujTr|géTr|e tou KaT^áganog yxQiviátťi itou tov É6aXav va jraoaxoXouSeí x<upíg va éxei ngo-yeu[.iaTĹ08i xai jtaoiorjel Tig Xugixég BSágaeig tou xuqíou tou \i' éva noXú rcgoo-yéuúLiévo óixó tou «egumxó» xpayoúôi:
NIK.    Me to yAvxó xtÁaÓLOfió tov rjXw jiqooxuXovoi
xáde TtovQvó oka ra jiovÁiá va 'Sytj va tóve óovai. —
KA.     Me to j.io<jy.aTO to yXvxv y.ai jí ' ó(loq(pY) Xoyáôa
xá0e jiovqvó oi ipgóvi/ioi óiúxvount Tt/v xQváôa...
(A 133-6)
'Eva óiacpogETixoú £Í5oug x101^00 &r|LuougyEÍTai [is Tf|v loia^ouaa yXcóa-oa tou AaaxáXou — éva Liaxagovixó \iíy\ia ano aXXongóaaXXa XaTivLxá, 6e-vETÍí;ovTa itaXixá xai ixaXíí^ovxa xgiruxá, nou eívai to ar||ia xaxaxEOév xou xai era xgia égya xai to onoio oôx|yeí, tpuatxá. cte xcofiixég nagE^rryřjaEig:
O povine malae indolis, fin quando be oxoká^eig
TOVTtc; tic, OTQchec. jiov y.gaxeíg; Non pensi, be Xoyiá^etg...
(B 237-8)
YjrápxEL Ejtíori5 Éva apxETá f^EyáXo jtooootó ojttixoú xioúiiop orov KaT-£,ovqluto. O iingáôog KouaTouXiégr|g unoxQEtóvEi tov unr|pÉTr| tou KaTÍ^oúg-[ijto va |Lcpo|iaxT|oeL |iaí;í tou, cóojiou Éva EXacpgó XTÚnr)|.ia tou axougiaa^ié-vou oiraOLOii tou KaTt,oúp|jmou tou xó6el Trpy ópEÍ;r| yia |icpaoxía (B 61-86)- r\ IlouXiaÉva tov ogoaĹ^Ei xaxa6géxovxág tov lie to ôo^eĺo vuxxóg (T 466-70) xai o AáoxaXog tov qíxvel xáxio xxuJKÓvrag xov li' éva avxíxuno xou Magxiá-Xt| (A 390-4). Tov Lôlo tov AáoxaXo xov '^anXojVEi cpapóú-nXaxú o LtaQT]TT]g xou NixoXóg (A 204). IoiaÍTeoa xcoLitxá EJieioóóia Eivai u, «aúXXr)vpr|» xou AOHÉVT] ano tu, yuvaíxa xai ttjv unrigéxpiá xou xai r\ ouvaxóXouOr] ópanéxEU-ot| xou (E 50-70). 'Eva xoivó x«gaxxr|giaTixó óXiov auTióv tiov aoxEÍojv EÍvai r\ TajiEivojxixri avTioTQotpr| tojv qóXcov — o niipáfiog lóLco? auvTíjtÔETai |avá xai ^avá ajró jrpóoaina nou óev exouv xa|xia oxÉor| |íe Ta oTgaxiwxixá.
STA 0H2
SuvoiJil^ovTas xt|v 3xXoxŕ| xou ŽTáOn, ôgiaxónaoTE ovtluétojjiol \ie éva oo6a-qó jigó6Xľ||ia. To xeĹ|.ievo nou jxagaôiôei xo novaóixó yvtooxó ^ac xEtpóypu-cpo EĹvaí xá6ť (iXXo jragá nXrige;' éxei vjccmtieí áypiEq jiepixonég ae xájtoio or|-
HEÍo Tľ)5 [iETáÔoor|5 xou. Ajió xa (.légu, nou éxouv xaxaxQEOupyr|0EÍ Éxai EÍvai xai oi axryvéc tt|c éiíBear\q axr\v jtocótt] npá^n,. axig 0310ÍE5 9a jtagouaiaL,óxav r] agxllt1í xaxáaxaar] xwv ôúo tEuyapiiíiv twv vsagiúv EgwTeu|xév(uv. Aiácpoga áXXa xwgía ouaiúôri yia Tt)v o^iaXi) e£éXi|t| tt|5 jtXoxr|5 éxouv jregixoirei f|
STa (jexajioXEnixá xQÓvia, r\ aQxim] iiogqf»T| tt|c itXoxrjg ajioxaTaaTá8T)XE 6áoEi eaiuxEgixcóv axoixeíwv xou ocoCóhevou xeijiévou.6 Ze aógég yga^iéq éxei cog £|rig:
O [ia0)]TTÍ; Xgúoijijtoc e^xítei va itavxgEUTEÍ xi] Aaiinooúoa, xóqv\ evóc t]Xixi<o|.iÉvoi) Řixíryógou. yviooxoú anó tiiv iÔióxT]xá xou cog Nxoxópeg. O yégog euvoeí to oyÉôio au-xó. O íÔio; oxeôiá^Ei va jxcivtqeuteí zr\ <t>aívxQa. y.ÓQi] tou KÚTtyiou StúBt]. H Oaiv-Tga, (dotóoo, EÍ ai eqoixeujcévt) (je xov XgroLjuio xai jiioxeúei óxi o Xgúotnnog xr|V EmoxEjiTcWav xi] vú/xci jcai óxi TT|5 ÉyEi fecóoEi to nuyTuXioi tou. 2tt]V icgaYHaTixÓTT|-xa, o EmoxéjITr|C tti; óev i)iav o XgúoiJCTO? aXXci o cpíXog xou nájjcficXog.
Tea v' ajioqpúyei tov yáuc \is xov Nxoxóge, r\ "raíviga (iiXáei oxov Jiuxéga TT|g yitt Tig vuxxEQivÉg eiuaxéi|jEig xai yia xo ôaxxuXíňi .xou Tr|g e/ei Ôóoel o «XQÚacjijtog». E^cu cfgEvcóv ps xo «ÉyxXT)pa» xou XgúoiJtitou —jiou xo xávEl axó|.oi ôagúxEQO T) óé-0|.ieuot) xou nť TT) Aaungoúoa— , o 2xá0r]g ajtocfjcioti;Ei va 6áÄEi va xov ouXXci6ouv.
X' auxó to oiifiEio, qpxávEi oto Kdoxgo o XTiÓĽpóvag xou Xqvoudiov raéerjXt)? xai avaxaXújxxi'1 óxi o ňoúxag éxei CpuXaxiaEi to ayógi. O ľláLicpiXog, coaTÓao, í^iitóei va xiLi(ogii()£Í OTii BÉOTi tou cpíXou tou. O ra6gr)Xr|5 jcXr|go(f>o0EÍ xciiga xov jtaXió xou yvcooxó SxciOi) óxi o XgúaiJimog EÍvac oxt|v Jtgaynaxixóxr]xa o anó xaigó xa(iévog yiog xou í&iou xou 2xá6r|, o Xguor)g, jtou pixgó jtui&Í xov EÍxav itágEi oi xougaágoi. AnoxaXúixxExai EJiioT]g r| jigayuaxixri xauxÓTiixa xou vsagoú itou EmoxErtxÓTav tt) <J>aívTga. To ctoíxrina ouyxcuQEÍTai xai axe6iá^ovxai ol yá[ioi xou XgůouiTiou (xe xt| Aaicjigoúaa xui xou Há^cpiXou \i£ tr\ <řaí.vxga.
'Ojttog aiú^Exai axo xeigóyQ«cpo, o Zuí6i)c; agx^Ei |i' Évav aúvxo|xo ílgóXo-yo [iE Til liogcpr) oiiiXíag xou OeoÚ tou rgcuxa — Jtou 6gíaxETai EJtíar|g, (is jca-gaXXayég, ott|v ngcÓTr| ox?)vr| xr|g jTÉp,jcxr|g jcgá§T|g xr]g TlavúiQiac,. Avóliecjcx aTig TQEig jtgá|Eig unápxouv &úo ivTEgLiéóia. nou axoXiáCovTaL aXXoú a' auro to 616XÍ0.
Suvucpaonéva (ií tt)v xuQÍ.tog nXoxt) EÍvai |xia OEigá xwluxcóv EnEiooôícov [it xov xauxľ|aiágr| aTgaTicÓTT|, o onoíoc avucfiégExai oxo XEigóygacfo tog Mngá-6og. Eívai xai auxóc unoiprupiog yia xi]v súvoia xi^g <t>aívxgag —nagóXo nou EÍvai navTQE^évog— xai éxei xóvei éxxXr|or| yia 6oT]9sia ott|v ngo£Ev»ÍTg<t <I>Xougoú. Se ^ía axcó xic Xd^Éveg oxr|vÉg, cpaívsiai óxi nagaaúgETai oto oicíti xou iTáGri, íaa-ioa yia va xaneivcoGEl \iz xcoliixó tgóno xai va ôagOtí. Mux
Ta ou^íľtEgáanaxa xaiv X. AXe^íou 19546, Mavoúoaxa 1954 nai. BaoLXEÍou 1974 auvoi|HL.ovxca anó xr| Martini 1976: 17-22 xen 53.
132
ALFRED VINCENT
KQMQA1A
133
ÓXXt| JiapÉx.6aor| oto apxixó xeílievo rýxav Lua ajTÓJmpa tou AaaxáXou va fc£-XoyiáaEL xr\ yuvaíxa tou M^gáôoť, JtQÓYHa Jtou eíj(£ w? aitoTÉXEOLia va tov xXei&ióoow oto ajToxcopriTriQio xai va tou ôcóaouv to avaJtocpsuxTO |úXo (Ba-olXeĺou 1974).
2e aÚY«oLOT| ^ie tov KaxtflVQfino xat tov <t>oQxovváxo, r\ itXoxr) tou Ixáärj sívaí axETixá oúvÔext), [íe Ta ôúo i;£ÚyT| timv Ega)TEU(iév<jov, tí)v ivcgiyxa xai xtg ôúo ÓEUTEpEÚouoE.c; jtXoxec; lie nptoTaycoviaTEg tov Mjtgáôo xai tov AáaxaXo. Tr| Xúor| xr\c, Emcpégei o Tuxaloc eqxolióc evóc véou jrgooojjrou, tou raópŕiXu,, o' Éva xqíollio ari|iEÍo — éva auvr]9iO(iiévo xŕxvaoiKx ott) veoxXaaLXTJ xuj|.ia>ôi,a.
AxQcoTr)oiao|.iÉvo xaOtóg EÍvaí to xeílievo, óev [ijtoqeĺ xaveLg jragá va \iav-xéipzi llóvo lie iróun, EJTióe^iÓTr|Ta r|xav apxixá xaxaoxEuaaLiÉvo to Égyo. Sxa acotó|.iEva xLixínaxa, idotóoo, o o"uyygaq:Éac cpaívETai va eXeyxel xaXá to uXlxó tou. Stitv agx^í' 0 wtT|gt"TT|s tou Xqúoijtjiou AgÉTag juoteúei XavOaa^iÉva óxi o a(pÉVTT|g tou eívaí egioxeuLiÉvog |ie xr\ <l>aívTpa xai ótl xr|v ETtLoxÉJiTETai tt] vúxTa' ot s|t)vt|oel? tou Xoúoljijtou (6X. A 37-44) Oa éôivav oto xolvó va xa-TaXáôsL tl av[í6aiVÉi xai Ba oTiuaougyouaav (ua xaTáoTaor] ôgaLKraxris £igtú-vEÍag, Ecpóoov Ta áXXa jrgóacojia (lie EEaLQEov) tov nánqjtXo) liévouv at áyvoia 65 Tig teXlxéc oxirvÉg. Ar|Luoupy£,ixai sutane aywvía aitó vwgĹg lie tt|v avaxoí-vwari tou ejtlxeĹjxevou yá|iou tou Ntotóqe ne xr\v ajrgó0u|.ir| <PaívTpa. H ayu>-vía xogwpióveTai ÓTav r\ <J>aĹvTpa arcoxaXÚJtTEi otov jtaTÉpa ttjc tov xputpó aggaôobva xryz, Lee tov «Xgwui3to» (B 297-304)- r\ EtoL.ioXóyr|ai) xr]c o&tiyeí xaTEuOeiav oxr\ aúXXirq>T| xai ttj ipuXáxiar] tou XpúaL;tjrau (r 106-7).
To Xuqlkó oToix.EÍo avaJCTÚooETai mo évTOva otov Sxádyj aiť ó,xi atov Kaxt,ovQftno. Ta xí'gia Jipóawjia Bq-uvoúv yia Ta 6áoavá Toug oTa óí/Tua tou ŕpcoxa lie itoLT|TixoÚ5 (xovoXóyou? —X^QÍ-C ya ôiaxórcxovxai anó xuvLXOÚg
UjTť]pÉTEC;-      XQTiai^.OJtOUÍyVTaS EtWVEg ITOU OuLH^OUV TOV EgwXÓXQtXO X\ TT|V
EgwipíXr]. 'Exai, o náiiqaXo? tí0T]VoXoy£Í yia xr\v xaTáaTaaŕ| tou \>£ (.na aeigá xaXoE;uyiO|jévtóv jtagaóó^aiv:
X' éva yiováxo m ófxogcpo Ái/uojva ?; Ĺ,ov páaafľí xrj vvxxa /ne xa@á xai ft' avayáXXiaoi) fiov, xat xrjv r}fiéí>a OfaXixxr'j vrp> ó^oQffŕ) vxov ayxáXrj xgazeí, xi £íf áyQia xvfiaTa.fi' ajto^iyávti jxáXv yXvxóxuxrjv avána^nf fiov <pégvei xo oxoxiót, xai XQÍorj xat xvQÚvvrjorj náXi xo (pwg fiov ôíôev fiéoa axo cpwg xvcpióvofiaL xat %ávw xtfv obó fiov, xat xo axoxáôi éxa> f<JK xaQágto xt oótryó fiov.
(A 303-10)
TEvixá, ot veagoí EgcoTEt^iévoi avTi[iETOOTĹí;ovTai au|.CTOV£Tixá xai gonav-Tixá otov Xxú6ij. O ujiľ|g£Tľ|5 tou Xqúoljtjtou Agétag 6ot|0óei xai xaTavoeí
tov aq)ÉvTT| tou (6X. A i) — evTEXoóg avTÍOeTa au" ó.tl o xXEuaaTixóg KaT^á-Qaxac,. EjriTgÉiTETai. axó|iT| xat otov ná|.i(f'iXo va eIiXecuOeí yia to acpáXu.a tou ^e to va to 0|ioXoyŕ|OEL, ÓTav o tpíXog tou ouXXa(i6ávExai áôixa (ľ 157-60).
To xioú^og ôaat^ETai xugtajg otci TUJTOTtoir|(j,£va xco(itxá itgóocoita, ÓJtwg o AáaxaXog, o oTgaTiúxríg, i] <J>Xougoij. oi oiátpogoi umr|gÉT£c xai o NToxógEC. To Xextixó xwijjiog EÍvaí, xaXá avEjtTuy^Évo atig axr|véc; nou aó^ovtai, 6eí-Xvovtuc; tt]v Ĺôia jigoTÍ(ir|ari yia to jragáÔo|o xai tov naQaXXr)Xto|xó reou cpa-vEgojvETai oti] óo\ir) TT|g jtXoxtí^. 'Eva ôiaaxEôacmxó Jtagáôeiyna EÍvaí r| axr|-vr| ott|v ojioLa o unr|gÉTT|c riETgoíiTaog xogoíäsÚEi Ta «ygá|j[iaTa» (to Xotlvi-xá ygámiaxa) yia Ta onoia uji£gi]cpavEÚETai o AáaxaXoq:
To jtqúxo ygáfifia o yátóagog, xarjftéve, tQfiŕfvtipí oov ah, ah, ah, ah qxúvtá^ovxag, xt txaxafiovx'C,iové oov xat x' áXXo jiáXt yetg xotóc; oov tQfir/vzipc, sxslvo OJtov, oa ôáXrjg bvo an' avxá, be be 6a Jtovat, xqÍvoj.
(B 145-8)
(POPTOYNATOS
H jrXoxr) tou OogTouváTou EÍvaí r\ ajiXoúoTEpr| airó T15 Tgeic:
O <ŕogTouvúxog éxei avaTgatpeí aitó tov ép-HOQO rLavvoúxoo, o ojioíoc; tov 6pr)xe |X(O0Ó, jiqiv airó bsxaéti XQÓvia, a' Éva itXoio jiou cíxav ngtv oto yÍQia xovq (tou-oauXuávoi xougoágoi. O rLavvoÚTaoj 6éXel va \iátei Jtoiot eivaí 01 yoveig tou vea-gov jtpoToú xavoviOEi Évav xatáXXľ|Xo yi' airróv yáno. O <t>opTouváToc. (dotóoo, eí-vai EQtOTEUnévo? |ic xt]v IleTgovÉXu, xópr| tt|5xŕje«S MriXiáq. ľlapóXo jiou t\ FlETpovÉ-Xa avrajtoäiäEL ttjv ayám) tou <l>opTouváTou. a\ ,ir|Téga ti:; oxoiieúei va tuv navTpé-i()ei, yia QIXOVOHIXOÚ5 Xóyoug, [tt tov ^ľXoúaio aXXá r|Xixiu)nŕvo yiaxgô Aoúga. Oi 8ta3tQay(iaTEÚOEi5 ytvovrcu. |téo«i> T11S Jtpo^EvrÍTpuc nETpoúq' o Aoúpag ti)j avatpÉgEl óti eíxp Évav uixpó yio jiou tov Émaaav 01 xoupoápoi ^pi,v ouió ÔExaÉ^i ypóvLa. Sto HETa|ú. o riavvoÚToo? auvEiôv]ToitoiEÍ ótl óev Luioptí va xaOuoTEgiioEi JTEgiOCÓTEpO tov yá|io tou <ťogTouváxou x' étol r^Taei ajtó tov (píXo tou vEapoú, tov 0óó<ugo. va tov 6or|9ŕ|OEi va tou 6gEi vúcpíi. O Qóôojpoc xaTacpciŕ/Ei aTíiv llETgoú xai (ia8aívEi anó auxŕ|v yia tov xapiÉvo yio tou Aoúga. Yx[oi|iiái^ETai. óxi xo natät TiQÉmi va sivou o <ŕogTouváToc, Jtpáyna jxou yp%oga EmÔEÔauóvExai. TELiáxog Euxuxía Jtov |ava-ôgŕixE xov yio tou, o Aoúgag &ÍVEL [íe xagá xr|v EuXoyta tou yia tov yÓLio tou 4>ogTou-váxou xai xi|5 riExgovÉXac.
Q5 auvT|9a)5, ÔLá<poga xcoLiixá ejreLaóÔLa auvôéovxai x«Xagá lie xr|v xu-gÍLJ5 jrXoxr|. O fingáôoc, T^aôápXag upoonaOsi va xaxaxxTÍaEi xx| M?)Xiá xai nÉipTei. OÚLia (iiac (pápaa; itou axr)VEi r\ ľlExgoú: itetôexat va j.ihel oto ojúti xr\c,
134
ALFRED VINCENT
%r)Qa<; vtuj.i£vog tr]Tidvog. \xe |^6vo anoxi)xa\xa va <pdei ^uXo ano xov <J>Qdoo, tov afieXtpo xi]g Mr|Xidg (A i). KaOiog ^r|xdei, ?y.bixrpr\, o6i|yEixai xai oe dXXsg xanEivo'joEig. AXXeg axiTvt'g exouv xigioxayiDviaxfi tov axoXaaxixo ddaxaXo xov tI>opxo^)vdxoD, jiou exei hel oid<poga nagajiuBia axov riavvouiao yia tig uxio-n9£|i£V£g Epomxsig axa^ieq tod ayogiou (A iii).
riagoXo jiou xa xugia Qi[uaTa eivql jtagdnoia \i£ auxd xov Zzddij xai tou Karl^ovQfixov, (is xr| 6idta£u, xiov oxr|vow xt]g £x9Ear|g xoug 6iv£tai aXXou r] £|.i<paav|. O gQOJxac tol1 Oogxouvdxou yia tt|v IlExgovEXa 6ev avatpEgsxai tua-OdXou oxr^v jtQcoTii jtQd|t|. Xxt)v jigomi oxT|vr|, avd^tEoa o' auxdv xai xov Tiav-vouxao, r\ £j.icpoor| oivExai oxt|v e^d.Qxr\or\ ton ox Oexou jiai6ioir o riavvouxaoc exei axouoEl tpr||.iEg oxi o <t>ogxouvdtog jxaga|jEXei xig anouftEg xou xai. xdvEi xaxdg naQEEg, xai, xov f.ninXryixti uuaxiigd. Mexd xr\v jiagouaiaor] xr\g eqcdxl-xf|g xpsXag xou Amiga yia xttv IlETgovt;Xa oxr\ 6eui£gt| axrrvT), r\ xqlxt] xai xe-XEuxaia axrvyri nig ngd^rig EiiiaigEcpei oxo GE|ia mg jipwxiig axr|vrig, oxav o <t>ogxouvdiog EgxExai avTi^EXomog [re xov AdoxaXo, ttjv jxr\yi], djicog TiiaiEUEL, xcov EacpaX^iEvcov jiXu,gocpogi(bv xou riavvouxaou. To ElbuXXio xov <t>ooxouvd-xou xai Tt)Q IlExgovEXag EiodyEiai yia jipioiT] ipogd atT] 6fUXEgr| axr|vrj Ti]c SEUTEpiig jtpdErig. To £gyo XoiJtov oev Eivai ajiXtog )iia laxogia aydjir|g- £yv£i oe Jigcbxo jiXdvo xr| auvoXixr| aXXayr) Tt)g xuxn? (fortuna) xov vtagou r|gcoa, xou aix|.iaXoma|i£vou jtaubiou jiou eyivs eXeuGepo, jtXouaio xai euiuxlo^ievo.
O 0ogzovvdxog GeXei va npo6dX£i Eva gr|x6 t|0lx6 |if|vt>|ia. Touxo exxiQexoi axov IlgoXoyo, svav novoXoyo xr|g Tuxng, r| oixoLa jiagouaidtEiai tog rjQixrj bv-va\k\\. diva xt] 6oV|9Eid xi^g novo a' EXELvoug nov xrrv xtgbiaav jte tig Sixeg xoug jtgooitd6EiEg (ox. 19-22, 73-88). Atpoii 6(ooei icagaoEiynaxa ajxo xr\\ agxaia laxogia, T) Tv%x\ oxgecpexai axo Kdaxgo yia aiiyxpoveg ixEginxuaEig xr|g yEvvaio-6iogiag xr\c. Eexivo |iia exxevt) nagEx6aar|. sitaiviovtag xoug xaxoixoug yia xig EJti&ooEig xoug xooo axa ygdii^iaxa oao xai oxov n6te\io xai jigotp^xEuovxac 6x1 ygrjyoga 9a ajraXXayoirv ajxo xoxig Totigxoijg Eio6oXEig (ax. 90-118). rupL^o-vtag axo xugiiog GE(,ia Tiig, Xeel 6x1, efito axo Kdaxgo, exel avxai.iei.i))£i JioXXotig tpxmxoijg avOgaiitotig 6ivovxdg xoug Strvafit] xai 3tXotrtT|, yiaxi xoug eSXejie:
atpevxeg va dvvXtiryaoi fizydAovg, axov ogi^a, Ta%id xai agyd, xai avaTiaijn] xiapiid dev eyviOQi^a...
O <£>ogxowdxog, Xsei, Eivai Eva Jtagd6Eiyna' r| X0J|XU)8ia 0a iEUEi:
(127-8)
yia rg oqztsi; tov toi noXKiq, rai dtd^e; xov rai xXijoeg, toi zdoEg xov rg a/nhgi/TEg, toi xd^eg xoi mQiaaeg, mig and oxkd6o tXtvxego xai ttXovoov exa/xd to, xi eioe avtndXmaxiC, xagig xai dd^eg ecpsgd to.
(139-42)
135
H arnxaaia xiov Xeyonsviov xiqg TvxT|g yia xoug xaxoixoug xou jto).iogxri|.iEvou Kdoxpou eivai itgocpavrig: t| he^Aovxixti EuSainovta Ga 6o0d 105 avxa[ioi6r] eninovcov repoajxa9a<iv xol unaxoTig oxoug EJtixEcpa\f|g.
Kaxd jtoao 6j,icog EixaA,T|OE.iJovx(xi xa diSdy^axa xr)g Tuxr|g a£ 6,xi axo/ot-Gei oxo egyo; H yqidxri OEoao|j6 ujiaxof| xov <t>ogxoDvdxou axov xr|6Eii6va xou ngot'gxfxai. ev lieqsi xouXdxiaxov, and xo 6x1 yvwgiuEi nojg r) xaxr) diaytoyT] 9a jijiogowE va oSTryrpei at an;oxA.r|g[ooii (B 221-4), evio Eivai oiyouga exoi-fiog he xr|v riExgovE^a v' avxaXkatpvv dgxoug —xai &axxu)a6ia— xwo^5 TT1 ai'yxaxd6t:ar| xiuv (.lEyaAojv (T 471-90). ^gdyita j-ioh Ga Gemoouvxuv aooagd jragdjtxco|.ia jtgog xoug yovEig. Ilag' 6Xa auxd, 6ev umdgxei £60) xo avxioxoLxo xiov vuxxEgivciiv auvavxrioeiuv xou Ild^cplXou xai xr|g Oaivxgag xou ZxaOi] ou-X8 xr|g 6iajxgayjidxEuor|g xexoiwv auvavxiioEuiv jiou auvavxd|i£ axov KaTi,oi)Q-fijto. Kai, jtagoXo jiou 01 SiaxrjQiileig xov ITgoXoyou 8ev ejiavaA.a^i6dvovxai gr|xd xaxd xr| oidgxELa xou sgyou. Sidipoga jxgoatojia uaXouv yEvixd yia tov gdXo TT)g Tuxiig T| xou Pi£,lxou axti 6ia(i6gtp(OOT| xiov ytyovoxiov B 241-52, E 295. 313-4). To ioio xo ovo^ia xou r|pooa exei. 6E6aia. arijiaoia — o Tiav-vouxaog xo 6idXt|e yiaxi Euxdxav va exei o 9£xdg xou yiog xaXr) xuxn (A 575-6).
H dXXx| 61)111 xou u.TTVu|-iaxog xiig TuxiC Eivai T| i&£a on 01 ajiagxiEg xi|ii)j-gouvxai a' auxd xov xoa(,io. FlgoxEixai yia Eva T|Gix6 6i6ay)ia jiou 9a ^uiogou-0£ va avxXr|9£i and xt)v laxogia xou Tgtoixou noX£|.iou, G£|ia tow XEaadgcov ivTEgfiEbiiov jtou axoXou9ouv x>]v xco[iw6ia axo xeipoygatpo xou (PogxavvaTov or|X(bv£iai, jtgdy^axi, gx|xd and xov AivEia xaBaig cpEuyEi ano xr\ cpXEydiiEVT) jioXr] xou axo xsXog xou xExagxou ivxEgnEdiou (ax. 191-2). Eivai Ex6r|Xii r| ava-Xoyia avdjiEaa oxr\v noXiogxia xr|g Tgoiag xai xr|v jxoXiogxia tou Kdaxgou, jiEaa oxo ojioio jtgoogiL,6xav jrgoipavtbg va jragaoxaOEi o <Pogxovvdxog.
Av ojaxdoo, ojtcoc cpaivExai mGavdv. xa iviEg(iE6ia Eixav ygaqpxei yia va nagaoxa9ouv avdjieaa axig jigd^Eig tou Egyou, auxr) i] ftuooiojvr) jigoEi6onoi-y]ox\ 6ev Ga 1'ixav T| xeXixt) EvxujKoor| Jtou dcpr|VE o <PogzovvdTog. H n£(i3iXT] xigd-|ti xeXeiojvei (ie [iiav ajtoxaigEtiaxt'igia otxdia xov Mno^iHT), arrfv onoia ev/e-xai axo xoivd: «xt o 0iog va oag a%u>an xgdvovg jioXXovg xai Xfvxegid OTa amua oag va 6eiTE» (E 412-13) — ajirixwvtag tr|v jcgoq)r)XEia xr|g Tu/rig axov FlgdXoyo.
'Etai, jiagoXo Jtou o <PogTOVvdxog aocpaXo'jg 6ev Eivai |iia 6i£*f;o6ixr| tiGixt] aXXxiyogia, jtagouaidtExai, a>axdao. ujg Jiagd6£iy(.ia Evdg gijTov nr)vuLiaxog — xai [idXioxa £vdg iiT|vuf.iaxoc Jiou 9a avxioxoixouaE aacpibg OTig i6£oXoyix£g avdyxEC xtig 6£V£xixr)g 6ioixip»ig axo Kdaxgo xaxd xii didgxEia xr|g jioXiog-xiag.
Oi &uo VEagoi EgojX£U(.i£voi atov (pogTovvdzo Jiapouaidgovtui ojg au(.inaOT|-tixd xai oo8agd jigoaojjxa xai 01 XupixEg ojiiXiEg toug |i£ Oe^iu xov Epioxd xoug ojioxeXouv Eva aiijiavxixd yvcbgia(.ia xou Egyou. IlagoXo jiou auxd xa xo^gia 6ev exouv tig jcXouaiEg eixovEg xai xrrv jtgoaEXxixd laoggoJiTi^Evri 5onr| Jtou xa-
136
ALFRED VINCENT
KQMSJAIA
137
gaxxr|pÍ4£t tov Zráôrj, o OóaxoXog sívat oe 6eot| va ôcóasi tttv evTiinajOT] rr|g au9ópu.r|tr|5 ouyxLviprig, axÓLtr] xat óxav xptpiLtojioteL Éva xoivóxaxo LiotíSo:
'Eqídto., 'g jtoío axoXeió 'jiga^sg, xai nó%£tg fiadrjfiéva róavj Xoyiíí) [ijiEQ&éfiaza, (pgixtá, xaiagapiéva; ľoío báaxaXov éroi ánovo rjvgrjxeg va ae ptá9r\ va ôíôijg jiQÍxeg, ôáaava, xgioeg] xarjfiovg xai náQrj...
(B 101-4)
To oxoixeĺo tou xioÚLtop axov •ĚogxovváTO jťnyá^EL oe ttEyáXo 6a9ttó anó xr| ysXoĹa auLijtEpicpogá xou r|XLXiwti£vou ejúôo|ou eqwxx] Aoúpa xai anó xr|v exllexóXXeuoti wv ÔEuxEOEXióvTcov itpoacímtov, óittog xou AaoxáXou, xou Mjtgóěou xai xtov uiir|p£xcóv.
'Ontog xat axig áXXEg xwLtwÔíeg, yívsxat xánoLa XQ1ľarl orextxoú xLO,4iop, jtou jtaÍQVEi auxvá jtta apxExá «áygia» Ltopcpr|. O AáaxaXog qíxvei itátco tov Aoúpa (r 231-6) xai o TE;a6ágXag tptÓEi Ě;úXo ôuo cpopÉg axr| ôtágxELa xou ég-you (A i xai E 376). Ta xouoxoi'iua xQt|atLio3toioúvtaL yi.a xcoLuxá EtptpÉ, óxav o xoxÉxr)g MjtgáSog Jt£Í9£xai va EJuaxecpOsL xr| Mr\kiá LtExatuptEottévog oe ^T|-xiávo (r 753-75) xai óxav o Aoúpag jipoo3ta9EÍ va evTUJTtoatáaEL tt)v IIetqové-Xa u,' éva (uirepôoXixá) xofilpó évôuLta, itou tov xávEt va cpaívExat —xaxá xr|v éxqjpaai) xou MjtoE,íxr|— «ojoá y£Qovroyátôagog» lie xaivoúpyLa Xougiá xai aaitápi (A 461-76).
riapá to yEyovóg óti t| iiXoxri xou <PoQTovvázov ttjqeí xig r)9ixég auttôáaEtg xai xo jiegtěáXXov xr|g eívaí axtoXuxtng «xa9u>g ixpéjt£L», oi xtoiuxsg oxr|vég xou £Ĺvai yEttáxEg aioxt?á unovooúttEva xai xojrpoXoyixó xioútiop. S' éva aaxEĹo, xo ojxoĺo o AXé|r]g ZoXoLióg Geojqeĺ tiovaÓLXó axf|v Laxogía tou 9Eaxpou (1973: 136), o Mjioy.KT]5 óxl iióvo jrépoExat ejtĺ omt|vt]5, aXXá atgérpexai xai tttXáEt oxo évo/o óoynvo:
Utímoat, /it] ptiXýg eov óvrav eyw ôr/yovfiai, aótávtgoTte, yrj tpgáaaw rrj rr/v TQVJia aov, tpočovfiai.
(E 61-2)
O cruvôuaaLióg a9tócov 6tuLioXoxi»v lie ttta aoôapf) r\Qim\ éxel jtoXXá jtQor|-YOÚnEva 0xr]v laxogía xr]g xo>)iaíôLac;, anó xov Aoiaxoipávri mc, xov Ruzante. O Aívog no^txT|g (1964: o6'-oy') arnxELtóvEi uia aT||iEQivr| ava>.oyĹa, |íe xov Kaga-YKió^r). H auxápEoxri ehĺ6el|í] oco^axixráv Xeixouqyiwv jxou xavovixá ôev ava-rpÉpovxai eLvaí x«paxxíiQioxixT| xou jivEÚfxaxog xou xagvaSa^Loú (6X. Ktoup-xaáxr|5 1986), [xs xo ojtoío tatog EÍy.av oíu,eot| axÉar] oi xprixixég xwncoôieg.
O ouyypacpéac xou <t>OQtovvázov itpo^oyiae to XEipóypacpó xou he f.ua é\i-(lExpri EJtLOxo^řj-atpLÉpwcf}) axov euyevT) NixoXó NxE(xéxto, axt|v emxecpaMôa
xr|s oitoíag ajxoxaXúitxEi óxl ovonáí,Exai Mápxog Avxrávi.og <l>óaxo^og. 'Eyygatpa jiou r|g9av axo cpcog otr) BEVEtía ajtó ta [lÉoa xr|g ÓExaEXĹag xou '69 xcti e^f|5 éxotw ôwoei jii.TJ8og j(KT|gocpopLwv yĽ auxó xov ávOpcaľto (Vincent 1967,1968 xai 1980: tô'-xô'). O <l>óoxoXog y£vvr|9T|XE yuptt) axa 1597 xat Jté9a-VE oxo Káoxgo axiq agxÉS MapxLou 1662. Eí/e xxf||tata axo KatvoúgyLO Xco-pió, ôexartévte xt^LÓLisxga voxioavaxoXixá anó xr\v nôXr\, onou éxouv owOeí ĺ^vt) tt]5 otxoy£VEiaxŕ|g xaxotxtag (Z. AXe^Lot! 19856). MoĹpat,£ xov xgóvo xou avátiEoa axa xx%iatá tou xai oxrp/ jtptuxeúouoa, ójiou eíxe £jáor|g ajxíxi. Molovou o $óoxoAog ôev eíxe xov xĹxXo xou Bevexoxí Euysvr|, T]tav LiÉXog xr|g cpE-ouôaXLXi^g xáHi^c. H otxoyÉVELa lytav 6EVExtxr|g xaxayojyi'ig xat ôiaxr|poúaE xo xaOo^Lxo ôóyiia. rXtoaotxá, aaxóao, xat oe jtEyáXo 6a9|j.ó jxo?itXLOHtxá, cpaí-vExat óxi Etxav atpotiouoBeí a?tó xtjv EXXr|vó(ptovt| jrXsiovóxr|xa.
H tióg(pcjoor] xou íóoxoXou rjxav r\ ouvr]9LOLiÉvr| yia évav áv9gwjto xr|g xot-vuvixr|g xou Oéai]g. Elxe j.tá9Et txaXixá xai xánota Xattvixá xai eíxe xouXáxt-otov [tia E3Ti(pav£LaxT| yvojaT] tcov xXaaixúv ygatiiiáxuv xat xtjj vou.iHf|g. rvw-pi£,E, aotpaXtóg, Égya xou ixaXixoú OEaxgou xat, torag, xt]v atpr|yr|ttaxtxrí «otr|ari xou Ariosto. 'Olicdc E^toou OT]ttavxixó iiépog xi^g naiÔEtag xou areoxeXoúoe X] eX-Xtyvixr] XoyoxEXVÍa xr)g Kqt]xt)c, yQaítxr) xaL jxgo(poQixŕ|. Etvaí xagaxxT|ptaxtxó óxi to Éva aitó ta tpía o(tit,óttEva xetpóygatpa xr]g EQixxpíXrjt; Etvat anó xo xÉQt xou <řóoxoXou (Vincent 1970a).
Aev |ÉpotiLi£ av o <I>óoxoXog ŕ|xav ttÉXog (itag xpT]xixríg Axaoti^tiag. EtxE jiávxcjg yvwgitita, touXáxioxov, tis xov Francesco Zeno, liéXoc XT|g ava6iojttévr]g AxaĎiqtitag xu>v Stravaganti, o ojxoĹog Éyive Eítíaxojtog xr^g Capodistria xai xou ojroíou t| TiXoúata 6i6Xto9tíxTi ^EptXáitôavE xČOTOta xgr|tixá WEÍttEva {Ilava-yiiiixáxT]g 1968: 93). O OóaxoXog EÍxe eitíaríg axÉOEtg |xe tov Xóyio ogOóôo^o T|yoútiEvo ra6ptT|X ľlavxóyaXo xat it£ xájtotov Avxwvto návxiLio, jtou tiitogEĹ jttOavóxaxa va xauxtoxet lie xov auyypacpÉa xoť ttaXtxoú JtoiLiEvtxoú ôgátia-xog ĽAmorosa Fede.
Kaxá xr| ôtápxEta xr|g jtoXLopxíag xou Káoxgou, o doaxoXog aJtoxÓ3ir|XE 6É6aLa aité xa xxŕ|ttaxá xou. 'EtpuyE anó xnv Kpfjtr| yia Éva ôtáaxr|tia, Et/E ótttog EittoxgÉipEt axa 1652 yta va jtEpáoEi xa xeXEuxaia tou x°óvla oxíjv ito-XLogxíi|t£vr| TióXr\. 2' auxr| xr|v itEptoôo, ÉitaL|e, EVEgyó QÓXo ato SutiôoúXio xwv <E)£ou&apxtúv, avéXaÔE ôtátpopEg ôtotxr|tixÉg Oéoeig xat ôprjxe axOLit] xpó-vo yia va ygá^Et xrrv xtottioôĹa tou.
AIA2YNAE2EI2
Ot tpstg xgr|ttxÉg xto[tai6ÍEg ouvÓÉovtat oacpúc lie xov xXáôo xou txaXtxoú 9e-áxpou ixou Etvaí yvcooxóg tog «Xóyta» xm^ttoôla, commedia erudita (6X. Jiagajtá-vto, or\n. 5). H Xóyta xtoLitoôĹa EttqiavtaxiiXE yúpto axa 1500. avajľXiixÔrptE ajtó
138
ALFRED VINCENT
KßMÖAIA
139
auyygacpEÍg ánojg o Ariosto, o Machiavelli, o Aretino xai o Bibbiena xai xaXXiEg-YT)6í)xe idiaitEga axig jtQiyximxéí; auXsg xai axic AxaöiiLiiEg. Av xai ôiaópa-itaxíl^exai OE oúyxQOVO aoxixó nEpifiáXXov, r\ nXoxx| xojv égytov avxXEÍxai EV [iEpel and xT)v ciQxaía ptOLiaixr] xoiLiio&ia, [iE avÓLiiíjri uAixoú xai ano n£Í,ég ixaXixÉg novelle (ôiiryr|Liaxa). Ol auLidáoEig xai 01 xExvixég ácpsiXav Ejriori; noXXá axT]v ap/aía rtpaxxixr] xai 0x15 avayEvviiaiaxég EginrvEÍEg tr|g agxaiag řvOyoTE/viKT|c Becopíag (Weinberg 1961).
Ta xpí]tixá épya xpiioiiionoioúv óXsg xig ôaaixÉg au|i6áa£ig tr|g Xdyiag ixa-Xixt|g xojiwodíag: xr|v xaxavoLid, xiig opáar)g oe jiévxe npá|£Lg, xr| ôiaigEOT] oe axr|vég, xov jtgdXoyo, tig Evóti]teg Xlljn0^ Kaí XQÓvou, xo aúyxgovo LiEaoaatixó jTEpiôáXXov xai tli xOTÍorl nooowjuuv nou Eivai oe LiEyáXo 6a0Lió xunononiLtÉva. ctXXá ôev éy.ouv ngoxaOogictiéva ovóiiuxa. xai LiáaxEg ómog oni «Xa'Lxn» Eixay-yE/iLiaxixií xioinoóia, xi)v commedia delľarte. KdÖE éva and xa npóaiona tojv xpT]xixióv xojlko&uóv ÉXEi to avtiotoixó xoT' axou; xoivoúg xúnoug xr]g commedia erudita: 01 (pXoyEpoí, poLiavxixoí VEapoí £p<ox£uii£voi, 01 nXoúoioi aXXd iiXixioj-(lÉvoi avxíC.T)Xoi Toug (nov LinopEÍ va EÍvai yiaxpoí, óíio)g o Aoúgag, r) Ôixrjyó-poi, ónwg o NxoxópEg oxov SráOrf), o axoXaoxixóg ôáaxaXog. o xauxr|aiágtig oipaiLa)XT|g, in jrpo(;£VT|iga, r\ pouqjiáva xai 01 Oiáipopoi umipéxeg. AxÓLin xai o 4>gdpog, Éva ÔEUTEpEÚov jtgóaiono axov 4>ogzovvázo, é%ei ngoyóvoug otuv erudita, iie ôiaaiiiióiEpo xov Frate Timoteo axo La Mandragola xov Machiavelli.
Ol rcio iunonoir|Li£VEg LiopqjÉg Tng xpr)Tixiig xojiioiôiag éxow jtoXú auyxE-xgiLiÉva xapaxxripiaxixá anó xoivoú [iE xig avxiaxoixÉg xoug ixaXixég. 'Exai, 01 naiÔEQaaxLXÉ; xáaEig nov anoôíoovxai oxov AáaxaXo axov Kaz'C,ovgfiJto (B 220-2) xai oxov 0ogzovvázo (A 307-8, yia napá&Eiyiia) EÍvai auvr|0ia|iÉVEg OTOug IxaXoúg auvaôÉAtpoug xoug (Radcliff-Umstead 1969: 200), £vtú 01 xauxr|-aidpTi&Eg axpaxiiíixEg xr|g ixaXixr)g axriviíg napiaxávouv xoug Liogcpojiirvoug. óncog xai 01 Kgr|Tixoi auvdófXírjoí xoug (Boughnei 1954: 90-5).
Sxrrv jiXoxf| xiuv xpi]xixwv xiüjioj&iiüv xgiiailiojioioú\'xai noxi.6a nov ano-XEXoúaav iiépog xi); oxExixiig JiapaxaxaOr|xr|C xi|c erudita. 'Exai. xo 0é|ia xou véoT' T) TT|g véac jioi> ajroxaXt'JtXExai óxi EÍvai xo xa^iévo naidí evoí áXXou Jipo-awiioT' xQiloiiio"oiEÍxai yia va cpépEi xo aíaio xéXoc oe avapí6iir|x£; iTaXixéc xojLiioöieg, ev(Í) xo (fivdívE lie oxÉ6ia yia Évav yá|io 1) yáiiovg fiívai oxfioáv ex xwv ovx ávED xiDV épycov XT|q erudita. Yndgxouv £jríar|5 TtoXvapiÖLia xoivd xu-paxxrigioxLxd ógaLiaxougyixTÍq xexvlxi);.
Kai óiicog, widgxouv £jiior|; ar|LiavTixéc; diacpogÉc. Sxr|V commedia erudita. (lEyáXo iiÉgog xr|g £TtivoT|xixóxTixag xou auyypacpéa —xai xou Evoiacpégovxoc; xou xoivoú— axpEcpotav jcgoc; xrrv TtXoxr|, r\ ojtoia líxav ouvTjBcog oúvoěxii xai £ugiiLiaxixf|. riavoúgyoi uroipéxEg Lnixaveúovxai E^tocppevixd xóXna yia va eu-ooio6oúv 01 Egcoxixég ôXéijigis xiov xupiwv xoug, 01 iiExaLiipieaEig xai 01 Jiagu-yva)piaiég jcoXXajrXaaid^ovxai xai duo ií iiEpioaóxEpEg «ivxgiyxeg» iinopEi va avajtxúaaovxai xauxóxgova. 'fíg évav ôaOLió, x\ nXoxr) xou Izádr/ Lioid^Ei lle
ExsivEg ir|g erudita, av xai \i£ xa öixd toug LiExga öev Eivai loiaixspa oiivöexi). Sxov Kaxi,ovQj.mo, coaxdao. r| nXoxr) Eivai noXu ajiXouaxEUHEVT), TtpdyLia irou LaxÜEi axö|.iT| JiEpiaadxEpo yia xov (pogTOVvato. To idio auiidaivei EJtioT|g va Eivai xaQttKTrjgiaTixd yvu')pLOna xr|g jioiiiEvixiig xio|iai5iag riavuigta xai xT]g ^luOioxogiag EocozoxQiTog.
Oaov acpogd cnryxExpi|iEV8g «nrfyEg» xx|g jtXoxi^g xrov xgrixixiuv xtoniuöiiiiv, 0 Pecoraro (1986) unoaTT)gii;Ei jtEiaxixd 6x1 o Sradrjg ovxXe! xt| 6olit| xou oe lie-ydXo 6a0iid, xai jiiüavov ajtEUÖEiag, and xt|v xaiLicadia L'amame furiosi) (exöo-Ot|xe axa 1583) xou Raffaello Borghini — lie 0i]iiavxiX£C ndvxiog anXouaxEuaEig xai jigoaagiioyEg. O Kaxt,ovgftmg, waxoao, xai ax6(iii JiEQiaaoiEgo o 0og-zowdzog, ottvv ajiXdxr|Ta Ti^g 6oLir|g Toug, diacpEpouv xoao pii;ixd and d,xi anoxEXfii xavdva yia xr|v erudita. nov (paivsxai noXu aniOavo va öiaxiigouv Tig yEvixEC ypaLiLisg cuyxExpiLiEViov Egywv. Av oi duo airyygaopEig dvxXrjaav dvxitig Tiiv nXoxr) xov xmliü>öiiov toug and au^/XExgiLiEva Epya xl)g erudita, 6a npEHEi va xa axoXou0i]oav ndpa noXu EXsuÖEpa — xdao, nou duaxoXa nnogou(.iE va iiiXriaouLiE yia Eva auvoXixd «npdxuno».
Yndgxovrv. aiaxdao, nsgmxiooEig dnou )iE|_iovioLLEVEg oxi)VEg. didXoyoi t) aX-Xa xapaxxrigiatixd axoix£ia LinogEi va ano&£LXX£i dxi ngoggxovxai and ouyxe-xgiiiEva ixaXixd Egya. Mia xiuluxt) axtivr| axov Kax^ovgftjro, oxr)v onoia o Ad-axaXog anayysXXEi Eva auxoaxEÖio noirjiia npog xiLiiiv xou MngdSou, Eivai as LiEydXo (isgog xt|g oiaaxEUT) niag axr)VT|g xou La FanciuUa xou G.B. Marzi (exöo-Otixe yia ngibxr] cpopd axa 1570-1' 6X. Vincent 1966 xai KaxXa|idvr|g 1993a: 36). M£xa|u aXXcov, o XopxdxaT|g «exXei|ie» toug ixaXixoug axixoug xou Xe^ti ngog XeEi"| and xov Marzi. Oaov acpopd xov ZzdOrj. o Pecoraro (1974) unoaxiipilE nEL-axixd dxi oi xa>|,iixoi ftidXoyoi axr]v xgixi] axiivii xr|g ngwtr|g ngd§T|g xai axT|v jigii)tr| xai tgitii axr]vr] tilg xgixiig ngdtr]g (xai ndXi axr]v£g lie tov Mngd6o, tov unT|p£Tii tou xai tov AdaxaXo) daaiCovraL oe EnEiaodia xou La Prigione d'Amore xov Sforza degli Oddi (ExdoOuxE yia n.gojxii cpogd axa 1590). O Pecoraro ngooOEXEi (a. 89. or]ii. 2) dxi axo Egyo xou Oddi, dnwg xai axov Zrd6*)/. auxeg 01 axryvEg Xiyii oxsaii exouv lie xr\v xugicog nXoxiy to dapog nou diÖEiai ara avE|dpTT|Ta. aav <pdgoa EnEiaddia Eivai xapaxrr|piaTix6 Tile commedia erudita auxiig trig mgiddou. To Egyo xou Oddi LinogEi axdiiT] va ujIOTeXeoe tttv nriyi) £LinvEuor|g yia xa EnEiaddia oxa onoia o Xguamnog auXXaLiddvEtai xai o nd|,icpiXog nagadiÖExai yia va xiLiojgr|6£i EXEivog avxi yia tov criXo tou (Pecoraro 1974: 100). Ta Egya tdoo tou Oddi dao xai xou Borghini avxmgooco-n£i)ouv Evav xiino xr]g erudita yviuoxd tog «oodagr)» xioLicuöia (°^- Herrick 1960: 186-92), o onoiog unr|pE;E diiLioipiXiig oxa teXt| tou 16ou aioova xai o yEvixdg xd-vog xou onoiou avxavaxXdxai iauig axov XzdOr] xai xov <Pogxovvdxo.J
Evôiaqiégov éxouv emane; 01 avaXoyieg jtou (7r|Li£iü)vsi o Pecoraro (1969/70) avdiie-aa axov Kut^ovqiatio xai x<J>eía anó éfjya tou Giambaltista Deila Porta, tiöixd xou
140 ALFRED VINCENT
O yvcoaxóxEpog oxo ar|tiegivó xoivó xXáôog xr\g ixahxŕfe avayevvxiataxŕ|g xojuwôíag ttáXXov ôev eívaL t| erudita aXXá r\ commcdia delľarte* AvxíOexo jxe áXXa eíôr], r] commedia delľarte ôr||itougyr|9r|xe anó EjrayyEX|iaxÍ£g r)0oTcotoúg' xo vórma xr|g Xé|t|5 arte o' auxá xa ai)|.i(pgaí;ÓLteva eívat «BJiáyyEX|ia» T| «auv-xExvía». Eiôaite (a. 126) óxi évag Oíaaog trig commedia delľarte 6qÉ0t|KE íawg axrrv Kgr|xr] yúpto oxa 1600 xat ôev EÍvaí, 6É8aLa, amOavo va Értmt,av a\!%vá oxo vt|oí EJxayyeXuaxÍEg tiOojioioí (jx6. Vincent 1994S). IxaXt.xoí Síaaot yúgi-tav Tv/v EiíQti)jtr|, axcó xo ToXéôo tóg xov Tá|iear|, xat [iJtoQowav va lejtepáoouv xoug yXioaaixoúg cppayuoúg tie xr]v xéxvt] xoug xou xXóouv xai |xíu.ou (K. McKee otov Scala 1967: xvi-xvii),
Qaxóao, ôev ujcápxEt xíjxoxe oxa xgrvxixá égya nov Ba hjxoooúoe va eíxe yí-vet yvmaró i-tóvo aitó xr)v commedia delľarte. Kat ta Jtgay|.iaxixá ôtaxptxtxá yvcúpíoLtaxa xr]g EJiayyeX^iaxtxrig txaXixríg xatttu)Ôíag ajiouaiát,ouv EvxsXcág ajtó xa oioí;ÓLiEva xgrprixa égya. r taxi Éva épyo tT)g commedia delľarte ôev eíxe axatíspó xeitiEvo- ôrjtuougyoúvxav |íe auxoaxEÔiaaitó Jtávaí ď Éva ôiáygau|ia r| OEvágto. Ta iipóaojjxá xou újxav 6aaixá Éva aúvoXo ajtó xaOtEpaittÉvoug xú-noug kov eixavÉgxovxav oe avagíOu/irxa épya, xaôévag |i.e to ôixó xou XaDa_ xxu,gtoxtxó óvona, itpooiojreío xat xouaxoúux, ójxatg o Pantalone, o Bevexóg É|iJiopog ue tí] ya(«|)T| V-vxr\ K<w to oxevó xóxxtvo jxavxaXóvt, xai o Arlecchino, o agxExujuxóg ujtr|pÉxr|5 ue xo xouaxoújxi tou ae oxéôta jiou 8ulúí;ouv tixiaXió-\iaxa.
O Aívog noXÍTi]g eĺxe ujioaxr|gí5;£i óxi oi ngóůpouoi xí]g xgr|xixr)g xconoj-ôíag jxpéjiEi va ava^r]XT]0oúv ovr] «6evexixr|» xuiuujôía, ^1 oicola xojioOExsíxai xatuá cpogá avátteoa axryv erudita xai vqv commedia delľarte? O ôtaaritióxEpog EXJTpóoioíióg xr|g ŕjxav o r|6onoi,óg xai Oeaxgixóg auyypatpÉag Angelo Beolco
ĽOlimpia (jtgcjjxn éxôoar| 1589)- yta xov Delia Porta, 6X. Clubb 1965. H Bancroft-Marcus (1980a: 30-1) tovíí;ei E.xíaiig ogtauEvsg avaXoyíeg u.e xov Delia Porta v.ai ava-(pégm xáicota áXXa épya —xo Ľ Amor costante xai xo Alessandro tou Piccolomini, xo // Gélom xou Bentivogiio, xo La Suocera xou Varchi xai xo Pastor Fido tou Guarini— ta areola elxav íorog ômoei lôée? yta |.iefiovaj|jévt:g ox»|vég. 'Ooov aqjooá xov 0ogtov-váľo, Ol avaX,oyÍEg Jtou naQaxr|goúvxat [te xo // Furto xou D'Ambra (Vincent 1980: li^'-H-T]') ôev EtvaL exxexauivEg. To // Granchio xou L. Salviati (1566) éxel évav ÉJtBexo T|gioa rtou ovo^áĽExat Fortunio xai xou ojioíou r) ayajrt|(iÉvr] Xéyexai Petronella. Aev itoÉnei ó(ACog va ^exvt'illi! 0Tt oi. veóxeooi aip^/oacpelg xxig erudita ÉJtaigvav auvExtúg axoixEÍa ooió JtaXaióxEga éoya. rám; EÍvat bvoxoXo va evxouloEi xaveíg xi]v jtgay-lunixi) JTT|y>í xáiroiag Xeítxo^ÉQEtac wv xgnxixtiiv xEt|.iÉvft)v. To jióvo aíyouoo EÍvat óxt ótátpopa ixaXixá Éfjya rjxav yvroaxá oxoug Kor)xtxoúg xojutoôtoypáqsoug. Tta xr|V commedia delľarte, 6X. Sanesi 1954, Pandolfi 1957-61, Lea 1962 xai Scala 1967. BX. A. rioXíxi]g 1964: vď-vy'. O Padoan 1982 otvEi uia i*vf|HEi.i<i.'Mi*vt| xat Éyxuprj rca-gouoiaari xtuv «Bevex(Óv» OEaxoixdjv-ouyypaqiéttiv. Mjioqei xavEtg axó|rr| va ov\i-6ox'Xeuteí xoug Hetxick 1960: 43-59 xat Radcliff-Umstead 1969: 209-30. H éxäooi| xcov arcóvxtov xou Ruzante anó xov Zorzi 1967 éxci nugáXXr|Xri txařaxr] (lExátpgaon.
KHMBAIA 141
(yÚQCfl oxa 1496-1542), yvtnaxóxEgog wc Ruzante xaxá xov o|xwvij".o xwgtxó anó xí]v náôo6a rcou jtguxaytoviaxeí oe noXXá aíió xa égya xoo. Ta xagaxxtj-gtaxLxá yvcogtojiaxa xou Kax'QoÚQiAJiov, eiôixá, xa oitota o noXĹxi)g OetogoúcE óxi itgoÉQxovxav anó xx| «6evetlxíÍ» xu)j.iwĎía, EÍvat r\ a^XouaxEunÉvT] ixXoxŕ|, rj É|-icpaori oxa xujtojioitniéva xojfitxá ngóocojta (xat óxt oe xaxaoxáaEig xx)g rcXoxrig) tug m\yř[ xtoú[.tog xat i\ regoxí[ir]ar| yta Boquôoj&t] xa)j.tixx| ôpáor|. Ta EJttxeieTKiaxá xou óntug ôev ajtoÓEixvúouv ať aXriSsta nia TÉxota axéor|. Eívaí yeyovóg óti r\ ajiXouaxEuuevr) jiXoxtj xagaxxxigĹgei ogianéva «6evexixá» Égya-aioxóao, o' auxég xtg jxegutxtuaeig, oi ouyygacpeíg ajtO(raxgúvovxat pittxá aitó xa veoxXaaixá \xoú6a xat ou(i6áoEtg xat ÔT]|.tiougyoúv égya evTeXiúg ôiacpoge-Tixá ajtó xtg xgrptxÉg xtON.ojôíeg.10 'Ojtujg xai va 'xEt xo j:gáyn,a, í| ajtonaxguv-ax| XT;g É[«paoT|g ajtó xi^v «ívxptyxa» EÍvat yvcógto|ia xat áXXojv xpujtKÚrv et-ô<í)v sxxóg ajtó xr|v aaxtxti xconcoôía. Oi «Bevetoí» ouyypaqpEÍg. avxíOexa \xt xoug Kgi]xtxoúg, jtapaSaívouv tt\ veoxXaatxri vóp^ta xat oxov xEipto^ó xtov TtgoatújHiov o Ruzante etjELňtxEÚrrixe oxoug xwptxoúg xou anó xryv náôoôa, evcó áXXot Eioáyouv jxotxíXoug xúuioug \ie xctpaxxT]pLaTtxá yvopíouaxa xáftoiaj auyx£xpt[iÉvr|g jXEgtoxŕ|g. O jtoXu&taXEXxtO|.ióg eívat áXXo Éva ôtaxgtxixó yvró-giona xcov «6evexixÓ)V» épyrov jtou anouoiáget ajtó xt)v xqt]tlxiÍ xcojMDÔía. Oao yta xo xptxo í'5u./rigt|i.it.'. xou IIoXíxti, ujxxigxe jtXx'iOog xcpo^yoú|ievwv xmfxi-xfjg Ďpóoi^g axr|v xaxE|oxr|v erudita- Éva jiagáôeiyna eívat xo La Fanciulla xou Marzi, xo ojtoío, ó^tog EÍôajtE, eíxe ujtóx[)T| xou o Xogxáxarig.
O Pecoraro (1969/70: 182-3) éxei ejiloxtioei xt|v Jipoaoxií axo óxt oxo x^tpó-ypacpo xou Kax'QovQfixov xo Épyo yagaxxT|pí^Exat -aojitbía QsótxoXú^a, tpgá-or| jiou aitoxeXeí uETaypatpT) oe eXXr|vtxoúg xaQaKT1ÍQeí TOV ópou commedia ridicolosa, nov xpx|aiftOJtotEÍTat yta Évav tôiaÍTEpo tújxo xtujTCuÔíag, ôí||xocptXT| axtg apxég xou 17ou atáiva. Excpóxetxo yia ypajtxri xco^woia, |ie ixoXXá óntog yvajgía|iaxa xr|g commedia delľarte.11 O Pecoraro OetDpEÍ XT] axotXEtráôrj TtXoxfj xou Kax'Qovg/aiov xaL xt|v é\x<faor) xou axr|v exftexáXXeuaT| xtov xujtojiotri[tÉvu)v jtpootÚJtu)v xat xT|g xojiii,XT|g «ôpáou,g» cog axotxeía Jtou JtgoÉpxovxat anó xr)v commedia ridicolosa. Qoxóoo, T| vrvj)xiXŕ| xpovoXóyr|OT| xou Kaxt,oÚQHJiov ôr|(ii-oupyEt 3tgó6Xr|(j,a yť auxr| tt) Oetagía xat, oitíooôiíitoxe, oi otiotóxr)xég xou lie xcojjwôÍEg ridicolose ôev EÍvat apxexá ÉvxovEg tóoxe va auvextáyovxat ^tta á^t£or| oxéar|. ngáyttaxt, xa xopaxxrigtaxixóxEpa yvojpíoLiaxa xosv txaXtxcóv égyojv, ójitog i] ovyyŕ\ xQŕpii] xgttóv ttóvo jtgáEEWv, jxpoauraeícciv TT|g commedia delľarte xai jtotxíXwv xoíltxúv ôiaXéxxcov, ôev ajxavxoúv axig xpr|xtxÉg xto^toóÍEg — Exxóg anó xitv xpíjtgaxxr) bo[ix] oxov IxáOtj, nov utOavóv ocpeíXexat oe tiExaye-
nagaôeíy^axa Etvaí to avtŕivuuo La Venexiana xat xa Bilora xat Parlamentu de Ruzante ehe iera vegnú de eampo tou Ruzante.
H 6i6^ioyocícpĹa tou Pecoraro yta xnv commedia ridicolosa ujtogčá va cjuunXugcoOel |íe x n [iovoygatpia xou Mariti 1978.
142 ALFRED VINCENT
véorego óiaax£uaoxŕ|. H Xéi|r| «qeôixoací>Í,u» oxo XEigovfjcwpO tou Kax^ovg-fmov jijroQEĹ va npooréOrptE u£xá xipv Enoxií xou Xogxáxor| anó xánoiov avu-ygatpÉa. o onoíog síye oei tov ópo oe ixaXixá x£Í|i£va. 'Onoiog xl av V|xav nou XQT)ai[i,oiioÍT|0£ airrŕ] tí) XÉÍjr] yia va xapaxTn,pío£i tov Kart.ovQpmo, EvôéxET.ai va |iT|V tt]v ewooúoe ct£ tt| Ote vóte q i] crnjiaala nou ítv||jeicí>vei o Pecoraro. aXXá va t)0eXe anXtóg va xávEi tt)v avxi&iaaxoXr| |ce tov ógo xo^iédia xaoxagáX (noi|i£vixŕ| xcouxo&ía), nou xpx]a"iuonoiEÍxca axr|V EmxEcpaXíóa tou xelu-Évou tt|5 navwQtac oxo ióio xeigóygcMpo (6X. nEgiYpacpr] xou anó xov A. FIoXítti 1964: oó).
<J>aívexai Xomóv aacpaXéaxego va auLcnEgávoune óxi tu ctuXixó égya nou anoTÉXeoav xr|v acpETT|gíq xcov Kgr|xixcóv ouvypacpÉcov óev avŕ|xav axov xcnpo xr|g «Ó£VExixríg» ŕ| xr|g ridicolosa xconcoôiag, aXXá náXXov axo xugíagxo p£Ú|ia xr)5 XoyLag xcou,coôíag xai LÔĹwg, Latu?, oxr|v erudita xou TÉXoug xou 16ou aicóva.
H ÚJia@|t] aTOi%sícov xocvcóv oe óúo r| axótir) xoa 0x15 xpEig xgirrixÉg xconco-ôísg —nou JTEpiXauôávouv XEXxixoúg anór|xoug xai Y£vrxóxEp£g onoióxr|TEg oe [iOxĹôa xr)5 nXoxr|g, ott)V xaxaaxeuV] ty]; nXoxr|g, axr)V EacĽ>XEpixŕ| ôotiŕ| xcov axr|vcóv xai axr| &iánXaar| xac tľ| xQr|ainonoír|ar| xaOiegwnévcov xconixcov xú-ncov— éxei onLieccoOEÍ ajtó ôiácpopoug xpixixoúg xai éxei aut,ryrr|9EÍ ôi£Ôo|ixá anó xov ľloXíxri axr|v éxôootí xou xou Kax^ovgfmov (1964: §6'-oy'). O no/itr|g auimEpaivEi óxi «evcí> o noírrcrig xou ZxáOv] yvwgi^E aacpaXcóg xov Kaxtoúg-[XTio, ôev tou axá9r|xe ócicog auxóg xo xúgio ngóxuno. Ze nápa noXXá av|Liría eí-vai npcoxóxunog xai xo óíxtog áXXo yvropt^Ei xi auxóg, óncog xai o XogTáxor|g. tig ixaXixÉg xco|.icoôÍEg xou xaigoú, anó xig ojtoÍEg áuEaa EJtr|gEátexai» (a. |ox'). O OóaxoXog, anó xrpv áXXrp «cpaivExai jtoXú jregiaaóxEgo EnrigEaanivog xai no a^iEaa £Ě;apxn,u£vog anó xov Kax£oúp|ino» (o. iSax'), nagóXo nou rjxav xai auxóg EĚoixEicouÉvog \ie tt|v itoXixt) xco|icoôía xai ixt)qe noXú uXlxó anó au-Tŕ|v (o. |G'). MoXovóxl ot 3tagaxí)giiaEig xou noXixr| eívaí jioXmmEg, éxel tt|v TCÍOT] va unEgxoví^EL xig o[toiott|Teg xtov xpTftlxcbv ŕpyíov (eiôixá xou Karí^ovg-pmov xai xou <PoQxovváxov).i2 Qaxóoo, eívaí ava|xcfJio6V]xr]xo óxi ol Ofuvyga-cpeig axoXoufioúaav rág évav 6a9^ió |.ua xolvtí «ouvxaYr|»' eívaí EJiLoríg Xĺyo-jio-Xú 6é6aio óxi o <ĚóaxoXog 3iT|gE xáixoiEg tôéeg eiôixá anó xov Kai'QovgfiTio.
Ti.a va ou|iJxXTig(óaou(te xy\v eixóva tiov ôiaouvôéoEcov xtov xco(j,(oôicjv |íe áXXa xpí]XLxá épya, 9a jrpérai, va avacpÉgou|.iE óxi o ®oQľovvázog, r\ xEXEuxaía XpovoXoYixá ajtó xig xgEig, jtEpLÉXEi aatpéoxaxoug cppaoxLxoúg a:rÓT|xoug xi]g Egtotpilriz xai xáitwg XiYÓTEpo E^iCfiavEig |jvr)|XEg xr)g ílavoigia^ uiiápxouv ejiĺ-ar|g oacpEÍg avaXoyÍEg \m xov Eqcotóxqito oxr|v itÉp;jxxr| oxr|VT| xr]g Tpíxr|g jrgá-
12 Atv aXnOEÚEL, yia rcagaOEiYpa, óri o Mjto!;íxiic tou *óoxoXou craopgÍJTTEi (na jTgó-xaoti yá|iov óniog xávsi o Kaxgága^og axo éoyo tou Xogiáxai), oúte óti raáayouv ouqiuoTixég cfgaaxixÉg avaXoYÍe; oxou; ot. B 430 tou 0oozovvárov xou B 340 xou Kaxt,ovoft^ov.
r
KQMQAIA 143
|r|g, ójiou 01 vtagoi EgojxeufiévoL avxaXXaoaouv óaxjuXióta (Vincent 1980: \iy -H«').
Exxóg ajró Tig YpanxEg XoYOTExvixÉg «nT|YEg» Toug, oxig xgr|xixÉg xco(iw6ÍEg Evoco|iax(ávovTaL eníoríg oxoixEÍa xou xprixixou jrapaôooiaxoú noXixto(.ioú. rm jrapáÔEiYl-ia, ajtavToúv exeí itXr|6og ExcppáoEow nou tpaívovTai va EÍvaí jtagoi|iiwÔEig, xánoiEg ajtó Tig ojtoíec |iapxupoúvxai oe avESápTryíEg Jtif/Ég xr|g xgx|TLXiíg Xaíxríg jtagáôoov|g. Zxov (PoQrovváro, auxr| r| Xa'íxŕi aocpía EÍvaí éva axoixeío kov xagaxxripLCEt [iia ajtXŕ| vuvaíxa, ttjv Ägo^Evfjxga ľlExpoú (Vincent 1980: Xr|').
Ti aiuwt-gáaiiaxa 0a jtgéjiEi va 6ycD.ov|iF cató auTT) xi| iifAiTi) tciv Xoyote-Xvixujv ôiaawóÉOEaív; To va xaiaôixaaouux toug Kgipixotig cog «^x| ixgcoxó-xuitoug» Xóyoj xr)g xpxjorig anó auxoúg ixaXcxcóv xai eXXr|vixcóv «jtr|Yc!)v» 9a T|xav avaxpovioxi,xii Ecpagnoyn ni,ag aúvygovnig (t'| ux'|jtcog go|ravxixr|g;) Évvoc-ag tr|g Jtgcoxoxumag. 0a fjiav mo ocoaxó va enaLvéaouue xt|v irpwxoôouXía xoug xai tí]v EJtiÓE^ióxiixá toug oxtiv EcpaguoYri xcov yvcooEcov ixou eíxav ajro-xxriaei anó xo ixaXixó 9éaxgo, jtgoxELiiEvou va irapouaiáoouv tt] vEoxXaaixfj xco^a)6ía oe eXXiivi.xó xoivó. 'Ooov acpopá xig o|xoLÓxr]XEg fiexa^i) xcov igtcóv épYCov, auxÉg cpaívovxai va eívaí jrgo'íóv Evóg ciáXXov auyxpaxr|uévou nEiga-iiccxia|ioú. xaxá xov ojioío 01 ouYygacpEĹg &iaxr|poúoav Éva ôaaixó irXaíaio nou EÍXE anoÔEixxEÍ anoxE^aciaxixó axo itagEX9óv, xo YÉ(iigav óucog ue óia-cpoptxixó xpóno, cóaxE va ôrinioupyŕiaouv tgía agxExá ôiacpopETixá égya. Qotóoo. Ta Tgia oco^ÓLiEva égya ôev avxíngooojneúoxn' oXóxXxigr) xiyv loxogícc xou xu)|iixoú 9£Ctxgou oxr| ÔEVExoxgccxoúuEvr] KgiÍTí] xai Ĺaojg EÍvaí ev uÉgei xu-Xaio xo óxi axoXouOoúv óXa éva napóuoio vEoxXaoixó oxx|ua. H iř^aaiífv?/ Nv(p>) avxmgoaconEÚEi —av éx.ouv 61x10 01 exóóxEg xr|g— évav noXú ótacpogE-Tixó TÚno xco^ixoú 6gá|.uíTog.
H KPHTIKH KOINQNIA ITIX KQMQA1ES
rioia EÍvaí T\ oyíor\ avd(.iEaa axov xóolio iiou nagouoiá£,Exai 0x1,5 xcoLKOóĹEg xai, xrjv xoivcovia xr|g 6evExoxgaxoÚLiEVT|g Kgŕ|xr|g; ITgocpavcóg, r\ xéyyt] ôev npoc7(|)Ép£L noxe Évav acka|,i£aoXá6r|TO «avxixaxonigtatió» xr|g «5cůt)S»- 01 £i-xóv£g xx|g ôia|xopcpcóvovxai, návxoxe, Li£xa|ú áXXcuv, anó xig au|x6áo£ig xotj ouYXExpiuÉvou EĹóoug. AuxÉg ó|icog 01 auLiôáaEig icnopEÍ va noixíXXouv. anó EXEÍVEg xou pE.aXio|joú xai xou vaxougaXia|,ioú, nou iotoxíOetcu óti ngoacpÉ-gouv uca o/etixií áu_Ea>i Eixóva ciiag ai.7XExpLUÉvr|g xoLvcovíag, cog EXEÍVEg Jto-Xú nEgiaoóxEgo Tunonoir]uÉvcov eiďóv, órtcog eívql to eXXi]vixÓ 9Éaxgo axccóv. 2e noio ar||.iEÍo xou cpáaciaxog npénEL va xono9Exr)aou|.iE xr]v xgr|Tixŕ| xco|icoôLa;
Aev npÉTOi cpuacxá va cpavxaaxoúiiE óxi 01 xioncoôĹEg óívouv n,ia «cpcuxo-Ypacpia» xľ|g ÔEVEXoxgaxoúiiEvi^g Kgiíxľ|g novo xaL uóvo Y^axí xa Í6ia xa xeíue-
144
ALFRED VINCENT
KQMĚ3A1A
145
va unoxíÔExat óti avanapiaxoúv to aúyxQovo Káaxgo. Onotaör|nox£ aitóitei-pa va avTinET(ujtiaTOÍiv mg átieor) jttiyV) nXr|gocpogicbv yta tt|v xpX|TtXT| í,coŕ| xat xotvcovia 9a npéjtEi va i6w9eL xouXáxiaxov ue emttfljXa§T|. Anó xirv áXXr| nXEU-pá, uiiopEÍ va EÍvaí E^íaou napanXavr|Tixó to va 9£iopr|aouLt£ Óti r\ Eixóva xoug EtvaL «anXübg» auti6axixr|.
ITa va ocóaouuE anávxr|ar| axo £p(óxr|itá uag. 6ev EÍvaí aváyxr| va rtpoojia-OrpouLtE va OiaxcogíaouiiE xa «p£aXiaxixá» anó xa «auuÄaTtxa» x«paxxr|pi-axixá atig xcoucoôÍEg — Ecpóaov éva «auiiöaxtxo» axoix£Ío imopsí xáXXtaxa va avxiaxoixeí o£ 6icóiiaxa xr|g Enoxor avxí yi' auxó, 9a npéjrci va auyxpívouuE xov xóolio xa>v xwitcoôicov lie ÔEÔotiÉva anó avEÍ;ágxr|X£g u,agxupí,Eg, ngoxEtitÉ-vou va avayvcogíaouLiE axoixEÍa xa oiroLa, áaxExa anó xt] «auii6axixóxr|xá» xoug ŕj tir|. auLicpcovoúv lie ó,xi éxouv va nouv yia xr|v xpriuxTÍ xotvcovia oi áX-Xec nrryég. 2xLg asXíÓEg jtou axoXouOoúv 9a £jux£igtíaouLi£ va EcpagtióaouiiE auxií xt| liéGoóo oe uia jrpoxaxapxxixri xai uEytxrj £ntoxónr|cr|.
Oi vEapoí áv&pEC ngtotaycuvioxeg xai axa xpia Égya éxow LiEyaXcóoEi oe LiEaoaaxixÉg otxoyÉvEtEg, nou tpaívovxai va dvat apxExá EimopEg — oe BÉor), yia jiapáÓEiy|ia, va ôwoouv xánoia nógcptoor] oxoug yioug xoug.
TpEig xouXáxLOXov anó xig naxpLXÉg ttoptpég Lmopoúv va avayviopiaxoúv lüg Éujiopoi. Sxov <Pogxovváxo, o xnÔEttóvag tou fjpijja riavvoúxaog ngoaôio-píÍExaL pr|Tá log «ngaiiaxEuxrig» oxov xaxáXoyo xcov ngoccóntov xou Oóaxo-Xou. To EjtáyyEXuá xou exei oxéot) lie xr|v jtXoxt], Ecpóaov éíxe 6pEi xov Oopxou-váxo iicopó o' Éva xapá6i nou eíxe ayopáoEt anó MaXxécoug uijióxtg. oi onoí-oi xo EÍxav jiápEi ajró Toúpxoug xougaápoug (A 559-76).
H EJiiu£Xr|xpia xr]g Éxóoor]g xou ZxáOrj, T] Martini (1976: 73), xapaxxngítEL «Eiinopoug» óúo ngóccona, xov ra6pŕ|Xr| xai xov 2xá9r|, axov xaxáXoyo xcov npoacóncov nou éxei ngox᧣t axrrv Éxóoar] XT|g. ľlapóXo jtou xo EJxáyyEXná xoug Ô£v avacpÉpExai axo xetQÓygatpo, oi nXripocpopLEg jtou ôívotiv yta xo axa-qeXOóv xoug ótxaicóvEi xr|v ujtó9EOT| xrig Mariini. O ra6gviXr|g Oulú^ei axov Zxá9i) xov xaipó nou 6pé9r|xav xai oi ôuo axo KeXXÍ xr|g MoXoa6íag (r 315)' auxó xo XiLtávi, xo ar|(i£ptvó Chilia, r|xav ar|ttavxixóg axa9i.ióg tcüv nXoícov nov ÉipEpvav xpx|xixá xpaaiá yia va u£xacpEp9oúv axrrv IloXcovía (A. Pippidi 1974: 268-9). O ra6pf|Xr|g avacpÉpEi Eniar|g Éva xa£íói xou axr| MovEuoaaiá, onou EntaxÉcp9r|X£ xo jtXoío Evóg yvcoaxoú xou Toúpxou xai avaxáXuxpE exeí évav aLxixáXcoxo, xov ojioío avayvcópiaE ©g ujir|pÉxr| xou SxáSii, (.latí \i' Éva Licopó (xov XpúaiJiJTo) (r 321-36). 'Ejieioe xov Toúpxo va EX£u9Epcáom xoug aixLiaXco-xoug xai xoug jrŕ|pE N,ai;í xou axo aníxi xou axr| Záxuv9o. H ajiXoúiTXEpri Epiir|-VEta auxcóv xcüv xa|iötci)v EÍvaí r\ wióÔEor| óxi o rcx6pr|Xrig xat o Sxú9r|g aaxo-Xoúvtav xai ot ôúo lie xo Eiutópto.
Aev oiEuxpivitExai noto EÍvaí xo EJiáyyEXiia xou Tiáxouitou, xou jraxÉpa xou NtxoXoú, axov Kar^ovgfijio. Xs ina oxr|viJtf| oóv]yia xai oxov xaxáXoyo xcuv jtpoacóiicov (xLirí^axa xou xelliévou nou EVÔÉxfixai va jrpoaxÉur)xav apyó-
x£pa, óxt anô xov Xopxátar]) avacpÉpExai cog xoixavxívoc, — uiXog xr)g xá|r|g xcov cittadini (aaxcóv), jtou 3iEpiXáii6avE jtoXuápi9tioug ELinópoug, EitayyEXu,a-xÍEg xai XEXVÍXEg. H xupiapxT| Éyvota xou yia xrrv aocpáXEta xon' xprmáxcov xou Oa ŕ|xav cpuaixf] o' Évav EmxEtpiiiiaxia' xai xo xoivó xr|g £jioxr|g xou Xopxáxaii Oa ujiéOexe EVÓEXOLiÉvcog óxt auxó T|xav xo EnáyyEXtiá xou. To yfyovóg óxt éxei axr|v ióioxxr|ata xou Éva aypóxxr||ia ÉĚ;io ajró Tr|v jTÓXt| tcou to oiaxEtpí!;£Tai Évag ߣzo%aQ)fc. o ojroíog tou cpÉpvEi (tÉpog xi|g ao&Etág (A 70-4), Ó£V Épy.Exai oe avxicpaar) u' auxó, xaOcóg noXXot xáxotxoi Tt|g jróXr|g EÍxav xánoia aypoTi-xŕ| jiEpiouata.
O ApiiÉVT|g axo tôt.o Égyo EÍvat áXXo Éva npóacoíto xou ojiotou ôev jiqoo-ôtoptgExat axpt6cóg r| EnayyEXtiaxtxri tftióxr)xa. Mexó tt|v ajraymyri xoug oe f.tia xoupxixTÍ Éipo&o aTi)v jtaTpiôa xoug XT] NáEo —xáxi jtou JioXXoi Na|ici)X£g étr\-aav oxriv jipayttaTixóxr]xa (BaxaXónouXog 1968: 240)—, o ApuÉvt)g xaL T| yu-vaíxa xou EXEu8Epw8r|xav lie Xú>xpa nou éôcoaE xánoiog novói|)uxog Kpuxtxóg. o onoíog «eixe/iag oav aôég<pia xov* (A 427). Acpoú nÉpaaav, an' ó,xt cpaívE-xai, (lEptxá xpóvta E^apxr|uÉvoi otxovo|.itxá anó xov EuEpyÉxr] xoug, xXr|povó-iiriaav xeXixó tt]v nEptouoía xou xat anó xóxe É^r|aav npocpavióg iie apxExii áv£ar|. H XÉEr| nou xpviot|.iojxoiEÍ,TaL yta xrrv «rapiouaia», xo jxgáfia, 0a tino-qoúoe va avatfÉpExai oe onotovôr|noxE auvóuaaitó xplttáxotv, xivr)Tcóv aya-8tóv xat axívr|xr|g mpiouaiag.
Auxá xa npóacona Xomóv avxiOTOixoíiv oxov noXú ariuavxtxó aplGLió xcov Kgrjxtxcúv xiov nóXEtov nou toúoav anó to Eimópio. xa Evoíxia. xnv exhexóXXeu-an, aypoxtxcóv nEptouaitóv ŕ| Évav axrvóuaaiió xcov xpitóv (6X. naganávto, XEip. 2).
Mia ÔEÚTEgn, OLiáôa ngoaconcov —o axgaxuóxríg, o óáaxaXog, o otxriyógog xat o yiaxpóg— ÓLacpÉpouv anó xr|V jiqcoxti xaxá xo óxt xo EnáyyEXjtá xoug anoxeXEÍ xt) 6áar| [.itag nEpiaaóxEpo xunonoir||iÉVT|g &iánXaaŕ|g xoug axa Épya, y\ onoía axoXouOEt itia napáóoar| nou avanxuxÖrixE axr|V commedia eritdita. nap' óXa auxá, xat xoúxoi avTiaxoixoúv as ar|(.tavxtxÉg ouáftEg xr|g xgrrrixTÍg xotvcovi.ag xat, iiciXtaxa, optauÉvsg XEnxotiÉgEtEg xou XEigiaLtoú xoug axig xcolico-óísg |.tnogoúv va Sgoin' xa rtapáXXr|Xá xoug oe aŕ^XQavEg agxEiaxÉg uagxupÍEg.
Koivóg xat axa xgía Égya EÍvaí o xauxr|aiágr]g axgaxtioxrig. nou Ejicpavigt't xov Eauxó xou cog unoÖEiytia axgaxtcoxtxtíg nEÍgag xai avópEtag, anoÔEtxvÚE-xat óucog axr|V regain, óxi eívaí Évag avtxavog ÔEiXóg. O Tl;a6ágXag axov <Pog-xovváxo ótvEi xánoiEg nXr|goctiopÍEg yia xr|v ngor|yoútiEVT| axaótoôpoiiía xou: iaxuptg.Exat óxt eí/e 6or|9ŕ|aei xov Don Juan B' axtg axgaxnoxixÉg xou EntxEtpľí-aEig axr|v tanavoxpuxoúnEvr| vóxia IxaXíu xat SixEXta xai óxt, UExá, ouvóÔeu-oe xov íôto riyÉxri oxr|v noXiogxia xou Portolongone axiyv EX6u axa 1650 (B 23-50). YnoaxrigttEi óxt exeí Éua0E (ue xánoia xa9uoxÉgr|ar|, 8a ÉXfyE xavEĹg!) yia xi]v xougxtxŕ] EiaôoXľ) axr|v Kgŕixr] xat ti"]v áXioaii tcov Xavttov, nou ÉyivE axa 1646' ÉanEuoE aiiÉacog xai ÉcpxaaE «eí? Aí'yeg fiégeQ> (B 86) yta va 6or|0ŕ|a£i axr|v áfiuva xou viioioú.
146 ALFRED VINCENT KQMQAIA 147
AuxoĹ ot Kgr]XLXoĹ <í>áXaxacp agéoxovxai Ejáar)g oro va sjtLÔEtxvúouv tttv JtaiÔEĹa xoug, jragoLtoLáí^ovxag zov eavzó xoxig ue rigtosg xiig xXaaixfjc agxaió-xr)ta5, tt|5 IlaXaLág ALaOr|XT|g r] Tľ]g aúyxgovr|g Toug XoyoTExvíag (6X., yia Jia-gaöeiyLia, Äľarč;. A 354, Zvá9r}g A 83-6, 0oor, B 57-8). H u.óocpioaŕ| Toug, waxó-oo, óncog x cíl t] avoQEÍa Toug, ajtoÔEtxvÚETaL piáXXov EJittpaveiaxTp ôev xaxa-XaSaívouv Ttg Xaxivo6gi6eíg olllXLec, xou AaaxáXou, o KouaxouXLÉgr|g LtáXiaxa oxov Kaz&vgßjw (A 371) tpxávEt oxo ar]|ieí.o va jCEpáoEL yia LOJiavLXÓ xa ixa-Xixá tou oxoXaaxixoú. Eva áXXo xoivó xagaxTrigLoxtxó ôúo xouXáxioxov [tjtgáôtov elvat r\ it£Jtoí9r|OT| xoug óxl Ôev lutoqoúv va avxioxa9oúv ď auxoúg öl xugtEg (<I>oqz. T 736-46, Kazt,. B 91-2). To óvoLia xou Tiľ,a6ágXa Ĺatog anoxE-Xeí Liia elqojvlxt'i avatpogá o' auTŕ| xr|v Tp£uôaĹa9T)GTľ cpaivExai va jtpoégxExaL ano xo Sevexlxó tavariar —i;EXQEXaĹvto— lie xt| 6t)Xuxt| avxojvufúa la cog avxt-
XEĹLtEVÓ TOU.
H jtoXujT.Xr|Or|g axgaxitoxixr] jragouoĹa r|xav xa9rpuEgtvŕ| jtgayL(axLxóxr|xa axLg xgr|XLxég jtóXelí, axÓLtr] xaL jcqlv anó xr|v Tougxixú, ELaôoXrp Ol axgaxiob-xeg xai ol aEnoLiaxLxoí xoug axivLoxoúoav Éva jr,0LxiXr)g aúv9Eor|g atóita ETtay-yeXLiaxLtóv, nou nEpiXaLtöavE IxaXoúc nELixagioug, KgrpLxoug ELÔLXOÚg xou jtuqoôoXlxoú xaL xoug slradioti, LJtitLxó anó zr\ ôógEia EXXáoa, xt|V AX6avía xaL xr] AaXtiaxĹa. Yitr|gxE ejtijtXéov í) xgr]xixT] jcoXLXocpuXaxr] lle xoug IxaXoúg a|LtoLtaxLxoiig xr|g xaL xo cpEOUÔaXixó licjxixó, xou ojtoĺou ôlolxuxéc ŕ|xav llé.Xt] XT)g xonLXľ)g agLaxoxgaxiag.
IloXXoi. anó xoug ItaXoúg oxgaxLcoxixoúg oxuv Kgŕ|xr| ŕjxav ávOgconoi xá-icoLag Liógcpcaaíig — ójtcug o ôtáariLiog NaitoXLxávog ouyygacpÉag Giambattista Basile, nou ujtí|gÉTV|OE yta éva ôiáatriLta oro vr|aí yúgto oxa 1600-7 (Manusakas xaL Puchner 1984: 47). Ol eúitogoi Kqt|xlxoĺ ŕptav ôiaxEOELLtévoL va itgooXaLi-ôávouv xéxoLOug avôgtónoug tug ôaaxáXoug xa>v jcaiôicóv xoug (2naváxr|g 1940-76: II, 50). EĹvaí npocpavég óxi oi laxugLattoi xcov oxgaxLwxixróv axLg xco-llojoĺec yta XT) LtÓQtptoof( xoug EÍx.av avxĹxgiOLta axrpv ngayitaxtxóx-nxa, napáX-XtiXa (ae xo óxt anoxeXoúoav éva xapaxxiigiaxtxó itou OTiLiLiEgítovxav lie auva-ôéXcpoug xoug oxo iTaXixó Oéaxgo (Boughner 1954: 90-5).
2ug xtoLitoôtEg, toaTÓao, xaL ol xgsig axgaxLtoxEg tpaívExat va OEtogoúvTai Kgr|Ttxot, ŕ] TOuXáxtaTov EXXr|VEg, wat óxt ^Évot. O jxoXuxaEtÔELtévog TS;a6ág-Xag lo^ugíí^ExaL LiáXtaxa óxt éxei xxŕ|Ltaxa axo vtjoí (<Poqz. B 435-40).11 EĹvaí yEyovóg óxl jtoXXoĺ 'EXXT)VĽg axoXouOoúoav oxoaxL0jTLXT| oTaÓLOOgOLtia, xá-Jtotot LtáXLOTa ÓLaxgtOr|xav loiaĹTEga tog oTgaTLtoTLxoí. AvÚLteaá Toug ŕľtav
13 E£ Éva eyygaqjo tou 1635 oXejioujie jttog évag Bevexóg atQatLtuTLXÓg ^OQOúae va ^jiei OTrľv Tá|n tq>v cpeouoaQx^v- O wpfQaípéaq xou &OQZovvázov Mágxog Avtái-VL05 «tocJKoXoc; u.iiiox! "»|» va ôtóaeL ae yciLio tnv xógii tou Ntiáva atov xajtETávio Piero Vídal. Sxnv npolxa zz\c, vúcpr)c; guLUiEpiXaLiěóvovTat xxr|LiaTa axa X'opiá 'ELUiapog xaL Kóíjagn (Vincent 1968: 130-2).
ttéXí] xgr^TLxtóv aQLOToxgaTLxtóv otxoyEVEitóv, óntog ol KaXXégyrjÔEg, t] EitLcpa-vróv OLXoyEVELtóv ajTÓ iigtór|v ôevETixég XTilOEig otijv riEXonovvinao, ójtcog z\ y£-viá Ttov MougtLoúgT]ôcov xat tojv EuôaiLiovoyLávvnocov (6X. XaoLtÓTtjc 1970: 96, 0t]Lt. 3 xaL 140, ot|(i. 3). Kóitolol Kqt)tlxoĺ Éxavav óvoLia oto e^coteqlxó tog TUxoÔLtóxTEg OTgaTLtÓTEg, cpTavovTag tóg to ÍIeqoú xaL to Me£lxó (Kyrris 1974). Ilto xovxá axT]v Jiaxgíôa xou, Évag Kgi^xLxóg a^LtoLiaxLxóg, o KaXoyEgág, uiir|-gÉxr]OE axLg ExaxgaxEĹEg xou BXáxou jtgíyxLJxa Mixar|X xaxá xcov Toúgxtov, TtgayLiaxoTtottuvxag auxó rtou ajTEiXEĹ va xávEL o KouoxouXtÉgríg axoug 0%. B 15-8 tou Kax&vQfiJtov (6X. D.M. xai A. Pippidi 1974).
Qoxóao, 01 axgaTitoTLXOĹ ôev >ixav návxa axiiijiaBEÍg crxr|v KgTjtr|, tóĹtog axoug tpttoxóxEgoug xatolxoug t«v jióXewv, jtou ŕytav uiroxgEWLtévoi jtoXXég tpogég va xoug jtooocpépouv xaTÓXuLta otq tjoti uitEgjtXr|gr| ajtĹTta Toug. Aév VjTctv áyvtoaxa xa 6Ĺaia EJtEioóôta aváitEaa o' auxoúg xai xoug axgaxLtoxEg, jrapá xt]v EiraygújrvT|oii xtov ôevextxtóv apxtóv (rtavvónouXog 1978: 83-4). H yEXoLOJtoĹnox| xtov LiJigáocov oxtg xgEig Xu)u.(oôĹEg 9a éôqloxe aacpaXtóg avxa-jióxQioT] o' auxá xa agvT|XLxá aia9r|Liaxa.
'Eva áXXo Jtgóatojio xolvó oxig xtoiitoÔĹgg Etvai o ax°XaoxLxóg AáoxaXog' axov SzáOt) éxEl xo xaipiaaxó Xóyio óvoLia EgLtoyévríg, svcb oxa áXXa óúo Égya avacpégExat aitXcbg lie zyyv LÔLÓxr|xá xou. Ex Jtgtóxtig óijiEtog, xai ol xgstg Latog cpaLvovTOL yitgoTEaxEg Ltogcpég, moXú ajtoitaxguatLÉVEg a/tó xr]v jigayLtaxLxóxr)-ta, xa9tóg EjtiÔEtxvúouv auxágEaxa xLg yvtóoeig xoug ja' Éva xgĹyXtoaao Liaxa-govixó .öiu.'iia. jragayEntOLtevo lie agxaÍEg cpgáOELg xat avacpogég t| axótii], xaLtiá rpogá, xat j.ie jtagaGÉLtaxa anó xov Ariosto.
AvxLGexa ait' ó,xi 9a topĺlleve xavEĹg, ot EišápaELg tcov jtatôaycoytóv ôev jce-giÉxouv xavéva oxeSóv txvog Ttig agxaí^ouoag £XXx|VLxŕ|g yXo'jaaag itou XP1!0"1-Ltoixotoúaav axÓLtt] oxa ygajixá xoug 01 LiETaBu^avTivot XóyioL. H cptovoXoyĹa xaL t| LtogcpoXoyía xtov oitiXitóv ttov AaaxáXu)v ôev ÔiaxQĹvovxat EÚxoXa aitó xcov áXXcov ngoatójitov. Zxo XE|tXóyLO, Q)axóoo, uitágxEi ÔLatpogá. Oi Aáaxa-Xol óeĺxvouv lÔLaĹXEgr) ii0OxĹLtT|aT| yia acpOLtOLuiiiÉVEg ôávEiEg XÉ^Eig ajxó xr|V LxaXixŕ], Ttov jt£QLXaLi6ávouv cnáipoga gi)iiaxa ôtavor|XLXtóv z\ q)gaoxixióv ÓLa-ôixaaLtóv, ÓJtcog Et,auivágoj (E^etá^to), Eaegzaijagm (E^aoxcú), xovxAovvregw (otHiľitguivfj) — itépa, 6é6ata, anó xr\ ouvexv) pt£Tajo)ôr|0T] tou Xóyou TOug o£ LxaXixá xaL/t) XaTLVLxá,
KaL ol xpEig cpaĹVExaL óxt OEtogoúv xoxig Eauxoúg xoug xaxá xúgio Xóyo «<5a-oxáXovc, zo) ygafißarm» (6X. Äľaxf. A 317). O xa9évag xoug Lioiáí^Ei va éxel ayjkaz] lle xáitotou xiinou lÔlcoxlxó oxoXeío — o AaoxuXog xou 4>óoxoXou xo-aitEĹ xo ôlxó xou lle xo óvoLia «gimnasium» (A 303). 2xov Zzádľ], o vtagóg Xgú-aiTtJtog, an' ó.xi cpaívsxai, éxel éXGel ajtó xr] ZáxvvOo jcgoxELLtévou va ajcouóá-OEL lle xov XóyLO EgLtoyÉVT| axo Káaxgo (ľ 345-6). Ajtó xoug ax. B 145-56 xou XzáBi} yívetai aatpÉg óti xa «ygaLiLLaTa» nou ÔLÓáaxEi o EgLioyévr]g eĺvol xa ygaLLLiaxa xou Xazivixov aXcpa6f|xox), xa ojtoía, itgáyiiaxi, xQiaLLionoLouvxav
148 ALFRED VINCENT KQMQAIA 149
eupécog axryv Kgr)xri ytu il\ ypacpr| xai xx|g EXXTyvixř|g, exxóg ajtó xr)v ixaXixr| xat Xaxtvixr|.
0 AáaxaXog xou OóoxoXou jragiaxávEi óxi éxei uxa toiaíxEpa JxXaxeiá yvú)or\ yXtuaaúvv:
xat jioorvTÉQiů Ygáfifiara volgare xai Áaxíva, Qcjuauxa xat cpgáyxtxa, onavióXa xai qgavToót,a...
(A 260-1)
'Oucog xat oi xoEtg KgTyrixoi oxoXaaxixoí xauxuwxai yia xáxi nEgiooóxEpo ajxó lita íxa9r|Xtxr| yvcóalf] xcov «ygauuáx<j)V». O AáaxaXog xou <J>ogxouváxou toxuoit;£xai:
xi eífiai jroézac, tpvuixdg in verso ei in prosa.
(A 262)
Tóoo auxóg óoo xai o auváÓEXrpóg xov axov Kaxi^ovgfCJto auvOéxouv auxoaxé-Sieg ottave axa ixaXtxá ixpog xiur|v xov Mjxpá6ou (<Pogx. A 279-86. Kout,. A 363-70). Kai oi xgEtg Oecogoúv xov eauró xoug itEJiEipaLiévo giýroga, axov Kar-t,ovQ[ijro xai xov Zrúdt) uáXiaxa xávouv uta Ejrí&Ei^r] xrjg txavóxr|xág xoug. tóojtou va xoug ujioxgEióaouv xa áXXa jigóauMia va oconáaouv (Kazt,. A 247-68, IzáOr/g T 135-42- Jt6. <Pogz. A 266). Zxo xéXog xou xáOe épyou, o AáaxaXog avaXauéávet xgÉT) auu6oXatoypácpou xat exoitiátči xa xagxiá xou yáuoo nou 6a ocpgayíosi xo aioio xéXog (Karl;. E 441-6, SxáOtjg T 449-58, <t>ogz. E 389-90).
01 Kpirtixoí AáaxaXot itaígouv auvexcóg éva Jtaixvífti x[oXtxio|iixoú evxu-jtwoiaauoii, nou óev jr,epiogíí,exai axoug xoneíg xn,g yXúaaag xai xr)g Xoyoxe-Xvíag. O AáaxaXog otov Kartovgfuio EÍvai xaxrryopriiiaxixóg oxoug loxugi-OLioúg xou óxi eívai évag jigayttaxixóg ouLi.aviaxr|g xr|g Avayévvr|OT|g:
&éXetg Fi/osofia, 6éXeig xrjv AgtO/xnzixtj, BéXcig Aazgovofxía; Logica y.ai Retorica xm Umanitá xaxéyu), xaÍQi azr/ Matematica xcÍTfjfř ntag óev typ}.
(A 323-6)
ripocpaviog, r| óiájiXaar| xcov JcgoaiÓTtiov xcuv xgiróv AaaxáXtov EÍvai xujio-jroir|itÉvr| xai éxei TtoXXá xoivá ue xoug pedanti xx\g ixaXixr|g xioiiutóíag. Kai óiwog, UTiápxouv jroXXá or|U£Ía EJia(pr|g u.e xttv xgr|xixr| Ttgayitaxixóxrixa. llgóocpaxEg ÉgEuvEg ÉÓEt'§av óxi óev ujiTJpxE ÉXX£it(ir| óaaxáXiov xai ExnatÓEUxi-xcóv lóguuáxwv oxig xgTyttxég jcóXetg. rioXXoi Kgx|xixoi aixó EÚixogEg otxoyé-
vEiEg exjiaiĎEÚovxav xaxá xúpto Xóyo axa txaXtxá xai xa Xaxtvtxá- xa xeXe:u-xaía rjxav ajragaíxr|XTi jrgoujróOEar| yia anouSég oe xáreoio ixaXixó iravEjti-oxtíiuo, evcó xa LxaXixá tixav i] xúgia yXcóaaa xr|g 6EVExixr|g óioíxr|or]g axiyv Kgr|Tr| xat EÍxav agxExá |.iEyáXo xoivwvixó xúgog. O Sgauaxoupyóg 4>óoxo-Xog éygax(>£ (láXioxa oxa ixaXixá |iia aúvxout) ar|ueí(jjar| axo jiegiOcópio xou XEigoygátpou xou (Vincent 1980: xgixixó unóuvr)ua ott] a, 11)- auxó óev ox|Liaí-vei óxi r) ixaXixií řjxav r\ xúgia fj T) |ir|xgixr) xou yXróoaa, aXXá anXcóg óxi r|xav ouvr)6iOLiÉvog va xv| xgxiaiiiorcoiEi cug ygairxó ógyavo.
Ta oixovouixá xai voj.uxá itXaíoia XTjg lóiooxixrig exreaíÓEUorig cpaívovxai oe ouu6óXaia nou órinoaísuae o MÉgx^iog (1961/2: 253-6) xat o AExogáxr|g (1980). 'Exoi, yívsxai iiia ou^opovía oxa 1646 va 6i6á|si o voxágiog Tl^cógx^Tig npcoxovoxágr|g xov yio xou Mavéa 2E6aoxoú «yganaxa go|JET]xa xai cpgayyi-xa va SiaĎaLgí xai va ypaqjí uaé 6oXyagE xai oxi sAr|vr|xa (xt]6e xt)v Xaxx|va ua aitXog 6oXyagE xai xouxo ogoevagiaLiEVXE xai oxi aotnt£gcpXouoLievxe» zxí xéo-oEga xpóvia (AExogáxrig 1980: 250-2). AXXa auji6óXaia avacpÉQOvxai ae ua-9ř|Liaxa yta qioáyxixa ^uQxavxé^ixa —ixaXixá tou ejutogíou— 6eíxvovxag xaOagá xov axoxcó auxoú xou xújiou £X7xaí6£uor|g (Mégxt;iog 1961/2: 254).
O ngcoxovoxáprig aitoxEXEÍ EJÚar|g éva rcagáoeiyna xou nrág |íiioqoúoe évag ávOgtMJiog va auvSuáí^Ei oxr|v ngayLiaxixóxr|xa. ójtiog axgi6ióg xai axa 0Eaxgixá égya, xoug góXoug xou óaaxáXou xai xou voxagíou — éva ipaivóuEvo yvcoaxó xai anó áXXeg Jit|yég (Vincent 1980: 187-8). O 6áoxaXog jxou EÍvai Jta-gáXXx|Xa xat pr|xogag éxei Eitíor|g xo avxíoxoixó xou oxtjv ixaXixr] xaiu.a)6ía, avxixaxojtxgí^ovxag xov xgóxto ue xov ojtoío oi Xóyioi avegcomaxÉg xgx|at|.io-jiotoúvxav ajxó xoug EpyoóóxEg xoug noXixixoúg (6X. Radclifť-Umstead 1969: 169). AvaLicpi6oXa, o iótog auvSuaouóg góXcov r|xav yvtoaxóg oxr|V Kgx]xr|, óxtou Exxtfioúaav ExcíoT]g jtoXú xr| gr|xogixr| xíyyr\- yia éva nagáSEiyua, 6X. Za-gíóí]-BaaiX£Íou 1980.
H yXojaoa xcov xgT]XLXtóv voxagiaxwv Eyygácpwv xwv ygaiiuévcov axa eXXt|-vixá éxei icoXXá xoivá [k xo ixagá^evo ouvov9úX£uu.a xcov AaaxáXcov. Ta Éy-ypacpa Jtou 6r]LioatEuaE o AExogáxrig aitoxEXoúv xai ixáXi Qauiiáoto itagáftety-ua. H EJtíŮgaar| xr|g Xóytag eXXrp/ixrig jtagá6oar]g 6ev EÍvat tóoo 6a8siá óoo 0a jtEgíuEVE xaveíg. Ot XoytoxatLO(ioí EÍvat oe LiEyáXo 6a0tió au|.i6oXaioyga-cptxá xXtaé, xi auxá auxvá xgo]xoixotr|[iÉva ajxó xig SoiiÉc xr|g xgr|XtxT|g 6iaXé-xxou. Auxó óiiwg nov xávet xr| [xeyaXúxegr| evxúixioor| a' auxií xr| voxagtaxrí yXcóooa etvai o iieyáXog agtOuóg ixaXtxojv (rj 6evexixcóv) SavEÍcov. OpianÉva aixó auxá Etvai xexvixoí ógot r| XÉSeig tiou éxouv cxueot| oyéor\ iie xtg voxagia-xég ógaaxr|pióxT]xeg, óraug ivaxoovf.iévxo (éyygarf^o), a xíptno vxíjimxo (xov xa-xáXXnXo xaigó) ř] ngofiezágei (ujióaxExat). Yjtágxouv óuiog xtága jxoXXá jxou cpavxátExai xavEÍg óxt 9a ujxogoúoav va EÍxav avxixaxaoxaOEt ue utav avxí-oxoixri EXXujvixri Xétri. Tiaxí óxi ráaotti, yia ^agáÓEiyua. avxi yta irgo^tráget: H ouxvóxx|xa xojv 6áv£iwv Xé^eov íowc ocpEÍXExai ev uégEi axr| ouv»í9sta xou
150 ALFRED VINCENT KQMQAIA 151
voxápiou va xqtiotlloitoiel ixaXixá oxt] ôouXelcí tou xai ev Liépei axo xúpog xr|g LiaXiítŕg cog yXwooa; xng Eäjouaíag.
H axaôr|Ltaixŕ| tiógcpcoan, eívtu Eitíoi|g Ltépog xx]g TtpoaawtixoxiiTag tou Nto-tóqe, tou &iXTiyógou, Otov Sxádtj. Qaxóao, óev xávet ejTĹÓEi^ri Tr|g jtaiÔEÍag tou óitcog 01 AáaxaXoi — xoxiXáxtaxov óxi ott]v jT£pixOLiLt£vr| ôiaoxeut) tou Hráffr) kov reapaôĹÔEL to xeipóypacpo. 'Oxav auLiôaívei va avacpépexai axo EJrávyeXiiá tou, xgx|oTLio;n;at£t éva ixaXí^ov xexvtxó XeíšiXóyio, jtou avxavaxXá to yeyovog ótl ol Kptrxixoi ôijťnvógoi anoúôal^av auvrjOcog axiyv náÔo6a rj oe xájtoio áXXo tTaXtxó jTavemaTTJLuo.
O TĽÄEUxaíog airó xoug «Xóytoug» TÚiroug EÍvaí o Egcoxixóg avTiijnXog tou <I>opTouváTou, o r|MxicoLiÉvog yiaxpog Aoúpag. 'Oircog oi AáoxaXot, EĹvat xl amóg ujíÉptiETpa urepricpavog yta xtg ixavÓTT|TÉg tou. Oi avxÍJiaXoi tou, Xéei, ôev 9a Lijropoúaav va Yiaxpét|>ouv xr| MinXiá
yiaxí óev >jva Ttgáxixoi, xaOwg rj xíyyij OéXet, fitjb' taxovbiága ľuhfvó fitjôé xat AgioxoxíXrj, Avxgófiaxo, EoxovXámo, AStxaéva, Mixoivxáxr), Atooxógibij xo Ôaftaaxé xai xo ooqpó lnjioxgáxrj.
(A 155-8)
Ojicog o ôtxíryópog, éxm. xai o Aoúpag xpx|OTitojroieí Xet|iXÓYLO nou Ttgoóí-ôel ojiouôég ox-qv IxaXía, xánou-xánou lie tua ôávEia ixaXixr| Xé!§T), ÓJtiog sciencia ŕ| saegxoixágw («Etaoxá)», A 164). fiaxóao, avxtOexa lie xoug Aaaxá-Xoug, TOpiopíí^EL tt] XQ1!01! auxoi) xou xexvixoú XeSlLXoyíou oe laxpixá 9é(iata, avTĹ va xo ejtiôelxvúel avá Jtáaa axiy\ix\. H YXcóooa tou ôev yívETai r\ íôia avTLxeÍLievo yrXoio^oiľ|OT|g.
O Aoúpag eívaí tóg évav 6u0iió xujtojioir|Liévo jrgóacojTO. ne JtQOÔgÓLiOug oxr|v commedia erudita. Axóu.r] xai Ta ovóitaTa xopucpaícov auyYgacpÉcov ttj; ta-TpixTÍg Ta ojroia ajrapi9Lieí iie tóoí) Ujiepn,cpáveia Ltoiáí^ouv Latog va avTava-xXoúv TOgiooÓTEpo tt|v itapáôooT) Jiapá Ti]v jtpaYLtaTixÓTT]Ta, xa9cóg óXa JtpoépxovTaL ajtó ttjv apxaiÓTY]xa ú, xov MsoaĹcova' xéooEpa anó auTÓ Ta ovó-Liaxa avacpépovxai oe jtapÓLioia auLicpgagÓLiEva oxoug ax. A 117-8 xrjg xojliui-Ďíag U Geloso (YÚpco axa 1539) xou Ercole Bentivoglio.
'OLitog xai iráXi, auxó xo (patvoiievixá «auLi6aTLxó» oxoixeío Luxopeí va 6qei avTioToixíeg oe Évygacpa. Kaxá tt| ôiápxeia xr|g jtoXiogxíag xou Káaxpou, évag jtoXú yvdiaróg Kpr|Ttxóg yt«xgóg, o Atíaváawg ľlpixúg, xatécpeuYe oxóut) oxov Avicenna xai xov IjoroxpáTr| iog auGEVTÍeg yict xt]v nayú)\r\ (nevTOyaXog 1978: 79-80). Evag xaxáXoyog Ttov UJíagxóvxcov Evóg jrXoxiaiou YtotTQOú oto KáaTgo, tou Tí^ouóve PoôLtt|, Ye«Hlxévog axa 1647, jtegiXaiiôávei EX&óaELg tou raXr|voú, xou Avicenna, xou IujioxpáTTi xai tou AioaxOoiÔT), nXái oe veó-Tega épya (KwvoTavTOu6áxr| 1975: 123). EvÓEXOLievojg, t| anouoía ovyxeovwv
ovoLiáxmv ano xov xaxáXoYO xwv avaYVtDoiiáxuv xou Aoúpa 9a óiaaxéóage óooug ajió xo xoivó r)xav «Liéoa oxa itgáY|iaxa», nou m9avóv ÓLiwg va lit)v au.cpi.a6T)TOÚoav tt] ajrouôaióxr|xa xtov apxaííov auOEvxiúv.
Ol Kpiruxoí YtaTQOÍ Éxavav yevLxa Tig ajrouóÉg xoug axr|v IxaXLa, ajro-xTtóvTag éxol exeĺvo to ejuxgiaLia ixaXLxr'ig itaioeiag jtou EJtLÓei.xvúei o Aoúpag. H ictTpixf| LAjiopoúae va eivaí rtgoooôocpópo EjiayYEXLia, ójrtug itapTugEÍ o xaxáXoYog tiov ujrapxóvxiov tou Poôítt), o onoĹog jtegiXaLiôávEi évav xaxa-ttXtixxlxó apiOjió 6l6Xícov, elxóvcov, eiTLJtXaiv xai aor)[iévicov oxeucóv. Mia ita-pójiôia evtújiojoti ÔĹve.i t| 6ioYpacpía tou Iwdvvr] KaooL(iáxr|, eitLtpavoúg ylo-Tpoú, Xoyĺou xaL itpoxEoxávxr] EuaYYeXiaxi) xou 16ou awóva (ľlavaYLtoTáxríg 1982).
AváiiEaa oTa jtpóacoJta xtov xčojwoôicóv auvavxoútiE évav a|i.ooT|LiEĹcoTo agiOiió Lii] KpTfuixcóv EXXrjvcov. Yjrápxouv áv9pcoiroi. ajró xr\ Ná|o (r) oixoyé-veia xou AgLiévi]), xr\ Záxuv9o (o ra6pŕ|Xr|g, xou oiroiou o jtaxépag. (dotóoo, T|Tav Kpr|Tixóg), xt]v KÚJipo (o 2xá9r]g — av xai oi jtpÓYovot xou ŕ|xav aixó tt|v Kpŕ|XT|) xai xt)v KEcpaXXovtá (o Aoúpag). Qoxóoo, oe avTĹ9eor|. ym napá-ÓEiYfia, lie ó,Ti oxiLi6aívEi lie xov Bevexó ÉLijropo Pantalone oxr|V commedia delľarte, r\ \ir\ xpr|Xixii xaxayujy1! T0US ôev ajioxeXeĹ ai|LLavxLxó oxoLxeío xr]g itpoatLOTLxÓTTiTág xoug xat r\ ôiáXexxóg xoug ôev cpaivExaL ÔLacpopexLXTÍ anó xtov áXXtov jtpoocjjTuiv, itoxi síval KpiqxLxoí. IlapóXo nou xo Káaxpo Tixav jTpáyLiaxi Éva xooliojtoXítixo aaTixó xévxpo, ôev anoxXEÍETaL ol Seaxgixoí ouYYgacpeig va EĹxav o' auxú, xt)V jTEpĹJtxft)aT) cog xívryrpo óxt xóoo xov «peaXi,-olió» óoo tt] óolilxií avaYxaióxrjxa — tttv aváyxt], ÔTiXaôi), va xaxaaxeuácrouv xr|v LoxogĹa evóg «xaLiévou jrai&ioú» Lie xájtoio 6aOLió cxXT)9oqjáveiag.
OXeg oi OLXoyeveLeg tlou napouoia^ovxai cmg xpr|TLxég xcoLicoóLeg Éxouv xouXáxLoxov évav r) ôúo unripÉxeg. ExxeXAvxag ouvexwg TLg ÔLaTayég xtov xti-pĹcov xoug, ol ujtripéxEc nepL(,LÉvouv oe avxáXXayLia ôtogeciv Tpotpr) xai gou/L-olió. Oi ávTpeg ujir]pÉTEg (touXuxlotov) ti)TOÚv Ejriai^g TaxxiXÓ liloOó. jiou lijto-peí va xoug ôoOeĺ r] ó%i oxr)v Jtpátil (ZxáOtjg A 177-214, <Pogx. T 53-8). Acpoú xavovĹOEL xov yáiio xou ylou xou lie xt| AaiiJtpoúoa, o Zxá9r)g ngoocpépeTai va jiavxpéxpet xov u3ir|pÉXT| xou <t>óXa lie xriv A>v£Ěávxpa (T 540-1 )• axov Kaxt,ovg-fijio yívexai fita itapónoia Jtpóxaari oxoug ujir]péxEg Moúoxpouxo xai Avvixoa (E 456-9). H fiéar| yevixoí xwv ujtr|pExcóv iioiáÍEi jiEpioaóxepo lie ^pooxaxsuÓLiE-vujv TT|g oixoYÉvEiag. ľlapóXo Jtou xopo'ĽÔEÚouv ouxvá Toug xupí.oug Toug, ôev ôeíxvouv OT|Lieía jipaY|.iaTixTJc avuitaxoi^g tí avTapoíag oúte jiptoTooxaxoúv ox-nv ejtivót|0T| paÔLOugYLíýv! ónuig cnjLi6aív£i ou/vá oxig ixaXixÉg xcoLLcoôĹEg.
Ta voxapiaxá ÉYYpacpa óívox'v \iia jrapóiioia Eixóva Tr]g l^iur|g toív uitripe-xcóv. 'Eva auLiôóXaio tou 1637 eticpavĹLči tov "1>óoxoXo va jiaipvei ott|v uitr]pe-aía tou yia évav xpóvo xov Tiáwii TlXEÚpT]. H aiioiôri tou ouvioTaTai oe Tpo-cpr|, pouxioiió, ujtóôt]ot| xai 120 uirépjiupa (Vincent 1968: 171-2). Ha Tig ujtupé-Tpieg oi auvT]0iaLiévoi ópot íacog t)xav Xíyo ôiacpopextxot. Tptu éyyQWfa ajtó
152
ALFRED VINCENT!
153
TT|v KEcpaXXovtá ELiqpavĹtouv xogíxaia jxou avaXattôávouv ujrn,QEoĹa yia Ô£xa-ttevxe ŕ| ÔExaoxxcó xgóvta, r\ tóg xov yáLto xoug' auLtopurveíxai va xcágouv éva [n-xgó Jtooó EtpájxaE tue Jtgoíxa (rfevxóyaXog 1975: éyygacpa 8, 14 xat 18). O Oó-
OXoXog JtOQÍXiaS XT|V X)3XT|QÉXQLá TOU KaXl] (JE xXr|QOÔÓXT]U.a 1.000 ICTEQJtligCKV
ae tiExgrpľá mi lie eĺôti voLxoxugtoú, ouv Éva xgEÔáxL lie xa oxgujaiÔia xou, lie xov ógo ótl 9a LiEÍVEi oxo aJtĹXL TÉooEQa axÓLiri xQÓvia jiExá xov Oávaxó xou (Vincent 1968: 162-3). Aev yivExat xaôóXou avacpogá oe LU08Ó, av xaL 6a xr)g ôo9oúv «tpogELtaxa xat itjtXoiitEC» xat, wtovoEtxat, xgoqpŕj xat axÉyi].14 ELvaL jxgocpavég óxl T) otxtaxi) ujtx|Q£ata yta ogtattÉva xgóvta f|Tav évag auvr|otOLiÉ-vog xgÓJtog va u.agei|>et itgoíxa yta xa xogtxota xt|c 111a tfixooxú, otxoyévEta. 'Otttog xo aúaxtitia nXx|gtou.ŕ|g oe xgocpu, xat gouxtoLió 9a éôtve axouc Egyoôóxeg jtoXXá jteoLOtógia yta xn/v xoiyxoúvixr| auttJtEpupogá yta xtiv onoía xtagajro-vtéxat T] Ayouaxíva axoug ox. E 27-32 xou <í>ogxovvávov.
2xa éyygatpa unágxouv jxoXXég evoeĺ|elc tptXtxiuv, av xat itaxEgvaXtoxtxcóv, oxéoecov avá^Eoa axoug EgyoôóxEg xat xoug unrigÉxeg. Xxa agtoxoxgaxtxá ajtí-xia, xo jtgoaojjtLxó aitoxEXoúoE —loetoôcóg— Ltia jieyaXr] itagéa itiaxojv ujixigE-tojv. O Papadopoli (cptp. 72v-74v) jiEgLygácpet Jicóg auvrjot^av ol EuyEveíg xugÍEg va Jľtryatvouv ÉcputnEg aitó xryv jtóXt] axa xxrJLiaxá xoug yia xov 6epLaLtó, jteqi-xgLyugLO|iÉvEc anó lilo £Ú6ulit] auvoÔEÍa xuJQtxiúv, «Ltjigá6iov» xat ujtr|g£xtí)V, lie xoug xojgtxoúg va xgayouôoúv xat va jiaíí^ouv áaxauXoug. Mia jtagótioia etxóva ôtvEL xat o MjtouvLaXT]c (429.4-8' 6X. AXe|íou xat Ajtoaxíxri 1995: 514-5). Av xptvEi xavEtc ajxó ôta6r|X£g xt|g otxoyévEiag Kogvágou, cpaívexat óxl umýgxE r\ auvT|8eta v' acpryvouv (iixgá xXr|goôoxŕ|Liaxa as ôiácpogoug ujiaXXŕ|-Xoug xou ojttxtoú (6X., yia jxapáÔELyiia, Sjraváxris 1955: 492-3, 433-6,444-7).
H 9Éor| xrjg Kaaaávxpag axov Kax'QovQiiiio ôtacpÉgEL aitó exeívt] xcov xavo-vtxujv uitľigExcúv. 'Oxav xrtv ÉtpEgav jtol&í axo Káaxgo oje axXá6a, xt|v ayóga-oe tí xr|v E|ayógaaE o Ltaxapíxx|g o ávôpac xrjg FIouXtaÉvag, mou xr\v ngoógttjE yta ujxrigÉxQia xt|c yuvatxag xou (E 175). H nouXiaéva 6t|Xcóvei óxl itExaxEtgL-^Exai xx]v Kaaaávxga aav ôtxó xt|c Jtatôi, evú 6é6ata oxr|v jtgayLiaxtxóxT|xa axojxeÚEi va xr\v exttexaXXeuxeí OE^ouaXixá. O xaxáXoyog xwv xcqoouotodv axo XELgóygaqpo xr| xagaxxr|gi^et «ilJUxoitaloa» xx|q ľlouXiaÉvag — r\ Xé^ti nou xgx]-otLtojtoLEtxat yta xtg vEagég unrigéxgtEg oxt|v KecpaXXovLÓ nou avatpég6r]xav nagajtávoj.
Tgíayuvatxeía jrgóouona, r| Efexgou oxov <Pogxovvá.xo xat r) <řXougoú xat r\ AXE^ávxga axov ZráS)?, jxaíí,ouv xov góXo xou tieaa^ovxa axtg egwxtxég uito-9ÉOE15 xwv jtgtoxaytovtoxtóv. O Atvog noXíxr|c maxEUE óxt T| llExgoú 6aoií;óxav
Auó Éva éyygatpo xou 1617 LiaOaívoune óxl o Kaoxgtvóg y'^xpóg HoaxÁtíg Kaoot-LLCtxr|5 etxe ôexteĺ oxo OJtttL xou [ALa xoítéXa, jigocpavtóg ujrrigÉxgLa, T| ojtota éjtatQve Tgotfŕ| xxX. aXXd óxt ttia6ó oe xqt\[íoí. O YLaxgóg axúgtooE xo aj(ÉXtxó ou[i6óXato, ytaxt 11 xojtéXa ei^e ... ogajiexEÚOEt (ASV, NdeC 240, 6l6Xío 10, (p. SSr). 116. xsq). 2.
axtg «goutptavEg» xr\c, LxaXtxx|g xtop-tuôĹag xaL xou Kax^ovQfiJiov, ev LuégEt p.óvo acpou.otoju.EviT jxgoc xtc xgr|xixéc auv8r|xeg (A. rioXixrig 1964: oa'-o6'). ľlgáy-(iaxi, o OóaxoXoc irjv avacpégEt a)c «goucpLava xaL ixgo|Evŕ|xga» axov xaxáXo-yo xcov Jigoarájiwv. Ol ôgaaxrigióxtixéc xr]c ó|icog ôev EÍvat ôgaoxr|gióxr|xec ngoaytoyoú, óntog uitoôtiXóvei t| ngtfixri Xé|t]. 'Iotog r\ Xé|t| va aYJLtaLVE ojxolov-ôt]jioxe |EJi£gvoúaE xa 9Etuxá ógLa yta va cpÉgEL oe ejKupŕ] xoug EgtuxEunÉvouc. Yixágxol,v Evôst^Etc XQŕ\ar\z xt]g lie ttia xÉxota EugúxEgľj or|Ltaaía axouc ox. B 175 xat 195 xou SzáOtj xat axnv Tt£giygaqpf| xr|g <řgoaúvr|g tug «goucptavag» oxo xEĹttevo xľ|g llavógiag oxo Navtavó XEtQÓypacpo (6X. KgLagág 19756: 46).
Kat ta xgĹa auxá jtgóawjta xávouv ôiácpoga 6£Xŕ|Ltaxa oxa aníxia xou Sxá9r| řj XT15 Mr|Xiág (ZxáOyg A 51-4, <řooT. B 499-502). IlagóXo jxou ti 9Éar| xoug ôev jigoaôtogti^Exai lie axgĹÔELa, aaiptúg aviýxouv oe xa|.tr|XóxEgo xolvcu-vtxó axgcÓLta aitó exeívo xcuv otxoyEvewóv xujv itgcoxaycuvtaxcov' r| í>Xougoú, LiáXtaxa, EÍvat aÔE.Xtpf| xou u3ťngÉXT| xou Mixgáôou.
2xov Kaxt,ovgiijio, 01 (.tEooaoxtxÉg oixoyÉvEtsg ouvayEXáL,ovxai yC évav «uxtoxooLto» artó jtoXLXixég xat goucptávEg. H IIouXiaÉva SÉXExat t] íôta Ega-axég xat axoitEÚEL va EX|t£xaXXEuxEĹ xtiv «xógt| xr)g» Kaaaávxga xaL xx|v uitx|-géxgtá xt)g Avvoúaa. AÉXExat 6of|0ELa xat auLtôouXég aitó xr|V jiEgtooóxsgo jie-TtEtgapivri AgxoXtá xat TtagEimoôt^Exat aitó xt|v T)XixtWLiévT| avxÍjiaXó xr|g Avv£c;a.
O Atvog noXĹxr|5 jttatEUE óxt o Xogxáxar|g ŕ|xav £jir|g£aoLtévog ajxó §éva xeiLteva axov xgójto jiou xetQÍÍexat xiiv nouXtoéva xat óxl ôev éôtve tua gsaXt-oxlxt| etxóva xr|g xgr|xixtíg xotvtovtag (A. rioXĹXT|g 1964: oa'-o6'). H jxXeugá xirv oiiota Öetoget tug jxt] peaXtoxixu, ôev etvat r\ etxóva trig íÔLag xr|g itogvEĹag —jxou avayvtogĹtEt óxt ujif|gxe axo Káaxgo— aXXá (.táXXov, voliíí,íi), t] tiEgtxrí EvatoLtáxcuari xr]g axr|v «xaXr)» xoivtovía. To ojtĺxl xx|g IlouXiaÉvag Etvat ôĹJiXa axo ojtĺxl xou Agnivrp axo xÉXog ttáXtoxa xou égyou o AgLiÉvx|g xat r] yuvatxa xou tpatvExat va Éypuv yĹVEt oxevoĺ cpíXot \í' auxŕ|v. EÍvat jxoXú ittGavóv va Éxouv ujTEgLaxúaEL EÔtú ol ógaLtaxougyLXÉg aváyxeg xaL au|i6áa£tg etg 6ágog xou «p£aXtaLioú». EívaL íatog aT]LtavxLxó óxt ti íôta avuJLtaXía (av EÍvat xÉxota) ajiavxá xat axx]v Cassaria xou Ariosto (RadclifT-Umstead 1969: 66).
Ot jtógvEg («meretrici») xou Káoxgou avacpégovxat areó xov Papadopoli (op. 64v) xat éva x»@to axov MitouviaXrj (284.26, AXecĺou xat AitoaxLxx] 1995: 380) |xoiáí;EL va ujioór|X(úv£t óxl ol xaxaÔLxaattévEg nógveg XLLiwgoúvxav axÓLiii tie ÔLaicÓLi3teuar|. Aev cpaívexai ólioj? va uitágxouv XEJtxotiEgEÍg jtXr|gocpogíeg. EÍvat aôúvaxov va jxoúlie tóg Jtoto ar|ti£Ío avxtaxoLXEĹ xo amxt xr|g IIouXLaévag as xáxL uxtagxxó.
Av xa íôta xa jtgóoojjxa xr)g xgr|xtxiíg xtoLitoôíag avxXoúvxai xugítog ajxó xig LiEaoaoxtxÉg xá^etg, r\ jtagouoía exxóc axr|VT)g áXXwv axga)(iáttjjv xr|g xgri-xtxiíg xoivaivíag yívexat auxvá aLaG^xi]. 'Exai, avacpÉQEtaL o ôoúxag Ti]g KgiV xT)g tug o ujtoxt6Éitevog ajioôéxxr|g [uag optiXíag xou AaaxáXou axoug ax. T 135-
154 ALFRED VINCENT KQMQAIA 155
42 tou ZzáOi] xai A 247-68 tou Kaz^ovgujiov. 2xtjv jcgcóxT] 0xt|vt| xr]g xgixr]g neá|r); xot) Sráfít}; o Mjxgá6og negiygacpet éva xaxógOioLia nou laxugi^Exai óxi éxavE axo óouxtxó jraXáxi: emSEixvúovxag xrjv avópEÍa xou lie oéxa avxt-itáXoug auyxgóvcog, Égi§E mega xa anaoiá xoug jie xóotj 6La, nou xa jtXrjOri nov avvcoaxítovxav axig axáXEg xat xr)v auX-ri, xo É6aXav évtqoiioi cxa nóSia, oi 6t-xrjyógot jtÉxa^av xa xaQxiá xoug axov aÉpa xai o Aoúxag «sEeuaaeMairjxe» ano xa yéXia.
Ol cpEouödgxEg avacpÉgovxat iie jxagóitoio aaxEÍo aXXá cpiXixo xóvo. XIqo-cpavcóg o <I>óaxoXog 8a jiEgí^iEVE óxl xánoioi aixó auxoúg 0a TtapaxoXou9oú-aav jrapaaxáaEig xou 'Pogzovváxov. 'Oxav o Tt,a6ágXag ex9ét£i xo axÉoió xou va xaxaxgojtüJöEi xoug ToÚQxoug, o UjxrigÉxrjg xou axoXtátjEi TtixgóxoXa:
Xxéxete [iE nagrjyogiá, cupévzeg (pEOVvxádoi, ybjyoga aag eoyávofte nai niávtze Xičáói.
(T 23-4)
Oi «xa6aXiégot» nov avacpÉgEt o Mngá6og tog yEttáxoug Sauiiaaiió Beaxég xr|g ejxl6el|t)5 xTjc avogáag xou oxo óouxtxó naXáxi (Zzád?]g T 19, 26) jtqéjiel va eívai EJiíarig cpEouödgxEg. Eívai xctgaxxr|Qiaxixó xo óxl 8ev EÍvai oi íaiot Oiiiia-xa xov Mjxpá6ou. riou9£vá axig xcottco6ísg r\ 6£v£xoxgr|Xixr| apiaxoxgaxí.a 6ev yívExai avxixEÍiiEvo yEXoiojxoír|OT|g r| jigoa6oXr)g.
To «OTTXixo jieSlo» tiov xiOLitootcóv jioXú ojidvta EjiExxEÍvExai axoug x(l)pt-xoúg, itou ajioxEXoxiaav tt| iiEydXr) jtXeiovóxrjxa xou jiXr|0uaLioú xr|g Kgrrrrig. Aev ujrágxEi xíixoxe hod va avxtaxoix£Í oxr\ g£aXtaxixr| jtagouaíaori xtov xtopt-xtóv xrpg ná5o6ac xov Ruzante. O Xóyog yi' auxó Sev EÍvai xo aaxtxó axrn/txó xtov xioLíioOLióv auxó xaBEauxó1 oi xioptxoí xov Ruzante Jiagouaid^ovxai ovyyá cog ejttoxÉJixEg rí LiExaváaxEg axnv jióXtj. Eívai oúaxoXo va tpavxaaxEÍ xavEÍg évav Ruzante va axLiáLsi uéaa axig axXrigÉg xaL jioXiotiÉVEg aygoxixég owÖtj-xeg xr|g 6EV£xoxpaxoú[t£vr|g Kgrpmc. Oxav xánoxE EtitpavíL^ovxat xtogtxoí oxr|v xgr]xixf| XoyoxExvía, auxó ouuöaLvEi axov «apxa&ixo» xóaito xr|g Jioiitevixrig noír|OT|g. H navágia óiaopaitaxítExai, xapaxxrjgiaxixá, oxig jioiiievixég xoi-vóxt]XEg xn,g 'lSr]g, nov cpaívsxai óxi řjxav oxr)v jtgay).i,axLxóxr|xa Liia oxexixá ngovoiLioúxog JtEgioxií xai EiioLiÉvcog xaxáXXr|X^ yta éva eiöuXXio «cpuyiig» (Papariopolí tptp. 112v-114v).
Ol XEXvtxEg xai oi Egyaxsg, nou anoxeXoúaav Éva LteyáXo noooaxó xou aoxixoú jxXt|0UO"lioú, exjigoacojioúvxaL axig xwLicoóíeg exxóg axi]vr|g, óirtog xai oi LfiEouóágxEg. 'Exat, oe óúo xtoiiioötEg, r\ xugía evóg anixioú oxéXvei cpogÉj,ia-xa oxt| pmozógíaoa yia va xa u.£xajioiř|aei aÚLicpwva lie xr|v xgÉxouaa Ltóóa (žxMrjg A 53-6, <t>ogz. T 95-6). H 8éot| xr|g Ltoóíaxpag Cfxr|v xqt|Xlxt| xoivtovía nagouaiágExai ipEuyaXÉa oxt| óia6f|xr) xt]g agxóvxiooag Elenela Demezo (1643), T| onoia aipT|VEi Éva xXtigoóóxxiLia aagávxa xgr|xtxojv óouxáxcov axr|
«iiaox6giood» xr|g Avei;tva, avatpEgovxag xnv a' Evav xaxdXoyo ujxngEXiov xai jtEgioxaaiaxtov uitaXXt|Xcov nou 6eXei va Xd6ouv tiixgojxoad «oyid xtjV i()UX"i|» xng (MaugoLiaxng 19796: 231).
EjrouSaio goXo oxo utpaoiiaxELijiogio eixav oi E6gaioi, nou xaxoixouaav oe ilia xwgtoxri ouvoixia xou Kdoxgou xovxd axr] 8aXaooivr| nuXn xou Aegjxa-xd (Papadopoli tp. 71r). H Mr)Xid oxov <Pogzovvaxo oxojieuel va itaEt exei (E 6-8) yia v' ayogdoEi aixo xo utpaaLia nou T|xav yvioaxo tog xavsSazosza, xo onoio avatpEQEi o Papadopoli tog itgo'iov xr)g Kgrjxr|g (tp. 159r).
KEVxgixri Geoti oxt|v jxXoxx| xai xtov xgubv Egyiov exouv oi 0Eaiioi xou yditou xai xr|g oixoysvEtag. 'Eva xptaiLio 0Eua elvul r\ eXeu8£gta rj lit] tcuv veiov av-8gcoiicov va ejiiXe|ouv xov autuyo xoug. 2xt| GEtogia, ojwog Xeei ii tlExgovEXa axov c&ogxouvdxo,
zo Beg xai OeXai eygtxvjoa xai xdvovai zo ydfio
(T 474)
avacpEgoiiE-vr) oxo oxi, 0ECogr]XLxd, 8uo dv8gcoitoi 8ev tijtogouv va Jiavxgeuxouv jtagd xr| 0EXr|ar| xoug. ErtgEixE va Em6nox8Ei xai va SoBeL x\ ouyxaxd0Eaf| xoug lie uia cpoguouXa nov (axov xaOoXixo ydpo) jiegiEtxE xtg Xaxivixsg Xs^Eig vis (0EXEig;) xat volo (DeXio) (n6. Vincent 1968: 126 xai 132). Sxrrv jtgd£r| oiitog, oi yovEtg axig xto|tto6l£g nfigiiiEvouv aito xa jratStd xoug va auLiLiogtptoeouv lie xa 6ixd xoug axE&La. H |,ir]X£ga XT)g IlExgovEXag Mt^Xid Eivai EvxEXtdg xuvixr) oaov acpogd xov ydito xr|g xogrig xr\c lie xov nXouaio aXXd y£go Aoupa:
Ezoxnog evai yigovzag, xai ivxa fjmogzi va 'Qrjar]; Axofirj eva y_gdvo dvo. Km anehigfixav/atovgiar/ jtidvo^E ta Togveaa zov.
(B 495-7)
Oi veoi Jtletovxat ixoXu va ouLiiiogtp(o0ouv lie auxo ixou OeXouv oi iiEyaXuxE-goi xoug. Oao xai av 6iaLiagxugexai, r\ IlExgovEXa e!|agxdxai anoXuxa ano tt| ur|XEga xi]g xat Etvat oe jioXii avioxugr| Oeotj — ontog yviogi^Ei o <I>O0xouvdxog (r 415-8). 2xr|v jtEgLixxtoar| xou i5iou xou (Jiogxouvdxou, o tp66og x-ng anoxXT|-gioarig xov £Luto6ti;£L va xavEt xdxi nou 9a 6uaag£axouae xov xx|6£n6va TOV-Sxov St&Qt] Ejxiarig, o -nXixtioLiEvog Kujigiog avxiiiExioni^Ei xov yd|.io xng xogxig xou cog voinxri auticpcovta, yia xr|v onota exel o L5iog xr|V jig<oxo6ouXia xai lie xr|v onota ocpEtXEt £X£tvr| va autt(iogcpco9si.
H axdar| auxcbv xtov yovtcbv cog jxgog xov ydiio xcov 7iai6tcov xoug avxtaxoi-XEt axr|V Jigaytiaxixoxrixa xr\g Eixoxtig. O Papadopoli jXEQiygdrpEt itiog ouvt|9ll;6-xav va xavovi^ouv ot yoveig xov ydiio xcov jiaiSititv xoug' o LSiog agga6covtd-axx|X£ a£ r|Xtxia xgidvxa xEoadgcov excov lie u.ia yuvaixa xn,v ojtoia 5ev yvciigt-
156
ALFRED VINCENT
t,e oúxe xav e% otjtEoug (tp. 65v). H avxicpaar| aváueoa axr|v aváyxr| auyxaxáOE-ar|5 xai xwv 6xio jxXEupcov xai xxyv jipayuaxixri ôúvaiiT) xiov yovicóv avxixaxon-TQiCfixai oe yaiir|Xia aunôóXata, EXXrpvtxa xai ixaXixá, xr)g jxegióôou auxr|g, oxa oíioía o yovióg fj o xr]ÔEuóvag avaXauoavEi va syyvrfiei óxi r) xógr] xou 0a óexteí xov yaujxgó jtou xr|5 ótáXe^av (re6. Vincent 1980: 180).
©a ŕpruv eúxoXo —av xo ejiéxoejie o 6ia0£aiuoc yÚQag— va jioXXanXaata-oxoúv xa jiagaÔEÍyiiaxa xou xgójxou ue xov ojxoío í] xoiviovla jiou jiapouoiái^E-xai 0x15 xu)LiojôÍE5 éxei avaXoyíeg ue avEŽ;ágxr|X£g uagxupÍEg. ©a jrgéjiei óuutg va éyive cpavsgó wg eÔió óxi, óoo Évxovo xai av eívaí xo auuéaxixó oxoixEto, 01 xcouioôíeg jipayLiaxLxá nagouoiáí.ouv uia xoivtavta xr)v oitoía 01 Kp-nxixol xcov tiEooaoxixióv xáíšEtov 0a avayvrugitav 10c —Xíyo-JtoXú— xr\ óixtí xoug.
Ot avxiXr|r|>£ig Jtou Excppáí,ovxat axiq xojuujôíeg óaov ar/jogá xoivtovtxá xai jxoXixixá OÉuaxa ôev sívaí xéxoiec itou 9a jxgoaéôaXXav oúxe xig juo eúrcopeg aaxixég xá^Eig oúxe xr) ôevexixi) ôioíxt|ot). ľlagóXo Jtou 01 xioiiujóieg jragLoxá-vovxav xtg Ajióxgieg, ójtojg uag XÉei o Papadopoli. auxég nou aáicovxai óeí-Xvouv EXáxtoxa ar|iieía ŕ| xai xavéva íxvoq xx|g xoiviovixujg ôtauotgxuglag Jtou auxvá auvóéexai u.e xig yiogtég xou xagvaôaXioú (6X. Búrke 1978 xai Carroll 1985). riag' óXa auxá, r| ejT.aveiXT)uu.Evr| yeXoiojtoiiiari a' auxég Jtoujtcoôcóv, u.a-xaiófto^wv uxóiiojv etvaí oaipiog uéaa oto nvEÚtia xou xagva6aXt.oú xai r\ xeXi-xr| vtxri xou vEavixoú égcoxa anoxEXeí ejxi6e6auoar| xtov avOgcójxíviov atitóv.
KE'PAAAIO EKTO
T^aycaôĹa
Walter Puchner
V< QZONTAI TPEI2 TPArQAtEX THE KPHTIKHZ AOTOTEXNIAZ, OV £§aigé0OUUE XT]
Ĺd Fedra (1578) tou Francesco Bozza, ixou EĹvaí ygauuévri oxa ixaXixá (Ztópag ' 1972' Jt6. Puchner 1980a: 89 x.e. xai ľloúxvEg 1991: 523-33- ngóoipaxri éxóoori anô xov Luciani 1996)' etvaí r\ Egaxfth] xou TEogyíou XopTáxor]. o BaaiXevg o PoboXívog xou Iu)ávvx| Av&péa TgioíXou xai o avcóvuuog Ztjvaiv. j.e avxíOEOTi lie xig xgircixeg xiouxooieg, 01 xgayioÔÍEg óúaxoXa Liirogoúv va auyxgtOoúv lie-xa|ú xoug xat avr)xouv oe óiaqjogextxá ejxÍJXEÔa xExvoxgontag, jtou exxeívov-xai anó xr\v úaxEg^ AvayévvT|or|, uéoco |xaviEgia(xoú, róg xo ir|Oouixixó riJta-góx. Ta xoivá xoug xagaxxTjgtoxixá iiEgiogt^ovxai oe ôgatiaxougyixég auu-SáaEig xi^g uogq)T)g: xov jipóXoyo, xtiv jievxcingaxxT) ôour) xai xr| XQŕpr\ xogi-xwv. To auvr)0iauÉvo uéxqo Etvaí o noXixixóg oxíy.og oe ouotoxaxáXr|xxa ôí-oxixa. Móvo oxa xopixá (oxov Zrjvvwa xat oe m|tr|Xá xaxá xa áXXa ar|(.ieĹa xou xeiuevou) xgi)aiuojToioúvxat áXXa |.téxga. óraug o EVÔExaoúXXaôog oe terza xai ottava rima. IvxEguéóia anavxoúv uóvo os ExóóoEtg xai XEiQÓypaipa xr)g Egaxpífaig (6X. xEip. 7).
EPQ&IAH
a. BacHxég nXijQOffogUg
Auxŕ| r\ xXaoixíí^ouoa xgayuÔía xuai 3.205_oxtxcovJ EÍvat aacpcóg r\ jtio 6iáot|Lir|, r\ Jtio auxvá ôr|uooiEULiÉvr| (log Xa'ixf| tpuXXáôa oxr\ Bevexíu) xai r] itio noh)-
158
WALTER PUCHNER
TPArßAlA
jiaiYLiivr] xgaytoóía tod xgr|Tixoú öeOTgoi).1 'Exec Eniarjg tt| LtEyaXUTEgr) anŕp XTior|, anó Ta égya tod xgr|XLxoú ňeáxgoD. oxr| Xoyoxexvía xoh, tov Xalxó noXi-Tiaiió. To égyo ygácpxTvxs axo PéBuuvo yŕpoj oxa 1600 r\ Xíyo ngiv2 anóxov ľe-ligyio Xogxáxorp' O tiuyyoacpeag r|Tav noXú yvcoaxóg OTr|V ejtoxt] tou, Tcúga ÓLitog ôev yvcogítouitE noXXá yi' autov. O EuayyEXciTOg tov toútioe lie tov Te-(ógyto XoQTáTOT|, yio tou Icoáwri, nou yEvvf|0r|XE yúoto oxa 1545 ŕ\ vwoíteqcc xai TtéOavE oto 1610- auxóg o rEtupyíog V|Tav ypaLtiiaTÉag tou Bevetoxqtitixoú Euysvoúg Matôaíou KaXXégyr], r| Taúxiar) óllluc aurr) jtoéitei va xcaQatteivsi axkŕ\ uitoÖEaT) (MaugopoVrrig 1980), ecpóaov ôev unágxouv cxavá anoÔELXTLxá otoixeĺo * AacpaXióg r) xaÚTLar] 0a xaígiailE OauLtáaia lle tí) yEvixŕ| elxóvo yia ôiácpogoug Xóyoug (Bancroft-Marcus 1980a: 25 x.e.). To ĺólo loxúel xai yta Tig ajtójiEigEg va ouvôeOeí o Xogxáxor|g lie xttv Axaôr|LiĹa tojv Viví oto PéOulivo (S. AXe^lou 1979a): o góXog xng xgt)Tixr|g axaônpiac OTr|v ogyávcuaľ| nagu-oxocöecov Oeotqlxojv égycov cpaivexai va éxel anoÔEtxxEÍ.5 'Ontog xaL va 'xei to
1 MagTugía yca £rcixuxr]uÉveg nuguaxáaeig xi|g Eoíůtfí\r]Q xaxá tov 17o anóva, oto JtoXiorjxr|Liévo Káaxpo, ôívei o NixóXaog Kopvip/óg Ilana&ónouXog, Ttou yewi|0r|XE axa 1651: «Edita est ac, ut mamini, saepe in urbe Creta publica data semper plaeuit» (1726: II, 306- 6X. hol xetp. 10, o. 294).
2 Auxtj eLvöi r) x(.'ovoXóytioti nou oéxovxai ol p.£X£Tr|x£g anó xov ~av9ouôíor| (1928) xai g|ri;. Qoxóao, t] Bancroft-Marcus (1980a: 24) xcov°Xoy£t to égyo yúooj oxa 1573-1587 (6X. TtEDtaaÓTíQa nagaxáxd)). BX. £júar|g AXe^Lou xai Anoaxíxr| 1988: 50, ÓJtou ngoxet.vexai pta XQOVöXoyr)ör| yúgco axa 1595.
? Auxó EjtiěeoaLtúvExaL ajió agxExég nrp/ég, óxc uóvo anó xig OEvExcxég ExôóaEig, O Magívog Tí^áveg MnouviuXr|g avarpÉQEL xo égyo oxr| <t>iXovixía Xúvbuxoe kul Petié-fivov, onou t) ;tóXr| tou PeOúuvou xaxovopágei rov «TetuQyio Xogxaxio» cog éva anó xa 6iáo>i|ia xÉxva rvi; (Itigo\)xáxT|g 1908: 588). Irrrv AcfL£Qcoar| xr|c Flavajgiac axo XEigóygacpo AanégyoXa, arpoú avarpérjEi xr|v tcmjtóty|t<x xou (ox. 35-6), o Xogxáx-OT|5 avacpÉgexai oxr|v áXXri tou rigcoíoa. rrrv EgcocpLXi] (or. 47-50). (ľia rryv Egurrveia xou xtooíou, nou eívocl avau(pio6r)Tr)Tr|. 6X. Mavovoaxag 19636). To 1610 xtogío iiug ejicxqÉjxei va auLintpavoupE óxc r\ riavv>Qiu jtgoriyEÍxat xr)g Ecrnqthjc, xouXáxioxov óoov arc'ogá xr| aúvOeor] xr|g A(piÉgojot]c (yia ogiouxvEg xgoJtOJrooíoEig, 6X. Banctofl-Marcus 1980ct: 22 x.e.). To óxi o Xogxáxor|g EÍvai o ouy^'gacpÉag xrrg EQOjififaic ejtl-6E6aicl)VExai Eitíorig anó xov Xío Xóyco Aéovxcx AXXáxio (1651: 116). Eívai ťvotacpÉ-qov xo on, exEÍvri xv\v ejioxtJ, o AXXáxiog 6ev r|xav 6É6atog av xo Égyo eíxe ó>]pooc-euxeí (Bancroft-Marcus 1978: 2). ľia xr|v oixoyéveia Xogxcixor], &X. Mavoúoaxag 1956a x«c 1962y xai EuayytXaxog 1970a.
4 Tia fiia axT^iaxcxi) ßcoygaipla, 6X. EuayyeXatog 1970a: 214-5 n6. Bancrofl-Marcus 1980a: 24 x.e. xai, yia Lita avaoxórcr|crr), EXEuOegíou 1980. BX. Ejáor|g AXe^cou xat AnooxĹxri 1988: 40-7 xai KaxXauávr|g 1993a. IT6. xecp. 4, 00. 100-1.
s BX. riavayLtoTCíxtig 1966, 1968 xai 1974, xat ľlavayicoTaxríg xai Vincent 1970- avct-XáXúcpTuxav EJtĹOTjg oxa oevľxi.xcí agxEla anó Toug ĹÔLOug pEXExr|xÉg véa, aor.tooiív-ra uxoi-ii] Éyygacpa. H ÖECoola óxi 01 Vivi eíxav ngonugaoxeuaaxcxo góXo axr| yévE-or] xou xgrpcixou Oecŕxgou (2. AXecÍou 1979a} ngocuöV|0»]xc axcipi] nEgiooÓTEQO cxnó rr|V Bancroft-Marcus (1982/3), rj onoía mcjxrúri óxl o Xogxóxaípg £naic,E o Ĺôcog oxa
ngáypa, ľ| axÉi|'Ti óxt éva xéTOLO agLOTOúgyi)iia Tr|g ôgapaxougyíag óev 0a LtnogoúaE va ór]Liioupyr|0EÍ av Óev eĺxe ngor|yrj0EÍ \xia nEgíoóoc ÖEaxgixrig ngonagaaxEurig, oev iinopEÍ va anoggicpOEĹ (Z. AXeEíou 1979a).
Ynoöeor): O 4>cXóyovog, ouaiXiág xiig Aiyúnxou, ňoXocpóvi]OE xov ansXtpo xou yia vec ndgEL xov Ogóvo xai. xaxómv navxgEÚxr|XE tt| yj\Qa toxi. Exxóg anó xnv xógr] xou EgtocptXr|, éxei. ava0QÉt|)Et axo nuXáxi x' éva ayógi anó 6aaiXixó altia, xov navápe-To. Oxav uEyáXcoaE, o IlavágEXog éôet^e xriv avógEĹa xou axt] páxr] atá^ovTctc to 6cí-eúXeio anó exOqlxií EniÖEOT]. Oxav agxííei xo Égyo, o ílavágEtog xai r| EgcocpíXr| éxouv EgcuxEUXEÍ o évag xov áXXov xaL éxouv navxgEUTEÍ xgucpá. O BaoiXicig ÓLtcog Oé-Xel va ôcóoEi xr|v EguxpíXri oe xánotov áXXo, yio ôaaLXiá, xai EniřiÉyEt xov riavágFxo cog uEoátovxa. H puaxixr) Évcoat] ÉQXErai aro cpojg xat o "ŕtXóyovog oxotcóvel tov ricivágExo p£xá anó oxXi]gá oaoctvtoxrígta- axr| auvÉxEia, ngoajtocoúpEvog óxc aito-oÉxExai xov ycuto, ngoocfÉgsi oxt)v avunot|)ĹaoTr| xógr| tou to xoppÉvo XEcpáXt. rr|v xagócá xai ra xÉgca xou EpaaxT| xr|g ď éva «SaraeXi» cog yapŕ|Xco öcogo. Metu rr|v anoxáXmpv] tou L)axá6gtou ôcógou, r\ Ego>tf ÍXr| EncXÉyEt TX|V auxoxxovía. Oi xogaoí-ôec xou xogoú, oôriyt|Li£VEg anó rr|v rgocpó xi)g EgcocpíXr|g, xt| Xguaóvoioi, gíxvouv xá-xco tov axXr|gó BaotXiá xai xov oxotcíívouv. (Puchner 1980a: 95 x.e.).
Autt] r\ nagap.u9taxoú xúnou aiLcaxo6aLi(.LÉvr] unóOEor] jtXáOExaL xaxá xo ujtóOEtyLta TTjg LxaXLXr|g xyaycoôíag Orbecche xou G.B. Girakli Cinlhio (1549) (Bursian 1870).6 Qoróoo, OTÉXBtai anó lióvt| xr|g, tpuxoXoytxá EĹvaí xuXÚTEga oo^t)liévt|, nLo LLEOTŕ) ÓQap.oxixá xat unuXXayLiévT) anó roug gr|TOQLXoúg axa-6T|Lia'taLLOúg TTjg iTaXixT|g av«Yt'vvr)oLaxŕ|g Tgayojôíag (Embiricos 1956). Mégog XTIS ÔEÚTEgríg ngá^ríg é^ĽL cog ngóruno xi]v TQayu)ftía // Re Torrismondo, ygattiié-vr) anó xov Torquato Tasso ngog to xéXog TT]g E,(of|g xou, (íetcíc tt| ÔLaLiovr) tou ae aavarógLO (1587)' éxoulce Éxai Évav aocpaXi] terminus post quem (Mavoúaaxag 1959).' TajtégaEga ivxEOLiÉoia xou Égyou arpogoúv xo EnEicróôio xou PtváXoou xai xr|g AoLtíôag anó xt|v Gerusalemme Liberála (1581) xou Tasso, OTO onoío bó-0t|xe noXXég cpogég ógaLiaxLxi) pogcpi) oxtjv IxaXĹa,8 Tia xov xa0ogio|ró Fvóg
égya xou, nou rogiĚxouv 6iyXcoaoixoi)g uitaivcypoúg yca xr]v Axaór|uía xai xa uéXt) xtjg. BX. nEgiaaóxEpa nagaxáxco.
Z' auxi) xryv xgaycoôía xr|g M£xaggú0pcav]g. rr|v Orbecche, yca ngcóxi] cpogá ôev ĽnágxEi xavéva OÉpa anó xr|v agx«ía nulíoXoyia.
Auxr) r] xgovoXóyticn| xgononoiEĹxuc, 6É6aLa, anó xo uovxéXo xt)g Bancrofl-Marcus, nou utootriQÍÍ^i óxl wirješuv ncgiooóxEQEg anó uia cpáaecg ooyygacpiíg (1980a: 24), ngetypa yia xo onoío &ev unágXE^ xapía aacpaXr)c anó&Ei^n,. O terminus post quem yúgoj oxa 1587 ôivexui éJltOTjg anó xoug Bakker ^ai van Gemert 1983: 83. Oi E7TlfisXr|-xég xx|5 nco rtgóocpuxr]g Éxôoor|g unooxr)glt,ouv Eníor|g, Ltagt |is xov XáOa, óxi unág-X£i EĚágTinar] anó xo Filostrato e Pamfila xou Antonio Cammelii il Pistoia (AXe^ÍOU xat AnooxĹxrj 1988:35-6, 243-6).
1600 Aleardi, 1600 Villifranchi. 1607 Calderari, 1629 Orazio Persio, 1629 Franc. Miedelchin. 1639 Ben. Ferrari. 1642 Arcanio Pio xxX.
Kil)
WALTER PUCHNER
TPATßAIA
161
terminus post quem, tooxóao, ôev lijtoqeí va 6or|6r|OEL r\ ouáôa xtov Lttxptóv au-
XCOV ÉpytOV, EJTEl&TI Ta IVXEQLIE&IU OXTU-iaxigOUV BaOtxá EVU ÓlXO XOUg p£JT£pXÓ-
pio avE|ágxr]xo airó xo Épyo.1' Sap3Xo jtou apxExoí ttEX£xr|xÉg ittaxeúouv óxi xat auxá eívat xou Xopxáxarp"1 Ta xoptxá JtEptXapôávouv, xaxá x>| yv(í>u.r| rcaXat-óxegtov pieXext|xúv, uoxíóa anó xryv txaXtxr) jtapáôoaT] xrtg aváyvtoortg xou 2e-vÉxa. tôttog airó xr| Phaedra (AEtváxtg 1912), xat, ÓJttog é^ei aôia|,icpi.o6r|xr|xa ajioÖEixßEi, arró xa xoptxá xou Aminta xou Tasso (Bursian 1870, Pecoraro 1969) XOU xrtg Sofonisba xou G.G. Trissino (SáOag 1879. Pecoraro 1969). <t>atvExat axó-u»l va uTtápya iua avaXoyía xr|c xéxapxTig axr|vr|g xt]g jrptím]g xtgáä;T]g ue xov Orlando Furioso (áaua 45,1, 2, 4) xou L. Ariosto (Spadaro 1975).
6. Afxmazovgyixrj aváXvor]
Ac, avaXúoOUUí xtóga xr|V ixXoxi) axt]vr| irpog oxr\vr): O figóXoyog, jiou extpto-veíxai anó xov Xágo, éyn Xátx-uoxítp axExtxá lie xo EUUExáôXrrxo xnc xuxng xaL xou jiXoúxou xat ejrtuÉvei oxo OÉua xou memento mori. H nptóxr| axtivT) xii,g ľrg(i')XT|c Jtpá£r|g Etvat Évag uovóXoyog xou IlaváQEXou yta xa ÔEtvá xou Éptoxa-T| Ôeúxegri axi]VT| EÍvaí Évag ExxExatiÉvog ótáXoyoc aváiteaa axov flavápExo xai xov cpLXo xou Kagjióipogo (axeôóv 500 axíxoi), Jtou SŕxuXíyci. xr|v itgoiaxo-Qta Trig xpuqrfis Egioxixtig axÉOTig (6X. Puchner 19806: 134 yta xo ^toxtôo xr|g yxtóaxgag- Jt6. Puchner 1979, tÔítog o. 12)' oxx|v xpíxr) axrvvr), o BaotXtág ov"C,r\-xáet Lie xov 2úu.6ouXó xou yia xr|v eiuOupiía xou va itavxpÉi|>et xr)v xópr| xou' axr|v xÉxagxr| axT|VTt, o 2úu,6ouXog auXXoyíí;exat xr|v aoxá0Eia xt)c ôúvauxig xai xt)g xúxiic t) jtgá|ri xeXelióvel he xo Jtpwxo xopixó: Évav ú(rvo oxov 'Eptoxa.
AEÚxEpr] jtpátti. jtptoxr) oxt)vťj: O BaatXtág anoxaXújrxEi xrrv un£p6oXixť] ayáitxi xou yia xr) iiovaxoxópri xou o' Évav uovóXoyo (auxóg sívaí o Xóyog jiou Ôev xx|v jtávxpEtyE axÓLiT|)- axr| oeuxegn, oxtvvx), ti EptotptXri acpriysítai oxti Xgu-aóvouii, xt| véva xt)c, xo jtpotpr|xtxó xrtg óvsipo lie óúo jteptatÉpia jtou óÉxovxat EJÚ0ear| anó Éva apjtaxxtxó ógveo- axrrv xgíxr| axTivr), n NÉva auXXoyíigExai xri ôuaxoXía xric Oearig xr|g Egu>tptXr|g a' Évav u,ovóXoyo- axrrv xÉxapxr] GKVjvŕ], r\ NÉva xpuipaxoúei xov riavápexo, nov sívaí E|aigExixá avtíauxog yia xiq rcpo-xáoEic, yánou jiou éyivav anó óúo ngíyxuiEg- (lexó xov evv)iL£gti)VEL yia xr|v avrtôpact) xr|C Egcocpí.XT|5 óaov acpogá xouc unoipiícpiouc uvxioxr|gEg' r| jrÉunxt] 0XT|vV) EÍvaí Évag axó[Lr| uovóXoyo; xou ľlavágExou, nov OpiyveĹ yia xt) uoipa xou' oxí)v Éxx)] axr|vf|. o BaoLXic'xg xov óiaxágEi va LiExacpÉpEL xig upoxáoEig yá-
BX. Puchner 1980a: 110 x.E., Pecoraro 1972 xai Bancroft-Marcus 1977. Tia jtagá&Eiyua, A. noXLxnc 1978: 69. BX. xciga Mavoíoaxag 19916: 323-7. Tia uia avxlOcxri án<n|iT|, lôiws os a^Éoti ue xo xéxagxo ivxequEdio. 6X. Puchner 1980a: 114 x.E. Auxá xa ivxEQuéôia xujiró0r|xav yia jioo)tt| tpogá orr] ŔEÚTEgti ékSoot), tou 1676.
U.OU ott]v xópri xou- r\ É6óou.r| oxt|vt| EÍvaí évag uovóXoyog tou Ilavágexou, jtou 6pr|vEÍ xai jráXt yta xt| ttoípa xou xai excppá^ei xov cpóôo \a]nwQ r\ ayajtriuÉvri xou ôev LteívEi itLOXT]- xo ÔEUXEgo %oqixó EÍvaí Évag ÚLLVOg OXT| tlOJT] XT]g unaí-Bpou xat [Lia xaxctôtxii Tí)g uneprupávEiag.
TpíxT| Jtpáijri, Jiptóxri oxr|vr|: H EptoqpĹXr) uovoXoysí yta xtg xapég xat xtg xti-xpEg xou 'Eptaxa' ri Ô£Úxepr| oxr)VT) Etvat o uovaóixóg ôiáXoyog xtov ôúo Epa-axcóv: |iexa§ú xa0aS Mal 0Xírjir|c, r| EpffupLXri opxí^gxai atrávia niaxr| xai o flavápExog EXCppri^Et xr|v avttauxta xou yta xtg LiEXXovxtxÉg eIeXí^eic' axr|v xpí-xt| oxt]vŕ|, o ľlavápExog, uóvog xou, OícapáaaEtat aváu£aa axov 'Eptoxa xat xov tpóôo xou Oaváxou' axr|v xéxapxr|, r\ Aaxtá xou ôoXocpovr|LtÉvou aÔEXcpoú xou BaaiXtá ejitaxpétpet axcó xov Káxto Kóaito xat opxíi^Exat exoixriari' axrrv jtE^utxr] oxT|vr|, o BaatXtág e|atpEt xiqv xaXr| xou Tv%r\ xat xr| ôúvau.ŕ| xou, evcó r) aópaxr] Aaxtá ujróoxExat lie tt] aEigá xt]g Oávaxo xat xaxaaxpocpr) yť auxóv xo xgíxo xogtxó EÍvat tita xaxaÔtxí] xr)g ôtijrag yta nXoúxo.
TÉxapxt] upá^t], Jiptóxr] axxivr): 2ut,iqxoúv t] NÉva xat o 2úu6ouXog: o BaatXtág áxouoE xuxaía xoug EpaaxÉg va tuXoúv xat Épt^E xov ľlavágExo oxr\ cpuXa-xf|- axi] ôeúxEpn, oxt)vt|, o XútiôouXog ouXXoyií;£xai xrrv anóXvxr\ óúva|.iT| xou Egwxa" axrrv xptxri, o BaoiXiág, É^aXXog ue auxá jtou ucptaxaxat cog icaxÉpag. xt]v EJXtOuuía xou yia £xôtxtiar| xat xr\ OtyuEvt] xou xtuŕ|, jrgoEtôoTotEtxat ajtó xov 2ú|.i6ouXo va r)pE|.iŕ|aEt, aXXá ttátata- axtiv xÉxapxr] oxt]vt|, t| EgtooptXri, u£ xov xopó xtov xogaotôtov, avxtu,extojáí;Et xov BaatXtá' rcapaôÉxExai xr|v evoxi) xT]g, Eyxtopiiágei xtg uirripeotEg xou flavápExou Jtgog xo oaaLXeto xat, xeXixá, gtxvexat os itagaxáXia, lls ptóvo anoxéXEa|xa va E^txypituBEÍ axóur] Jiegtaaóxe-go o BaatXtág xat va aicagvr|OEt xt|V xópr) xou' oxriv TtÉN,itxti axr|vr|, o Zú|i6ou-Xog jipoajiaOEÍ uáxaia v' aXXá^et xr| yvtó^r] xou 6aotXtá' r| éxxt) oxt|vt| Etvat Évag ttovóXoyog xou BaatXtá yta xr|v xiiXtótousvr] xtuT| xou xat xa axÉÔLá xou yta ExôtxTiar|- axvjv é6óo(ii), o ľlavápExog oór|y£txat o' auxóv xat uJíEpaajxíí^Ei xov Eauxó xou avacpEpóuEvog oxtg uxtripEaiEg xou jrgog xo 6aatXEio xat axr) 6a-aiXixrí xaxaytoyf) xou, Ôev xaxacpÉpvEi óttcog va jceĺoei xov BaatXtá, Jtou xov ôkóxvei anó uxcpooxá xou' xo xéxapxo xoptxó eívat uta itpooeuxr| axov rjXto va a6r|a£t xo cptog xou.
H j-tÉ|i3ixr) ítpá^t] avoíyet u,e xov xo°° xtov xopaoLÔtov va axoúet xr|v exx8vr| avacpopá svóg Ltavxaxoqjópou yta xo cpgtxxó p.agxúgto nov eicÉôaXe o BaatXtág axov flavápExo- xou iEpÍLjtoaav xr\ yXtóaoa xat xa ttáxia, xou exoipav xa XÉpia xat xou éôyaXav xr|v xapôtá, lle oxojtó va xa ôtóaouv oxtjv EgtotpíXri a" Éva «6axaéXi» tog ya|.iiíXio ótópo- axr| ôeúxeot) axr)vr|, o axXiipóg BaatXtág exot-uátexat yta xr| auvávxr]ar| ue xr|v xópr] xou- axipv xpixt), yeuáxti xaxá npoat-o0r|uaxa, t] EgtocptXr| ajtoxtopí!;exat xr| NÉva- oxriv apxi) o BaatXtág irpoajtot-etxat Tttog oumptovEÍ yta xov yáuô xat 6áí^£t xriv Ep03tptXr| va avot^Et xo yapti)-Xto ôtópo, (xexá xauaptóvei txavojiotriuévog xov jróvo xríg átptovr|g xópr]g xou xat xatgexat yta xx)v entxuxta xug exôíxriaiíg xou- x| EpcocptXr) aitoxripúaoEt xov
i 62
WALTER PUCHNER
TPAfHAlA
163
iraiEQa xtis1 r\ XExagxii otct)vtj Eivai o tiovoXoyog xryg EpcocpiXt|g npoxou auxo-xxovrpEr oxt]v jtE(i3Txr|. o X°0°c toi '1 Nsva 9pt]vouv xipv xupta xoug- oxt|v extx] axinvr|, o axXt|g6g BaoiXidg, aauyxivirtog and xryv Ei&Tior] xou Savdxou xi^g xd-pr|g xou, axoxcovEtai and xr| Neva xai xov xoo°, evco r| Aoxid xou a&EXcpou xou ELitpavit^Exai yta Xiyo and xov A6t|' r\ EpcocpiXTi piExatpEgExai e§co lie xiuxg, evco to ntiOLia xoxi BaaiXid augEtat and xr\ axirvr| xaxd xn &uipxEia xou XEXEUxaiou aOvtou,ov xopixoij (ZoXou.dc, 1973: 39 x.e., Puchner 19816: 40 x.e.)."
H dgau.axougyixr| 6ou.r| xai t] auv9£ar| xcov ngooconcov Eivai jtoXu ankf\ (6k. to StdypaiiLia xt)g oxr)vi»xje, napouaiag xcov jtpoacomtov oxov Puchner 19816: 64 xaL noirxvEg 19836: 228): xd9E eva and xa tpia xugia ngdotona exei xov 61x6 xov ELjreiaxo: riavdpExog-Kapndcpogog,12 EptocpiXr|-N£va, BaoiXtdg-ZupuSou-Xog. Zxig xpetg npcbxeg npdEsig, xdOe ngdocnno ELWpuviCeTat eniar|g novo xou: 01 auxpuSoXLe? xou riavdpExou yia tt| ".eXXovxixxi jtura] xr)g EgtocpiXrig (r\ raGa-vdxiyra va evdcaOEi axig ngoxdosig) diaXuovxai liovo ott) oxr)VT| xaxd tttv ojtoia exeIvx] xou ogxit^Exai aicovio Epcoxa (r ii)' 0 pdXog xou cog postilion d'amour jtEpiEXEL taxugoug xdvoug xgayixfjg eipcovsiag. And xi)V xpixr] 3tgd^r| xai E£i)g, 01 EgaaxEg yivovxai ilia ftovdoa axr| opdar| xai )i 6aaixr| avxiOeon, xou Egyou EgxExai axr|v EmcpdvEia: r\ avxi9£or| avdiiEaa atouc Epaatsg xai tov BaaiXid. Oi eacoxeptxeg au.(pi6oXi£g axoXouOouvxai and E^cotegixEg duaxoXiEg, xaOcijg o Xogxdxor|g uxTYVoOeTei, he u.£ydXr| ogapiaxixri 6uvaur| xr|v xaxaoxgo-cpri xou xd6E ngcoTaycoviOTri. H nXdvri xcov EgcoTixcbv au,q>i6oXicbv (riavapExog) axoXouOEixai and xt]v nXdvr) piiag 6exixr|g Tponi)g xr|g xaxdoxaaing (axrrv E iii, tt] axr|vr) u.8 to «6aTaeXt» Jtou negiexet to |.iaxd6pio yau.r|Xio dcogo, t] EgaxpiXn 6giaxETai oe. TgayixT] nXdvr|) xai xr\v itXavii Trig |xaxia6EXixiig cpiXoaocpiag xrig E^oualag (r| vixr] xou BaoiXid xaxd xou 'Eptoxa ajtoxaXiiirxExai cog xaxajidxT|-aii xou Sixaiou). H andXuTit 6uvanr| xou EgioTa unEp6aivei xig xa|ixeg ftiacpo-
" YC auxii Ti)v TtXEutaia oxnvř| ujtáQXOltv oqiouéve; 6iaqx>QEXixé; ygacpéc oxa xeíhe-va jtou xarjaoiSovv to epyo, 16Í10; oto XEiooygacpo tou Birmingham. H Bancrofl-Marcus (1980a: 33) Oct tojioOetoijoe tnv E^upávLati tou <pavxáonciT05 —jtoXú eúXo-ya— oto téXo;. tlagctXXtiXa, 8a f|Tav aitagaiTtiTeg ogtau.t;vEC, véeg SiatpeaELj oe axr|vÉc;. H Bancroft-Marcus jtioTEiiei óti i] ótaígean oe axi^véc;, jtou jtoixlXXel újtó xel-uevo ae xeluevo, etvai «aJti.8avo va EÍ.vai auOevTixr| axig [.logcpé^ ^ot) kyn ex5o0eí» xat 0a éjtpejte va avaOEtuQuOei, oúucpcuva ciuvejtelc; véox^cíOlxéc aQXÉg. |TE ÉvňEi^n véac axnvrig oe xá()e eíaoSo r) í|o8o (i) Oávato) evó; jcqóoojjioi) (1980a: 36 x.e.). Auto, 6É6ata, 0a oonyoúoE as \u,a (táXXov aoatpi) 6taígeor| tcuv oxnvtíjv (Puchner 1981a: 107).
12 Metů Tnv jiqojtt] jigáEti. ójtou exteXeí xr\ teirougyia «exeívou jiou óívei otov áXXo Tí]v euxaioía va ulXi)oel» ott]V ExBean rnq jTQOLOTOQÍac;, o KaojttjCjOQOc óev jtagou-otá^ETai ^av(í, jigáyua jtou jtgéjtEt ouoXoyouuÉvcoc va OecogrjOEÍ a>c opanaToupyixrí afiuvauía tne tgaycoSta;. Txiz, tótxéc StaaxEUÉg, o (ÍÓ0505 góXog tou «eEeXíooet«i» JtegiooÓTEgo: auvř|0ct)g yívEtat o jtgo6ÓTnc tou flavágETOi) (6/.. tvÓTryra (ot) ^aga-xáxo)).
pég (jtagóXo jtou ajtoxaXÚJitetat óti o llavágetoc eívai axr)v Jtgayu.axtxóxnxa ytoc SaatXtd). H e^éXtSti xng jiXoxr|g u.Jtoqeí va jTEgiygacpíí cug r| jtopEÍa tou BaoiXici aitó to óíxaio oto áóixo. anó tt|v eutuxío aTriv xaTaoTpocpr),1"' xaOtúg 01 EpaoTÉg npo/topoúv anó Ti]V au,cpt6oXia xai tttv avo(ita oxr) 6e6aiÓTT]Ta xai tí] vouxu-OTTixa. Ot óúo ofidófig Jtgoocjjjrujv auvSÉovxai xai x^f^ovxat anó xoug «H£oá£,ovxEg»: xov Kagjtócpogo (u.óvo oxr|v éx9eoii), tr| Neva xai tov Súu.-6ouXo. Evtó ot 5úo tEXEUtaiot apxixá EÍvat matoi atov BaotXtá, óao EXEÍvog éx£t óíxio axr]v avxtXT|t|)f) xou jtEpt tt|xr|g, xaOcúg t| ógáar| e^EXÍooEtat, 6or|9oiiv óXo xai JtEpLaoótEpo toug EgaatEg, ot OTtotOL 6ixaicóvovtai EmxaXoúiiEvot tt|v anóXutr| EntxpátviaT] tou Egcota ajtÉvavtt attg xotvtovtxÉg SiaxptaEtg (jtou unoóeixvÚEtat óti éxai xi aXXitóg 5ev undgxouv), cóojtou r\ íbia T] NÉva |te tov Xopó Ttov xopaatócov xaTaaxpécpEt xov áóixo TÚpavvo.14
H 6aaixr) ópa|iaT0upyixi) óo|rr) avTixaTonTpí^ETat xovógtxd oto u.Éye0og tou póXou Ttov outXoúvtcov npootóntov: o IlavágETOg ExcpégEi oxeóóv 700 otí-Xoug (návto anó to éva néu.nTO xou égyou), r\ EgiocpíXí] yúgco oxoug 520 oxtxoug xat o BaoiXidg yúgco oxoug 495. Auxx] T| gt|xogixr| unEpoxií xou riavágstou o/EXÍ^Exai tis xr]v anagaíxnxt] |.i£xd6oott nXngocfogicóv oxr|v éxOeot], xa9cóg xat (tE xoug uovoXóyoug xou nou Excppáílouv a|tcpt6oXÍEg yta xov Epcoxa, xoug OJtotouc ExcpÉgEL oxov póXo xou cog q)opéa xíov yau.T|Xicov npoxáaECov. Auxó cpalvExat auiacog, óxav o góXog u.otgaatEt atig npá^Etg: A: 341 'li oxíxoi, B: 168, T: 143, A: 3, E: 0. Ot 55 cpopég nou naigvEt tov Xóyo toú SLvouv Évav ^ieoo ógo grioEtuv yúgco otoug I2V2 axtxoug (EÍvai 6r)Xa6r| axettxá 0[itXr|Tixóg). AvTÍaTgocpT), xovSgixd, EÍvat t| e|ÉXi|t| Ttov gr|OEtov xr\Q Epujtf tXt]g: A: 0, B: 102, T: 99, A: 15E/2, E: 166 otLxoi/ ouvoXtxd 52 ou,tXteg, u,e uioo ópo oxeoóv 10 atíxwv avd pr)ar| (av xaveíg cxcpatpéoet tov u,ovóXoyo Tug auTOXTOvtag, Etvat
" Evtoúxotg, r\ EQitnvEia tou Morgan EÍvai unEg6o^ixá uovÓJtXEugri' ygcitpEi: «Mjtogsí va ujiooxtiQixňEÍ óxi ngayuaTixóg ťigwag tou égyou Etvai o SaaiXtág, o jiaTÉgag nou ňixdcETcii aváuEoa otuv ayájct) yta xr\v xóqt] tou xai tt|v ij!uxojta6r|Tixť| ogyř| ytu nyv axíu,taoi] nou tou écpegE, H ngujíSa tou títXou eívai éva áxgcouo jtgóoajjto, X/ogíg óiaxttuávcictc xagaxrr|ga ř] jtXoúxo U(pr|g, cóote va jrgo^Evi|OEi OTi6r|nt)TE áX-Xo exTÓg ajtó Ttiv juo ouvaioOrmarixií Hac ODUJlá0£ia» (1960: 411). Auto óucog on-(laivei itagavónon rng 6aoixVjs ovnOíTiXTJs 60(11); tou Égyou. H i|iuxoř,oyixř| g|éXigr| anó OTogyixó Jtatéga oe ogyu7|iÉvo xúgavvo nagouoiágeTat oÚTtog r| áXXtog ř|ór] oXoxXng(0|tÉvii OTnv agxť| xng TÉTCtgTiig irgá^g, x.B'QÍ5 xánoia |it:Ta6aTtxi'i (patrn. To ipuxoXoyixó evStatpégov yiu tov BaotXiá 6ev pjtogEÍ va sívat ueyaXÚTEgo ajtó to evótatpégov yta tijv EgaiipiíXn: o BaoiXiág, jtou emane opíoxETai oe jrXávr|, rivai oto TÉXog anXtág to ógyavo rrjg [.loígcíg, X^QÍg ógapatougyLXÓ xptuuauauó. oXóxXti-go to Égyo, 01 egaOTÉc jtegiygácpovtat cog juo oXoxXt)Qtouiva xai |íe ueyaXuxeoeg SiaxutiávaEig ngóocojta an' ó,xi ot innamorali tr|g xtoiitoSíag (IloiixvEg 19836:191).
14 Zti; XatKÉg OEaTgtxÉg otaaxEUÉg anó xr\ &uxixi) El/.áóa, to óti o flavcigETog ti vat ot' aXr)GEia anó 6aoiXtxř| yEvtá, éxoi nou 6ev nagaĎtá^exai to lěse-majesté, ava-nTÚooETat nEgioaÓTtgo (n6. £vóxr|Ta (ot) nugaxÓTto).
I (it
WALTER PUCHNER
TPATflAIA
165
jioXu Xiydxepoi). H Ep<iK»iXi| E|eXiao£xai xai yivExai axo 5euxepo uepoq xr|g xpayio&iag o Jipayiiaxtxdg avxinaXoq xou BaoiXid. H jrapouaia xt]g oxi] oxr|-vri, jtapd xa Xiydxepa Xdyia jiou ExcpEpei, eivai itio ajtoxEXEaiiaxixri 6gau,a-xougyixd. SiiLwpojvog lie xt|v e§eXi|y| xr|g auyxgouar|g, o gdXog xou BaoiXid e/el EJiior|5 avodixr) Ttopsia: A: 26, B: 62, T: 28, A: 189, E: 177'/a orixoi' lie 66 oui-Xlec; ouvoXLxd (jtEgiaadxepEg axed xd0E dXXo tcqoolojio), o lieooc dpog xiov 6l-xcbv xou qi]oecov Eivai liovo 6,7 oxixoi (xo iiiad and xou IlavdpExou). Auxoi, OL agiOuoi avxavaxXouv xa «6r|xxixd» xoxi axdXia xai xr| «6ou6f|» |iavia xou oxr)V xExagxr] xai jxeluxxti jtgd^r| (Pudiner 1986).15
Ouauu6eig yia xr| 6olit| xou Epyou xaL xrpv aio0iyxixx| xr|g iwtodox'ig xov (xai Ei&ixdxega yta xrxv jrgocpopixr| jiagd&oor| xov Epyou, 6X. Evdxryxa (ax) Jtapaxdxio) Eivai ol 6paLtaxoupyix£g evxdoEig (Puchner 19816: 48 x.E., ilou-Xveo 19836: 229 x,e.). Oi axdXou0Eg Liitopouv va avaipepOouv tog oi orijiavxi-xdtEpeg: (1) H npocpryxEia xou Xdgou oxov IlgoXoyo oxi «ar)|LEpa» (t) apiaxo-xeXixu; Ev6xx|xa xou xpdvou) 6Xoi oi jxpioxayioviaxsg 6a xaxs6ouv iiat;i xou oxov A6r| (npdXoyog-E vi). Me auxo xcgo£i;OipX£i.xai r|6r| xo xeXog xai xo ev-hiacpEQOv xou xoivou LlJtopei va oxgacpEi ajxd xo «xi» oxo «:rciog» xr\g 6gdoY].q. (2) H ETuOuula XT]g Aoxidg xou aftEXcpou xou BaoiXid yia £x&ixr|ar| (r iv-E vi). (3) O xgucpdg egioxag xou igeuyagiou xai r\ ajxoxdXuxlni xou (A ii-A i). (4) H Ejuxougixrj jiXoxti xr|g cgioxoxgojiiag xwpi^exai oe 6uo xaxevSuvaEig: (a) xi]v ngooJTOir|xr| xaoa xou BuaiXid yia xov ejxixeilievo yd(io xt}g xdptig xou (A iii-A i- axdiir] xai axx| A vii xatgExd xov riavagexo oagxaoxixd: «xaAwc xov d£o fiov yafi7iQ6») xai (6) xov EVXEXiug a&ixaioXdyr]xo cp66o xou riavdpexou yia xt)v itiaxx] xr)q EpaHpiXrig (B vi-T ii, dpxog ayditr|g). (5) To Lioxi6o xou ayviopiaxou Jigiyxijxa (A ii, dxav o Kaprtotpogog xa9r|auxdi,Ei xov IlavdgExo
111 H auaxaar) xiov jtQoocbjriDV xaxd axnvsg naQOuaidgEi axETtxd xHUT)Xr| jniMvoxnia EjcixoivtovLag: 277 axQiloruojxoirrrec EuxaLgieg yia SidXoyo avxixiOtvxai ae 53 ouvavxxjaeig xiov Jtgoaamtov ejii axrivT|c, Sr|Xa&T| uia avaXoyia 5:1 (Puchner 19816: 48). Auxr| t) xdar| yia [AOVoXoyo uttoqel va arto6EixxEi ajro uia dXXu axaTLOTixr|: on auvoXo 29 axnviov, oi 13 Eivai (iovdXoyoi (xo 45% xou Epyou). Sxr]VEq lie jrEgLaaotE-ga and 6uo itgoouijra ejii axr)vr|g anavToitv liovo oxuv xExagxi] xai xr|V jtt'j,i^xr| ngdlu (au^ouaa Jtuxvoxnxa xnq ouaxaaug x<ov axnvixiov ngoammov). xaOcijq o Xogxuxaf|g eujiXexei ngoofteuxixd xov xogd xiov xogaoi&iov oxi^v ujioBeot). H Jta-gouaia eni oxTjvrjg xaxd rmnvEC Sei/vei ilia ftiaipogExixr) eixovu and exeivt| nou 61-vei xo LieyeSog xu>v ohlXliuv: o BaoiXidg ngoriyeixai |.i£ diofaexa EUtpavioEig, axo'kov-8ei o ItavagExog [ie evvca. r\ Neva xai o Zuii6ouXog ue Ejrxd o xafiEvag xai t] Ego)-cpiXr] fiovo ^e e^i. auxr| xrjv «a]rdxgurltr|« xng r)go)i6ag xou xltXou a^oxaXiOTXExai xdxi and tn dgaiiaxougyixii ixavoTUxa xou XogxdxaT]. Md?ac nou iixidgxEi (KVfyvf. nagouoia axu axuvri axuv jtEoirrxiDori xrg Eo(MpiXr|g, auxo duiog 0U[i6alvsi u.£ xov IlavdgExo oxi] 6euxeqt| ngd§r| (xEOOEQEig 6ia6oxixsg oxtyvEg), ue xov BaaiXid xai xov 2ii(.i6ouXo (jtEvxE oxr|VEg yia xov xa6eva axrv xExagxt] 3igdgr|. and xig ojioiEg oi xgeig aunnijixouv) xai lie xr| Nevu oxu dEiixEgn ngd^ri (xgEig axuvEg).
oxi 6ev JigsnEi va ipo6dxai xig LiEXXovxixEg £§eXi§eig, acpou Eivai yiog 6aoiXid, ii>g xx| A vii, dxav o BaoiXidg apvEixai va xov ixioxex|)ei). (6) To-ftotwpT|xix6 ovEigo xr]g Epa)(piXr|g xai r\ yofteor) xou Jipayiiaxoxioitiori (B ii-E iv, r\ auxo-xxovia). (7) H JXEpiEpyEia xou xotvou yia xx|v aXXayx] xr|g oxdax|g xrjg NEvag aito xov fiiaxayuo xai, xx]V EjciipuXaxxixdxrixa oxi]v avidioxeXr) ujxooxr]pi|r| (B ii-E vi). (8) H aycovia jtou 6x]Liiougy£ixai and xLg axgaiEg avxidgdasig xou BaoiXid jiExd xr|v aitoxaXuxpri xou u.uaxixou ydLiou (A i-E i). (9) OJidvaxog xou navdpsxou xai xo Liaxd6gio yaiir|Xio Stopo xojv lieXcov xou (E i-E iii). (10) TeXoq, Eva «xucrjXd» lioxl6o: r| ujtoax£or| xou Kapjxdcpopou va 6or|0r|oei xov tpiXo xou (A ii-djieipo^ JCajgiLQiuopogdEv ejiavELirpavL^Exai). AuxEg oi voT)Liaxixeg xai auvaia0r]LtaxixEg Evxdoeig (yia (.ua Jiagouoiaox| xoug ae yga-ipixT| Jtapdaxaor|, 6X. Puchner 19816: 65 xai tlouxvEp 19836: 231) jipoxaXouv xr\v Tcgoaoxx] xou xoivou ibiwg oxr\v agxr|. oxr\v xXiLidxioax| xai Jigog xr| Xuox| xoug, x' exai JtgootpEgouv uia diatpopoixoix|LiEvr| Eixova xr|g ouvaioOr]uaxixT|g 6oLif|g xouepyou.
'Eva ouaiaaxixo xgixx|gio xr|g 6paLiaxoupyixr]g 6£|i6xr|xag Eivai r) LiExddo-ar| ixXripoipogLibv oxr|v exOeot) xou Epyou xaOcug xai axrrv agxl) xdOe axr\vf\z. H daoixii flxryvri ex6earig xr|g xgayco6iag eivai r| A ii, avdLiEoa axov riavdgExo xai xov Kagjioipogo. Eva xexvlxo r[g66Xr|Lia ixou exel va Xuoel o OEaxpixog auy-ygaqpEaq Eivai va lit]v acpT)oei xov IlavdgExo, ojg jiolijio xtXrigocDogiujv, va u.iXd-ei Lidvog xou, aXXd va iii(xt|0el Liia «(puaixri» au^rixriari \i' Evav enjtiaxo. Tt| 6e-^loxExvia lie xx|v ojtoia o Xopxdxon,g emxtryxdvEi auxo xov axoxo (ae ouyxpior| lie xr) oxrivr| ExOEax^q oxov PoboUvo) beiyvei Liia jioooxixi) avdXuon xug oeipdg avxaXXayrjg griaEtov: oe auvoXo 57 avxaXXayuv (t) axr|vf|, jiou ExxeLvsxai oe 474 oxixoug, Eivai t] |iEyaXuxEgT| xr|g xpaycodiag xai Liia and xig iiEyaXuxepeg oxo xpr|XLxd Osaxgo), o 6LdXoyog xiov cpiXcov e^EXioasxai oxexixd ypfjyopa xaxd xo jtpobxo xpLxo (lieot| xaxuxr|xa 4,95 axixoi)' oxo Seuxepo xpLxo itpoxaiQEi jioXu apyd (i^eot) xayvxr\xa 10,84) xai oxo xEXeuxaio xgixo p££i xai jioXl Xiyo mo Ypr)yopa (9,16), i6iojq oxig xeXeuxaiEg 6exa avxaXXayeg (5,2). O Xopxdxaxig 5i-vei Exai Liia ixoixiXia 8oiir)g o' auxr) xr|v xepdoxia oxr)vr| xr|g ExOEor|g, iie xig aX-XayEg xou gu0Liou xou 5iaXdyou. Auxt] x| 6paLiaxougyixti xexvixi) oxr\v exOeoxi LiixopEi EJtior)g va (pavei. ano xo oxexixo (XEyE0og xou LiEpoug xou rcXr|pocpopio6d-xx| xai exeivou ixou xou &iv£i xrrv euxaipia va iuXr|OEi: IlavdpExog 301,5 oxixoi, Kapjidcpogog 172,5 — u.ia xaXoguyiaiiEvr) tpuaixT| out;TixT|OT]. '0|iu)g xai Edci xu-giagxei x| jtoixiXLa: oxo jxpcdxo xpixo xu,g oxx|vr|g, o iiiaog dgog eivai avdXoyog lie auxdv xou auvdXou xr|g axt|vr|g (flavagexog 33,5, Kagjxdipogog 60,5- o ipiXog gioxd xai met;ei tov r\Qaia va ajxoxaXui|)£L xo Liuaxixd xr|g 0XiiJ)T|g xou), oxi] auv-EXEia iiexa6dXXexai 6paoxixd axo «£ixi6ga5uLi£vo» iiEaato Li£pog (FlavdgExog 158, Kapjidcpogog 48' o t)ga)ag xou dgduaxog icagouaid^a xr\v aitagaixr|XT| xigoioxogia), Evii) r| avaXoyia xiov pY]oeojv axo xeXeuxolo xpixo xaxaaxaXdt^i oe d.xi xai oXoxXxigri r\ oxtivx| (5: 3) (IlavdpExog 110, Kapjxdipogog 64).
166
WALTER PUCHNER
TPATOAIA
167
H auvTOLioTEQri 6EDT£pr| axr|vn. ExOEang xng xgaycD&iag (B ii), avdiiEoa otic, Siio yDvaixeg, 6zi%vzi ilia nagdfioia a%ior\ xiov lieyeBwv tojv gf|0£iov: EpcocpiXri 102, Neva 60. O 61,6X0705 Eivai noXu mo pEDaxdg xai avd,ouxog (11s-ot] TaxTiTiyta ata xgia npwxa XExapxa: 4,77) xai napouaLdi^EL oxaoLLidxy]xa Lidvo oto teXeutolo x£xapxo (12,66), djtou T| EQCJtpiXr) atpr|YEixaL to npocpryxi-xd tr|5 dveipo. O xgonog xeiQia\iov tcov dtaxuLidvaetav xr|g xaxuTUTag tod diaXdyoD xevxgitsi to evdLacpEpov xai deixvei xaGagd ogiauivgg aLaGrixLXEg doLieg nou xagaxxrigitoDv Eidixd auxo tov atrfYpaqpea, O Xopxdxar|g evaX-Xdaoei eniaiqg oxe66v oDLiiiExpixd tov didXoyo xai, tov LiovdXoyo (A: M-A-A-M, B: M-A-M-A-M-A-M, T: M-A-M-M-A, A: A-M-A-A-A-M-A, E: A-M-A-M-A-A).
Zxsor) |iE tt] dgaLiaxoDpYLXT) avdXuaxi exei xai n, %Qr]oy] napa&oaiax<i)v xe-XVixoJv, 63x105 x] avayysXia Tr|g-£mxEiLisvr)g EiaddoD Evdg npooiimou oxr| axrjvrj, jjod o XopTaToi^c X£ioiE;£xai lie idiaixEpT] ixavoxtqxa (oe auyxpiari lie dXXoug KpirxixoDg xai Eittavf|aiOD5 dgaLiaxoDgyoDg). Ejtei6t| auxsg 01 axgaxriyixeg jtXr|gotp6pT|or]g auvdeovxai lie yXaiaaixEg cpopLiouXgc,, Oa od^t|xtiOodv axiyv ejio-iiEvr| EvdxT|xa.
y. AioOrpixr) trig yXihoaag xai irfg axi%ovgyiag
Aev exodlie u,ia auaxr|Liaxixf) aiaOn/nxi) xai iiExpixn, avdXwrj xng ykibaaag, xx\g EgtoqilXtjg xai Sev undpxfii ExxEvfjg lieXexti xod dpaLiaxoDpyixoD ucpoDg xod XopxaxoT].16 Adxo 6£6aia avxixaxonxgiLEi xt|v xaxdaxaoT| xr|g 6aaixrig eped-vag, nou ano noXAsg andi|>Eig 6ev eivai ixavoixoirvrixTJ (a6£6ai6xT|X£g log ngog xr) xpovoX6yr|ar|, xa dioygaipixd dedoiiEva, xr| ariiiaoia Xe^ecov xxX.). H liovtj Egyaoia nou npoaavaxoAii;Exai ngayiiaxixd ngog xryv aia0rruxr| xiiq yXafaoag eivai r| 6iaxpi6r| xx\g nn6i6vLa (1977) yla xa agxaiuovxa xai Xdyia axOLxeta axo Xe|lX6yio xod Xopxaxax]. H niidibvia exei dcbasi eniar|g EvdiatpEgouoEg lieXete; xr\g LioptpoXoyiag xai xr]g ouvxa|n,g (6X. xr|v xgixixr] xng Bancroft-Marcus 1980a: 38). 'Eva i&iaixEga x«paxxr|piaxLx6 yvcbpiaiia xod Epyou iiac Eivai r\ DJiag|r| ouvGexojv nsgio&iov ixod un£g6aivouv xr] iiExgixr) Liovd&a (r| voiiiianxri Evoxryxa dr|Xa6T| 6ev jtEgiogL^Exai axo dioxixo, xov oxixo 1) xo r|(ii-oxixio, dncog axo 6T)iiOTixd xgayoDdL).17 And dXXsg anoilJEig, tj LiExgixr) &olit|
YjiaQx°i,'v jioXXec; axexixeq rcagaTn@r|aeig oinv Bancroft-Marc us 1978 xai gtov 2. AXe|Lod 19546, 1954y xai 1969S, xai xditotee, iidXXov i|i3tg£aoiovtoxixEC xpiaeig axoug A. rioXixri 1978. Ar||i,agd 1985. Emhiricos 1956 xxX. H jcoinxixi} a£i« xaiv xo-Qixcov xovL^Exai ajio xov Kfjiagd 1935 xai xov A. noXixn 1952a. To YXiDoadgto xt|5 txdoonc Hav6ou6i6r| (1928) eivai avsixagxeg (Bancroft-Marcus 1980a: 37 x.e.)' i:va jroXb xaXiixego jigoat^Egcxai ajio toog AX£|lou xai Ajtoaxixr] 1988. BX. eiSixd KDgiaxiSng 1978: 245-80 xai 348-61.
eivai djiiog oxo 611110x1x6 xgayoudi (iroXixixog oxixog, aXXd lie t,tvyaQ0xr\ OLioioxaxaXrilia, hod anavxd oe OpiaiievODg iidvo xdiroDg 5r|[,ioxixoD xgayoD-6iod).is To yEyovdg auxo jxgoxaXei ogiaLiEVEg Ev6iaipEgoDOEg avaxaxaxd|Eig axr|V Jtagadoar] xr\g xgr|XLxr|g napaXoyfig xr\g EgojcpiXrjg (6X. Ev6xr]xa (ox) jra-paxdxco).
To iioigaaita evog axixou oe Suo olilXt|X£5, x\ avxiXadf), anavxd 6£xaoxxcb ipopEg axi^v Eg<i)(pi\r\ (£vib auxd ODLidaivei xeaafipEig cpogEC axov PodoXivo xai xgidvxa itaoepag otov Ztjvmvaj- ngoxeixai yia eva aJtoiEXEaLtaxixd DcpoXoyi-xd iieoo yia xt|V DJXoaxf|pi.^T| xr|g eitixoivaiviag (apLio6i6tr]ta xr|g xcoLico6iag, 6E6aLa).M Oi idiaixEpoi axiiLiaxiaiioi OLioioxaxaXn^iag xr\g EgwcpiXtjg jieql-XaLiddvoDV Eva ouvxaxxixd odvOexo xgtvw xojio6exr|).i£vo oxo xeXog. rcoo onvf|-Oiog OLioLoxaxaXrixxei lie xo exeivo,20 xo onoio anavxd eniox|g anxvd axov PodoXivo (rionxvEp 19836: 185).21 'Exodiie axd|iT| oiopEia and o^ddi-Adr] xai xd-H<»-ydfio (rioiixvEg 19836: 183)' r| xsXEDxaia o|,LoioxaxaXr||ia SiaxnpEixai axov KaxaaLxr] (EloDXVEg 1983a: 678) xai oe (iia Xa'ixf) napoiiiia." O Xopxdxang XPT|OinonoL£i ODaxEXLaxixd xexoiEg EiixoAa anoiivniiovEDOiLiEg nogtpgg olioio-xaxaXr]^iag, yw. va dniiioDgyriaei xpayixf) EiguvEia f| aDLi6oXixf| LiExdnxcooT]. Tia napddeiyiia, t| o|ioioxaxaXr|i;ia xdfiuj-ydfio, axr| oagxaaxtxr| (pdpLiouXa XaigexiaiioD xod avEmODLinxoD yaimpOD, xov onoio npdxEixai va axoxcbaei o BaaiXidg, exei f|6r| xpT|aiLionoLr|08i axoug ox. B 365-6, oTav n£pixapx|g o Baat-Xidg Exopgd^ei xr|v edxi) va 6ei xi^v xdgr| xod navxp£[ievT|:
'*   O EvfiexaavjXXaSog tov xogixcbv jutogEi va SgsBei a? xgntixd dnLioxiKa xgayooSta,
aXXd jidXXov andvia (Luber 1880). "   Sxo xeXog xod iiovoXoyoD xrjg aDioxxoviag it|c EoojipiXng, n andxoLai Siaxonr) tod
oxixoo dniiLODgyei uiav avatrjixiaaxixii Jiaoari (yia xig Siacpogexixtg ygacpeg, 6X.
Bancroft-Marcus 1978: 189- 6X. exdang jtagaxdxo), odli. 24). M   A 211, 274, B 27, 105. 273, f 356, A 201, 348, 44«, 615, E 278. 2e oiioioxaxaXri^ia lie
xo avxdvo: A 442, A 358, E 244.116. AeXnyiawdxri 1995/6.
21 P060X. A 446, 620, B 70, 144, 388, 460, T 195, A 123. 490. 116. £itiar|g Katg. A 138, 349, B 264, Zr}va>v A 226, SrdBtjg A 297, B 148, Ivx. A 34, 0vaia (exd. Toavxadvo-yXou 1971) 1134.
22 rigdxeixai yia to &icmxo lie xo onoio 0 BaoiXid; xaieErd xov navagexo lie evtovti eigiflVEia:
Kakwg xov 6,^0 fiov ya/xfigd, xaXtog tove, va xdficu xaGwg xvyaivm otjueqo tov 6pOQ<pd xov ydfio.
(A 647-8)
O A. SoXouoq avatpegei 6x1 oxig itagaaTaoEtg xng EQOKputjg tod 1934 xai tod 1961 auxEg 01 Xsleig ngoxaXoDaav ndvxa yeXio oto xoivd (1973: 221, atnii. 46). To 6iaxi/,o fiiaxrigEixaL axig xgtrnxeg nagaXoyeg xi]g Eoexpilrjg (nouxverj 19836: 193) xai Eiti-ong X990L|.toii<xeiTaL £jiav£iXr|H(ieva, ot nagouoia aDiicpgagoueva, oxr]v hpiyiveia tod KaioaiTT] (ngoXoyog 163-4, A 105-6, A 211-13, E 341-2, 648-9). 'Ixvn xod I&iod ftiorixou Sgtoxovxai Eitioiig oe (iia nagoiLiia ano xn Nd^o (ZEDyioXng 1950-6: III, ag. 648-9).
68
WALTER PUCHNER
TPArQAIA
169
Tooa pte otplyyei rj neOvfiid x' r) dge^rj va xdptw zovzo ajzd jievo. tov noXXd xsBvfirifizvo ydfto.
Ta iota axeXri oLioioxaxaXr^iac;, tiod sxcpgd^ouv %r\v ouaia tod Siaxixou (va xdfxw-ydfw), SiaaxgecpovxaL as eji66dvt] avdLivr|oii axoug ot. A 647-8, xa-Grog o yaLiog e^ei r|6ri ylvei axirv JigayLtaxixdxrixa xai o BaaiXidc, Oecogei tov eodxo tou E^ajtaTr|itevo cog jiateoa. 'Eva dXXo jiaodSEiyica auxou tod odoxexl-
OXLX0D X6LQIOLIOD Xr|g OLIOLOxaxaXllijiag -lpV%rj flOV-XOQfli flOV, tog ExtpQaari
ipDXOOCOLiaTLxrig £voxr|xag— xOTatMXOT0LE'/t:al- llovo ajto TT|V EgcotpiXn, (Ilou-Xveq 19836: 191 x.e.) xai atrro oe xpla oriiiEia: T 149-50, oxo ajioxopucpcoLia xx]g oiaxr|gu§r|g tod egcoxa xr|g ott|v xoli6ixt| axnvr| T np otov aDxoxxovtxd Ltovd-Xoyo (E 465-6) xai ott]v xEXeuxaia smOavdxia xgaDyi) xr|g:
TlavagszE, ElavdgszE, HgvAqete tjjvytj fiov,
SovtjQa fiov xoy) Sagdfioigtfc, xai Se^ov to xogfii fiov.
(E 523-A)2"
Ado xpioiLia otjciEla ax-nv nXoxr|, jiod ax£xLi;ovxai lie xr|v xdp-n xod BaarXid, aDvSeovxai e&tb lie Liia tpdoLioDXa: r\ odll6oXlxt| evcoot] Egcoxa xai OavdxoD xaxagyeixai oxt|v otioLoxaxaXiiijia i/wjij fiov-xogfii fiov. Aev Eivai rcagdSjevo jlod xo oiaxtxo auxo ejil6ici)vei axr|v reagdSooT) xcov xpr|Tixtov jtagaXoyibv xrjg EgwcpiXrjs25 xai oe LiavxLvdoeg.26 H XOTiaTl xrig otLoioxaxaXr^tag yia xt]v jrgo-xXrpr] auyxivrioiaxMV EVXDJtcbaEcov eivai and xa jtio Xsjtxd axoixeia xr|g jtoir|-OTig xod Xogxdxau,.
To SgaitaxoDpyixo evaxixxo xod Xogxdxaii Liixogei EJtiarig va ejuariiiavOei ott] x@x|orj xt]5 oxe0eoxdjit]5 tpogLtouXag. H cpopLwuXa TT)g avayyeXiag etadSou «fia rov (ztjv) ... 6(i)Qd)/ovvTijQa>» ajtavxd auxvd axr|v EgaxpiXrj (ITgoXoyog 137-
Ma yrj ofiogiprj 'fiat yt] doxijftff, flavagezz ipvyrf fiov, yta oevav eyevvijdrjXE otov xoofio to xogfii fiov.
(r 149-50)
To jiXaimo tt]c il)DXOocoLiaxixT|5 auv<5earig exei r)6r] rcgoETOitiaaxEl otov at. I" 114:
grots fita tpvyf) vat fisr' avzo x' eva fie to xogfii tov. 2e [iEpixEg jrapaXXayeg tou XEiftivou, o StcTegog mi'fpc, Siaxoitxexai oxr| lleoii, etoi nou r| 0[LoioxaxaXr]^ia (cevei avoixxil (Bancroft-Marcus 1978:189). BX. IIoiJxvEO 19836: 191 ».e. 116. (iisao^ Eq(otoxqltov):
KaXXtd 'yjii (i£ fie Sdvato, nag' dXXt-j fie ^aitj fiov,
ytaTt yta as yevvr/OifXE otov xdofio to xogfii /iov.
(AiouSdxT| 1971: 61, ag. 260)
H tiJimvixTi>tr| ofiotoxaxaXTj^ia ipvy>] uag-xogfii flag StaxitgEiTat EJitari; oe tiavxi-vd6e; (AtOD6dxT| 1971: 79, ap. 17).
8, A 35-6, B 235-6, 257-8, 363-4, 371-2, r 45-6, 61-2, A 135-6,147, 233-4, 645-6, E 223-4, 264-5, 321-2, 595-6) xai cttitv navmgta' SiaTripeixai EiTLaiqg axtg jrpotpo-giXEg JiagaXoyEg (Puchner 1981a: 110 x.s.). Adxxj r\ avayyEXia eio66od svdg ngoaojjtoD axr| oxttvt] yivexai aDvvjOcog oxo xeXEDxaio 6ioxixo ngiv ano xt^v aX-Xayii TT]g ODOxaorig xcov aXT]Vtxtov Jigoacbrecov r\ oxo jxgoxEXEDxaio (E 223-4) T| oxo xgixo and xo xEXog (A 35-6)' aXXoci LiEooXa6ovv xeaaEga Stoxixa cog x-nv EtaoSo (E 595-6) r) itevxe Siaxixa (A 233-4, T| cpo6tattEVT) EgcocpiXr| LixcaivEi oxr] oxr]vr) jioXd agyd), evco axr|v negLirxcoaT) xcov ox. T 61-2 r] aXXayT) xinc aijoxaorig yivExat Lisxd aj-to EJixd oX6xX?|ga 6taxixa, axr] 6tdgx£ia xcov oreolcov lievei ajtagaxr)gT]XT] T| rragoDaia oxr) axTjvr| xod VEOcpEgtievoD jtgoacojiOD (yta tiia odvojixixt) itagoDoiaoT|, 6X. Puchner 1983a: 79 x.E.).
H avayyEXta litioqel EJtLaiig va 6gtoxgxai oxnv apxr] xi^g axr|VT|g r'| crxt) iisar| xiqg (B 371-2, A 147, E 321-2). O XqgxdxtfT)g xQX]Oilloitolei tt]v Texvixr) xr|g avayyeXiag cog euxaigia yia va ^Xi]gocpogT)aEi ex xcov tcqoxeqcov yia 6,xt 0a axoXou0T|aei, xaOtog xai yta va &T|tiioDgyr|oEi xr|v axitdocpaLga yta zr\v ejuxei-iievt] ODvdvxL]Oii xcov jigoocbjtcov. AdxoI ol «agitot» XT|g ODoxaaTig yivovxai oxtyiieg jiDXVT|g £LtLteor|g Lt£xd6oarig nXiigocpogicov yia ODit6dvxa axoxaaxtxrig xai ODvato0r)LiaxLxr)g cpijarig (o 6EtxTi]g tod Jidao Evi]tiEgcotiEvo Eivat to xoivo yLa to Tt ODtL6aivet otov xoolio xt|5 axr|VTig Eivai dXXcooxe Eva and xa itotoTixd aio0r|Ttxd xgixriQia XT|g xXaaiXT]g SgaLiaxoDgyLag). AxoXodOodv Xiya naga-oEtytiaxa xx|g iroXDXEixoDgytxoxTixag xcov oxixcov avayyEXtag. H odvx|Olol(evti cpogtioDXa etvat xdrtcog exoi:
Ma rov TlavagEio dojgd) x' igytTat oa dXtftfdvo xai xo fiavxdxo zo Jigtxv 6e va '%ei fiaOz/fievo.
(T45-6)
To xwgto auxo ot|lielcovei xo xeXog xod LiovoXoyoD xrjg EgcocpiXr|g yia xig xa_ geg xat xig niXQEg xod 'Egcoxa xai xtyv agxi) xr|g iteydXr|g (xai iiova6ixr|g) egco-xixr|g axx]VT|g axT]v xpixr| itgd|ri. H xaxdaxaoT| SiacpogojiotEixai oaov aipogd xig 7iXr|go(j)opi£g: r\ Eg»cpiXr| jiloxedel dxi o Ilavdpexog exei LidOei yta xig 6ia-irgayiiaTEDOEig axExixd Lie xov ydiio xing, jrgdyLia jtod ovxcog aXT]Ostiei. O llav-dgExog OLtojg Exet xai dXXoDg XoyoDC va Eivai axevoxcopr|LiEvog (jtod xoDg yvw-gtt,ei itovov o i6iog xai xo xoivo): xr]v EvxoXr| xod BaoiXid va tiiXi^OEi oxr|V EgcocpiXr) yia xo Oeiia xcov woipricpicov tivr|oxTigcov, Jigdyita yia xo ojtoio ejce-Xe|e aDxdv T] Moiga, xai xov cp66o xod (jtod xov exEl extpgdoEi oxr] &£i>x£gr| Jigd§T|) dxi r] EgcotpiXi) iijtogei va 6exxel itia axed aDxeg xig ngoxdoeig yditOD xaL va xov eyxaxaXEii^ei. Tia xo xoivo, jtod exei itdXtg axociaei xov tiovdXoyo xrig EgcocpiXi^g, aDxr) ii av^auxia iioid^Ei LtdXXov a6daiLiti. Yjidgxet M-La oiacpo-gd axr|v jiXr|gocp6gr]OTi, jtod tutogei va JiagaoxaOEi etoi: xoivo —» IlavdgETOg -» EgojcpiXr|. 2tt]v ejiolievt) oxt]VT|, o riavagexog 5ev 6Xejiei aiieocog xr]v Epro-
170 WALTER PUCHNER
cpLXri (eva piaov jtou xoTiaipoiroieixai avyya yia va Sivovxai itXripotpogiug oto xoivo, xaOciig xai as Jtooacona jtou 6gi,axovxai axr] axr|VT), 71a xgucpsg oxEipEig xai EvooLiuxa auvaia8r|paTa). E|itvei oe e|l diauxa xa auvaia6r|paTd xovj xai xo oxe6io aUTOxxoviag xou. H EpcocpiXri xpopoxgaxEixai oxav avxiXap6dv£Tai tt]v dOXia 6id6ear| xou ayarcripEvou xriq (xai avayvcogi^Ei oxi r|xav EXXincbq nXr|@o(pODr|N.evT|), excpgd£;ei xr|v ExjiXr^ri xr|g a' Eva SLoxr/o (r 59-60) xai,, |e-ancovxag ae xXdiiaxa, xgexei ngog xo ptgoq xou, dncog ytvExaL cpavEgo and xoug enopevoug oxixoug xou TlavdgExou:
Ma z?/v XEgd p.ov ovvirjQo) x' zgxsTai ngoc, e/ieva, x' e%el to TiQoowTio xXito, t' ataxia OaiiTuajxiva.
(r61-2)
H doaiiaxLxfj agxi) xr]g Li£ydXv|g egumxrjq axr|vr'ig, jiou 0a odT|yr)aei oxov dgxo TT)5 EgmcpiXr|q yia jtiatri cog xov 8dvaxo, ejuxuyxdvExai ETOt Seijioxexvixd. Mia EvSiacpEgouaa Ev6xr|xa evxaarig oXoxXrigtbve.xai (0 rpd6og ejuxuxiag xrig yaprp Xiag 6ta|XE0oXd6T|C!T|5 jtou Etxe avaXd6ei o Ilavdgexog) xai 5ev LinopeL va ujidpigia km xapid apcpiSoXia yia xa aiaOr|paxa xcov npcoxaycoviaxcov. ('Exai xeXeiiovei xo jxqcoxo iiegog xt|c xgaycoSiag1 oxo dtuxego pegog, xo xugio GEiia eivai o auvaioSripaxixog xoapog xou BaoiXid.) H eqcoxixu, axTyvfj xaXujtTEi exoi Eva apoi6aio eXXeippa jtXr]po(poQLCuv, xo 01x010 dcpr]V£ xai xa 6uo ngoacu-Jta «oe jtXdvT)»: E|rry£i oxt|v EgcocpiX*] xo 6aGux£go UTt66aQgo xrjg ajtEXmaiag xou ayajtxipEvou xr|g xai auyxgdvcog diaXuEi xoug cp66oug xou riavdgExou yia xr|V jciaxr] xriq. H jiaga^Evid TT|g Moigaq, jiou GeXel exeivov va Eivai 0 pEadc^cov axiq yapf|Xi£g oiangaypaTEuaELg, Eivai xwqi? aJtoxEXeaiia- 01 eacoxEQixeg auy-xgouaEig xou jtgmxou pEpouq oiaXuovxai ptoa axov 'Egcoxa, evco 01 E^coxegixeg xou 6euxEgou LiEgouq 0a o6rp/T|aouv oxr|v xaxaaxgocpr| (jtagaXXiiXiopog Egoj-xa-Qavdxou).27
H xexvixt] xr|g avayyeXLag xPr|0"ll,0Jt0l-£ll:aL Ejr,iar|g ajco xov Xogxdxax| lie avxiOEXo xgono: Excppatovxai uiroSEoeig xai OTitoi8f|aeig Jtou ajrooeixvuovxai XavOaoLiEveg. H ex xujv Jigoxegtov Yviiar| xou xolvou SriiiLOugyEL Exai xgaYixf) EigcovEia:
" Tia civa aXXo jtagd6Er,'Lia auxr'|g xrjg TExvixr|g tt|; avHYYEXiac, 6X. A 233-4, ojiou o Suu6ouXog, au^r)xcovxag lie xov BaoiXcd, oxaiiaxd anoxoLia, oxav Saejlec ti^v Egco-cpiXr) va jiXr|aidc;£i, tco^u agyd xac ELLtpavcog oe peydXiq ajtdyvioor] (xeXixd Epcpavt-LEXai ott) axr|VT] oxxoj oxlxoug agydxega). To XEXEiixaio r)ciLaxixLO xou Siaxixou 6/l povo ajt6Lxovtt,£i t,cor|gd ta aia0rju.axa xou 2u(i6ouXow yi' auxr) tryv xgayixi) xaxd-axaox|, aXXd EJtioiig ugoftiaygdcfEi pEQixcog xo xeXoc xr|g EJtdpEvt]g axrivtig (A iv), oxr]v ojtoLa o BamXidg agveixai v' axouoEi xic ixeoieg xr|g EgcocpiXr|g. 'Exai r| q)6g-pouXa xi)g avayyEXiag yivExai ejujxXeov jua oxiypi) Jtou jigo^Evei aycovla.
TPAFQAIA 171
yiaTi 8ojqo) to 6aoui6 oto Oqovo xadiofievo,
xl oXoyaQoc oe xaoTEQEi x' tig eyvoia 71X10 ot fAiiaivw.
(E 321-2)
Auxd Eivai Xdyia xr|g Nsivag vcoglg axx| oxr|vr| xou «6axaEXiou» (E iii), jiou agxi^EL 1'' ev« p.EydXo pegog (54 axixoug) xauxoxpovxjg jtagouoiag oxx] oxx|Vx|: 0 BaaiXidg Eivai oxr\ axr|VT| (pie xo «6axaeXi» jiou jieqiexei xo xecpdXi xai xa iceXt) xou navdpExou) xai xo xoivo yvcogL^ei r]br\ xa cpgixxd xou axe6ia.H eio-o6og xr)g EgiocpiXrig avaxoivcuvExai and auxov oxo OT]Lieio aXXayf|g xr|g ou-axaar|g xcov eiii axrpvr|g Jigoocjjccov (E 265-6)1 exelvi] iiiraivei lie xt| Neva xai xr|q Xeel yia xa Jxgoaio9T|Liaxd xr]g («za jigixafiEva fiov jxeXt] ygoixw xoji-ftiva», E 267) xaBcoq jtrp/alvEL oxov BaaiXid, Jtou axousi pE EXJtXr)^r| xov 6id-Xoyd xoug xai vopil^Ei 6x1 o Odvaxog xou IlavdpExou xr|q sivai r|6T| yvcooxog. H Neva axousi auxr) xr]v jtagaxr]gr|ar| xou BaaiXi.d, aXXd Sev xaxaXa6atvgL xo v6r|pd xi]g, xai pexd yivExai avTiXr)jixr| r\ Jtagouala xou axr| axr|vr] (Puchner 1983a: 80). H Neva ouli6ouXeuei ygf|yoga xr)v Egcocpi,Xr| va x|Q£Lifja£i xai va cpxidlei xa paXXid xr|g, xaSo'jg 6Xejt£i 6x1 o BaaiXidg Jt£piLi£V£i x^v xu-gia xr|g pE rigEiiia xai xaoo.- r\ oipri xou ajtoiiaxguvEi xoug rp66oug xr)g, Xeei otitv EgcocpLXr]. ApEocug pExd, o BaaiXidg 6a 6itb^ei xr| Neva xai 8a Sia&ga-paxiaxsi T| cpo6£gf| oxr|vi) xu,g ajtoxdXuipr]q xou «yapr|Xiou 6cogou»: x| Egwcpi,-Xxj, EviaxuLiivr) and xt]v jtgoojtoir|OT| xou naxEpa xr|g, t^et ax6pr| pEaa axrvv ip£u6aia8r|ori aioiou TEXoug, evco oxryv ngaypaxLxoxr|xa 0 ayajtripsvog XT|g Eivai r\t>r\ vExgoq xai diapEXiaitEvoq. H diacpogd jtXr]gocp6gTiaT(g piexa^u xolvou, BaoiXid xai EgcocpiXrig ojioxeXel e6co Eva LbiaixEga loxugo aio8r|XLx6 Eg£0iopa xat nagexEi xxi auyxLvrpaxi Jtou ujioxelxoi a' oX6xXr|gr| xr| axr)VT| cog to dvoiypia xou «6axoeXiou»: auxr) r\ cpaLvop£vi.xf| xgojtri Jigog xo xaXuxego EiadyExai xai yivexai Suvaxi) p£ xa jtagarcdvco Xoyia xr|g Nevag, jtou jtgoocpe-gEi exoi eva auvaio6r]paxLx6 avxi,6apo oxa (axgiGsaxaxa) jigoaiaQripaxa ty\q Epcocpi,Xr|C. 2' auxo xo axipeio agxi-^Ei pia auvxopr| aXXd auvaioOripaxixd evxovt] Ev6xr)xa Evxaoriq — xo peyeGog x^g Tgayixf|g jtXdvr|g axr)v ojioia 6gL-oxetol T) EgiocpLXT) (o BaaiXidg ajtXwg qtaivetai va oullliexexel a' auxr| xr|v «jtXdvr|»), nou diaXuExai pdvo pE xo dvoiypa xou «6axaEXiou». H ouvOeoti &iacpOQ£Xixiov jtgayLiaxixoxi)xcov nou e^ucpaivExai aito xov BaoiXid ELvai ogaxx) liovo axo xoivo, evco r| jtagaxT|gr|ai] xixc Nsvaq, 6aaiop£vii axr| (cpuoio-Xoytxii) ujt68ear| otl r| Excpgaar| xou itgoocojtou xdjioiou Eivat r) jtQaypaxixfi avxavdxXaor| xr|g Eocoxsgixrig xou 6id8ear|g, avoiyEi xai xaOiaxd 6uvaxr| au-xr| xt|V xgayLXT| jtXdvr|.
'Eaxco xai aitd auxd Ta jtagaSeiypaxa yivexai cpavego oxi o Xogxdxor)g 6ev xg^oipojioiei. xi^ cpogpouXa xr|g avayyEXiag eia66ou xcov jxgooi»JtU)v pr]xa-vixd, aXXd xt|V EvxdaoEi EJtifiE^ta axov 6idXoyo xai xi]V nXoxrp yEpluovxdq xr| ps ouaLcoSsig eppEOEg jiXi]gorpogi,Ec, jiou pnogouv ae noXXeg jtEguixcooEig axo-
172
WALTER PUCHNER
TPArfiAIA
173
u,T] xai vn xaGogiaouv xn,v iiXoxtj. Exxog and ir\ 6aoLxf| Xeitougyia xcov eliue-owv oxnvtxujv ootiylojv 01 onoiEg xataygdcpouv ttiv aXXayT] trie auaxaatig tojv axnvixcov rcgoaamwv jiou nagouaidJLovxat oe xd0E axr|vr|, r\ cpdgptouXa avaXaii6dv£i Eva jrXr|6og XEixougytojv itou StEyEtgouv o"uvaia0r](iata xai acpogouv axpaxv]Yix£g aytoviag, ol ojxotEg auvtaxouv eva auvOexo oixxuo ujiaiviypicdv, jtgoXr|ip'£cov, avaXt|Uj"EO}v xai TtaQOuoiaiv eopope 0uvaia0T]LiaxLxf|g xai atxiaxr]g cpuor|g, axa ojxoia Eivat £xdnXr| r| wl>r]Xfj ataGTixixT] jxoioxr]xa xr|g Spatiaxougyixrig agxLX£xxovixr|g xr|C xgaytootag. Oi Siatpopeg oxr|v jxXr|goqx> gx]ar] eveqyouv a)c EgEGtoptaxa Jiou SLvouv oxo epyo —nagd xrjv ariki) oojiri ton, tov rogtogiauivo agiGLio iigoacjOJtajv xoa xr| xatir|Xf| if.uxvdtT|xa xn,g au-oxaaric xojv jigoacojtcov itou Jtagouaidt,ovxai ae xdGe oxr]vr|— nXouaieg auv-ataGtiLiaxixeg ajioxgwoEtg (oxov xqojxo lie xov ojtoio xo xoivd tauxtElExai f) ajioaxaaiojioiELxai and XT] dgdar]) xai s|aocpaXii;ouv xo evxovo EvcUacpEgov xoii xoivou YLa xryv e^eXl^T| xr|g ixXoxt)c (rcagdXo ixou auxr) jtgoEijocpXELxaL axov npdXoyo tou Xdpou xai axov LiovoXoyo tou cpavxdattaxog) (Puchner 1981a: 116 x.e.).
EjujiXeov, ujxdgxouv cpdgpiouXeg yia ^atpvLxri,, angoaLievr] eiaooo, ojiujc: «'Ev' xov sdd) xov Jtg66a?.e» (jt6. T 329, A 71), itou Jiagau-gvovv auii6axixeg axo xgnxtxo xol xo Jigojipto ejtxavrptaxd Gsaxgo28 djg tig XaiXEC «ouiXteg» xcov mo jigooqpaxojv xgdvtuv. Ol tpogptouXEg e|oSou xgx|OLLtoir.OL0uvxai eitiarig aito xov Xogxaxai] pie ogaLtaxoupyixd ejxi6e|lo xgdno yia va Liexaotbaouv jtXr|go-opogieg (6X. jtEptaaoxega oxov Puchner 1981a: 121 x.e.).
H Bancroft-Marcus (1982/3) exel ExoppdoEL xr] Yvajpir) oti ogiaLi£V£g opgdaeig dxaug «^mvxavog oxov Adrj» rj «'C.o>vxav6g oxov xoo/io» Jiegtexouv SiyXcnaaixd XoyojiatYVta xai xguTrxoygdiiiiaTa jtoij axExilIovxai |te xr|v Axadripiia xcov Vivi. Auxr] ii ujtoGEari xQEidt,£xai jiEgaixEgaj £|exaor| xai eivai duaxoXo va ajxoSEtxxEi T| va avaax£uaat£L, Ecpoaov 6ev yvtogitouite agxexd yia xov Xog-xdxar|, xoug Vivi r] xr\v jtagdaxaoT] xcov egytov xou. H ujid0£on, yia xx\v ujtag§r| xexoicov xgujixoygatipidxcov axi]gic;£xai oe piegixec, axdpiri uixoGEOEig, xojv ojtoiojv T| £YXug6xr|xa lievel va aJtooEixxeL (6X. ejilot|c ev6xr|xa (e)). H jiLBavo-xrjxa va Yivovxav avxiXr|jixoL xexoioi unaLViYiioi oe ilia GEaxgixri nagdaxaar| Liotdi;£L jidXXov jTEgLogLOLiEVT)- emitXeov, eva texoio ogGoXoYiaxLxo itatxviSL 6ev cpaivexai ox' aXrjGeia va xaigid^ei \is xt|v jxgoacojrix6xT|xa xou Jtoir|XT| Xogxdxar|.
116. Kaxl. A 240, 77rav. A 349, E 73, <t>ogx A 360, Evyiva 517, Wevxoyiaxgo.i B 249.
6. Zxrjvixrj Jiagovoiaot]
H EgaitfiXri euxoXa LiJiogei va jxaixtEi axr|v xujtLxri axrivti xou Serlio xou 16ou aitbva (Puchner 19836: 45). H agxlXEJCTO'vlK'i sgYQaia xou Serlio lixav yvcooxti axr]v Kgiixri.29 To veo XEigoYgaopo xou Birmingham Sivsi XenxoLiegsiEg xou oxt|-vixou: «1 schigm rapresentari ti Ghora ci Memfis» (t) oxt|VT| nagiaxdvsi xtjv ixoXr) xr)5 M£(.icpL8og) (Vincent 1970a). To idto xo xeiuevo xaxaygdipEi xl Ga rixav oga-xo tie xt] XQX|OTl xEvxgoa§ovLXT]g i;coYgaipixTig as aLt6XuY0jvta jtXaiata: o Xdpoc axov rigoXoYO avacpegexaL oe «xovteg oag xai xvgaj.ti.deq» (54), oe «xovro to ijrrjlo x' Evyevixo nakaxt» (99) xai e^rryei axo axgoaxiigio oxt «xovxr] Vat r) M.ifiqifj 1] iaxovaxi], xoaa 'vofiaxia^evr/ / yia xo' d^Eg xor) nvgafiidzq a' 6Xr\ xt)v oixovfiEvti» (113-4). H Aaxtd, xaGtog avE&aivet and xov A5r| oxttv xgixi] ngd-ir\, jxegtYQdcpEL EJiiaric xo axT|vixo: «Bovvid xai xajatovc, avvxrjgw» (257), «xov-xo xo anin xo tp?]A6» (261), «xovt£c, [.../ xoi ttogxtp* (265-6), «roura xa 0govid» (266)' axr|v xexagxr] ixgd|r|, o £uti6ouXog itagaxT]g£i itdXXov grixogixd: «Ta xsl-Xi] xovxa awxx)Qw, xai jxogxcg, xai xoloveg, / xa Oeaxga, xai tpyjlovg vaovg xai xiv Bern xo' Etx6veg» (583-4).30 'Exai u.Jiogoutte va uitoGeaouLie [IE aatpaXsta ilia auLi6axtxT| avaYEvvr|aiaxT] axr|vii. xo (.tovoxonixo etoog ov,r\vr]g nov jtEgiygdapet o Serlio, (ie jravopaLuxri duoxpT] xr|g MELitpidog xai ue xo 6aatXLx6 JiaXdxi axo XEVxgo. Yndgxouv, coaxdao, EVOEt^etg oxt auxii T| axT|voYgacpta ttiag jx6Xr|g ae jigoojixixf] LiJiogsi va exei jxgoaojgtvd dXXEg auii6oXixec %03Qiv.ii; XeiToUgyLEg: (1) pita 6r|Li6oia jiXaxeia r\ Evav 6g6[io axr] lieot) X'tig oxT]vr]g (axig oxx]VEg A i, ii, B iii, iv, v, vii, r iv, v, A i, ii, E i, iii)' (2) eva orjtiELO jtou jxagtaxdvei XT|v atGouaa xou Gpovou xou jiaXaxiou (pi' Eva TpaxcEL'.i yia xo «6axaEXi»), xo ojiolo ngejiEL EvSexottevujg va xojioOexr]Gei axr| 6e|La r] xtjv agLaxEgri jrXsugd xou 3igoaxr|vt-ou, exel jtou xa apt6Xu,/ojvLa jtXaiata etvai nagdXXT|Xa iie xr] gaLiixa (yta xig axnvEg A iii, iv, B i, vi, A iii, iv, vi, vii, E ii, iii, iv, v, vi)- xat (3) axrrv ajxevavxi ixXEugd sva ptegog itou 8r]XojveL xo daipidxio xn,g EgcorpiXrig axo jxaXdxt (yia tig axnvEg B ii, T ii, iii, E iii). Auxoi. oi au|j6oXixoL xojiol (loci) 6ev eivat ^coYgatpt-optEvot axa aLi6XuytbvLa nXaLaia, aXXd 6T]XcovovxaL ajrd auLt6oXixd avxixEiite-va (jx.X- xov Ggovo xou BaaLXLa). Auxt] t] ngoatrtgivri 5iai,gear| xr|g ttovoxojttxf]g axr|VT]g ae xgeig 6iacpogexixouc xojtoug 6ev avxLxEixaL axig au|i6daEig xou xXa-atxl^ovxog Sgapiaxog xat oxlc 6gaptaxougYtXEg xsxvixeg xou oaov acpogd xr|V aixioXoynar] xat xr| ar|iiava^ xojv £ia65tov xai e|66ojv xcov r|Gojioicijv. Mta xe-xota acpaviig 6LatgEar| xx|g axirvrig uitooeixvuetaL £mar|g aito pita avdXuar) xcov axT|vcov [IE ujxaxouaxEg xat xrpg «xauxoxgovr|g itagouatag axr] axijvr|» (Puchner
B ISitog to 6t6Xto xou W secondo libro di perspettiva (IlagtoL 1545). Tia xo oxt rjxav Yvojoxo oxnv Kgiixii to sgyo xou Serlio, 6X. AnttaxoitouXog 1971 xat 1972. <I>axou-gou-Ho«xaxrj 1983:108 xat passim.
30 H Xe^ii «6eaxga» hqejiei atyouga va yivEt avrtXriJixti lie tt| 6ut;avTtVTi xng evvota (LJTito&pduLU, 6r|[idotot x»Qot xxX.)' 6X. Mango 1981, l&lcjc a. 341 x.e.
174
WALTER PUCHNER
TPAľQAIA
175
1983a). Auto aval ejiiot]? tpavegd and tt) axr|vr| E iii: r| Neva xai x\ EpcixpiXr] i;£xtvoDv axed to oujLidxto xrig xeXeDxaiag yia va tpxdaouv oxtyv alOoDaa xou Opdvou, oiiot) Tig jteqilievei o BaaiXidg- dtaaxitovxag tt)v «jtXaxEia» xrig axr|-vT|g oto xevxgo. oxaLiaxouv Liegixeg tpogeg, evcb jiapaxoXouOoDvxai and xov BaaiXid («77( ngdfia ovvxvxaivovot, xt agytovot va aifid>aov;», 305)' Liexd iijco-oei va axodaei xi Xeve (307-319) xai axoXidgei amd itou axoijei (320-1)- n, Neva axoiiei Ta axdXtd xou (322 x.e.) xai XEXixd tov 6Xejim (325-6), JipdyLta itou ar|-naivei otl oi yuvaixeg exodv ipxdoEi oxov xotto ojiod 6gi,crxexai (axr|v aiOoDaa tod Ogovou). Zxo dttoXoijio egyo, axoXouOouvxai jidvTa oi OD(.i6daEig TT|g uo-voTOjrixTJg axnvTig: sivai aitapaiTriTEg 6do e^odoi, Liia Sei;id xai ilia apiaxEpd axo iijigoaxivo LiEQog xr|g axnvtig- o Xdpog, t| Aoxid xai oi oaiiiovEg and tov Kdxto Kdoiio epxovxai ajxd |iia xaxajiaxxt) axo xevxpo xr|g axnyrjg. Ta axnvi-xd xx|g auXXoyrig Corsini, jcod Eivai jtoXu xovxd axrtv rcpaxxiXT) XT]g ejioxi)c, exodv TtoXXd axEoia uiag xexoiag axr|vixr)g apxix£xxovixr|g oe jtpoojrxixr|, OE |xia jiEgijtxcoor), tidXtaxa, lie Spdvo axr) lieot] xod 6goiioD, otcod xdOexat evag zanni hod xgtbei xai jrivei (Nagler 1969)- H xgf\ar\ aXTiOivuv xptadidoxaxwv avxtxeiLievcov LiTigooxd and xryv jcgooitxixr] axryvoygacpia Turcot) Serlio cpaivexai dxi 6ev rprav aaDvr|9ioxTi (IIodxvep 1978: 84 x.e., Puchner 19836: 45 x.e.).
To xeipdXaio yia xr\ «e£axpixr| xexvr]» axt)v aoTiLiooieDxri 6iaxgi6r| xrig Bancroft-Marcus ugooqjEpei xdxcoieg SaoixEg jiXrigocpogiEg (1978: 183 x.e.). L&itog yia xig xEtgovoiiieg, xig jiaDOEig xxX. H Siatpopd xwv oxr]vixu>v od^yioiv oxa xeiiieva itou rtaga&i&oDv to sgyo eivai EvStaqjepoDoa: xaitid cpopd avxi-cpdaxoDv lie xryv Etifieor] dtSaaxaXia xod oiaXdyou xai, ev icdcm, Ttepijtxtboei, Eivai ov/yd 8DoXeixoDgytxeg xai negixxeg. Ie TtoXXd oniiEia cpaivovxat va etvai LiexayevEoxegeg (Eitxaviiataxeg) jipoaOryxEg avxiypacpetov xai egaotxExvcuv dOotcokdv, oiiojc xo dXo tryr,r|Lia xeeid^exat axdiir] xtpooEXXixtj 6iepEDvr]or| JigoxoD iiTtopEaouv va 6yoDV opioxixd ODLinepdoitaxa.
E. IbtoXoyixó [ir/vvfia xat ioxoqixó vnóSaOgo
Sxo SáOog xod épyou DjxóxEixai r\ ixeoaicovixTi cpiXooocpia xod memento mori, r\ JtavxaxoĎ jtapoĎaa itapoĎixóxv|xa xod ^axaídn/g fiaiaioTiírojv, xt)v onoía ex-ippái^EL o Xdpog, tog jtQooo>ironoír|or| xod OavdxoD, oxov rigóXoyo. Tiitoxe ôev LtrtopEÍ va avxLoxaOet axri ôĎvaiir) xod, odxe xa hXoďtt] oďte r| ÔDvapcn, oďte t] EDXDXÍa ODXE T] cTocpía:
7" otpég eôtáôrj, to Jigoyfiíg nXto ósv avtorogdxat, ojtWu faxgrj to arýutpo ara oxotítvá XoyÓTat.
Kai axo xéXog xod rigoXoyov:
Za ajtida aôývEt i] ôo|a aag, Ta jtXovtj] oag aa oxóvrj oxogjiovotve xat xdvowTat, xat ť dvoitá (JagMtórvei oa va 'to /íe t>/ %ÉQa oaq yga/tfiévo a' ntgtyiáXi, oTij ótáxgtoi] Torj OáXaooat;, yř) xáfiat ottyv naoxáh].
(ngóX. 133-6)31
H jtgooxóXXT|aT| oxov jtXoďxo, xtjv <ifi7iógtor)» xai xov reapaoeôoLiévo vólio eí-vai (xépog aDxrjg xiqg LidxaiT|g MpoaTtáGeiag:
'Qtpov, xaxó nov gt^ixó, x' ívxá 'OeÁa ra nXomr\.
(B49)
MrcopEÍ EJitar|g va rcapa6á>a;i xaveíg xa E^iýg, axtó xa xeXeuxaía Xóyia xod xo-qoď:
rtaxí óXeg ot xaXofiotgdg xov xóofiov xatxa nXovxrj fita novo aoxiá 'vat oxr) t.corj xr/v jrgtxa/jévtj xovxtj, fita tpovoxaXtóa xov vrgov...
(E 671-3)
O BaoLXLág, jtod xoiucáí;EL yta Ta hXoďtt] (ľ 344, 351) xai xr\ ôĎvaiiŕ) xod, lei oe Lita rtXávT)- xo xpixo xoptxó agxi^ei (.ie Liia xaxaôĹxxi xod hXo-úxod:
Tov uXoinov aypgxaytd, xor) bó^ag xeíva, xov xgovoaqiiov axgtSetá xaxagafíévíj, jióoa yta oag xoQfiiá vexgá axofieíva.
(E 373-5)32
H ÔDvaLuxií xr)c aoxáOEiag jiapODOtá^exai ite xt| itEoaitjvtxfi xat avayevvri-oiaxi) eixóva xod xpoxoi) xr\z TĎxrig:
yŕl av év' x' t] zvyri aav lQ°X°í &£V >Í^Xe yvgí&t, x' Exdvovg anov xddovvxai yijXá, va íí?j yxgtnvifyt.
(A 561-2)
(ngdX. 75-6)
11 To XáiT-uoTÍcp «aniOa xwpig ôúvaLin* Eiwpavii;exaL tavá oxov ox. B 34, óxav r| Neva ODu6oD?jjDEt tt)v Eg0J(píXr| v' aipViaEi xo itáOog xiig va oěiíoet «oa <tití0a ótyo; óvva-fi7]» (6X. noúxvee 19836:199).
•i: Auto to liotĺôo tne rtapo&ixÓTTiTag tod nrXoÚTOii 6giaxExai xai oe LiavtiváÔEj (AtoDŔáxri 1971:251, ap. 36 xai252, ag. 41 xai46).
176
WALTER PUCHNER
TPAfQAIA
177
Mia dXXr| jiXEupd xr|g avOptbjtivr|g auxajidxiig eivai r\ «n£grj(pdv£ta» (aXa-goveia, B 504), ae avxi.0Ear| tie tt| 6eueXitbor| apxi) toij «aovazazrj /.tov poiga» (T 269). H OWTp/rj T v. jtou jieqibxSi tov xoujiaaxixo LiovoXoyo ton BaatXtd (jt6. <toyde/tid xaXoiwtgtd /ae zrj dtxrj fxov /xoid&i», E 357), evio tov xgtyupigEi r\ Aaxid xou ooXotpovr|u.evou a&EXcpou xou, Eivai EEjaipEXixd ftiSaxxixr) u£ xryv (.ijiaoox avtiOEori xr|g xtov sixovtov.13
H avayEvvriaiaxr) cpiXoaotpia xrjg ajroXuxrig 8uvauir|g tod 'Epcoxa uJtep6ai.-vel autri it] u.Eoai<ovtxfj-|LJtag6x Euiiovri axov OdvaTO xai xr| itaxaidxrrra, cog Evvoia «aydjtr|g yia XT) t<or|», jtou uu.veixat ajto xov xopo f]8r| axo nptoxo xopt-xo. O Jipayuaxtxog avxbiaXog xou ©avdxou (xr|g u-oipag) eivai o 'Eptoxag, jtou 6ev avayva)jjL£ei xoivwvixEg 6iaxpiaeig r\ auii6daEtg. O BaatXtdg auujiepi-cpEQExai ddtxa oxav auyxpouExat (j.e xoug voiioug xou navxo&uvauou 'Eptoxa (yivExai opyavo xou Xdpou) xai ol xopaoiSeg xou xopou xov xituopouv yi' au-xr) xr|v Jtapd6aar|. (AEigEi va ot^ielcoOei xai jidXt jriog o Xopxdxarig elijtXexei eva ouu6axixo Xoyoxexvixd axotxeio, xov x°e°. axr)v xexvixt] xou 5iEyEpar|g ouvaioOriudxaiv («ouvaiCfOiiiiaxixTJ 6pa|xaxoupyia», Affektdramaturgie): ajco XoyoxEXVixri ouu6aar| jtou Eivai axig xpEig jxpcoxeg jtpd^eig, ajioxxd ajtoipaai-axixd poXo oxr]v irXoxr) axo xeXog xou Epyou.)
Aev uitdpxouv rcoXXig taxopixeg r\ yEtoypatpixeg evSei^eig axrvv xpayioftia; o 4>iX6yovog Eivai 6aaiXidg xiig Aiyunxou, o Flavapexog Eivai yiog xou 6aatXid «xr|g TtEpxtag» (cvoexoiiEvtog xx]g retopyiag), evtu evag and xoug ujioi|jr|ipioug iivT)oxtipEg Eivai aito tt|v FlEpaia, jtou jTapouatdgExai tog exOoixtj xtopa (B 383 x.e.).34 Tivovxai EnixXriaEig axov Aia, xov nXouxtova xai xov A&t) aXXd xai axov 0e6. H yetoypatpia jtou avatpepexai e8u> Eivai ouaiaaxixd apxatgouaa xai xr|g avaxoXi.xr']g Mfiaoyeiou (dirtog xaL axov Egaixdxgizo), iotog 6x1 y,<ogic ujiatviyitoug axr| auyxpovr| Jtpayuaxix6xr|xa (o «Ilepar|g» ujropEi va eivai ap-Xatgouaa Xesr| yia xov Toupxo). H Bancroft-Marcus UJiooxTipigei dxt xo Epyo Etvai Evag xaXuLipievog jroXtxtxdg ujtaivtyuog ytrx xt| 8oXotpovta xou MaxOaiou KaXXspyT) (llavdpEXOg) ajco xov Marino Cavalli (OtXoyovog) axa 1572 (xai, ejtijtXeov, dxt E|.ijtepiExet eva &i6axxixo u>ivutta jrpog xri 6evexixV] 6totxr)aii oxe-
H |idXXov uv| ooyavixr|, xaGuoxf-ormcvt] xat ajtQoo66xr]xr] eiufdvioi] xng Aaxidg oxr|v xgixti JiQa|r|, jtou xctxtiyoQEi xov BaaiXtd yia afecXtpoxxovia, r) jiagu§cvr| eioo-6og xiov oatuovcov (aito xtyv xaxajTcxxxri), jtou yia uta axiyur'i Eiadyoijv uta Ocauaxi-xr) vdxu oxo eyyo, xaOtog xat xo jtg66Xtiua xr|c otoaxtic xojroOetr|or)s xu>v xi'oadginv oxtxtuv rtou extptoVEl i] Aoxtd axo xeXo; xrjg xgayu)6iag (6X. Bancroft-Marcus 1980a:
xr| ZdxuvBo (Puchner 1984: 114).
xixd ue tv| c)iaxu6Epvtigr| xr|g Kpr'ixiig), auxo outog jrpoujroOsxEi. Jiptbxov, xr|v xauxtari xou jroinxr) ue xov ypa^ttiaxEa xou KaXXEpyv) xai. &EUXEpov. xi] xpovo-Xoyrior] xou epyou a|E£atog UExd xa 1572, gr)xrj|raxa aXXriXoeHapxtiruEva jtou 8ev uitopouv jtpog xo jrapov va ajroSt'txxouv (Qecopeixai dxt jipEJTEt va ava9etopr|-6el o terminus post quern xou 1587: Bancroft-Marcus 1978: 54 x.e.).
or. MeraygvEOTeges nixes
H EgtixpiXrj jtpsjtei 1)611 and xov 17o atu'tva va etxe HeydXri ajtr]xr|ar| oxoug av-Optojxoug xojv ypattudxtov aXXd xat axoug ajtXoug avOpo'tiroug.. Aev tijiopel xa-velg va jtapa6XeT|)et xtg ejtt6pctaEtg xx|g as dXXa epya xrig xpx|xtxr|g Xoyoxe-Xviag' yta jTapd8£iyu.a, xo ajxotpOEyuaxtxo bioxtxo:
Ta yiXia fie xa xAdrjitaxa, ft£ xr/v yagdv t] Jigixa /jtav mgav eoxag&ijxaot, xi o/tddt eyevvtiffijxa.
|T 1-2)
6piaxExat EXacppd jtapaXXayuEvo oxov Egwxdxgiro (E 755-6) xat axov Ztjvw-va (E 59-60)." Evco qjatvExai 6E6ato oxt o Zj/vtor' xpuaiuojioiEt 6dv£ta and xr|V Egajcpib} (6X. EJttar)g xov ax. A 554 xat, and xov Ztjvcnva, xoug ax. B 49-51: riri&ibvia 1972: 279),* xo jtpd6Xrt(ia xx|g xaxaytoyrig xou airoajidaitaxog xou Egwtoxgixov &ev (ijtopet va XuOei optaxtxa, av Xr|tp6£t UJXOT[ir| r| jteptjtXoxT! au-i;f|xtiari yta xii xpovoXoyviau auxou xou jrotTiitaxog.37 'Oncog xat va 'xet to JTpdy-j.ta, exouv dtairtaTtoOei apxeTeg 6taauv8EOEig (n-tificovia 1972: 279 x.e.), ecpdaov o axixog-xX£i8t «yia oivav zyevvijOqxe axov xoofio xo xogid iwv» (T 150) anavxd tie xn.v t8ta tiOQcpf) axov Egwxoxgixo (F 1400).™ 2xrjv Evyiva (1646) ujidpxet [iia ajti)xTlor| xtrg OLtotoxaxaXr||iag xd^vj-ydpo (224)- Eipoaov o Mov-xaeXEc.E yvtopti;ei xrrv Ilavatgia (1173-8), ti ujtoOeot) uta xexoiag 6iaouv6eoiig
!< O Kgiuoug imoOexEi oxt 6Xa auxd xa x»Qia exouv xoivr) giga ae uta Jtapotiiia (1938:16).
56 IT6. ejtiot]g Zrjvoyv B 368. Xxov Ztjvwva ujtdgx01Jv xai dXXcg a7ET|xr|OEic tr|5 Egw<pi-Xrig: ITqoX. 5, 25, A 102, 107, 111, 115, 192, 227. 249-50, 260, 367, B 97, 243, 320, 389-90, T 69-70, 183. 257, 326. A 225, 259, E 106, 339, 373-4. Auxd ra or||L£ta otpttXris ajiaixouv icXtigr) jtEgtygatpi), xaOtbc rival 6ia<p6fj(ov ei&tbv.
Tia xr]V mo rrgoocpaxri Egsuva, 6X. Maugo(.tdxri; 1982 xat EuayyeXdxoc 1985a (xat E&(i), XEtp. 9).
BX. or|u. 26 yta tijv Eutpdvtor] xou t6tou oxixou ae uta |.iavxtvd6a. YitdgxEt dXXt] uta evxovt) ouoLdxnxa avducaa oxov Eqwtoxqito xat tt]v EfxiXpiXn: Egcatp. T 111: «/7d-cra xiavrig an' ayajia, dixio 'yti va (po6dzai»' Egajr. A 1817: «/7«i>ra c^orjdrat o.t' ayand, xdvia dnXtd fit) yaaci».
33) odrfyouv oxr| ox£t|)i] |itpicac; i\ Aaxid Eivai uexayEVEaxegri Sgauuxougytxi] jtqoo-0t|xt], jtou avuxEi oe 6iatpogExix6 uipoXoytxo axgcma: (txov ujtagox eOlouo oe tpav-xdouaxa xat ae uic£g6oXtxd oirxtxd EtftpE. Tlgog xo jtagov Sev tmdgxow dXXa oxoi-XEta yta va axr|gtt;ouv uta xcxota ujtoOeot).
2xt|v Evyiva xou MovxoeXece, t| «ITegaia» arcrixEt jTEgijiou puaq uEgag Sgopto ajto
178
WALTER PUCHNER
TPArSAIA
17')
8ev Etvai aaxf|QLHTT).39 Ejtt&gaor| xr|g EgaxpiXrjg e%ki emor\g £juar|Liav9£i axov BaaiXea xov PodoXivo (Ajtoaxixr| 1987: 27-8). O jtoir|xr|g tod <t>ogxovvdxov (1655) Sev Etvai liovov o avuyQatpea? xou x£Lpoypdtpou xr|g Eguxpikrig jtou 6gicx£xai axo Birmingham (Vincent 1970a), aXXd o<t>elXbi EJiiarig rtoXXd air|V Tgaytooia xou Xogxdxar| and JtoXXfg ajrdT|)£iq (ot ox. A 192-3 xou fpogxoxivd-xov Etvat jrapiiEvot oyebov xaxd Xe^t) ajio xr|v Egwrp. A 175-6).4" H EgaxpiXrj rjxav Eiitarig yvtoaxr| axoug op868o£oug tEptig tt)c; Xiou jtou Eypavjiav GgriaxEU-xtxd eqvu oxo oex'xeqo uloo tou 17ou aicova (avex8oxa liexql oxtyurig). Ot 6uo TgaytooiEg xou IlExgou Kaxoatxt] Jiapouaidtouv Eiriarig or|uavxtxr] E5dpxr|ar] ajto xt|v Egmxpilrj: axrrv l<piyiveia ujrdgxouv ogtauEVEg avatpogEg oe oxixoug-xXeiSL xr\g EgoxpiXt]g (IlouxvEg 1983a: 678-80), lie xov Kaxaatxr] va Ouiidxai iSlcog xig OLioLoxaxaXrgLEg- axov 0vioxrj, r\ xaxaaxEun, xov ttgoXdyou ei&ixd LioidLEi lie xnv xaxaax£ur| xov ttgoXdyou xov Xdpou axvy EgwqetXrj, evco lijto-gotiv va 6gE0oiiv jxoXXeg dXXfg avxiaxoLxtEg axr|v jiELiitxri itgd§r| (ITouxvEg 1983a: 681-3). Kaxd xr|v jtEgiooo xr|g 9£axgixr|g Spaaxiigidxr|Tag xov Kax aatxri, oxa 1728 yia xrrv axgi6Eta, 860r|XE ilia jtagdaxaar| xr|g EgcoqiiXijg axo ajtLxi Evog iraxpixLou axr) ZdxuvOo (IlouxvEg 1978: 77). Mia £yypa<pr| axa vo-xagiaxd agxEta xr|g AEUxd&ag xov exovg 1771 avatpEpEi oxi ujrr|px£ ex£t |iia «cpuXXdcia» lie xixXo Egaxpih] xat fTavdgcxog (MouXXdg 1964: 190 x.E.), Jigdy-iia iron 100)5 r]br\ 6eLxvei Liia Li£xaxgojtr| xr|g EgaxpiXtjg oe «OLiiXia» axa Ejtxd-vr|aa (Puchner 1976: 234 x.E., ar|(i. 10). Auxr| T| Jiagd&oaii jiaguaxdaeiov xr)g Ega>cptXi]g oe Xa'txEc dtaaxEUEg axa Ejtxdvr|aa tiagxupEixai a^tdmaxa ajio xtg JtriYEg iiag cog xa xeXt) xoxi 19ou atibva (6X. 6i6XtoYgacpia axov IlouxvEg 19836: 175, at|Li. 2), OLicog xa i8ia xa xellievu 6ev tjcoBrpiav.
H EJti6Liijaii xn,g EgcucpiXrjg axr] Xatxr) jtagd6oar) Eivai Eva idiaixEga Evora-cpEgov cpaivoiiEvo (Puchner 19806: 141 x.E.): Exxdg ajto xig &Laax£U£g jtou Eytvav axr| PouLtavia (A. OixovoLii5rig 1952/3), xo Egyo jiEgaaE axr|v jtagd6oor| xn,g xgr|xixr|g jiapaXoyrjg. xaGtbg xai axo jiaga6oataxd Xa'ixd Oi'axgo xr|g xsvxgi-xr)g EXXdbag. Ajio xr|V nagdSoari xr|g xgr]xtxTig jtagaXoytig Eivat uExgi oxiyiiT|g YvtoaxEg Eitxd jiagaXXayEg (tloiixvEg 1983s).4' OXfg 01 jiagaXXayEg Eivat yga[i-
39 Evyiva 224: «Na tove xdfioj oyXrfyoga avrdvove xov yajim. Tia xovg Jiavouoioxu-jioug axixovg ajio xx\v TlavdiQia, 6X. Vitti 1965: 105. Tm dXXo eva 6dveio cuto xi]v Flavrngia axrrv EvyEva, 6k. Kagavidvvr) 1970.
40 O Vincent 1980: MY'-UE 6ivel xai nXr|0o5 dXXiov JtagaSetYfidxiov.
41 Etvai: (1) uia jiaXaioxEQT] jtaQuXXayii «Ji6 xi]v jieijioxii xon Auaoiou lie 93 oxixoug (BXaaxo; 1909)- (2) n, naga^XaYii evog Touexoxpnxixou and xi] Sliiiqwi j,le 71 axi-XOt's (AouXYEgaxrig 1956)' (3) ina jiapaXXaYi) and xn,v Jtegtoxn, xou PeOuiivon tie 49 oxixoug (Mr/ag I960)- (4) fiia ajto xt|v avatoXi,-/.r| Kqiitii lie 63 oxixox's (AexOQnxrig 1976: 100 x.e.)- (5) |ita and xtiv Jieotoxii xi]g risSLddag ue 42 oxixoug (AEXotidxii; 1976: 101 x.E.)' (6) Liia ajio xr|v ntoLOXT| xov PeOiiuvov lie 19 axixoug (AExogdxt]g 1976: 102)' xai (7) Liia jragaXXaYii ajio to Andgt ue 24 axL^oug (AETOQaxr|g 1976: 103). Oi icagaXXaYEg (4), (5) xai (7) ex0"v eIexooxei xai ouyxQiOei (AsxogdxT|g
LtEvsg axoug awTjOtaiiEvoug &£xair,£vxaaijXXa6oi)g lie (oxi Jtdvxa ejtlxijxtilievt)) tEtiYagcoxT| oiiotox(xxaXr||ta. Etvat YpaLittEVEg axo uEYaXtiXEgo (lEpog xoug oe 6taXoYiXT| Liopipf), lie TtgoaOExa aipT|YiiLiaxLxd X'i'Qta, jtou auxvd ajxoxEXotJVTat ajto OTixoug jtagiiEvoug ajio 8r|tioTixd xgaYOtJSta. H oxEar) Lifxa^n xiov jxagaX-Xaytov rivai ai)v6£xr|. H jtXoxt| ^Exivd oe oXsg tt|v jxagaXXayEg lie xo ngocpr|xi-xo ovEigo xi^g EgiocpiXr|g, nov rtgooiiovi^ETai xr|V aitataia £x6aar| xojv Y£Y°vd-xojv (B 147-8 x.E.). AXXa xatgta ox|Li£ia jtou EiiEtvav axig jiEgiaaoxEgEg jiagaX-Xaysg Etvai xo (.iTivuita xov BuatXid (E 277-8). o goXog Lisodtovxa jtou avaxtOE-xat axov IlavdgETO (r 95 x.E.), r] oiaxn,gu£n xou Egtoxa (r 149-50), r\ airyxgou-ar| lie xov BaaLXid (A 647-8), xtiT]Liaxa xr]g acprryriarig xou Liavxaxoaidgou yia xov 6aaavta(i6 xat xov Odvaxo xou IlavdpExou (E 113, 118, 193 x.E.), r| axr|vf| lie to «6axa£Xi» avaLiEoa axr|v EgtoipiXri xai xov BaatXtd (E 325 x.E., 329 x.e., 331 x.e., 367 x.E., 385 x.E., 393 x.e., 417 x.e.), n, ajroxt'iguEr] tou BaaiXtd ajxo xr\v EgiocpiXr] (E 435 x.s.) xat r\ auxoxxovia xr\g (E 523-4), xaOug xat o cpovog tou BaaiXtd as opiauEVEg JiagaXXayEg (E 642 x.e.). Ze oXsg ax£86v Tig jrEguiTiboEig ujidgx°vv Evxova ouyxivriaiaxd yiagia yta xo xoivo (OEaxEg/axgoaxEg/ava-yviyaxEg) >i EjuypaiiLiaxixEg 8taxujxa)a£ig Jtou lievouv EuxoXa oxr] iivt|lit|. Ajto ti|v djioi^t] xr|g «ouvata0r|L(axtxr|g 8gaLiaxougyLag» {Affektdramaturgie), Jtgo-y.Eixai auxvd yta xr|v agxr) T] xo XEXog Liiag OT|LiavxLxr|g Oftiaxtxa £v6xr)xag vor|-paxtxf|g xat ouyxivr|aiaxr|g Evxaar|g tutaa oxt| 8gaLiaxo\.'gyiXTi Sour) xou Egyou. H xExaitEvri Jigoooxt'l (ayiovia) xai r| ouvaio6iiitaxtxr'| ELUiXoxr) iieoio xiov EgE-Oiatidxctiv jtou 8ivovxat yta va TauTiaxEt xavEig lie xa jtgdacojra cpatvovTat 6a-aix.Eg jtgoujToOEOEtg yta XT] 6ta6txaata trig ajro|.ivt|Li6v£uarig axr|v Ttgotpogtxf] jragdSoar). H 8ta8txaaia ajroiivr|ii6v£uaT|g guOLii^Exat Ejuar|g and xo [lExgo xaL xt] SuvaLir] xr|g oiiOLOxaxaXri^iag (6|i0La, o' auxfj xr|v jrEgiixxiDari, axo 6gd-|ia xai axo 6r]Lioxixd xpayouSi)- iootooo, x\ ouvOexti auvTa^r| tou Xogxaxari xaxaxEuaxt^Exat auxvd xat xoxe o axixog avajiagdyExai axrrv avoOEUXT) uogipr| xou liovov oitou t) ouvxaxxtxt) xat vox|naxixr| iiovdba xaXujiTEi xo jioXu Evav axtxo r\ Eva 6Laxtxo. AtaipogExtxd, 6giaxouLi£ Xiyo-jioXu EJitxuxrmEVEg avaxa-xaaxEUEg xou axtxou, jiEguixcbaEtg axtg onoiEg JigoxEtxat auxvd yta xrrv agxr| xou axtxou r| yia xditoto 6aatx6 ouataaxixo, ar)ttavxix6 yia to v6r)tta, jtou eju-6i(i)VEt t| —axour| auxvorsga— yta xr\v jTgcaxdxujtri ottotoxaxaXr||i,a. TExoiEg avaJtXdaEig, Jtou xai jidXi JiEgvouv ^tsaa ajro xo Lisxgo xai XT] Suvolit] xiqg otiot-oxaxaXri^tag, lijioqei Ejrlar]g va EvawLiaxtuvouv oxixoug and dXXa 6r|ttoxixd xgayouSta yvcoaxd axov xgayou8taxr|' xdreoxE aurd xaraXriYEi oe oo6agEg jra-gExxXiOEig ajro xr|v jiXoxt), Jtou iijiogEi va o^iiyiiaouv aE XoyixEg aauvEjtELEg r\, lie xt| OEipd xoug, va 8r||.ttougYTiaouv xr]v avdyjCT] yta JiEgiaaoxEgEg LiExaxont-aetg xat StogOcbaEtg (Puchner 1980S: 143 x.£.). Exxdg ajto auxi) xr| ouyxExgiuEvri
1974) xai xo ouvoXo xr|g jtaQadoorig exel |iE?tExr|0Ei tog Jipog xn, oxeox] tou lie xnv TfjayioSia (Puchner 19816, rioiixveg 19836). O AExopdxrig 1986a 6lvel xrmg veeg jra-Qakkayic Tt]g xQirtixrjc; JtagaXoyr|g xr|g Egoxpttrig.
WALTER PUCHNER
naodftocni tow jiagaXoyajv, iyyrt nig Egaxpilrig ajravxouv at xgrruxd laxogixd xgayouSta, iiavxivdoEg xai jrapoiULEg (KouxouXEg 1954, nouxvsp 19836: 213 «.£.)'■ xu%iaxa ton iLgoXdyou tou Xdgou exouv jtapEu6J,i|9ei xai oe uoigoXdyia (MEXaiva 1873: 28,1-6, Maupoudxrjg 1978).
Axto xryv jiagdSoar] Xa'ixibv jtapaaxdaetov xug EgojtptXrig axil ftuxixu, EXXd-8a, xtou, ait' 6,xi f aivexm, uExatpeg0T|XE ajto xa Ejixavtiaa xaxd xov 19o aub-va (noXuii£gou-Kaiir|Xdxri 1976/7: 236 x.e.), eivaL yvtoaxig xai exouv 8r]uoaieu-9ei lie xov xixXo «Elavdgaxog» i\i &iaaxeu£g, jtou xpovoXoyouvxai aito xo 1880 JtEQiicou 015 aiiuega xat Exxeivovxat aito oxxib SLaxixa oig 150 TTEpiirou oxi-Xoug: aito ta lwdwtva (<J>ioxdjtouXog 1977, SaXaudyxag 1957), xT|v Agxa (Ba-axagouxas 1975, Zibgag 1975), xo KapjtEvriai (Ktbvaxag 1966, 1976), xttv AutpiXoxia (Ztbgag xai Kgexoxi-AEOvxaivri 1975, Schmidt 1965: 369 x.e.), xo Egau.u,axixd axtiv jiEgitpepELa xou MEaoXoyyiou (noXuuipou-Kaur|Xdxr| 1976/7) xai xo <l>avdpi axri 0£aaaXixr| iie&idoa (noXuu.£gou-KauriXdxr| 1980). 2xri ULxgoxsgrj aiaaxExjrj, xo xeluevo xr|g EaoiCpihnc, exel liovov oxtlo 6iaxixa (Ktbvaxag 1966, Puchner 1976: 237)- xtaigExai axo jiXodaia airroir/Eftimv xapva-6aXixcbv ijxiyvuiv.
YjtdpxEL, toaxoao, [.ua axduri Tito auvxciieuuivr] SiaaxEurj, axT|V oicoia jTpayiiaxojtoiEixai jtXr|piog x| «xeX£xoupyixr]» it£xaxpojtr| utag 0£axgixf]g uog-<pr|5 as airXd xagva6aXixo e9iuo (IIouxveq 1985a: 66): ujitiqxe eva eiSog eOiui-xx|g jtoiiJtr|g jtou ytvdxav axa Zayogoxtbgia, 66g£ia aito xa Icodvviva, yupu) axa 1915. Alio dvxpEg LiexafLtpiELpvxav xai o £vag EXeye axov dXXo:
Flavagaxe, [JavdgaxE, LlavdgaxE, Jtaidi uov, iyv) 6vo Xoyia va aov Tim, dvo Xoyta va oov xglvuj. O 6aaiXidg, Jiaxigag aov, 'Qtjxriva aov hiXijoei.
ExEivog Jtou uiio&uExaL xov navdoExo JiXT]aLdt,£i tote xov 6aoiA.La, jiou Xrei: Xxvipe Jtdgi avxo xo Somas [6axa£Xt] xai fit] (poBrjaai
0 «navdo£xog» uiraxouei xai, iidXig axu6si xo XEtpdXi xou, o 6aaiXidg xov axoxtiivei. Oi jtapEugiaxouEvoi Osaxeg oxoxtbvouv xoxe xov 6aoiXid. Avxr) r| axr|vr| ejiavaXau6dv£xai oe xd0E aitixi xai auxoi jtou trrv jtagiaxdvouv jiaip-vouv caxagwxd (noXuu£Qou-Katir]Xdxr| 1976/7: 230, ar|ii. 26). Oi «x|0ojtoioi» &ev EiXav i5ea 6x1 ehqoxsito yia Oeaxgixo epyo. H xgayto6ia xou Xogxdxari jtgoaaguoaxTixe axo axr|Lia Oavaxou-avdaxaaug (xou yaiutgou r] xou Aga6a) xr|g £XXr|VLXT|5 aygoxixf|5 xagva6aXixr]c axT|vr|c;.42
01 avajixvyuivEC, jtagaXXayeg (120-150 oxLxujv) avdyovxai axr| xEigoygatpTi Jtagd8oar| xai Jtai^ovxai and vEagoug xig AitoxgiEg. H icXoxt) agxigEi auvr|-
42  To uXixd alio 6Xcg xig jtegioxcg xiig EXXdSag Spioxexai ouyxEvxgiouEvo axov Puchner 1977.
TPArQAIA
Ocog (iE tov FlpoXoyo xou Xdgou — o Xdgog Eivai auxvd vxuitEvog öjttog o Aga6ag xou eXXt|vixoü aygoxixoü xagvaßaXiou, axoXioiievog tie xou&ouvia xai Li£ LiauQLaiiEvo xo jtgöaiojto,43 xai xgaxdei EJtiar|g ae xd^xi xo xoivö. To irgöatojto xou cpiXou, xou Kagjtöcpogou, öiaajtdxai a' Evav jigoSöxr), xov Kag-icotpogo, %' evav exöixtixlxö a|itoLtaxouxo, xov Tgiaxaxdgaxo, o OTtotog, avxi yia TT] Neva xai xov xogö xtov xogaaidtov (axo Egyo), Jtou ösv ujtdgxo^ EO0°. 0a axoTtöoEi xeXixd xov axXr]gö 6aaLXLd. H aXXayii xou xiogou ar]uaivExai aJtö auu.6oXix£g aXXayeg 0£OT|g' o ajtoxEqpaXiaiidg yivExai lie oxüupiLio xou xe-cpaXiou (t| Egu)tpiXr|, jtou ovoiid£,exai auvTJOiug «SaaiXojroüXa» fj xaiiid tpogd ajrXcbg «vütpin», aJtoxEtpaXLtexai exciarig aitö xov SaaiXid). Sxr]v jtagaXXayri Evög yjüQiov, 01 VExgoi egaaxEg avaxaXouvxai axr| t,(OT| aitö xov Xdgo (axig xapva6aXLXEg axr)V£g auxo auvr]9tog yivExai and xov «yiaxgci»).44
Auxr] t] itoXü gvSiaapEgouaa jragdöoaT] xou Xatxou Oedxgou XQ£idt;£xai jte-gioaöxegri, jtXr)geoT£gr| EgEuva, xaOtug |tdXiaxa xa ödveia aixö xo xeiuevo 6ev auiiJiLJtxouv xaOöXou ile EXEiva xtig xgx]xtxr|g jtagd8oar]5 xcov jtagaXoycov. Mag 6or]0dEi va ELi6a0uvouiie ott] «auvaia0T||j.axiXTi ögaiiaxougyia» xiig xga-ytoSiag, xaGcbg xai axoug urixaviauoug xr]g jTQOcpogixfig xai xr|g ygauxrig jtd-gd6ooT|g (PlouxvEg 19836: 235). Mitogou|iE Lotog va itgoaOEOOUiiE 6x1 r) Egmcpi-Xrj Eivai Liia aitö xig Xiygg axEgseg yetpugEg avdiieaa axov ypaicxö xai xov jtgo-cpoQixö jtoXixiaiio axt] auyxgovt] EXXdSa xai du v) iöia x\ xgaycoÖia, pia^i \m xr|V jtoixiXr] laxogia xirg ujroöoxiig TT|g, Eivai Eva ouaitöÖEg x|ir|Lia XT]5 jtoXixi-aiLixT|g napdSoaT]g xr|g ouyxgovug EXXdöag (6X. xcegiaaöxEQa axo xecp. 10).
BAEIAEYZ O POAOAINOZ
a. Baaixtg xXrjgo(pogieg
H 8£uxegri xgr]TLxr| xgaytoöia, o BaaiXmc, o PodoXivoq, rixav EjtiaT]g agxExd yvtoaxri axov xaigö xr|g,4S xaxomv ön-tog EitEae ae atpdvEia.46 To Egyo sxxeive-xaL äs 3.232 axixoug xai auyygatpeag xou eivai o Itodwiig Avögsag TgtoiXog,
4'   Fi' auxr] xr] |iOQ(pri xou Aga6ß, 6X. Puchner 1977, oxo Xrpua Araber xov EugetT|giou.
44 IloXuuEgou-KaLiriXdxTi 1976/7: 248. Tia xu irogcpf] xou «yiaxgou». 6X. Puchner 1977, axo XT||t|ia Arzt xou cugEXT]giou.
45 O TgtijiXog xai r) tgaytuSta xou avatpegovxai EJTiOT]g aitö xov MjrouviaXr] oxr| <3>ilo-vixia Xdvöaxog xai PeQrfivov:
laidvv' A vdoea TqwlXovpir yagsg 6e va nXvvai, YiaxiiSyaXe x' rxvxtaar, xo «Prjya PööoXivo».
(Erigouxäxrjg 1908: 558, ax. 13-4)
46 To Egyo udXXov 6ev naixxi]xe jtoxe. Auxo xouXdxioxov unooi]Xü)VExai oxov ox. 24 xou itgoXöyou Jtgog oxoug avayvtoaxEg: «oe ßraxga dsv dcpnxa va ftyaivu va yvgi-'Qu* (6X. ejtlöTis 2oXoLidg 1973: 201).
182
WALTER PUCHNER
TPATQAIA
183
nov vewrierpcE yvpoo axa 1590-1600 xai neOavE u£xd xa 1648. O TgikXog avf)-xei oe yvioaxii aaxLxri oixoyevEt.a xoti PeOvuvov xai, ngiv and xa 1645. vmyg%e apxexd oriu«vxixdg a|woiiOTOuxos tojv 6evexixwv agxüv xr|g ndXrig. Msxd xrrv dXü)QT| xov Pe9i)|ivou ctjxö xovg Tovpxovg axa 1646, xov öpiaxovuE oxr| Beve-xia, dnov axa 1647 xvntooe xr]v xgaycoöia xov.47
To i-pyo öiaöpauaxigExat oxr| Meiicpioa, dncog r| Egenpüfi, xai 6aaigexaL oxr] ovy-xgovan aväueaa axv, «piXLa xai xov Epuna. O PoöoXivog. SaaiXidc xvg Atyunxov xai cpiXog xov öaatXid xr|g negaiag TporolXau, exei tnxiioEi and xov Agexa. SaatXid XT)g Kapxi|ödvag, xo xeoi xr|g xdging xov Agexovoag, dxi yia xov Eauxd xov. aXXd yia xov TpoatXo, axov ojcoio o Apexac xo Eixe agvt)6ei £i;aixiag urag jraXidg xovg Ex6gdxi|-xag. O TgiooiXog eix£ EpurtEuxEi xx]v xogn xov 6aaiXid o' Eva xovxapoxxvnn,u.a, oxo oiroio 6yr|XE vixnxrig xai niige xo 6ga6E.io and xa xepia xng. Sxo xa^idi itgog xr|v Ai-yvnxo, dnov o PodoXivog EjtgdxEixo va napadcooEi xr| vucpri axov cpiXo xov, agx^Ei va avanxvoaExai avduEad xovg uia efKiraxxj öxeot), diro 6giaKovxai. vavayoi a' iva iia-xgivö vx|oi. H Agexovaa Eixe, ipvoixd, xvv Evxvnojari dxt ryrav ite xov UEXXovxa ougir/d xr]g. O TgiooiXog gexivasi xcöpa yia xi) Mctirpiöa yia va itagaXdfei and xov cpiXo xov xt| vvcpn nov xov eLxe wiwxeBet, Eviu o PoöoXivog oxEitxExai xr]v avxoxxovia, xaeibg öev umopEi va avxE^si tu aüyxgovori avdiiEoa axn ovguyixri ayaicn xai xt| cpiXia. O avu6ouX6g xov EpLojvoq ngoxeivei pia XoyiHii Xvax|: va xpaxrjoei o ioiog xx|v Aqexou-aa (o TgiooiXog 6a xnv dtpnvE evxagiaxiog yia xdgr| xng iptXiag) xai va xov öiüoei avxi yi' avxfiv xt]v aöeXipii xov Poöoödfpvt], Exeivt) duxog, dvxag Auagova jrioxti oxnv ÄpX£UX|, irpEJtEi va neurOet and xr| SaoiXiaaa-urixEpa xng Avvdgia, repoxEiuivou va vnoxvijJEi. ajtpo9vLia, oxov gvyd xov ydiiov. O TgiooiXog, jtov exei cpxdom e^co and xnv ndXn ue xi) ofuvoSeia xov, oxeXvei Y«ur|Xia öotga oxr|v ApExovaa, jtov oiYd-oiYa agxit,Ei va vixoipidCExai xr|v aXr|0£La. 'Oxav xng E§r|Ytixai xE/.ixd n Evoxn xai tyvxQt) avunegiipopd xov PodoXtvov [iE XT| br\Xa>ar\ xov dxi npoopigExai yia vvtpr| xov cpiXov xov, jtou xr)v Eixe gTixrioEi jipioxog, itaigvEi 6nXr|xr|gio xai jcEllaivEi. O PoöoXivog, atpov xxjg cpavegiboEi xov egcuxd xov xaedig exeivt] JiEÖaivEi, «vxoxxovei. H Podoödip-vt) itEÖaivEi aito xo nXr|Yu.a xai o TgtooiXog, nov Ejupavigexai, xeXixd aipov nXvgoipo-prieEi xa Yt'Yovöxa ouiä eva yedfiua xov Po&oXivov, jieoixei ndvio oxo gUpog xov. H 6aaiXiooa-ur|XEga Avvdgia EuipaviCExai xapovii£VT| axn, axnvri yia va exoiudoEi xov öiJtXd yduo xiov jiaiönbv xr|g xai |iaOaivEi yia xov Odvaxo dXmv xiov jigioxaYtoviaxiov. (Mavovoaxag 1965: 34 x.e„ Puchner 1980a: 97).
Arno xo Epyo, xo Extevsaxspo xov xpr|xixov Oedxpov, exei wg npdxvjto xo // Re Torrismondo (1587) xov Torquato Tasso (Bovxiepiör]g 1933: 218-23, Mavovoaxag 1955).48 H öpdox) exei uExarpepÖEt and XT| 2xavöiva6ta axi) MEadyEio
47 'Eweaipa oxexixö ue xn gavi xov ovyygacpEa 6giaxovxat axovg Mavovaaxa 1963y xat Nxdxo 1971- oi uXrigoipopteg and auxEg xig itrjyEg avvoi|tic;ovxai ajrd xouc Mavovaaxa 1976: XV-XVIII xai AjtoaxixT| 1987: 15-7.
Avxd Eixe r|5r| ajio6eixxEi and xov EavOovÖior) axnv a6x|LiooiEvxx| ELaaYioyTJ xov axnv xgixixti Exöoan nov axEÖtagE (1928) (6X. Mavovoaxag 1976: XIV, XXI).
xai éxei E^aXEiipOEÍ x| aiuoiiiSia iiexalv aÔsXcpov xai aÔEXcpr|g. Kaxá xa áXXa, r] nXoxr) axoXovOEi xo npóxvnó xr|g apxExá maxd. ue E^aipEOT| xi]v npooOiíxi) tx|g Poôoôá(pvr|g, nov Eníor)g avxoxxovEÍ, xai xryv avxoxxovia xov TpioaiXov, nov avi;ávoiw éxai xov api6u.ó xiov vExpáiv oto xÉXog xov éoyov. O TpcóiXog n:apaXfiinei ôéxa oxrrvég xov npoxvnov xov (óXeg anó xig xpEig xeXEVxaĹEg npá-íjeig) xai neooeéxet Évxexa &ixég xov. IlpoaôéxEi eníaríg xov npóXoyo xov MeX-Xovhevov oe EvôexaovXXa6r| otrava vina xai xa x°Qv,ia O*4"1 m™ m? Era 10 nXEÍaxov oe EVÔExaavXXaôovg), anó xa onoía xpia Eivat ypaLiusva oe Liopcpŕ| oovÉxov avxég oi npaixóxvnEg avvOEoeig óeíxvow óti o TpcóiXog ŕrzav txavóg noiT)xr|g (Mavovoaxag 1962a, 1976: xxiii x.e.). To xeíuevo óev nepiéxei tvxEpuÉ-ôia yia va naixToúv aváuEoa aTig npá|Eig. H xpixixx| exei E^dpEi lôiaíxepa xig XvpixÉg-noirixixÉg apexég xov épyov xai éxsi emottioEi xt|v npoaoxií OTig ópa-uaTovpYtxég xov aóirva|rieg (n.x- Mavovoaxag 1965: 35).
6. AQUf.iazovgytxij aválvaí]
H ÓpauaxovpYíxTÍ óopní Etvaí oe yevtxEg YeauLiég napóuoia ue xti ďoliií xxig Egaxpäng, av xai r\ avaxaari xcov npoaióniov xaxd oxTívd, sívaí Xiyo ÔLatpopE-tlxx). H xpiYiovixrí ôouŕ| éxel ôiaXvOEÍ anó xov TgióiXo (oe oúyxpiari xai ue xo ixaXtxó xov npóxvno) xai, ue xtrv £iaayu>yŕ\ xtig aÓEXcciíg xov 6aaiXiá PoÓo-Ódcpvn,g, nov npóxeixai va avxixaxaoxx|OEi xr|v ApEXOÚaa xai va navxpEvxfii xov cptXo xov TpcooiXo, EniÔLcóxExai Liia avuLiExpixíí óouií ue óvo ^eir/ápia. H 6aoiXiaaa-ur)xÉpa Avvátia npoaxíOexai tog avxiOEXixrí nopcpŕ|: avxi yia xov ômXó yáiio (óniog oxx)v Ľavágia), óev xr)g anouÉvsi napá va 0gr|vŕ|OEi yta xtjv xExpanXTÍ avToxxovta. 2xt|v lÔEoXoyixxi autVťÍTr|or| xr|g lis xr\ Poóoódcpvri (B iv), n onoia axoXovOEi xig 9gv,ox£vxixég ôo^aoiEg xiov Aiia£.óviov xai &ev 8e-Xec va avaiuxOti oe yáuo, avxixaxonxpi^ovxai noXXá anó xa Enixapŕiiiaxa xiig tppoovvríg anó tt]v ílavágia (r i). To cantits firmus, ÓLiatg, xo óívei r) oiiy-xpovoii uExa^v épcoxa xai cpiXíag oxov ngcoxayiovioxri PoôoXivo. H avyxpovari avxií avanxvaaExat ue UEyáXri uaxpr|yopia xai oôriysi xcopig xauiá npay[iaxi-x»i Eacoxepixíí avayxaióxrixa axrrv xexpanXií avxoxxovia. To épyo óoaeixat otr) 6dor| xcov uovoXóyiov: r\ nvxvóxr|xa aXXr|XíniÓQaar|g (xo noaooxó ôr|Xaórj X0>V aiuonoir|uévcov ôvvaxoxxixiov yia óláXoyo — noaooxó nov vnoXoyitexai tie noXXanXaoiaauó xov apiOpiov xiov axnvcóv iie xov api9uó xcov otuXovvxcov npoaiiincov) Etvaí ^ióvo 11,8%. oe ovyxptaii ue oxeóóv 17% axrrv Egwtpíkr] (Puchner 1986: 220). Oi uóveg oxnvég lie nepiaaóxepovg anó Óvo u.exóxovg oxov ôidXoyo eívaí oi A vii, E iii xai E viii (xdxi nagóiioto oviióaívEi xai oxr|v EgwtpíXrj npog xo xéXog xov épyov. xaOcóg o x°póg anoxxá or|Liavxixó póXo axrrv nXoxi)). O apiOLtóg xcov iiovoXóycov axo aúvoXo xov Épyov EÍvat o iôtog Xovópixá ue xríg EQaxpíXriq (12 iiovóXoyot xai 31 axinvÉg), óxi óutog xat xo už-
1X4
WALTER I'UCHNER
TPATQAIA
185
ao Lirjxog xojv giiuEcov, itou eivca nokv irt|>r|X6, lie 13,87 axixoDg (oe avxiOear] lle toDg 9,79 oxrrv EgwipiXrj). H TaxDxrrra xou dLaXdyoD oxov Podolivo sivai 11,05 oxixoi (6,86 oxrrv EgwipiXr/), lie xr|v Tcior) auxT) yia LiovdXoyo aDyxevxgioLi£vr| XDgiojg axo ngoatono tot' BaaiXid PodoXivoD: to lieoo Lirixog tojv gr)OE(ijv xou Eivai 23 oxixoi (oe avTiBEori lie tods 10 axixoug yia xov Plavdgexo, xo avdXoyo ngoatono axr|v EgaxpiXt]).
Avxr\ r| DnEgdoXixr) aDyxEvxgujon axo xevxgLxd ngdotono, xo onoio napon-oidtei OLioidtrrteg and jtoXXsg andipELg Lie xov riavdgExo oxr) auaxaar) xojv axT|VLxd)V ngoaibntov, tpaivExai xaGapd xai and xrpv avdXDar| xiov grioEOjv; lie 714 axixoDg oniXiag, o PodoXivog ExcpEgEi oxe6ov to eva tExagxo xod EgyoD-oxr) xaxavo|TT| xojv gf|0£iijv tod oe ngdJ;Eig (Jitogti va nagaxngriGEi Liia axa-diaxr| LiELOJar) ngog xo Lir|0£v, nagoLioia lle xod FlavdpEioD axr|V Egoxpilri (A: 340 oxixoi, B: 96, T. 187, A: 82, E: 0). T auxdv jtscpxEi xo xdpio 6dgog xtig exOe-or|g, n, onoia eivai xaxd noXu Exi£vEai£gr| oxo spyo xod TgcbtXoD an' d,xi axo Egyo xod Xogxdxan. Me 35 gr|aeig oDvoXixd, o PodoXivog exei Eva iteoo Lir|xog 20,4 axixojv avd gr|ar|, ngdyLia noo DJto6r)XojVEL xov avanotpdaioxo, LieXayxo-Xixd xai diaxaxxixd xagaxxr|ga xod, lie \iia EViovn xdoT) yia iiovdXoyo. H «Livr|axti» xod, r| Ag£xo6aa, exel liovo 524 axixoDg (16,21% xod Egyou), d,xi ne-glnov xai n, EgratpiXr], r) xaxavoLiii, OLicog xojv pf|a£a>v xr|g oe Jigd|sig 6ev eivai avxiaxgdcpojg aD|j.ii£iQixr| lie tig oiuXiEg xod \ivr\orr\Qa xr|g, dntog ODLi6aivEi axr|v xgaytodia xod Xogxdxar|: npsnsi va 6on,6Tioei axrpv exOeoit ott|v npibxii ngd|r) lie 162 axixoDg, evto liovo axr)v xpixri xai xExagxr] jtgd£r| (174 xai 188 oxixoi avxiatoixu) T| iioipa tug E^eXiaaexai ngog xirv aDxoxxovia xr]g. H Xviar| xod exodoiod OavdxoD xojv 6aaixcbv npioiayioviaxiov xonoGexeixai axt)v xe-xagxr| jtgd^r| (iiac;i lie xt|v adtrvaLia aixioXoyiiLiEvri and 6gaLiaxoDgyixr| dno-Tjiri airtoxxovia xr)g a6eXtpr|g xod 6aaiXid, xr)g Podo6dtpvr|g) xai axoXoDOeixai axTiv jiELinxr] ngd^t| and xr)v (axdiir| XiydxEgo aLxioXoyT|iiEvr|) aDxoxxovia xod TptooiXoD. To 6dgog xr]g ExOEOTig ODLiLiEgi^Exai Ertiarig as (.isyaXo daO^d o aO|i-doDXog xod daoiXid EgLir|vog, (ie gVioEig 408 oxixiov (xov xplxo oe (lEyEOog gdXo xod EgyoD, LieyaXDxego and exsivoDg xojv dXXojv 6aaiXixwv ngoaunojv)- r\ xa-tavoLifi xod gdXoD xod oe ngd^Eig exei rag elrjg: A: 158, B: 58, T: 76, A: 0, E: 116 otixoi (oxt|V xsXEDxaia ngd§r| avaxoiviovEi xa xgayixd vea axov TgtoaiXo). H Eiimaxi) xiig AgEiodoag exei M-dvo 245 aiixoug, r| 6aoiXiaoa-Lir|TEga Avvdtia 298 xai r) PododdipVT) 178 (oi 6uo xeXEDxaLEg naigvoDV |iEgog 08 (iia EnixoDgi-xr| nXoxx), lie axond va xdvoDv xov TgtoaiXo va 6exxe1 xr\ Podo6d<pvr| yia yD-vaixa xod avxi yia tt)v Dnsaxil^evT) AgExodaa). H nELinxr] ngd^n, ipegvEi axr) axJivr] ogiauiva ngdaojna, jiod exodv iarig oxeddv sxxaoiig gdXo, idiiog o Tgco-aiXog lie 166 axixoDg, tod onrag 6dl;Ei xegna oxr] t,a>ii xod LidXig Eiadyexai axo egyo. Oi doiuxEg adDvaLiisg xr|g Ex6eor|g xai xr|g XDar]g yivovtai EiupavEOXEgeg oe Liia XEnxoLiEgELaxx] avdXDar| xtig ODOTaar|g tojv ngoaconiov nOD nagoDaid-toviaL oe xdGE oxt|vt|.
Eivai cpavEgd oti o TgioiXog LiiLieitai tnv tExvixt) ExOEajig tou Xogtdtarj atriv jigiotii ngd^ri, to anoxEXeaLia oiiojg Eivai noXxi Xiydtego 6E>|iotExvix6: r| xatavoini xojv olilXicov iiEia^D PodoXivoD xai Eqlit|vod (A i) Eivai jiagoLioia avaXoyLxd lie exeivti (lExa^d riavdgEXOD xai KagndcpogoD oxryv A ii xr)g Egm-(pih)c: and xoug 498 axixoug, ol 340 aviixoDV oxov PodoXivo xai oi 158 axov ODiidouXd tod. O gdXog xod PoSoXlvod axryv ExOeari Eivai xdnrag mo xovioue-vog. H oxr)VTi naigvEi Erelong 6iacpogexixf| nogEia: o BaoiXLag PodoXivog xa-xanidvExai aLisatog lie xa ngo6X»iLiaxd tod (nag Xeijiodv ol ngoxgojtEg tod ODiidoxiXoD, tooo xaXd tbirxoXoyriLiEVEg axov Xogxdxori) xai o EgLiiivog naig-vei xo Endvio xeoi lle tig aDii6oDX£g xod ngog xo xeXog xr|g axmvrig. H avxiaxoi-XTi axT)vi| EX0Ear|g xojv yDvaixeitov ngooibncov (A ii %' edcb), avdjiEoa axr|v AgEXODaa xai xt) Scocpgdvia, xr| viva xai odli6ouX6 TT|g, divEi 152 otixods OTn,v AgExo6oa xai 58 oxr| Zuxpgdvia, evoj o TgobiXog xgT)oiL*onoi£i xr|v idia xexvixr) dittos xai axr)v Evagxxrigia oxrivr) xr|g ExOEorig; r) AgExodaa anoxaXdjixEi aiiE-orag xa ngo6Xrnxaxd xr^g lie exxeveis griaEig xvjqic, xaiiia nagdxpuvori, evoj r) viva TTjg avxanoxgivExai ngog xo xeXog xr|g oxr|vr)g iie aDii6oDXeg xai ngoond-OELEg va xr|V T|gEiuiaEt (Puchner 1986). H TonoBexriar) axo idio ar|iieio 6do 6ia-doxixcbv axrivtbv Ex6EOT|g anoxaXDntei xtjv a6E6aidtr|ta xod TgtbiXou axov xeigioiid xr|g ii£xd6oar|g jiXrigotpogitov.
Mia ngooExxixVi dgaLiaxoDgyixt) avdXDor| 0a iinogoDOE va avadEi^Ei xai dXXeg adDvajiiEg xr|g OEaxgixrig oDvOEaris (6X. Eniaris SoXoLidg 1973: 61-82). ExTdg and xo ixaXixd itgdxDJto, xai T| EguxpiXt] inai^e 0T|Liavxixd gdXo oxi] aDXXxiDjri xtig nXoxiig xat xojv ngootbntov (6X., yia nagddeiyiia, xriv agxr) xtig xgixrig ngd^r|g, r| onoia, dntog xai r) TExagxri ngd^Ti xiig Eg(o<piXr)c, iiExacpegEi axil oxrivr) Liia ODt;f|xr|ati nou exei lidri agxiosi). O TgibiXog axoXoDOEi eitiaiig xri aDxvii. %Qi\or\ and xov Xogxaxaii trig xaDtoxgoving nagoDaiag, xaxd xr|v onoia Eva ngdoomo oxn axr|vri 6ev avnXaLi6dv£xai aLiEoajg xr|v nagowia xod dXXoD.
y. A loe-nuxrj x»/g yXwaaac xai rrjg oxi%ovgyiag
H ODxvdiryta xod iiovoXdyoD xai t| axEiixrj li' aDtr|v, LidXXov ngoxEigri 6ga[ia-xoDgyixd, ngoaEyyion xod xgdnoD nagoxiig nXrigoipogitbv edvoodv tpDoixd xig XugixEg nag£x6daEig. Kai ngdyiiaxi DJtdgxoDv oxixoi iieydXr)g noir|Xixx|g oLiogqjidg xai xo|iiJ)dxr|Tag axov PodoXivo, idirag axa xogixd. ADtEg oi agexEg xoviaxrixav oDxvd and xoug LisXExrixeg (n.%. Mavodaaxag 1965: 35). To xog^o xaxd xris aDtoxxoviag, jiod sivai ypaLiLiEvo oe xExgdaxixa EvdexaaDXXa6tov xai EnxaoDXXa6tov lie OLioioxaxaXri^ia ABBA, a|ii;ei va nagaxEGei oXdxXrigo-eivai and xa naXaidtEpa deiyjiaxa xod iiaviEgioxixoD concettismo axo eXXt|vi-xd Linagdx (Vttti 1978: 90 x.e.):
186
WALTER PUCTiNER
&EQIÓ ftľjÔ' EQJieiÓ jiote aWTQÉXEl
rov íôiov ajiazó tov
va 'xeí zo dávaró tov,
ua t)q Š0JV (pvXáoosi óao xaTÉyet.
A vdooinoc to ww rov ôev ajtéyei, fi' ólo ax' t] tpvon yvióotj
TOV 'TO.ě.e Va TOV ÓlóOEL,
jxa £ig ť Aôov to Xagvyyi áqioova Tgéyei.
H cpvor) etiág Xoijió eívaí firjTQvyiá fio.g, xai fiáva nyajnj/uévrj
twv EQTÍSXÚ) OJlOfJtívEl,
iprjqjúvtac. TÓoa eXíya tyjv vyeiá fiag.
Ma, olitív', Eyd> wg 6újqó>, n ayograytd piag
x' rj i'igíj' j] t vi/ At) flag
etc jcáOr; TiQooxaXeí fiag,
x' aiTiá 'vai tov Qavázov n Jiovrjotá (tag.
Ol xcipoxxrigioxixot axlxoi-tpÓQpouXeg yia tt|v eĺooôo xai éíjoôo xtov Jipo-atójicov anó xr\ ov.xyvr] kov 6píoxoup,E oxov Xogxáxari ôev xgioiiiojioiouvxai tyuyyá (Puchner 1981a), aXXá o TgtóiXog xQr\aí\xoKOLEÍ ÔiaÔEÔouÉveg opoioxa-xaXr|£íeg, ójicog o/táôt-A ôn xxX., xai xo auvxaxxixá oúvBexo xqÍvco xojtoBeitp liévo axo xÉXog xou oxidem
ô. Xxypjixiq jiagovOÍaOT]
Ta jipo6Xú,Liaxa iragdaxaoTjg tou PoóoXívov eívaí axaôr|Liaixoú póvo evôiacpe-povxog, atpoú xo égyo iiáXXov ôev ave6áaxr|X£ jtoxé (6X. arp. 46). H xgaytoôía 6a pjiogouae va jtaixxeí ywQÍg ôuaxoXía axr\ p.ovoxojuxr| oxxjvtí xou Serlio, lie xo rcavógap-a xr|$ rcóXr|g xt|š Mépqjiôoc axo 6d9og, ójrtoq r\ EgmepLXn. 2e ôuo arp (xeía xai EÔiíi, anaixEÍxai pia jrpoaiogivr| ôiaígeori xou oxrjvixoi) xejgou. Kai axig ôúo jtEQiJtxcocfEíq, jrgóxeixai yia ayysXiocpógotiq jtou pnaívouv xai xovxo-axÉxovxai yia va pexaôojaouv jtXrjaocpogíeg axo kolvó. Sxt] axrjvr] B ii, o pavxa-xocpógog Sácpog Liitaívei oxr| axryvr) xryv tóga jtou o BaaiXidg PoóoXĹvog ajtay-yÉXXEL tov LiovóXoyó xou (Gépa: xo axéôio va Jiavxgéipei xrpv aôeXcpŕi xou Poôo-ôácpvri lle xov rpíXo xou TocoaíXo). O ayyeXiomogog, ngocpaviúg ajtó xrpv áXXu, nXeugá xx]5 oxr|viíg, ôiaxójixei xov povóXoyo, yia va jcXr|gocpogr|aEi xo xoivó: «'01?; xrj vvxxa jiognaTÓ va (pzá§w eôd> eig tyj ywgav EJiEixa gtoxdei xov xogó
TPAľQAlA
187
jtcbg va jxasi axo itaXaxi xai naigvei xr|v aitdvxr|ar| (2 oxlxol)' o PofeoXivog auv-ExiE,£L xov LiovoXoyo xou yia dXXouq 6uo oxlxouc xaL xoxe liovo apx^EL r\ OLuXia xou ayyEXLOtpogou. H dsuxegri jiEgLjixtoori exel nagoLioia Solii) (T vii): ELwpavi^E-xai o Liavxaxo<|>6gog ToLLidaxog xai jtsgiygdcpEi ExxsvEoxaxa xig JigoExoiLiaoiEq yia xoug ydpoug (56 qxlxoi)1 xoxe liovo Jtagaxr|0£i xov xogo xcov oxgaxiiytuv xai xoug gioxd xov StjOLio yia xr| 6aoiXLXi] xaxoixia' r| ajtdvxr|ar| xou xogou avay-YeXXel auyxedvojg xr|V dcpi^r| xou BaoiXid. Kai oxig 6uo jtEgutxtboEig, 6ev exou^ie ngayLiaxixd xauxoxgovr] jtagouala axr| oxuvr|, xaQcbg o x^QOg x^g axr)vr|g 6t|-Xiovei yia Xiyo 5uo 6iaipogExixoug, lExiogioxoug xdjioug (um)g£e r)br\ pia LiExd-6aor| iigog pia xexoia «6ieu9EXT|ar|» azr\ axr|vr| E iii xr|g EgoxpiXng)- 6ev auu,6at-vei e6co xo Eva Jigooauto va [,iT]v nagaxrigei xt|v nagouaia xou dXXou, yiaxi 6ev UJrdgxEi 6uvax6xr|xa EJiixoiviijviag (Puchner 1983a: 83 x.e.).
e. lôeoXoyixó fiývviia xai tarogixó xmóôaQgo
H oxoxeivr), LiEXayxoXLxri rpuoT) xou BaoiXid, r| £acuT£gixŕ| xou aúyxgouar), r\ naytgr] xou auLijtepitpopá Jtgog xx|V ayajtripEvr] xou xxX. ôev ôiÉJtovxai Jtia aitó xr\v avayevvT|aiaxr| cpiXoaocpla xou «jiavioxugou 'Egwxa», aXXd avx)xouv aa-cpióg oxx|v Tjiuxo^fJ'Qo^OYi'C1 T°^' avOgiójxou xou pjiagóx. 2xov FlgoXoyo, jcou ex-cpégExai ajtó xo «MeXXoúpEvo», rixoúv r|ôii xa Xdix-p.oxícp: memento mori, r\ xa-xága xou jtXoúxou, jrgocpr|XEÍa xou Oaváxou xtov XEOoágtov véwv. H apaígó-VEia lÓEoXoyía xi]g Poôoôdcpvr|g ExxLOExai ojg atpúoixri (óniog xai oxx]V ílavw-Qiay Tj Poooóácpjvri (ÓJitug xai r) EgíucpíXri) g,T]XEÚei xig xógeg xtov tpxtoxióv oixo-yevEitóv, jxou pnogoúv va ejiiXé|ouv EXEÚOsga xoug ouí^úyoug xoug. To xeXeu-xaío xogtxó avaaaívEi xai jtdXi 0TT] axox£ivr| axLioarpaiga XTjg xucpXríg Eipag-pévrig. H xáar) yLa axoxaopó jtgiv arcó xt| ôgdar|, yia cpiXooócpr|OT| jtgiv ajtó xo yeyovóg, EÍvai xagaxxrigioxixr) oXóxXT]gr|g xr^g xgaytoôíag. O ôioxaxxixóg, ôi-xaapévog, pEXayxoXLxág jigtoxayioviaxr|g ôev xaxatpégvEi va ExpExaXXeuxeí xig ĎuvaxóxT|X£g Xúorig xou ngo6Xr|paxóg xou, xo onoío ôripioiigyrjOE o íôiog p,e Tig ngoi^youpEVEg aaxóxaoxEg EvégyEiÉg xou. H ErpiaXxixi) povadlá xat r| avaXap-nf| xou aauv£ÍÔí]xou — óXa auxd xdvouv xov xapaxxř|ga xou PoôoXívou jioXú oúyxgovo' jigóxEixai yia [xixagóx ipuxóÔgapa. Aev undgxouv ESioxEgixoí ex9qoí, xa jtgóatorca ayanoúv xo Éva xo dXXo, xai óiuog óXol xdvovxai. Oi cpí-Xol ôev auvavxioúvxai Jtoxé, xai óptog r\ aúyxgouari xoug eivai r\ xaxaoxgotpr) xoug. 2' auxó xov xóapo xtov euaiaOmxtov, xoaxiapévMv jxgoatójtojv, t) 6aoLXio-aa-pr|xéga Avvá^ia eívai jigaypaxi.xd u, póvr| pogtpTj nou jtegiygatpExai eu6ú-ygappa- |égei xi 6éXei, eívai o póvog ixgaypaxLXÓg avxÍJtaXog xr|g poigag: £Í-vai avxr] nov (lei negiaoóxEgo pe xt)v ipeuôaÍ06r]0í] xou ertiXEÍpevou ôutXoú yd-pou xai xiqg oitoiag r\ irgoayEÍuíaTi oxr|v jtgaypaxixóxr|ta eívai i) xgayLxóxEgr), xaGtóc jxgÉixei va tm^iíoei xwv rcaiôióv xr|g.
188 WALTER PUCHNER
nagd xu,v ajtdXauari xr\g rcEgiygatprig Xejltoileqellov, 8ev ujcdpxei "x' aXr)-9eia tSiaixEpo laxogixd uji66a6go: t| Aiyujixog, r| ilepoia xai r\ Kagxx|8dva eivai ajrXtog iiuOoXoyLXEc-YELoygacpixeg avurtag^ieg (oav xig axav&Lva6ixeg %(i>Qe<- xou Tasso), outLßaxixec ae öXt) xrtv xpT]xixr| XoyoxExvia. Kavevac (leXexri-xt|5 öev exei Tjjxooxr)gL|EL (üg xtbga xxrv ijjtag|r) ouyxexDiLiEveov lcttqqixwv r) jio-Xtxixtbv imaiviyiitov.
ZHNQN
a. Baoixeg nXrjQocpooi,£t;
H xgaytoöia Zrjvmv (2.195 oxixot) eivai Eva VELtdxo öpdar) taxopixö öpdita (Haupt- und Staatsaktion) xou itjtagöx xat ötacpogoTcoieixai axri ögaitaxougyi-xr) xt|c öolitj aicd xig dXXeg Öuo xqx]tlmec; xpaytoöieg. ngayLiaxEÜExai eva 6u-tavxivö Ostia öavEiaiievo and xoug Bu^avxtvoüg xeovoypdtpoug: xr\ 6aotXeia xai xt)v nxroox] xou auxoxgdxoga Z-rivtüva (474-91). 'Exei tog xigöxuitö xx|g xt|v otioxixXr| Xaxivixn, xgayojöia xou ÄyyXou lr|aouixTi Joseph Simons (1595-1671).49 O axiyygaqpeag xr]g eivai dyvcoaxog. Ta egtoxf|Liaxa av 9a ngercei va xov ava-(;t|xtJ0oulie ae xaOoXtxoug xiixXoug (navayicoxdxug 1955) xai av r)xav KecpaA,-Xovixr|g (EuayyEXdxog 1968) jiagaLtevouv avotxxd- eivat JtiBavöv va 6gE9ei avdtteoa oxoug 'EXXriveg airocpoixoug xou tnaouixixou xoXXeyiou xou Ayiou AGavaoiou axt| PtbiiT] (üouxveg 1980). O terminus post quem ogiaxrixe rtgöacpa-xa oxa 1631, xoovid xx|g jrgcoxrig jxagdaxaoT|g xou Xaxivtxox) npoxuJtou 0"XO xoXXeyio xou Saint Omer (flouxveg 1980y), xat Öxt xcia oxa 1648, xpovid xrjg jigti)TT]5 xou exöoarjg. Zxa 1683 tpaivExaL dxi eytve Ltia jiagdaxaaT] xou eXXryvi-xou epyou axri Zdxuv9o. (116. AXeijiou xai AjtoaxixT) 1991: 44-58 xai 72-82.)
To egyo yiaoouaid^Ei xtg ivxgiyxEg xai xa EyxXr|iiaxa jtou ötejiga^av o Bugavxt-vog auxoxgdxogag Zt|vojv xat o EtdoeXtpog xou Aoyytvog, tie oxoirö va Jtdgouv xai va ötaocpaXiaouv xt|vE^ouoia. IlQcbxa ExOgoviljsxai o auvautoxgdxogac, BaaiXiaxog, jtou Eivai axdtir] avr|Xixog' o jiaxegag xou, o oxgaxnyög Agitdxiog, ExxEXeixat 6daei Evöq oxrivoÖEXuiiEvou .XQagixojir|Ltaxo5 rcou ajroöiöouv a' autöv, evto o jtaxgixtog rk-Xdyioc, Jtou avxioxEXExat axoug auvoticöxEg, xaxTryopeixai yta EidojXoXaxpeia. öixdi;e-tat xai EXxeXEtxat £itiay|g. Mfixd öiuog yugi^Ei o xgoxdg tilg Tüxr|c: o auXixög Avaoxd-otog 6mgo6oxEt xov axgaxö xai xaxaXaii6dvei iie ecpo5o xo JtaXdxi xaxd xt| 6idgxsia titag 9ogu6(o6oug yiogxrjg. O Aoyyivog StacpeuyEt, xov xaxa&ttöxouv ÖLtiog xa qpovtd-
Tia tt|v jtgoaümtxöxnxa xou rcEQtcpritt.ou iTjcfouiTri natEga, uou teXeicooe xt| oxaSio-&60[j,La xou mg EJtixEtpaXris xtov g<oitaioxa6oAixojv ?Mw/uia-:iv EKxXrioiibv xng AyyXiag, 61. Sotuellus 1676: 526-7 xat Sommervogel 1896: vii, axf|X. 1214-5.
TPALQAIA
ouaxa xojv 6oXo(povii|iEviov Ouudxcov iöc xov ajioxecpaXtouö xou. O Zfrviov xxitexat axov xdtpo xou, <,tovxavöc, aXXd evxeXcög tiE9uanEvog (Mavouaaxag 1965: 35-6, Puchner 1980a: 98-9).
Auxd xo egyo tpgixrig axoXouOet xo Xaxivrxö xou jigdxuno apxexd jtioxd, ite eEaigEori xr\v auXojioir|ori xwv XejixoitegEiaxwv axrjvixcöv oöinyitöv xat xuv xa-gdXei^r| xwv rtag£ii6XT|xtov oxtjvcov rcavxotiiiiag axov ngöXoyo (MitouLLiouXi-ör|g 19556, EuayyeXdxog 1968). To Xaxivixd jigöxujto, jiou r|xav eugetug yvto-axö xov 17o aiciiva cog ujtoÖEiyiiaxixfi Lriooutxtxri xgayojöia (|ie oxt XiyöxEgEg and eil evxujtEg ex&öaeig), ujtdgxEi ejiiarig öe itia yegtiavtxf] ötaoxeuri (öjtou o neXdytog yivexat xo xugio Ttgöoeuco), xaBibg xai ae itta ayyXtxf) xai öuo ixa-Xtxig (nouxveg 1980).
6. AQafiaxovQytxrj avaXvar]
To sgyo exei EyxaxaXeiiliEi x-nv xXaaixit;o-uaa Solit) xrjg öiiiiLtTig avayEvvr|oia-xr|5 xgayiobiag- axÖLir| xai oi 6aotxdxegeg ovu,6doEig 6gi.axovxai oe ötaöixa-oia SidXuax|g: o npdXoyog exEl iiexaxganei oe rtgoXoyLXTJ oxTfvri, x\ evöxiixa xou X<i)gou xr|g iiovoxomxrig oxr)VT|g e^ei jxaga6taoxet, xa xogixd oxo xeXog xäöe jigd^rig exouv ElaXenpOei. EjiijiXeov, 5ev undgxouv ivxEgueöia yia va naix-xouv avdLieoa axig rtgd|eig. H xgaytoöia eivai negioodxEgo yettdxr] dgäan, xat 9eaiia rtagd XugtoLid xat Qrvxogixri. E(.icpavt^ovxai jxoXXd ixgdawjxa ae oxext-xd oüvxotieg oxT|VEg- r\ jiXoxr] öev eivat raa aitXr], aXXd avartxuooexaL axoXou-9ü)vxag jiepiaaöxEQEg ygau.LiEg. H dgatiaxougyixri Soliti xou toxogixoü 6gdita-xog (Haupt- und Staatsaktion) xou itiragöx exei iroXXd xoivd lie xr|V jigditiiri eXi-aa6£xiavr| xgaytoöia: EOtoitög oxa cpavxdoitaxa, atitaxo6aiiitEVEg itga^eig xai ipgixaXeöxr|XEg, aXXxiyogrxeg rtavxotititeg, ougdvteg onxaatEg xxX. Ol (jtoXXoi) gÖXoi EtvaL xcogtg e'^aigEOT| avdgtxoi, ducog ogii;ei r\ Ratio studiorum yia xig Jta-gaoxdöELg xou ir)aouixtxoü xoXXeyiou.
To evxeXtbg SiacpoQExixä aio9r|xixö axr|iia tpatvexai xai ax-iyv jtoooxixti avdXuar] xtov öiaXoytov: r\ ouxvöxT|xa xtov iiovoXöytov etvai noXu xanx|X6xEgr| aix' d,xi ae dXXeg xgrixtxeg xgaycodtEg (itövo Ejixd oe 35 oxxivEg), xo iteao iiiixog gT|or|g eivat Eixxd axixot (xo iitoo arcö xou PodoXivov) xai, av atpatgeoet xavetg xoug LiovoXdyoug, r| xaxuxiixa xou äiaXdyou xaxs6aivEi axoug 4,56 cxixoug (rtXriaiü^ovxag xtiv xaxuxr|xa xou ötaXdyou xcov xgx]xixtöv xtoiicoöttov) (Puchncr 1986). Ol rcoXujTQÖatojteg axr|veg eivai axr/yig (Lircopei va uiXiioet xavetg yta xdori Jtgog xig axu,veg jtXri9oug): t| A v ue ejua rcgdotoita (r\ oxt|vti xou 6aoiXi-xoxi auti6otiXiou), t| B iii lie xeooega, r\ B v iie jxevxe, r\ B viü lie xeaagpa ouv xoug Xoxayoüg (eva auLinöaio), t] A iv ite xgta, x\ A v tie eitxd, r| A vi lie svvea, r] A viü |xe xgia, t] E i lie xgia, r\ E iv tie oxxtij (xo Liaxd6gio auLinöaio tie xiyv eli-
190
WALTER PUCHNER
TPATS1AIA
191
cpdvL0T| xcov tpavxaaiidxcov), oi E vi, E vii xai E viii us xgia x| xdOe uia. Ent-nQoaGextog, undgxouv nagaxXiixixd daiiaxa, nag£Lt6oXeg ypoav xai LinaXe-xoxi, cppougoL xai oxgaxitbxeg, nXr|6r| noXixcov. Oi gdXoi olilXouvtiov jiqooco-rnov avegxovtai. ae 30- xo liego iiTptog xcov 35 eu,cpaviaEiov Eivai pidvo 57 oxixoi. Auto, dncog xai oi aXXayeg xou oxt]vixou xai t) Eucpdvior] oxr| axuvi] uxydXou agiOitou avOgconcov, 5ev auLiqxovei ma pie xo xXaaixiaxixd axr|Lta. H xaxavo-Livi xov gdXcov xcov ouxXouvxcov ngoaconcov axoXouGei xr|v nXoxr]: 474 oxlxoi excpegovxai and xov Zr]vcova, 370 and xov auvauxoxpdxogd xou Aoyyivo, 231 and xov diddoxd xoug Avaoxdoto, evco ol SEondgouosg piogcpEg xou vixii,cpdgou axgaxT|you ApLtdxiou xai xou naxpixiou riEXdyLou exouv itdvo 126,8 xai 136,33 oxtxoug avxi.oxoixa. O Zryvcov, lie 94 opuXisg ouvoXixd, exel lieoo Lir]xog pr}a£ayv 5,04 axlxoug, evco o uiaog dpog yia xov FlavapExo axijv EgoxpiXt] rjxav 10 axi-XOL xaL yia xov PodoXivo av£8aiv£ axoug 23. H auvGetr] Eneiaodiaxfj oojir] xou loxogixou opdiiaxog yivexai cpavegr] and eva anXd SidygaiiLta xr|g auaxaor|g ttov npoacbncov xaxd axrivsg, Xdyto dpicog xcov noXXciiv ngoawmov xat axt]vibv eivai noXu ExxEVEg yia va nagouatatJTei edcb (n6. Puchner 1986: 217).
O xELgLoiidg xou ngoXdyou a£igei va npoaexxei idiaixepa. O avcovuitog ogaiiaxougydg xPIOTLionoiei eni8eS;ia xov ngdXoyo tog ExOeari, evco Ltexaxeigi-ilExai xig xXaoLXLOXLxeg ouiiddoeig lie dxga eXeuOegia. O piovdXoyog xou Agr| (ITgdXoyog 1-106) axoXouOeixai and pia aut;r|XT]or| lie xig xpeig Oeeg xou Aon (107-62), oxtjv onoia egxexai va ngooxeOEi o Aidvuaog, cog Gsdg xou xgaoLoii. O npdXoyog enexxeivsxai oxLg axrrvEg ExOsarig xrjg ngcoxing ngd^rrg, xaOcbg o Evapxxrjgiog LiovdXoyog xr|g axxdg xou BaaiXlaxou (A 1-50) e/v£l axr|v ngayiia-XLxdxiixa XT] Xfiixoupyia ngoXdyou (dncog 0a auLi6£i agydxEga oxLg xgaytooiEg xou Kaxaatxin).
y. Aiadrjtixrj rifg yXmooaq xat rrjg oxi%ovgyiag
H xaxcbxegri yXcooaixT] jtoidxrvta xou Zrjvcova as auyxpiari lie xLg dXXEg xgrrxi-xeg xgaycodlEg exel auxvd xovlotel, OLitog xa Osaxgixd ngoadvxa xou Epyou dev exouv ngooExxEi agxEtd (flouxvEg 1980). To egyo Selxvel tig ngayiiaxixeg xou agtxeg pidvo oxt| oxv|vr|. To xugiagxo [>£<30 excpgaarig 6ev elvai r\ yXcooaa aXXd xo OEaLiaxLxd, xo GEaxgixd otolxelo: 6gdar|, llouolxi), x°gdg, navxOLiiLia, oxt)-vixd ecpcpE, (idx£g xai ouxco xa6' e^rjg, H aiaOryuxTi evdxr|xa xou Zijvmva ava-dEixvuExai dxi and Liia e§Exaar| xia,g yXcoaoag t) and xt]V avdyvcoar| aXXd and xt] Oeaxgcxi) nagdaxaor]. H xgaycodia elvol negioadxEgo Oeaiia xai Xiydxego noiT|Lia.
H yXcooaixT) snidgaaiT XT]g EgaxpiXrji; ELvai ainiiavxixr] (n6. ot|[l. 36 xai o. 177 nagandvco). Oi cpoQiiouXeg eiad6ou xai e|d8ou xou xgT)xixou Oedxgou XgilOLLionoLouvxaL axd^T) (Puchner 1981a). 'Ooo yia xr] y,Qr]or\ xii,g xgr|XLxr|g
SiaXExxou, xa 6aaixd exouv t|6t| avacpegOei. O xEigioiidg xcov LiExgixcbv iiog-cpcov Eivai xdnojg mo £X£u8£gog.
6. Hxrjvixri Jiaoovoiaoii
O 6iaax£uaoxT]g xou Xaxivixou ngoxunou r)xav ona)a6r|noxE ELinEigog dvOgco-nog xou OEdxgou.50 Auxd ouvdyEtai and xr]v Ev6Eixxixr| avccXuax] xwv axr]VL-xcbv o6r]yicbv and xov EuayyEXdxo (1968), nou xig auyxgivei (i£ EXEivEg xou Xaxivixou ngoxunou.511"ia va avaxaxaaxEudoouLiE xr) onr\vx\, rrou 6ev (inoget ma va eivai t| Ltovoxonixr) oxt]vtj xou Serlio, xPEin?du,aax£, cooxdao, 6ie§o6ixdTe-gsg epEuveg. To Xaxivixd ngdxuno naixxrjxe oxr] Pcollt) ae (iia oxiivi) xiogioLievn oe xgia LiEgri, lie OLioid(,iogcpo nXaxu ngooxi)vi,o (llouxveg 1980: 246). Tta xtjv ngcoxii Jiagdoxaor] oxo Saint Omer. cooxdao. cpaivexai rttog agxouae y\ ouvt|0i-fjLiivr] axT]vi) Evdg nEgmXavcbpiEvou Oidoou, lie ngooxr|vio xai xr]v xugicog axr|-vrj, xfflQiOLLEVcc lie auXaia, nou EmxgEHEL oxi] dgdar| va EvaXXdaaExai and axr|-vt| oe axr|vr] (Puchner 19836: 49). Tia XLg avayxaieg ygr'iyogeg aXXaysg xcov oxt]-vtxcbv, LinogoULiE va cpavtaaxouLiE xig xgiycovLXEg nsgiaxxoug nou xgilOLLLonoL-r|0r|xav and xov Giacomo Barozzi da Vignola r)6r\ axa 1583. H oxuvixrj oqoXo-yia Eivai enioi]g itdXXov ouyXExuptEVX): pjospettiva,porta reale, scena xxX. FloXXd L,T]xr|Ltaxa edcd xgeidgovxai axopo] dtEUxgivLaT). H avyyf] Livtia xcov doxgcov xai xtig auyrig xai r\ avacpogd axo axoxuvLaaLia xrjg axr|vr|g («Ltcxugii;£i r\ OEva») xxX. uno6i)Xcovouv xgT|ori cpojxioxixtov ecpcpE, xa onoia ngouno0£xouv nagd-0X001] oe xXeloxo xiogo (Puchner 19836: 50).
Evco 6ev undgx°i-,v ngayu,axixeg axx]veg lie o)xaxouateg ouxe axrtv EgaxpiXrj ouxe axov PodoXivo, o avcbvuitog auyygacpEag xou Zrjvowa xig xeTjoiLionoiEi cog ^ieoo xagaxxngiaiLou xcov ngooconcov, ngdyLia nou xdvei [t* evav onxixd, 6i6a-xtixd xgdno, auLtcpcova lie xig ag^Eg nagaycoyr]g xr|g ir]aouixLXT|g dga(taxoug-yiag. O Aoyyivog xgucpaxouEL xov ouitdouXo axr|v nepmxi) onr\vr\ xt]g ngcbxt]g ngd^T]g, Evci) o Zr|vu)v ngoanaGEi va Exdici>§ei xov veagd auxoxgdxoga BaaiXt-axo xai va 6dXsi oxt] Geot] xou xov Aoyyivo (A 251-366). Ol oiiiXieg 6iaxd-nxovtai pis axdXia xou Aoyyivou and xo iiepog dnou xgu6exai (A 257, 287-8), xaOcdg avxiSgd lie 9uu.d axig xaxr]yogieg xcov exOptov xou, cbonou axo xeXog 6ev pmopei ma va ouyxpaxr]0ei (A 367-8) xai ogitd oxryv aiSouoa and xov xgurpoj-
To ytyovog auxo evluxuel xnv dnoi|rn on. o ouyyQatpeag T]xav ajrdc]:oLxog xou eXXnvi-xoii ii]aoutTLxou xoXXeyiou tt]c, Ptonne, 6ro>o naiXTipte axo 1580 £va tiSog u.uarrK>iou (nouxveo 19856: 193).
E6ri) nQEJtei aacpaXcuc va yivet pi l« oiaxgLon. Ta TEaaeoa ayyXixd xEtooyoacpa exouv xaxd xavdva anAouoxepEg oxnvixEg oftrtyLEg an' 6,xi oi evxunEg Ex6doEtg. O EuayyeXdxog xdvei xu aiV/xpLor| povo pe xtg evxunEg ex&daELg (LIouxveq 1980).
192
WALTER PUCHNER
TPATQAIA
193
va tou lie to i;i(poc, tou yuiivd. To xgucpdxouaiia oxETitexcu edco lie xt] &oXidxr|-xa xou coxaxouaxry Ta oxdXia xai Y| £i.icpdvior| xou and xov xgm|>cbva xapaxTn-pitow tt|V uoiryxodTtyrri OQyr| xai xov dvavdpd xou cpddo xcov EjtixgiaEiov (Puchner 1983a: 73 x.E.). H xauxdxpovr| iragouaia OTr| oxiyvr), tt|v ojroia o Xopxaxoug xOTlollioICOLei |X£ xdar| dt'^LOTEXvia, 6tv xp?loiLioiioi£Lxai xaOdXou.
e. IbnoXoyixo fitjvvfta xai torogixo moSadgo
O auyygacpEag try; xpaycodiag aacpaXcbg exei SEoXayixe; yvwasic, (6X. xov xgixo oxixo xou rigoXdyou: «exe(voc, oztov ta' ogavovg xiva [ia dev xivaraiv)- r\ t,o-cpEpr) cpiXoaocpia xr|g iioipaq Eivai xaxd xa dXXa r| i&ia ojccoc one dXXec xpayco-6iEC, iawg axdiiii juo didaxxixr). H auapxia. r| aXai~,oveia xai r| cpiXagxia xi-
LUDQOUVTai.
or. Metayeveazegeg ritye?
Ojicoc, ujto6r|Xd>vouv oi ETtaLVEXixoi axlxoi oxov FlgdXoyo. to Egyo nuixxr|XE axil ZdxuvOo axic, apxEg xou 1683. Yndpxouv xdnoiEg EvoEitjEic, axExixd ue xo uitddaOgo auxn,g tt|c JtagdoxuaT|g: and xa 1680 xcEglitou, oi xaOoXixol xou vt|-aiou T|6eXav va i&guaouv Eva irioouixixd xoXXeyio yia xuv exnaiSeuar| xcov naidicbv xoug-t] napdaxacrn, npoc, xilit]v xou Paolo Minio. LinopEi xdXXioxa va r)xav ouv6e6£u£vt) xaxd xdnoio xgdito |x' auxd xov axond (diEtodixoxEgr) ou-i,T|xr|ori 6X. axov flouxvEg 1980: 279).
xougyixEC xexvixe; xai auLi6doEig, itou, coaxdoo, ELi<pavii;ouv ouLiEia ExcpuXi-gliou axov Zrivwva, Eivai 6,xi evcovel xa xpia Epya. O Zfjvtov axpEcpsxai f)6r| npog oiacpogExixEg OEaxgixsg auLi6da£ig, owoeoviac, xa xgnxixd Egya lie xo Epyo xou Ejrxavrioiou dgaiiaxougyou xou 18ou aLtbva IlExgou Kaxoaixr]. H ye-vixf) YpaiiLifi vi\r, t^eXi^, Eivai oacpr|;. IiEpaiTEQco epeuva xol veec, xpixixEg ex-odaeig eivai, toaxdao, anapaixr|T£c, yLa va debaouv xr| duvaxdxirxa axrrv xgrrri-xt) xgaycodia va ndgfi xr| Bear] jtou dixaiouxai orryv miopia xou avayEvvr|aLa-xou xai imapdx dgdiiaxog .
XYMnEPAIMATA
Kai ol X0E.L5 xgayoidieg xou xgr)XLXOu Osaxgou exouv Eva ouyxExgiLiEvo LxaXixd 1) (axr|v jtEgLjixaiori xou Zr/vaiva) Xaxivixd rcgdxujio xai exouv dLaaxEuaaxEi lie JtEgiaadxEpo r] XiydxEgo 6ii)iL0ugyLxd xgdiio' coaxdoo. jtgdxEixai yia Egya xgidw jtoXu diaqiogexixtov dga^iaxougyLxcdv jigoacjjiixoxi'ixcov xai itapouaLd-l^ouv armavxLxeg dtacpogeq axu 8o[iT) xai xr]v jioidxr|xa xi^g yXcboaag. Evcb o Podokivog Eivai xaxioxego; and xuv Egoxplfa) xugitog Xdyco xtov 6ga(.iaxougyi-xiiiv xou aduvaLiicbv (o oiT|Tgaq)£ag xou 6ev yviugiL,Ei xaXd xig ajraLxiiaEic xou xXaoixiaxixou dgduaxog xaL xoiiaiiioitoiEi xcxO' ujcEgdoXr) xov LiovdXoyo), o Zr/vwv axoXouOEi dXXa aia6r|XLxd ixgdxujta, XT)v iaiogixr| «xgayto6ia e|ou-aiag» xou Linagdx. H air(x%XM\ xai r| xiaOoXoyia xou Liitagox avxixaxoitxgi^ov-Tai, Eivai aXriGsia. r|6r| axi^v vjiuxoXoyia xai xr) 8idjrXaar| xcov ngoacoitcov xou PodoXivov. rXcooaixeg o(,Loi6xrixEg, xoivEg tpdpiiouXEg xai auLidoXa, dgaua-
KF.'PAAAIO F.BAOMO
IVT8Q|léÔLa
Rosemary Bancroft-Marcus
EKAOKTQ [NTEPMEAIA, APAMATA-MINIATOYPEZ JtOU XtlumVOVxat OE llTJXOg
Li aító 40 jiEgÍJxou ég 200 axlxoug, acót/rvxai anó xrrv jtsqĺoĎo xr|g axiiŕg xoi) xgrixixoú Gtáxgou Atixá xa Oeauxxxixá egyáxLa, \ie xa inxátiEvá xong tigrtaxa xai xoug ógáxoug, xoug gr|XogixoiJg koyovc, xovjg xaL xa ykwíókoya xtov Egco-xeuuéviov, Lioiá^ouv cpxiaYuÉva EJÚxTiôeg yia va ôoxiiiáoouv xai va exuexuX-Xetjxoúv Éva EvxiCTioaiaxó oúvoXo avSgo'jjuviov xai xexvixcóv ôuvaxoxr)xojv. Iotog teixoúpYrioav tog jtéoío E|áaxr|ar|g xtov Kgr|xixtóv noiirrtóv. r|0ojroitóv, XOpEirnóv, uouaixtóv xat axr|voOEX(óv. ľlagá xr|v tmoxi9ÉU£vr| rmoÓEÉaxEgri Seal) nov EÍx<tv tog ôia>,EÍ,[iu.axa oe xavovixox* u.r]Xorjg OEaxgixá Égya, ôev eívaí XtogĹg xaXXixEXVixt) a|ía, xai rtEgiixouv nokká óuoptpa Ô£ĹY[taxa noÍT|or|g xai Evôiacpégovxa jtpóatúJTa.
H XÉ'§T| ivtíQfiéôw TtgoÉgxExai anó xr|V Jiptí)iLtT| lxoXlxt) intermedin, agyóxE-ga intermezzo.1 2r|LiaĹvei ouaiatmxá Éva orjvxorio ógauaxixó axExg, nov TtaítE-xai axa 6iaX£ÍuLtaxa auujiooíoo x\ JtoXÚJtgaxxou OEaxgixoú Égyoi). KaOtóg xa xgi)xixá Égya EÍvaí jiEvxángaxxa, xa ivxEguÉÔLa aitavxoijv auvv|0ing oe ouáÓEg xtov TEoaágtov. Aiatpégotfv ano ogiauévEg ajtórpEig ajtó xa nEgtatróxEpa ixaXt-xá. Aev jtgóxEtxai Yia anká ôiaxoaurruxá «auLiJtXrig<:óu.axa». H ôoiiŕ| xtov xgrrrixdjv ivxEgpiEOitov EÍvaí /uyóxepo xavovixr] xai ouu.u£xgixrp peufrvsxat x| xáaT) yta «n<pavŕ| aXXr|yooía- xo OEaLiaxixó axoix.EÍo. av xai ar|uavxixó. ôev eí-vat xo xugióxEgo. AvxiOÉxtog, r| ógáar) EÍvaí no ovv0exr\, xaOtóg Éva ivxEgué-
Hartnoll 1967: 471, Harvey 1967: 417 xou Enciciopedia dello Spettacolo, Á.f|Uua intermezzo.
1%
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
[97
610 rapiexei ovxya 6uo-xpia en£i0o6ia, xai in Xexxixt) nXfiupd. auyxpixixd, Eivai iieoioooteqo avamruyijEVr|. Xagaxxr)gag xai xivrixgo, 6idXoyog xai uovd-Xoyog xaXXiEgyouvxai dniog axa xavovixd egya- xa xgayou&ia, 01 xogoi xai 01 ouunXoxeg, hod xagaxxr|pitouv xo ei&og dniog avanxiixOrixe axr|v Kqt|Xii, ev-atoiiaxcbvovxai lie <puaixdxr|xa axr|V un60£ar|. O xexvixog ogog jiograxa (moresca, «Liaupixavix6g x000?*)2 cwtavxd udvo oe xpr]xixeg axrivixeg oSrryieg, Sriuaivei exeI eixe uia oli(ljxXoxt] 6uo ou,d5iov xeaadgtov av&gibv, ei5ixd Xpi-oxiaviov evavxiov Toupxiov, r\ anXobg «xopd» rj «jiavxoiiina».
Ta ivxEQLiEorci cpaivExai 6x1 unrip^av e|loou 6r)[LO(piXri axr|v Kpf|xr| xaL xa EitxavTiaa oao xai oxryv IxaXia xai xr\ FaXXia avdneaa axa xeXt| xou 15ou xai xov 17o aicbva. Zxrrv Kprixri, r\ u66a raw 6pauaxixtbv ivx£pu£6i.(ov a>g Oeaxpi-xibv xouLiaxicbv |exlvtioe yupoo oxa 1600. Ev6£XOU£V(og, spya ypaiiLieva ngiv and auxti xr\ xpovoXoyia naii,ovxav ue uouaixr| r\ xopixd axa 6iaX£iuu.axa.3
And xa 6Exaoxxd> acoi;6u£va ivx£pu£&ia, dexa xouXdxiaxov exouv ypacpxei, xaxd Jidaa ni0av6xr|Ta, and xov recbpyio Xogxaxary xa unoXoma Eivai dyvcoaxTig jEaxpoxrixag xai, udXXov xyovoXoyouvxai axov 17o, dxi xov 16o ai-(bva. 'Oictog ansSsi^E o Pecoraro (1972),4 r| xexgdda xou <Pogiovvdxov lie OEtia xov Tptoixd lIoXelio npoEpxExai ev uepa and xov A done xou Marino- |xitopou-ue enouevoog va xr| xpovoXoyxiooulle iiExd xa 1616. 'Eva dXXo ouvaipsg ivxep-ui6io, oxov ZxdOr], 6ev xaipidi,Ei |i' auxr) xryv oud&a xai ngejiEt va Eivai dX-Xou ouYYpacpEa- ngdxEixai yia s^aipExo xoLiudxi. To axriiiaxixd OEvdpio xiig Kpiaxig xou ndpx| nou 6p£0t|X£ Liati ue dXXa uuOoXoyixd ivx£pfLe6ia 6ev exel xrrv 161a nrryii \C auxd- 0a unopouaE va Eivai Enxavnoiaxd, iacog nEptXrirjin xou ivxepiieSiou xou <Pogxovvdxov u' auto xo 0£ua. H xexpdda xtic EgwcpiXrjg yia xov PivdXSo xai. xrrv Apuida, ontog aji£5ei§e o Bursian (1870), eivai 61a-axeuf] xu,V)uaxog xr)g Gerusalemme Liberate! xou Tasso (1581)- o Mavouaaxag (1947) e6el^e 6x1 eva dXXo tvxeguEOio, xo oxexixo lie xr\ Suxppovia xai xov OXlvxo, jcpoEpxexai and xiqv i.6ia nrftr] xai evoexexol va axexi^dxav apxlJta ^ xa dXXa xEaaepa, auyxpoxtovxag iocog Eva Xoyoxexvixo ao/dma\ia xou xunou xou «castello»,5 Etpdaov xaxaXriYEi axrrv dXaiari uiag rtdXT)g. (Kai xa ivxEpuioia
xou <PoQxovvdxov urtdYOVxai a' auxr) xriv xaxr|Yopi.a.) Elevxe and xa uuOoXoyi-xd ivxepiiedia nou 6piowovxai ae xeipdypaipo xrig fJavwgtag xai xou J^ar-t^ovg/iJtov exouv xoivt) JiriYTl tig Metamorfosi d'Ovidio xou Dell'Anguillara (1561). ©a Liuopouaav va eixav ypaopxEi apxexd vcopig- ixvr], woxdao, xr|g Eni-Spamig xou Tasso uho6eixvuouv dxi Ypdcpxrjxav xt|v idia itepijxou ejioxti lie xa dXXa iiuBoXoyixd ivxEpLLE&ia, iacog axr\ 6exa£xta xou 1580. H ni0av6xr|xa va eYpci^e 0 Xopxaxarig xr\v ou.dda nou 6aail;exai 0x0 epyo xou Tasso evioxuexai and XT]v UJiag|ri x<JJpdov euripEaaLiEvcov and xi]V Gerusalemme Liberata axriv Egwepih] (xai erctar)g axov ZzdGt]).6 Ta iiuOoXoYixd ivxep|.iE6ia iwtop£i va eia-dYOvxav agxllia lie T0V npdXoYO xou 'HXiou (=Art6XXu>va), dnou o LiuOog xou AitoXXtova xai xx|g Adcpvr|g eSiaxogeixai oe uEydXo 6u0u,d auunpiuva he xov xgdiro nou jtapouoidtexai axig Metamorfosi xou Anguillara.7 Erpdaov o HXiog a«Eu9uvexai anoxXeioxixd ae xupieg, 8ev aitoxXEiExai oXdxXrigri. r\ aEipd (jlpdXoYog xai ivxEpu,e&ia) va eixe Ypa<ptei wg u.u0oXoylxt| xlJUxaYWYi-0 »v-picbv, dnojg xo torneo di dame yia xo ojtoto eYpaipE o Tasso evav itpoXoyo oxr| OEpgdga.
Oi Bevexoi XdxpEuav xo Oeaiia- xai 01 Bevexoi nou T)p0av xai pitlcoaav axriv Kgr)xr| opaivexai itwg Sev sxaaav xo xerpi xoug yia LiexaiicpiEaEig. npiv and xr)v yxidaxpa axa Xavid axa 1594, nou nepiYpdopExai and xov Persio axo noui|id xou oe ottava rimaf eyive |xia OEariaxixf] vuxxEgivr| eioaywyr] nou na-gouoiat;E diadoxixeg axrfveg 1) tableaux vivants, yia napd6eiYHa to ddaog xwv Ap6evvibv, xo (pgoupio xx|g ndXu,ag, xo dpog Aixva Lie xo ai6r|poupYeio xou Hrpaiaxou xai xo xpx]xixo 6ouvd 'I6t|. H rpuxaY<x)YixT| auxr) ex&r|Xu)ar| Eyive a' Evav avoixxd %0iQO dinXa axo Xiiidvi. Ta nepi.aadxega tableaux 0a ngEnsi va nagouaidaxT]xav ndvto as anoxpidxixa dpiiaxa, dnoog EXEiva nou xa xga6ou-aav dXoya rj 6661a axa ixaXixd xapva6dXia. 'Oaoi EnpdxEixo va aYuviaxouv napouaidaxrixav avd t,EUYri, vxulievol <og mndxeg t) iiExaLKpiEOHevoi a£ Laxogi-xd T) LiuOoXoyixd Jtpoacona. Kdnou-xdnou, eva npooiono anr|YYEiXXe enE^riYri-iiaxixoug r| aXXriyopixoug axixoug axa ixaXixd. riapaaxdOrixE r| laxopia xou ElEpaEa xai xrig Av5pou£8ag (6X. itapaxdxw axExixd ue xo ivxEpj.ie6io 11), an'
; H moresca xoo£uoxav apxixd and dv6gec ue uauoiousva Jtgooio.xa («M6poug»). Mia ex6oxt| xiig. nou xooeudxav and xucitg xai xugiouc xiig Bfgovag. naeouoidtf-xai oxv|v xaivia xou Zeffirelli Pa>naiog xai lovXiixa, u£ xoufeouvdxia fteueva oxoug xagnoug xiov xogeuxtiiv. O ayyXixog x°0dg morris avauivvuei oxoixeia xr|g moresca xai evoc YEQuavixou xogou ue ^i(fr|.
1 H navcbgia xou Xootdxau iocog eixe uouoixd ivxEgueftia agxixcic 6X. xryv oonyia «Etg xouxo aygixicuvxai aovdgE ajtoiiEaa» iiexd xn. deuxegin regain, (Kgiagdg 19756: 114). H EgmfiXf] xai o PoboHvog xou Tgo'xXou 6ia0£xouv xopixd x' exoi Sev xgeid-govxai dXXa ivxeg|.iE6ia (nou 6ev undgxouv axov PodoXtvo).
*    T16. Vincent 1980: 189, ann.. 2.
s    Enciclopedia dello Spettacoio, X%tua torneo.
' FlavdiQia T 573-&=Gerusalemme Liberata XVI 22 xai EouKfiXn E 445-66=G<?r. Lib. XIX 105-9. Oi ox. B 277-80 xou ZrdOn Eivai Eva aoxeio nou 6aoit>xai oxr|v Get: Lib. XV 25-6. An' oao §Egco, auxrig 01 avaXoyiEg 6ev exouv otiuekoOei ngoTiyouuEvcog.
1 O Pecoraro (1972) nagaflExei evav ngdXoyo xou AnoXXojvu, ygauuEvo ano xov Fulvio Testi (yia uia nagdaxaor) xou 1639 xou La Filti di Sciro), o onoiog exfi uia ei-xova xiig ouogcpidg xrig ngoaxdxi6og nou xguSci xig axxivEg xou rjXiou xai \iia vu^n oti|v xaxaSito^T) xtig Adtpvrig and xov AnoXXuva (6x1 oiuog xai oxr| uExaiiogcporar) xi]g). H du£ar| ntiyr) xou xgnxixou ngoXdyou cpaivexai va eivai xo ngioxo UEgog xtov Metamorfosi xou Dell'Anguillara undgxouv xoiveg XsnxouEgEieg axr| 6iaxunioar], oncug n i6eo yia xig 6dcpvEg nou «etpavijxa oxov xoofiov».
8    BX. XEcpdlaio 4, o. 98 xai xtyv ekSooti xou Luciani 1994.
198
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
[NTEPMEAIA
199
6,xi (pcdveTcu, oav xapaxxripiaxixd ixaXixd ivxeqlie6io:'' o rieoaEac opuct and xov a£pa ue xo xecpdXi xric MiSouoag' 6Xejiei xt|v diiogipri Avfepoiuioa &ELIEVU, Yxinvxi a' evav 6pdxo- xo OaXdaaio xEgag Epxfitai va xr|v xaxa6pox8iaei' exel-vog xo noXeiid and aspa xai 9dXaaaa xai xsXixd xo axoxcbvei' o Xpdvog xai 01 TEaaepEig EnoxEg vxuvouv vucpr] xr|v Avdpoiieoa, evco o Xpdvog anayyeXXEi sva aXXrryopixd noir|Lia. To ivxepuedio eivai xa6agd eixaoTixd xai xou Xeiiiei o t;a>vxavdc, SidXoyog xai to avOgconivo evSiarpepov nou exouv exeiva nou ygdcpxnxav oxr)v xgr]Tixf| didXexm H eioaycoyri xr|g yxidaxgag ouvoXixd ano-teXei ox|uavxixr| iiagxugia dxi xa uXixd, o E^onXioLidg xai i] neiga yta xt| 5t|lu-oupyia dpaiiaxixcbv Tpeu6aia9r|aEcov 6ev EXemav and xr\ 6ev£xoxpaxouLi£vr| Kgf|xr|. MoXovdxi xa ecpcpE xcov xgircixibv ivxeplie&lcov Sev 9a inxav xdoo nXou-ota dao oxLg Siaaxe&doEig iuag ixaXixfig 6oiixixf|g auXf|g, 8ev Etvai avdyxr| va auiinEpdvouLie ex xcov ngoxEpcov dxi r\ napdoxaar] xoug r|xav EvxsXcbg EpaaixE-
XVLXX|.
AvtlBexo lie xa ixaXLxd ivxEppiEdia xr]g yxidaxpag xcov Xavicov, xa ivtepLie-Sia oe xgr)XLxr| didXExxo aLyoupa naixxrptav oe oxenaauevr| anr\\r\, agxtxd LLEydXr] yia xoug oxxtb n,9onoLoug nou ertaigvav nepog ce [iia aupinXoxii piope-axag rj yia evav-6uo inndxeg nou noXeiiouoav evav dgdxo. Zxo ivxepiiEdio lie QeLia TT| Zcorpgovia, xo axf|aiLio tou xevxgixoii naaadXou xrig nugdg npoadio-gt^Exai lie noXXfj axgidEia, m9avtbg yiaxi anaixouoe Eidixri onfj axa aavidia xx]g axr|VT|g. Av unrjpxs npoaxr']vio pie auXaia, 6gv xr|v xaxE6al,av napd Lidvo oxt|v agxr|, yia va cpaivexai x\ axryvoygatpia- §Bxcogi(;av Ta SiaXEiLiLiaxa lie dX-Xo xpdno. 2u|icpcova lie xa9ispcOLi£vr] auii6aar] XT|g VEOxXaaixrig dgaiiaxoup-yiag, xdOE LVXEpuEoio xai xd9e ngdi|r| engens va xeXelcovei lie dSeia xr| axr]vf|. Ta tiovxavd ngdocona cpeuyouv ue xdnoia npdcpaor), xa or|9£v vexpd uexacpe-govxai e|id and cpiXoug fj daiiioveg. Sxo nptoxo lvxeqlie6lo xr|g EQoxpihjc;, dXa xa npdotona adeidtjouv xt] axr|vr| npiv and xr|v xd9odo xoxi inxaLtevou a^ia-^lotj xr|g Agiiidag, etpqpe ejilxlvSuvo, nou yivoxav lie xpoxaXieg. niaio, 6LnXa rj xdxto and xr\ oxryvr], dpioxdxav evag Liixpdg %<i>Qoc, lexwgioTog yia xoug i]8o-noioug- dxav dLa6di;ouLiE oe Lua oxt|VixT| o6r|Yia «axouYexaL and usoa», i] Xe-
«(.iEaa» avarrjepexai o' auxd xo iiixgd dojjiaxio («xa(iagivL»).
Ol axx|veg yta xa LvxepfXEdLa xaL xa dXXa 6pa[iaxixd egya 9a r|xav xaXo-qmaYLieveg aXXd npoocopLVEg, xono9EXT)tiEvsg axa agxovxixd i) xoug xfjnoug xiov Euyevuv. Tia el6lxec nEpLoxdaEtg, dnug ae ydLioug xrjg xaXr|g xoLvtoviag, oi KprixLxoi. gtoypdcpoi, nou ri^Egav va SouXeuouv xai ue xov ixaXixd xai ue xov 6u^avxivd xpdno, 9a L;a>YQdcpit;av ucpdauaxa yia xo cpdvxo xi]g axr|vr|g- xai unfjpxav ouvoXa uouaixcbv xai XQayoudiaxcbv diaOeoiiia yia xr| uouoixti xug nspiaxaaxig. Aev yvwgi^ouLie noioi TJxav oi T|0onoioL, evdEXExai oLiiog va rjxav
Tia 6i6Xioyoac(iia oxexixf| lie xa ixaXixd ivxEp|.iE5ia xng enoxiig, 6X. Pecoraro 1972: 394, ax|ii. 47 xai BanCToft-Marcus 1977: 41-3.
EleXXr|VioiiEvoi Bevexol xai Kgx|xixoi xr)g avcoxegrjg aaxiXTJg xd^g xai xr|g api-axoxgaxLag, evco xoug yuvaixeioug pdXoug axa xoptxd xai xoug xogoug unogei va xoug Enaitgav aydgia and xa oxoXEia xug nEgioxfjg.
nEPIAH»PEI2
EnEioij xa ivxEgLi£&ia eivai axexixd dyvuaxa xai xpia and auxd ex6d9r|xav iidXig npdoipaxa (Mavouaaxag 19916), ipaivsxai v' aS,it,et, xov xdno va 6o9ouv n£giXTii|>Eig xoug, lie EvdEiSeig xwv xupidxepiov oulXiwv xai onxixtov Ecptpg. Kd-9e ivxeplie6io xwQifcTai oe opiOLiEva «eneiod6ia» f] tpdoeig TT]g 6pdax]g, xaxd xdnoio xpdno aav eva xavovixx|g didgxeiag GeaxpLxd egyo, xcopLOiiEvo as npd^eig xai axr|veg- xa u£xa6axixd ar|Lieia anoaacprivitovxal aTig axxivixeg oSuyieg. H aueevTixoxrixa xcov xEXEUxaiiov sivai aul;r|xr|aiLLr|, avxiBExa ducog lie d,xi ouLiSatvEi oxa xavovixd epya (dnou r\ dgdoi], yEvixd, 6iEuxpivi^exai iieaa oxoug diaXdyoug), aocpaXdig divovxav pi]xeg oxr|vixeg odiiyieg oe dLacpoga ar|-lieia and xoug LSioug xoug auyypacpEig. Kdnoisg o6r|yi£g ixnopEL va exouv cpGa-gei x| napaXEicpOEi xaxd xr\ uexdSoari xcov xeluevojv.
Ta ivxeoptibia xrjg EgvjcpiXtjc (4)
1. O fiayefievog xrjjiOQ. YVqyiy. Tasso, Gerusalemme Liberata IV-V. idiiog IV 1-17' XIV 62-8- XVI 26-31. Zxnvn,: o xx|nog xrjg Ap|ii6ag (cpxiayp,£vog and xoug 8aiu,ov£g), lie oncogotpopa devxpa xai uxa xprfvij. O Aatuovag anEuOuvtxai ue oxdiicpo oxoug uno-taxxixoug xou, unEvOuuigovTag xr|v nxcbor] xoug and xov oupavd xai tuv Eia6oXr| xou Xptaxou axr|v xoXamy o Qedg eoxeiXe xcopa xoug Sxaugocpdpoug va ndgouv xr|v Ie-pouoaXrtii and xoug Tougxoug. Qaxdoo, T| iidyiaaa Apjitda ^eXoyidaEi xov Xpt-oxiavd jtoXeu.ioxfi PivdXSo. Oi Saipioveg 6iaoxognit;ovxai yia va nexa^icpiEoxouv oe Bugia, coSixd nouXid xai unrigExpiEg. / H Agp,i6a xai o PivdX6og ngooysiciivovxai uiaa a' eva auvvEcpo- exeivri xov xaMoaogi^ei axuv EnixgdxEid xr|g. / Oi «unr|pE-xgieg* xng unoSexovxai xov veo xoug xugio. / "J>eqvouv Eva xaBiapia yta xov PivdXdo xai xou aXXdt;ouv xr\\ navonXia xou lie yiogxivi] cpogeoid, evcb axouysxai niaio and xr\ axnvrt Eva egtoxixd xgayoudi. / H Agiitda xaXei xov PivdXSo va Sgooioxei lie q)gouta, xpaai xai vspd. To oougouno anoaugovxac dXoi, xogEUovxag, axo naXdxi
2. H hidauia-q xov PrVaUoV: ^yr]: Get. Lib. XIV 69-79' XV 3-5. 44-50, 65-6' XVI 14-5, 25-35. 64-70. £xrrvf|: n eiooSog xou xi'|5tou. To Pi^ixd o&rryei xoug Sxaugocpdgoug KdgXo xai Ou6dX6o axo xpna{pir('Exo xr|g Ap(,ii5ag, 61vovxdg xoug Eva xguad ga66i xai Xeyovxdg xoug va Lir|v cpdve xai va io)v niouv. / 'Eva xgayouSt xoug jtgoxpEnEL v' aipi'iaouv xd0E Eyvoia. / Auo diiogcpa xoglxoia xou; ngooxaXouv va SydXouv xig nav-
200
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
201
onXisg xoug am va ygatptouv innotEg tt|g aydnrig xai douXot xpg Agpioag. Agvoupe-voi Tig dEXeaatixEg xoug ngoatpogEg, oi innotEg dLaTdgouv xoug SaipovEg va yugi-aouv oxpv xdXaap, xpenovxag dXXoug oe cpuyrj, as aupnXoxrj pogrsaxag. / 'E|i unr|g£-xgisg anXcovouv ott| axryvrj Eva %aki xai pa^iXdgia, axognigovtag XouXoudia. / MnaivEi t] Agpida lie tov PivdX&o, i;r|t(bvxag auyyvojpr] nou jiqejiei va xov acpr|OEi yiaxi xr\ g^xoiiv Exeivog |anXcbvet nei6r|via va xoipr]6ei xai vavougigExai it' Eva EgtoxLxd tgayou&i. / Oi mndxEg, nXpaid^ovxag, anEiXouvxai and duo Opgia- aipou anoxuxouv lie xo anaOi, xa axoxciivouv pe xo payixd pa6&i. / Eunvoiiv xov PivdX6o xai xov EninXpxxouv yia xt] OEiXia xov. Mexavofivxag, o PivdXSog 6ydt,ei xr|v Eitat-oxwxT| cpogEaid xou xai tpEuysi lie xotig Sxaugocpogoug. / H Agpida EjttoxgEcpei xai 6Xen£i dxi o PLvdX&og exei cptiyEL. Ogxigsxai va xov ex6ixt)0£i nou xpv eyxaxeXeiijie xai xaXei xoug Saipoveg, 01 oitoioi xaxaaxgerpouv xov xrjno xai xpv naigvouv pagl xoug yia xt)v xaxadiio^p.
3. H jcgootpvyrj xrjg Agfiidag. FIrjyr|: Ger. Lib. XVII, i&itog 43-53. Zxpvi]: xa teixt] xpg iEgouaaXpp, e^oj ano rxrv nuXrp H Agpida ngoaipeuyEi axov Tougxo 6aaiXid 2oXi-tidvo xai ton £;r|xd£i va oxeiXel Evav noXEpiaxr) va anoxEtpaXiaEi rov PivdXbo, nooc-cpegovxag tog avxapot6p xov Eauxd xt|c xai xa nXotixp xr|g, O Tiaaipegvog xai o Adgdaxog avxaytovi^ovTai yi' auxr) xr|v xipfp o 6aaiXidg xotig riauxdgEL xai jtgooipE-gEi enmXEov aLi0L6t) a* dnoiov axgaticbxp oxoxcjoel xov PivdX8o. Anooupovxai axryv ndXrp I O PoipgEOog itagaxivEi xoug Xgiaxiavoug oxgaxiioxEC va noXeLir|aouv YLO va £XEu9egci>aouv xov Ayio Tdcpo. / O PivdXoog p£ xgeig auvxgdipoug ngoxaXei oe pdxp xoug Tougxoug- exeivoi 6ydt;ot)v pia aoniba oxa xeIxi], cppd&i oxi §£xovxai. / Byai-votiv xEorjEgeig Touqxoi xai auyxgouovxai oe pogtexa p£ xoug Sxaugocpdgoug. Ni-xt|XT|g, o PivdXSog euxagiaxsi xov ©ed. / Oi daipovEg Jtaigvouv xa jixtuLiaxa xtov Totigxtov.
4. H axeXeveegwor) rnc hgovoaXtj/i. nrr/v]: Ger. Lib. I 21-3' II 82-4- XX 141-2. To ito-XuaiLiaxxo XE^og xr|g jtoXiogxiag exei aitaXuvOEi ot|u.avTixd, atiiupiDva [arog tie uia vil^ri oxoug ox, XIX 51 -2. O ax. 106 6aatt;£xai axov VI 853 xrig Atmddag xov BigyiXi-ov, *parcere subjectis et debellare superbosi> («rm xantiveroq va A.er/(iOV<a, xovc dygwvg va imidevyvm). 2xiivr|: e|io ajtd xr|v iEgouoaJLtiii. O FoqpgEciog /igoxgeiiEi xotig oxga-xtcoxEg xot; axirv xeXixri ]tgoartd9eia. O PtvdXftog xai oi Zxaugoipogoi 6ydi;ot)v xr\v JtoXELiixr] laxii- / O Liavxaxocpdgog xov SoXiLidvot) ipEgvEi Eva ur|vu(xa: av xEooegEig Toiigxoi njiogEoouv va vixtioouv XEaaegEig Xgiaxiavoiig, o FoyQEbog da ngEiiEi va aixoxutgiiaEi- aXXiiog, r| itdXr| 9a jcagaioOEi. O ToippESog EiiitioxEtiEXaL xt] tidxri axov PLvdX&o. / Oi Sxatjgotpdgot axoxtavouv oe (togroxa xotig Toijgxoug avxijtdXoug xoug xai o Pivd),5og EmxaigEi. / O TocpgEdog egutivEi xa xaxopOibnaxd xov. Ot Sxaugotpd-goi xaXotiv xoug r|TTT|nEvoijg va tmoxaxOoxiv. / O SoXiudvag ipegvEi e§ci) xa xX£i6id XT]g rtoXrig xai tou 9r|aaugocpuXdxioLi xou, gtixiivxag xaitEivd sXeog. O Totpgedog xov acpr|VEi va cptiyEi lie 6Xr| xou xnv oixoyEVEia xai xov 0r|aaugd xoxr xou agxEi ttou |a-vanrjgE xr\v legouaaXrip. O SoXipdvog xov Euxagiaxei xai ouvodEUEi xoug vixr]X£g ^ie-aa axt]v 7t6Xt|.
Ivxeguedia awdsdEpiiiva p.e xsifiEva ztjg Ylavoigiag xai xov Kax'Qovgpnov (8)
5. ZaxpQovia xai. OXivrog. rhtyii: Ger. Lib. II1-54. Sxv)vtj: t) lEgouaaXr|p, iie itugd (ag-ydxEga). O Tougxog 6aaiXidg xv|g lEgouaaXrp, jtaQaxivoutiEvog and xov (tdyo xou, xov Ioliev, anEiXsi. va xdt|)£i xr| xQiaxiavixri xoivoxpxa, yiaxi xXdnxixe uia Eixdva and xo x^aiii. / H Stocpgovia (Saxpgovia), pta 6pogcpT| xondXa, opoXoyei xt]v xXonrp pe xov dgo va oiuOouv oi dXXoi Xgiaxiavoi. O 6aoiXidg oxeXvel va (psgouv |uXa yia xr|v nugd onou 9a xryv xdipouv. / O Iopsv xt|g pExatpegEi xpv ngoxaat) tou 6aoiXid va ag-vtiOei xov Xgiaxo xai va pnEi axo xagepi tou' EXEivt] agvEixai. / H nugd axtivexaL and xoug riavixaagoug, nou xt| yduvouv xai xr| 6evouv axov ndaaaXo. / O OXivxog, Evag veagdg Xgioxiavog, avayvcogii;ei xr| Stocpgovia xai Xesi axov 6aaiXid dxi Eivai aOtita, yiaxi exeivog exXei|)e xt|v Eixdva. H SoxpgovLa empevei dxi exeivr] ngsnsi va n£9dvEL /
0 6aaiXidg uloOexei xr|v ngdxaar| xou Iapsv xai ddgfi va 6eoouv xov OXivxo nXdxi] ps nXdxti ps xt] StoqpgovLa. / O OXivxog Exrpgd^Ei xx|v eni9upia tou yia pia axEv6x£gr| evaiai] pay xpg- exeivt; xov aup6ouXeti£i va axg£t|iEi xig axetliEig xou axov ougavd. / H KXogivxa, uia noXEpioxgia nou pnaivsi axt|v unr|g£aia xou 6aaiXid, aupnovst xo t,eu-ydgi. Zn;xd£i va atpEOouv EXeuOEgoi, unoaxr|gigovxag oxi Eivai xai oi 5uo aOrooi' o 6a-aiXidg unoxiDQEi. / Togeuydgi, eXEu6Egmp£vo, EuxagioxEL xr|v EuEgyexidd xou. / H 2<u-qigovia &EXExai xr\v ngotaar] ydpou xou OXivxou- nriyaivouv oxo onixi xsgi-XEgi.
6. LXavxog xai ExvXXa. Flt]yr|: Giovati Andrea dell'Anguillara, Metamorfosi d'Ovidio (1561), XIII 253-XIV 27. Zxrrvij: noipEvixri, lie xgr|vt|. O SaXdaoiog 9£og TXauxog (rxXd6tog) Eivai EgoreEupEvog pE tt| ZxiiXXa (SiXa), r\ onoia anogginiEi nEgiC|)govr|-xixd Tig ngoTaaELg xou. 'Exei eqOel va ixexEuaEi. xt] pdyiaoa Kigx-r] (TaigxaE) va xov 6oi]0riaEi. / H Kigxt] xov xaigsxaEi oaypvEUTLxd. Axouyovxag xr|v laxogia xou, ngoa-tpEgexai exeivv| axp 9ior\ xr]g XxuXXag, dpiog o TXauxog agvEixai. YnoaxExat va xov 6oi]6iia£i xai cpsgvEi 6aipovsg ano xr|v xdXaat] va payEiJiouv xr|v xgr|vt|- cpomeg 6e(-Xvouv dxi xa pdyia ntduxav. / Movin xpg, r| Kigxp anoxa?,untei oxi axESidi^Ei va psxa-pogtptoaEi xp SxuXXa oe ... axuXa. / Eptpavii;exai i] SxuXXa lie xig auvxgdcpLaaEg xr\g-
01 xonsXeg xoqeuouv. Exeivp nrryaivei va nXuOei xaL pExapogtpcbvExai a£ axuXa. / O TXauxog OgpvEi, auvEidrjxonoiaivxag xpv ngodooia xpg Kigxr]g- xo oxuXi xou EmxiOE-xai. 2t]xajv£xai xaxaiyi6a pE 6goxr) xai XEgauvoug' cpExr/ouv dXoi.
7. Idoovag xai Mrj&Eia. Flpyr]: Anguillara VII 1-53. 2xr|vt|: noipEvixp, pE npyr|. O Id-aovag (Fiai;dvEg) exei ^expei xoug dygioug xaugoug xai t] Mt']6Eia (MEdsa) xou SeI/vei pia payixt] nsxga xai Soxdvia, ^e xa onoia (la avxipExamiaei xoug noXEpioxEg xai xov ftgdxovxa. Yndoxexai va tt|v xdvei 6aaiXiaad xou. / Oi noXEpiaxEg leiptixguivouv and xoug andgoug nou exouv ipuxEUTEi xai pnaivouv oxp axtrvp, anotpaoiapevoi va oxoxiitoouv xov Idaova. Exeivog nexd avdpEad xoug xr|v nExga noXfipouv |iExa§u xoug toanou axoxdivovxat 6Xot. / Eptpavii;ExaL o Sgdxog, nou 6ydgEi iptoxid and xa gouOouvia xou1 o Idaovag xov unoxdaaEi ps xa Sdxava xai naigvEi to xguadpaXXo degag. / H Mr|6Eia Egx£tai xai xov nagaxivei va cpuyouv apsacug- o naxegag xpg nXr|-potpopr|6r|X£ xpv ngoooaia trig. / O Idaovag cpEuyEi ngtijxog yia to xagdSi, Evtb r\ Mvj-
202
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
203
6eia avaoxaivEL xoug noXepiaxeg pe veqo and tt]v nTT^n,, yia va xaXui[>ouv xrrv unoxcu-gnor] xoug.
S. H Bvoia zng UoXv^evrjg. nrryf|: Anguillara XIII 144-77 (6X. nagaxdxco). Ixtivf]: xovxd axrjv Tgoia (axxr|;), ue xov xdcpo xou AxiXXsa. Oi 'EXXrvyeg, acpou nrjgav xnv Tgoia, Sev unogouv va yupiaouv oxuv naxpida xoug Xdyco xx|g xpixupiag1 o Ayaiie-pvovag xai o O&uaaeag avagcuxcouvxai pr|ncog exei npoa6Xni0£i xdnoiog Oedg. / To cpdvxaopa xou AxiXXcu anaixei xt] Buaia xryq IloXu&vi - jtdvoj axov xdcpo xou. / O Ayauepvovag Staxdgei va axoxcoaei xo xeXeuxai.o gcovxavd naiSi xou ITgidpou, aXXd ujioxrogei xdxco and xxyv jteeoii xou O&uoosa xai xou o|u0upou yiou xou AxiXXea, xou fluggou. / Movog xou, o Ayapepvovag oixxipEi xov ITpiapo yia xig ouuqiogeg xou. / <t>egvouv xrrv noXu^evrp n£or|cpavr| xai 6aaiXixfp O O&uoaeag xai o Ayauupvovag ngoanaBouv va xrrv xdvouv va anofiexxei xt] Ouaia xiig' yaiozzai nou Ba jtxOcivei, aXXd Xundxai xr| pipriga xng. / O KdXxag (KaXxdvxeg) xi] gtoXIlei ue xo oxecpdvi xr|g Buaiag' exeivii SEiXidgei, aXXd |ava6giaxei xo Odpgog xr|g. / Zr|xcbvxag va Siboouv xo Jixtoua xt]g oxrrv Exd6rj, yovaxigEi axov xdcpo. / O Tluggog xt) otpdgEi. O Ayapepvovag rtgooeuxExac yia rjauxeg OdXaoaEg. / Mnaivei n Exd6ti lie xig yuvaixsg xrig, xaaxiapevii and xt| 0Xiipr|. MaSacvovxag yia xi] Ouaia, axeSdv XiJCoBupdei. / H Exd-6r| xai oi yuvaixsg uoigoXoyouv xiyv noXuJjevii xai naipvouv xo rcxcbiia xiig yia xuv xacprp
9. TloXixaQfog xai Negiva. Th\fi\. mBavcbg Ger. Lib. IV 43-9, 73- VII17-8. Sxrrvrp 6d-aog. O iloXixagxog, ue xgeig Jiioxoug axoXouOoug, yupeuei xt] pvr|axii xou, xr)v icgiyxi-ixiooa NegLva, cpuydda and xo 6aatXeid ring. / Evco rpdxvouv axa Saul], epcpavigExai t| Negiva vxuuevti 6ocxonouXa' ngoona0£i va gecpuyEi and xov yduo rcou BeXouv va xx|g Eni6dXouv p,' evav 6oaxd xai tpoSdxai princog oi mndxeg nou zibz iyprni axaXsi ano xov naxepa xng yia va xt] axoxcboouv. AnocpaaigEi va pcoxr|aEi yia xov TloXixagxo pe aXXayuEvrj xu cpci»vr| xng. / Oi. ucjcoxeg xn gcoxouv av Hsgei nou 6gloxExai t] Ntgiva. AvayvcogigEi xov TloXixagxo. o onoioc avacpcovei yia xtjv aXXaypEvi] xng dipn. Exeivii 6iT|yEixai ncog xr|v emaaav Xuaxeg 6oaxoi, xng ExXeipav xa 6aaiXixd xr|g gouxa xai OeXouv va xt]v navxgExJiouv ue xov yio xou agxryyou xoug' cpofidxai |ii|ncog EnixE0ouv. / O 600x65 nou BeXei xt| Negiva egxexai ue xgeig auvxgdcpoug, anaixcuvxag xnv Enc-oxgocpr'i xiig. O IloXixagxog 6x|Xcovei 6x1 exeivog ngorryEixai. / Booxoi xai mndxsg no-Xeuouv oe pioQEO/.a. Oi 6ooxoi xaxaxgoncbvovxai xai cpeuyouv. / O TloXixagxog xai x| Negiva cpEuyouv yia xo nXoio' o naxegag xt]g exel jiEOdvEi x' exoi 0a xu6egvr|oouv ua-'Ci xn xcbga.
10. nvga/wg xai Oio6n. TYtfrtf Anguillara IV 31-145, pe [iia ev&exdiiEvri vu^n and xoug ax. XIX 110-3 xinc Ger. Lib. £xnvr|: &doog, nr|yr|. H 0io6n {Tio6n) exei eX0ei va auvavxr|OEi xov ITugauo (llugdfiog)- oxeSidgouv va xXecpxouv, acpou 01 avxipaxdpe-voi yoveig xoug xoug anayogEuouv va navxgeuxouv. 'Eva dygio Bngio ogpd xaxand-vco xx|g- exeivii xo 6dgEi axa nddia. / O Ilugauog 6giaxEi xo paxcopevo nenXo xng Oi-o6rjg xai vopigei dxi xnv ecpayav xa Xiovxdgia. MaxaigcbvExai. / H 0io6n xov 6gLoxEi avaioBiixo. SuvEQxexai ioa-ioa yia vex xi]g EEnyriosi xi ouve6ii xai pexd xdvEi xig 011-
o0t|oeic xou. / TIioxEuovxag dxi eivai VExgdg yia xdgil xiig, rj 0io6n anocpaoigti va ne-edvEi xi auxr|. / Mia epeovr) and xov ougavd xrrg Xeei dxi o Ilugapog pnogei va 0ega-neuxEi ue Sixxapo xai oxi 01 yovsig xoug oupcpiXicbQnxav. / H 0io6r| pageusi dixxapo jcai cpxidxvEi xaxdnXaoiia xai ExxuXiopa, pe xa onoia yiaxpEuei xr|v nXnyr| xou nuga-pou. / nnyaivouv va 6gouv Eva ^ecpcoxo xai nEQipevouv xoug yovEig xoug.
11. Ilegaeag xai Avdgofieda. Ur]fi]: Anguillara IV 411-44. 2xnvrj: ddoog. O TlEgoEag (TlEgoEog) 6gioxei pia 6pogcpr| xonsXa va xXaiei depEVii avdueaa oxa devxga. / Tou Xisi dxi eivai n ngiyximaaa Avdgops6a (AvxgdpEia), xaxaSlxaopevn, va cpaytuOei and Eva Brigio yia xig auagxieg xng pnxegag xng. O IlEQoeag ogxigexai va xr| acboei. / H AvSgopeSa ngooEuxsxai, evco o riegaEag noXepdei xai oxoxcovei xo neXcdgio Oiigio. / AnoxaXunxovxag xnv tauxdxrjxd xou, xrjg t,r|xdEi va xov navxgEUxei. Aexexoi, yiaxi anE6£ii|e xt)v a|ia xou.
12. H xgiern xov Tldgn. niryri: mOavcbg xo ivxEgpe6io 16, xo BEua dptug T]xav naoiyvco-oxo. 2xn,vr|: Sdaog, nr|yT|. O Epprrg (Megxougiog) Xeei axov ITdgri 6x1 0 Zeug xou tr|-xdei va ScbOEi xo x@uoo pf|Xo oxxiv togaidxegn, Beo- o ndgrig Sexexai ngoBupa. H 'Hga (riouvdvE) xou undaxexai Eva pegi5io xou xdo^iou av xn, SiaXEgei- T| AOrivd (ndXXavxE), vixx| oxov ndXeito- xai r| AcpgoSixi] (Beveqe), Eva dpogcpo xogixoi. Ai-oxaxxixog axr)v agxr), o ndgr]g 6'lvei xeXixcx xo EnaOXo oxriv Acpgo&ixrp
Ta ivxegfiedia xov ZxaOrj (2)
13. O TazXexrig xai 01 Xguniavoi. rpnyrp dyvcooxr] (negiodog xrig noXiopxlag;). 2xv|-vT|: noiiievixxi. O Tougxog axgaxriyog To£XenT|g, pe xgeig ouvxgocpoug, exei aixpaXcoxi-aei pia Xgioxiavrj xoneXa nou xXaiEi. / Teaoegsig Xgiaxiavoi axgaxicbxeg xaxriyo-gouv xoug Tougxoug 6x1 mo noXii eivai xXecpxeg nagd xipn,pEvoi oxgaxubxeg. Oi Touyxoi xai 01 Xgiaxiavoi auyxgouovxai oe uogeaxa- 01 Tougxot rrcxcovxai. / O Toe-XejcT|5 !;r|xd£i eXsog- auxog xai 01 dXXoi Tougxoi augovxai niqa yia va xiptogr|()ouv.
14. ngicifiog xai MeveXaog. nriyr|: r| nagadooi] xou Tgtoixou IToXEpou. Zxijvii: Tgoitx. O riaXapi'i6r|g (IlaXapEvxEg), o Oduoaeag (OuXiaeg) xai o MEv&aog (MevEXdog) anaixouv xr]V eniaxgocpri xr]g EXsvrig ('EXeva) xai xcov Oiiaaugcbv xr]g oxoug 'EXXtjvec. O rigiapog Siaxdgei va cpEgouv xr\v EXevrj yia va anavxr|oei r| Ldia. / O MeveXaog xrig piXdei iftiaixEgcog, ixEXEiiovxag xu, va yugiaEi o' auxdv 6ev 0a xr|v xaxn,yogr]oEi ouxe 0a xr| 6Xdi()Ei. (Xdopa;) / H EXevrp xXaiyovxag, Xeei axov llpiapo 6x1 0a axoxcoOEi av avayxaaxei va cpiVyei and xr|v Tgoia. / O 6aoiXidg aiofldvExai unoxgecopevog va ae-6aoxEi xi]v andcpaoi] xrig, nagdXo nou o Oduoariag xai o McvEXaog anEiXouv dxi 0a xui|JOuv xr)v Tgoia. / Oi oup6ouXoi xou flgiduou Siaipcnvouv, o Evag nagoxguvovxdg xov va EmaxgExjrei xtrv EXevu,, o dXXog avxiXeyovxag 6x1 xdxi xexoio 0a epoiagE pE 6ei-Xia. O 6aoiXidg 5sv BeXei va naga6d xv/v unooxEar] nou eScooe axnv EXevt], jigoxa-Xtbvxag exoi xnv evaggii xou Tgcoixou noXspou.
204 ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
Ta ivTEQpEÖia xov <t>oQxovvdxov (4)
15; To firjlo n?c eoidog. thrff G.B. Marino. Adone 11 40-179- 6X. Pecoraro 1972: 400, rrnp. 56. Exttvx|: T| xaxoLxia xcov Gecov. Ol 0E£g p,aX(bvouv yia fva xpvad pT]Xo nou ygd-q)Ei endvio xou otl JTOEJtEi va öofiEi. ött|v (opaiOTEQTp H Hga aTngigETai ort] 6aoiXixr| Ti]5 0Eair r| A9r|vd (FldXXa) ott] aocpia xai xiiv tipi) xi]g- xai n Acpgoöitr) oxt] öuvapn xoi! Egcoxa. O Aiag (Zsug) prrraia npoEiöonoiEi dxi xo LirjXo elvi« cpTiaypivo yia va npoxaXEOEi 6iaudxr|. O AndXX<ovag unooTrjpigEi tttv A6T|vd, o Äpr|g xr)v Acpgoöixii. O Aiag anocpaaigEi dxi npEnsi va ogiaxEi Evag xgmig Jiio apEgäXnnTo; anö xov iöio: o ndgrig, o yiog xov üpidpou, nou avaxgdqji]XE oav 600x65 axr|v 'I6t]. O Eppr|g ano-oxsXXetai p£ xo pr|Xo.
16. H xqwi] xov nägrj. lirr/T]: djicog axo ivxegpEÖio 15. 2xr|vr|: xo Souvö I&n (xovxd axnv Tgola). O ndpr]g nepipevEi xr|V ayant]p£VT| xou Nevco, dtav 0 Eppr|g xou ava-xoivüjvel tttv anäipaöT] xov Aia. Ol Oeeg xov nEiOouv va unaxoiiaEi. ExOetouv xa ejii-XEipriuaxd xoug: r\ 'Hpa xov ö;vju'.j-i iie nXoutT|, 6uvapr| xai 6aalXeia- t| AOnvd xou unocrxetai ootpia xai avögeia- xai r\ AcpgoöiTT] tttv opogcpdxEpT] xoni'Xa oxov xdopo. O ndpti? oivEi xo LirjXo otr)v AcpgoÖixT]. Exeivu xou Xeei nou va 6pEi tttv EXevt] (EXe-va). H 'Hpa xov anoxaXsi axdXaaro xai r| AOnvd xov aneiÄEi dxi 0a xdosi xo psX-Xovtixo xou 6aaiX£io' r| Acppoöm] dpcog xou unöaxETai xr|v jrpoaxaoia TT]g.
17. H naxadwj^r) rng EXevng. ITTTyr): andnxoi xou Xogxdxar| (6X. napaxaTio). 2xr|vr|: o vadg xng Acpgodixng, e|o) and xa xeLxxi TT]g Tgoiag. O ndgrjg xai r| EXevt), nou ud-Xig exouv <pxdoEi, aul>|Toüv yia xig EXnioeg xai xoug cpäooug touc xai irpooEuxovxai axx|V AcfjpoöixT). / H Eixdva TT]g Ssdg TgEpei- 01 ovyavoi uvoiyouv pioa oe aaxpa/cd-6povxa xai EucpavigExai r\ Acpgo&iTT] (oxov ougavä;), EiSonoicbvTag xoug öxi o Meve-Xaog (MeveXuoc) xoug xaraöicoxEL. Ol ougavoi xXelvouv. Exeivoi xaxatpEuyouv otttv ndXrp (AcpaipEOrr, xou vaou:) / 'EpxExai o MEVEXaoc ue tov Oduoosa (OuXiosc) xat öuo oxpatKUTEg, 0X0L Toug 6apid oreXiouevoi. Mia odXreiyya tixei yia 6iajipayuaT£u-oeig- Eucpavi^ETai svag xiipuxag aitö tuv Tpoia. O MEVEXaog anaiTEi xxp Tiiiragia xou fldgr) (evoxou yia napaöiaon rr)g tpAo^Eviag xai yia xXojtr'|) xai Ti)v Enioxpo(pr| rng EXi-vng, diaipogETixd n Tpoia 0a xusi. / llagouoLdgovxai 0 'Exxogag xai xpsig TgwEg oxgaxi.(i)XEg, apvouvxai va Siiiaouv mau) xnv EXevti xai ajiaixouv tt)v EmaTpocpn, xr]g aÖEX(fir]g Ton npidiiou Hoiövng (EgiövE). Ol 'EXX-nvEg xai 01 TgioEg auyxpouovxai oe uopgoxa. Jtou oev EXEi aaqpri ExBarrn. Auo xtjguxEg x"'0i?ol!v xoug LiaxuxEg xaOmg jte<pxEi n vuxxa.
18. O AovQtiog 'IxjTog. Ylt]yr\: Aiviiäöa 11. ZxnvV): n niiXn xai ra XEixn xng Tgoiag, pE xov IjT,xo (agydxEga). O Ayapipvovag xai o üpiapog xdvouv öiaiipaypaxEUOEig- ou-xe 0 Evag ouxe 0 dXXog 6ex£xai va EmoTpEiliEi xr|v EXrivn r| xt)v Hoidvr). / TivExai pia oupjrXoxt) popEoxag avduEaa oe XEoaEpeig EXXnvsg ps E.xixEcpaXrig xov A%MIa xai TEOOEpEic TgioEg p£ EjrLXE(paXr|g xov 'Exxopa. Kai jidXi xaxaXi]yei oe laojraXia. / Ol OTgaTi(i)TEg xou Ayapspvova xgaoouv psaa xo ^uXivo dXoyo. O AyauEpvovag Xeei oxov npia(io dxi EyxaxaXEijTEi xr|v Ewiaxpovr] jroXiopxia xai c;T|xaEi va npooif:eg0EL o
INTEPMEAIA
Ijritog oxnv IlaXXáĎa, yia va nouxáoEi xig OdXaooEg xai va pjiogéaouv va (piryouv. / O AaoXQWV (AaoxodvxEg) ujioi|iidgExai to dcúpo tou ExOgoú, aXXd o npiapoq EjripÉ-vEi va to jxápouv nÉoa aTr-|v Tpoia. / KaOiůg r\ nvXr\ EÍvai jtoXú %a\xx]kx] yia v' atp-qoei xov 'Inito va JlEgáoEi, ttjv yxgEpigouv. / O Sívtov (ZivdvEg) oívei atípa and Ta x£Í%r\ óti 6yr|xav 01 'EXXr|VEg OTpaTiÚTEg jiou í|Tav xguppÉvoi pÉaa otov 'Ijijio. O Ayapé-pvovag pE Toug OTpaTiÚTEg tou pjcaívEi 0XT)v Tpoia aitó Tnv yxpEpiapévn núXn. / H tenXaoia rng iráXng yivETai avTiXr|7tTT| and tt] rpiotiá xai Toug xajivoúg Jtou tpaivov-xai itávco and Ta teíxi] xai ano Tig axgiyyXiÉg tiov yuvaixdiraidrav. / Byaívei o Aiveí-ag (Aivéag), pexaipégovTag Toug EipÉOTioug ©eoúg, pat,í pE xov r|XixicopÉvo jraxÉpa tou, tt] yuvaixa tou xai xa 6uo xou reaióid. O AyxioT]; (Avxiue|) ixeteúei va tov acprpouv exeí va Jie0ávEi, o AivEÍag ópiog tov HaípvEi aroug <úpoug tou. "Seuyouv yia tt|V E|ogía, xaQcúg o Ayxiatig 0gr|VEÍ xr\ iioíga xr]g Tgoíag.
TA INTEPMEAIA nOY BA21ZONTAI STON TASSO
H odyxQiOT] xa>v xpjr)xix(íiv ivxeqpe6íojv xou XopxdxoT] pE xa ixaXixá jiotŤ|uxxxa oe ottava rima nou anoxEXsoav a amx\ tr)v itE0ÍJixirjOT| xt]v nx\yř\ ÉpnvEuoiíg xou ÓEÍxvei áxi ujttíqIe itpwxa an' dXa opapaxouoydg xai pexá noiT|XT|g xai qt)xo-gag. Av xai «p.£xacpgáI,Ei» xdnoisg lóiaíxepa ňgaoxixÉg oiiiXÍEg, xo p£yaXúxe-qo u.ÉQog xiov óiaXdyujv, nou xapiiá cporjá anoxfiXoúv avánxu^r| puag oúvTopr|g vú§r)S as pia o]iiXLa V| ou£,t|tt]oti oe aipT|yT|iiaTixri uoQCprp EÍvai 6ixr|c xou sm-vót|OT]g. EmXéyei enEiaddia lie xqittíqio xt) OEaxpixT] xoug ůuvapixií, xóoo cog ngog tig aioOTÍoEig doo xai org ngog tov vou, xai 6iaoxEuái;ovtdg xa 6ev xávei noxe and ta uáxia xou exelvo to cpEt^aXéo. axaSóoiato xaQaxtriQioxixd, xryv «éX£t] xtov axrjoaxióv», nou ayyli^ei xánoxe xa opia xou Evxunioaiaapoú tí xou [LEXoÓQdpaxog. <t>povxitEL lóiaíxEoa va napouoiáosi xt|v xauxdx^xa xcov veo-Ep(pavi!;d[LEvcov npootóncov xai va ene§T]yx|OEi xa 6aoixá yEyovdxa nou xa acpopoúv- va unoóei^ei, ouxvá piéaa axov diáXoyo (yia nQOcpúXa|i] and EnEp.-6áo£ig t] naQaXeíipeLg), xig xivT|OELg. xig excppdoEig xai xig xEiQovoLÚeg xoiv TiOonoicóv- va exiiExaXXEuxEÍ doo pnopEÍ xov nEpiopiopévo oxr|vixd xcóqo- xai va SiEyEipei Lidxi xai autí, puaXó xai xapdiá. AxoXouOcóvxag Tig o6r|yÍEg tou OpáTiou (Ars Poetka 333-44), OTÓxeue xaL ott]v TEprpr] xai ott]v cocpéXEia tou xolvoú tou, EvoTaXdí;ovTag |La9r]piaTa T)6iXT]g xaL ouyxpdvcog TépnovTag li' Éva eXxuotixó píyu,a ei&uXXÍou. riOoug. XupLapiou, pT)TopixTÍg xui OsáLiaTog.
O Tasso. Oto épyo tou Gerusalemme Liberata, ú%t oxond va eEóoei tov npoaTÓTTi tou, tov óoúxa Tt|g Oeppdpag Alfonso, pe piav acpT|yT]aTi yia tt]V npcim-) OTaupocpopía (1095-9), ott]v onoia napouoiác,ovTai Ta xaxopOcópaxa xou unoxiOépEvou npoyávou xou óoúxa, xou noXe|.uaxT| Rinaldo. O r|y£xrig xwv Sxaupocpdptov Godefroi de Bouillon xataqpepe, pexd and paxpóxeovri noXiop-xia, va aneXeuOepcóaEi xt]v IepouoaXrip and vt\ LiouoouXpavixT| xupiapxia,
206
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
[NTEPMEAIA
207
EJti.tpéiTOVTac ETOT axoug Xgiaxtavoúg ngoaxuvnxeg vet xeXoúv eXeuOeqo xr\ kaxQeía xoug axov naváyto Tácpo. Ejieiot) xaxá to xé\r\ rov 16ou attóva ú,xav oúaxoXo vet qpxáaet xaveig wg exel, noXXoí Xotaxtavoí, t6iatx6ga ptexá xr| vau-\xayía xrjg Naunáxxou, oveigeúovxav pita véa axaugocpogía. nou 9a aneXeuOé-Qcove TTiv IepouaaXriu,, xa6tóg xat xr\v KurvaxavxivoúnoXrp anó xoug OÖtutia-voúg SuváaxEg xrpg. Ecpóaov r\ Koř\xr\ r\xav lotaíxega euáXtoxri oe pna oOtuptavi-xf| eniÖEaii xat eBecuqeíxo anó ogtatiévoug tog xXxjgovópiog tod But;avxíou, ei-vai noXú eúxoXo va xaxaXá6ei xavsíg xo Evotatpégov xou Xopxáxon, yi' avxó xo Bétta. MáXXov yť auxó xov Xóyo ovóiiaos xov ótxó xov 6aatXtá xng Ieqod-aaXript ZoXttiávo, av xai jxqéjxsi va yv topics (pita nou r^ege noXú xaXá oXó-xXngo xo noinpia) óxt o Tasso xov ovóttaí^E Aladino' o Solimano, nou anov.a-Xeítoi Ejxíar)g «il Soldan», EÍvat axgaTnyóg xou 6aatXiá. Av Ar|op6eL unótpr) r| EuyévEta xou xapaxxrjga nou ano6Í.O£t axov 6aatXLá SoXtptávo oxa lvteque-Sia 3-5 (xovígovxag xr|v EniLtovri, xou va xr|get xtg unoaxeoeig xou), etvat ittöa-vóv va Jiríge axot^eta yta xr|v etxóva xou anó xov OSwptavó aouXxávo 2ouXet-tiáv xov MeyaXoitQEjiri (nou né9ave axa 1566), xov oxtoto ajioxaXoúaav «No-Lto5óxr|» ot MouaouXpiávoi xat o onoiog cpr|piií;óxav yta xx| &ixaioaúvr| xou.10 O 6aotXiág 6ev ovoptá^Exat SoXtttávog axov xaxáXoyo xtov ngoatóncov xou ivxegtieStou 5, nagouatáí^exai ópto>g us xr|v í&ta axextxřj ouimáGeia. IlagoptoL-tog, ot «aniaxot» xugtapxot xr|g nóXng ovottáílovxai «Tougxot».
Ta ivxEgpteSta xou PtváXóou xat xrjg Aguíoag ttnogoúv enotiévcog va £Q[ir\-veuOoúv mg ÉxxXr)OT| yta axaugocpogía (ji6. Ger. Lib. I 4). rigoxEixat ótitog yia éva Jtápa noXú toeaXtaxixó eíoog oxaugotpogíag, nou ajiatxet ajxóXuxoug xa-vóveg tjtxtoxtxr)g agexrjg xai xtjv EXáxiaxn óuvaxr| atLiaxo^uata xat OLagjiayTi,. Ot óuo auitJtXoxég tiogéoxag (=pte Jiavxotttiia) axa tvxEgiiéóia 3 xat 4 auttooXÍ-i_ouv 6É6ata xavovixég tiáxeg' óticog T| iieyaXoiJjuxía xou Tocpgéoou, nou eittxgé-JXEt axov 2oXiitávo va cpiiyet aióog ptE xr|v otxoyÉvetá xou xai xoug 8r|aaugoúg xou, égxexai oe exjxXtixxlxtí avxtBEari ptE xo atiiaxngo xÉXog xou ÉJtoug xou Tasso, onou o 6aatXtág Aladino ji£0atvEt nécpxovxag, xugtoXexxtxá, axT|v xeXixt] ptáxil xat oi ZxaugotpógoL axoxtóvouv, Xev|Xoxoúv xai Siáílouv, ojojxou va xoug EJtavacpépEi as xá^r] o 6totxr|xríg xoug. O Xopxáxar|g avéjrxuaae vúíjetg nou anavxoúv axov Tasso yia «av9gtx>ni0xtxóx£po» xpóno JtoXéptou' avagcottéxai ópicog xavetg ur|Ttcog ryxav EitrigEaauÉvog xat ajtó icgoatojttxrí ajtoöoxipiaata xr|g E3tt6ear|5 xaiv Sxaugotpógwv axr]v KcovaxavxtvoÚJioXr| axa 1204, r| oxcoía, JxagepuxtJixovxcog, oör|yT]a£ axrpv jtagaxwgr|or| xi^g KgT)XT|g axoug Bevexoúg.
H ötaaxEur] ae OEaxgtxó xeíptevo evóg Jigoi3xcágxovxog Xoyoxexvtxoú Égyou JiavxoxE auvEJiáyexat ajiXononiaetg' xat o Xogxáxong anXoúaxEuaE jioXú xig ótácpogEg TOjToGeateg xt]g Gerusalemme Liberata axa ivxEgiiÉota tou PiváX&ou
xat Tng Aguiöac- H opttXta tou Aaíttova, jtou XEtTougyEt, OJtwg JiagatTÍgr]ae o Pecoraro, cog jcgóXoyog TT]g toxogtag, jtpoégxexai anó éva outi6oúXto xtuv Sctt-tióvtov oxiyv xóXaor]" o Xogxáxang piexécpege xo ouu6oúXto oxov xř|jto xrjg Agptiöag, tte xr|v ngotpaar] óxt oi Saíuoveg tióXig xov xaxaaxeúaaav. (2xo Égyo xou Tasso, T| Arraida cpxtáxvei xo 6aoi.Xetó xr]g oxryv xogutpt] xou oouvoú ajto-xXEtaxtxá |íe ptáyia, «per incanto».) Ot Sxaugocpógot axov Tasso Etvat EtpoÖLa-atiÉvot pí' éva xpuoó ga65í (yia va ujtoxáí,ouv xa áygta Oingía), Évav xa0TTl (yia va xoug ofinysí uÉaa a' évav Xaoúgivflo) xat pttav a&atiávxivr| aajiíoa (yia va óeíxvei axov Rinaldo xr]v áatoxn aVTaváxXacfíj xou)' ot Sxaugocpógot xou Xogxáxaíi Etvat ojxXiapiÉvot ptóvo ptE xa xavovtxá xoug ÓjrXa xat xo ga65í. AgyóxEga, r\ ÉxxXnaii xr|g AgptíSag axov 6aatXiá xng IegouoaXr|u. ajtoxeXei otaaxEUT) xr]g jxgocítpá)VT|aTi5 xx|g oxov 6aaiXtá TT|g Aiyúnxou axo axpaxójteSó xou axr\ Tá'C,a- o Xogxáxar]g ayvÓT|0"£ xn autt.6oXri xtov aiyujiTLaxcóv ouvápiecov axr|v xeXixrí ptáx", Jtou éyive piexá xt]v eíaooo axnv IegouaaXf|u. aXXá Jtgtv anó xr]v ajieXeuoégtoon xou Tácpou. H avxiJiagáSeori ajxXtóg Xgtaxtavcóv xat Toúg-xojv etvat xo pióvo nou xgeLál^Exat.
Av xat o Xogxáxoiqg 9a ÉJigejie, tpuotxá, va Jtgoaagptóaei xa xouoxoúpita xai xa axí|vtxá xou oxa otaBéotua xgx||iaxa, tisXEXtóvTag xavEÍg xo égyo xou Tasso LiTtogEL va xtáget pna t6éa xrjg agxtxríg OTtxtxT|g aúXXi]i|)f]g xou. O Tasso TtEgiygátpEL xo aupiooúXio xtov oatptóvtov tis avaxgixLaaxtxó OEaxgtxó xgójxo: o Pititon ptE xo axr|jxxgo xou xaTaXapi6ávet to xÉvxgo XT|g axr)vr|g xai etvat xegá-axtog, piE xÉgaxa, xóxxiva ptáxta xat optovtí xaúgou' ot uaxgóxegoi öattioveg, áXXoi ue cptöiaia piaXXtá xat piaxgiég ougég, áXXot ópiotot tte xtg AgnuiEg xxX., jtatgvouv 9ÉaT| agLaxegá xat óe|iá. O xf|jtog negiygácpexat oav Éva tiégog tte XíitvoiSXeg xat xgexoúpteva vegd, JtotxtXóxgcopta tpuxá, SÉvxga xat x°°xágia, r|XtóXouaxoug Xotpioxoug, axtegég xotXáóeg xai ajrr|Xtég — Évag xuntxóg txaXi-xóg «yxgoxeaxog» xrp-tog nou ttipieixat xo tpuatxó xonto. Auxó 7tou itagouaiá-t^Ei o Xogxáxar|g ptoiá^et negtaaóxEgo pí' Éva xgt]xtxó nspiSóXi tte onojgoopóga 6évxga xat ogúorp H axnvT| xr|g ÉxxXriaT|g xr]g Armida axov SaatXtá xr|g Atyú-nxou, Jtou sívat xa9iatiÉvog axov 9póvo, axgoláCsxai Evxuittuataxa anó xov Tasso' pmaivEt, vxuttÉvt] xotóxtaoa návto a' éva ágpia noXÚTtpta xoaptvíptévo, togata aXXá ajxsiXrixixr|. E6tó, coaxóao, o XogxáxOTjg eíxe áXXEg L&££g- xo ágpia öev r|xav ouvaxóv va jiagouaiaaxeí pte xóooug avOgtúnoug jtávto axr] axx|vt] xat ti, Agpitöa tpogaEi ttEyaXongEnég xat OeXxxixó évoupia.
Ot axóXouOoi xr|g Agutóag 6ev unágxouv axov xfjno xou Tasso. O Xogxáx-ar|g écpxia^E auxó xov x°QÓ anó pita Ettapávtar| xr|g Armida axo Maye|iÉvo Aá-aog agyóxsga axo notnjLia,11 Jtgtv anó xtjv onota Epicpavíl^ovxat vúpitpeg nou /o-geúouv, xgayouooúv xai xaXoiaogttouv xov Rinaldo. 2xí]v xguxtxrí &iaaxeuTÍ, r)
10   BJi. Harris xai Levey 1975, Xtípitta Sulayman I.
Ger. Lib. XVIII 26-31.
208
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
209
ULiryrixrj unodoxf) nou smipuXdaaexai oxov PivdXdo otov xrpto iotog ocpeiXei xdxi oe Livr|iiE5 and tic EniaiiLieg xsXEXEg uno6oxr|g xtov Bevexcbv aHuouaxou-xcov nou Emaxsnxovxav xr|v Kgrixr), ogyavtoiiEVEg noXXEg cpopeg and xryv xom-xr| axa6r]iua. O xrpxog oiling ouii6oXii,£i xupitog xig aLiapxieg xr|g aia8r]aiaxr|5 r|6ovr|5 xai xoug xivduvoug xr]g Liayeiag. FlagoXo nou r\ EiXixgiveia xx|g Armida au.rpio6r|Tetxcu xaiud cpopd oxov Tasso, Ei6ixd oxa ixgcbxa Eneiodftia, o IxaXdg noirrxfjg Lioidi^ei va lexvd xdnoxe dxi nodxEixai yia Lidyiaaa, auuiiaxo xou AiaddXou. 'Oxl dpicog xai o Xogxdxaug, yia xov onoio xo dxi egtoxeuxrjXE xov PivdXdo dev dixaioXoyel xinoxE. O PivdXdog xou oev undaxExai, auEocog iiExd XT] didoioof] xov, va yivEi o mndxr]g xrpg' oev xx|v axoXouBEi axo ne6io xr|g ud-Xr|q ouxe xr|v Eiino&iigEi va auxoxxovr)oei ouxe xt|v naipvei oxr|v ayxaXid xoxi xaOcog Xmo0ULid£i ouxe undox£xai va xr|v navxpEUXEi av yivEL Xgiaxiavr|. H Agiii&a xou Xogxdxox| nagapiEVEi oxaGspd r\ xaxid ydr|Ooa nou ouvtO|idxr|0£ yia va xgaxrpaei xoug Xpiaxiavoug eEco and xr|v iEpouoaXrJLi' and xt| oxiyar) jxou 01 noXeLiioxEg xrig axoxtovovxai (ivxEpiiEdio 3), r] ctnEiXrj jtou eGexe exXeinei x' exoi 6ev avacpegExai ma. O PivdXdog tiqeixel vu naXEijJEi yLa xr| pioiga xou, anonoiouLievog dXa doa 6gx|xe oxov xfjjto, EQtoxa, Liouoixr|, noXuxEXeia, euto-xieq xai angaria- udvo exoi tinopei va Eivai dEiog Xgioxiavdg mndxTig, jxou avxanoxgivexai axr]v unoxgEioor] ayauiag xaL aaxr|XiaLiou. Iacog o Xogxdx-ar|q va eixe auigrrxr|aEi lie xov Avxtbvio AxeXx|12 yia xo axgaxitoxixd xai 9gx|-axEuxixd xdyiia xcov Icoavvixcbv Innoxcbv, nou oxa 1565 xaxdopEgav va ano-xgouoouv piia o0iOLiavixfi Em0£ar| axr\ MdXxa.
To EjiEiaddio xr|; Sofronia xai. xou Olindo Eivai xovxd axr|v ao%r\ xou Enoug xou Tasso, jxgiv and xr|v Evag^u, xriq noXiogxiag, xai upaivExaL <pxiayu.£vo yia va oei|ei xa dervd xr)g «axXa6coLi£vr|5» xgcaxiavixrig xoivdxx|xag xr|g Iepouoa-Xt'ili. To xpx|xixd ivxeguEdio 6a pmogouaE EvdExoLiEviuq va eixe ygacpiEi yia va nagaaxaQEi oxri oeigd xi|q Agiiidaq xai xou PivdXdou, i.0105 TO iviEgiie-6lo 2, dnou undpxei aXXayx) oxr|vixou,13 coq ouvxouo xouiidxi nou avxmagu6E-xei xov lEpd xai xov Eyxdoitio egioxa. Sxov Tasso r| loxogia agx^Ei lie xrpv ai-xr|ar| xou Ioliev va xono0EXT)OEi axo xl;aui Liia xoiaxiavLxti eixdva xriq Ilava-yiaq, xaOcbq exoi, moxEUEi, 8a ngooxaxEu6Ei r| ndXr| and xouq rxauootpogouq. H Eixdva aipaLgEixai and xt) y&ioxiaviv.r) ExxXiiaia, e|aipavil;exai OLitoq iidXiq xono9£xr|9Ei axo xl^aLii, unoxiSExai and 8sia EVEgyEia. O xugavvixdq y£goq 6a-oiXidg unoipidl^Exai yia xr|v xXonr| xouq Xgiaxiavouq- E|aXXoq, 6iaxdl;Ei xr)v
12 O AxsXnq Eivai o ouyyoaipEag evdg jioniiiaxog yia xrrv jioXioguLa xr|q MdXxa; (xu-nib9r|xe oxr| Bevexia oxa 1571, veoxeqi] Ex6oar| and xov Pemot 1910' avapevExai via Ex6oai] and xov StEtpavo KaxXandvii). Ecpdaov xai 01 6uo Eixav yEvvnOEi axo Pi-Sunvo xai Eypaipav axixoug oxr| 6x|nii')fJT| xonxLxti didXexxo, Eivai noXii iri8avdv va Yviooi.l,ovxav.
"   Mia e§ioT£Dixr| dno\|i)i xx)g lEgouoaXxn.1 diadexExai xov j.iayE|jEvo xr|iro.
xaxaoxgocpTi xoug did nugdg xai ai6r|gou. AXXd xoxe axgi6cbg ELicpavLL^Exai r| Sofronia, pua Xgiaxiavrj vm, xai 6t|Xojvei dxi yvrngil^Ei xr|v xauxdxirxa xou xXeipxr). O Aladmo. 6dlgovxag 0x0 jidxi xa xdXXr] xt|c. ngo8uLLonoi£ixai va uno-oxeBei dxi. av xov anoxaXuxpEi, 0a xi[iiopr|9Ei udvov o xXEcpxi]c. Mevei xaxd-nXr|xxog dxav T| xdgr| OLioXoyEi dxi EXEivr) nrigE xr|v Eixdva xai xrjv ExaipE yia va xr| oiboei and xr| 6£6r|X(oar|. E^aygiojiiEvog, 6dl;£i va xr| oeoouv oxr\v nugd. O Olindo, nou Eivai xgucpd egtoxEuiiEvog lie xr)v EvagEXT) xdgr|, xr|v avayvojgi-t£i xai Xeei oxov daaiXid dxi sivai xgeXri xai dxi auxdg Eivai 0 evoxog. H Sofronia diaLiagxugtxai dxi xo dixaio eivai va Tiucogr|9£i Exeivx], O daaiXidg anoipaoigEi va neOdvouv xai 01 duo. H Clorinda, pua noXeiuaxpia, cpxavei xai auLinovei xo Lgeuydgi' tr|xd, cog ngoxaxa6oXr| yia xig unrigEoieg xr]g EvdvxLa axoug Exaupotpdgoug. va auyxiogr|8ouv. Angd8uiia. o 6aaiXidg xr)g xdvei xr] Xdgr), aXXd EtogigEi xouq EgtoxEULisvoug and xnv naXaioxivii
O Xogxaxaiig 6£XxiioaE noXu auxr| xr\v l^OonXaoxixri loxogia xou nagaXiyo uagxugiou, ngoa9£xovxdg xr)g Eva oxoixeio Liuaxrigiou (noiog niigs xryv eixdva;) xat xdvovxag mo evdiacpEgouoa xr] diaiidgcpucir) xcov ngoatbncov. To ivxeguEdio agxi^EL dxav r| eixdva exel r\br\ E^acpaviaTEi' o 6aoiXidg exei ano-ipaoiaei dxi 0a xaouv 0X01 01 Xgiaxiavoi, exxdg xi av o xXecpxrig 0}.ioXoyr|oei. O Iouev, nou nagouoidijExai wg xo xaxd daiLidvio evdg xaxd xa dXXa nexgio-nu8r'] Liovdgxr], xov nagaxivei va ngo6Ei oe aLieaa avxinoiva- 01 Xgiaxiavoi eivai ouvaomoiiEvoi |.ie xoug Zxaugocpdgoug xai exXt'ijiciv xr)v eixdva yia va avaxgEi|>ouv xa iidyia xou. (O Xogxdxor)g agveixai xr|v idEa dxi pua xgLoxiavi-XT| Eixdva 0a ngooxdxEUE Eva liv| xoiaxiavixd xa9eoxtbg.) O 6aoiXidg, av xai 9uuiouEVog, EnLLiEVEi va nEQiiiEvei cog xrrv toga nou exei ogiaei. H Ztocpgovia, ngoxou ou.oXoyr|aEL, xou anoond xr|v vnoo%eax\ dxi 9a oco9ouv 01 dXXoi Xgiaxiavoi. Tr|v Excpo6ii;ei lie auxagxixeq £pcoxr|aEig (o daoiXidq xou Tasso eivai x|nidxegog 0' auxd xo ar|LiEio) xai, dxav exeivri ngoaddXXei xr| 0gr|oxEia xou, axeXvei axgaxitoxeg va cpepouv SiiXa yia xr|v nugd. AxoXou9ei xdxe |iia axr|vr| nou Sev undgxEl oxov Tasso: r] ngdxaoii xou 6aaLXid, nou yivexai lieoco xou Ioliev, va xrrv ndgei axo asgdi xou av anagvr|0£i ttjv nioxri xr)g xai XaxQEipEi xov Mcodu£0. Exeivn lievei moxri oxov Xgiaxd, nagdXo nou auxd or)uaiv£i xov Odvaxd xng. O lopiev co8ei xov 6aoiXid va avaxoivtijoEi xr| Oavaxixr) xr|g xaxa-8ixr| xai EnidXenei xo oxr|aiLio xr)g nugdg.
H dtpi§t| xou OXtvxou xai o auvaycovioiidg xou lie xr| Ziotpgovia eivai negi-nou dntog axo Epyo xou Tasso, 01 OLiiXiEg diuog yivovxai mo av0go')mv£g, ano-xxcbvxag xdvoug aydnr|g' axduT| xai r) Scocpgovia, xr|v onoia 01 emxpixeg xou Tasso exouv xagaxxr|giaei. nayegx), ngodidEi xr|v agx1) tuac aydnrig yia xov OXivxo, nagaxaXcbvxag xov va XunujBsi «xr/ vioxrj xov zn doooEQr}». O 6aoiXidg nugudexexai dxi 6ev ;EgEi noiov va moxeipEi' o Iaiiev eivai exeivog nou ngo-XEivEi va xoug xdipouv xai xoug duo. 'Exai, 01 egcoxeuLiEvoi devovxai nXdxii [ie nXdxn oxtjv nugd — Eva ouyxivi^xixd 6ea(.ia. O OXivxog Ogrpvei yia xr] Lioiga
210
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
211
■nie Suxpgoviac; xai xryv avoXoxXrJQioxri ayanr) xouc, evib t] dyia jtagöeva axco-öoxiLidtlEt Tic dXixec tod axeipeic xai Tod Xeel va oxperpeL to 6Xiu.ua OTOV OD-gavd. (O Olindo tod Tasso xXaiei, evti) tt, Sofronia, aitonriXri aXXd axXdviqxr], xoixd^ei exaxaxixd ngoc Ta rtdvco.) H dipilr] rnc, KXogivxac avxiu.exwniElExai Xud and tov Xogxdxori, ixe Tic eXdxiaxeg ÖDvaxec, ÖieDxgLviaEic. Advei ev iii-gEi to LiuOTTigio, e§rfycövxas axov 6aaiXtd öti T| OLioXoyia xrpc Sctuppoviac Eixe xi-vmxgo xryv aydmy tod XgiaxoD, evcb tod OXivtod tt|v ayditr] xtic. Zcotpgoviac. H epLirrvEia xrig öxi o MuxilieG iirixaveuxrixe xr|v e^atpdviar| eneLÖr) öev GeXei eixd-vec OTa xilaLiid öev neLOei Eva xgioxiavixd axpoaTfJQio, to onoio 6a oxecfTEu cpDaixd, |iia öiatpogeTixii e^ry/riau. KaTuxgojTxovei tov (pauXo Iaiiev iie tiiv jie-gufipdvnori xric yia (ua vixiy jtod otpEiXExai negioadxego oxa u,dyia xcagd otd, yevvaiÖTT|Ta. O 6aaiXidc auyxcoQEi EDoirXaxvixd to i^euydgi xai xouc, atpf|vei eXsüGEpoug va ndvs OTa anixia todc. O öaoiXidc xai T] ovvoöeia tod ajtoOD-govxai acpOD oi EgcoxEULiEvoi excpjpdaouv xryv euyviDLioouvri xodc, xai r\ Scuipgo-via öexetai lie xaQa W ngdxaar] ydiioD tod OXivtod. 'Etoi, t] egiOTixi] jiIött] xai T| 6grioxeDTixT| oxaOegöxryra avxaLieiöovxai xaL öivovxai ödo nagaöeiyiia-Ta yDvaixei.oD ripimaiioD, apexrig xai eDtpD'iag oe avxi.öiaaxoXri lie xic, öoXonXo-xiec, Tt)5 Agiiiöag.
To ivxepiiEÖio 9. av xai öev eivai, vo|iit;io, egyo tod Xopxdxarp exei nXoxr) jtod LUtopeL va ngorjXGE ajrd ödo eneiadÖia tod excoDg tod Tasso. Sto IV ttjc Ger. Lib., t) Armida Xeei piia vjjedxixt] lOTogia. nwc, ^ecpuyE and evav xaxd Oeio. noD axeöiai;e va ttic ndgei to 6aoiXeid tttc; apveixai va navxpeDxei tov yio tod, evtb to cpdvxaoLia xric. LiryrEpac tt]c tt)v npoeiöonoiei du exeivoc GeXei va rn axoTtuaei. AgydTega (VII), 11 Evdpexr| ngiyxijuaaa Erminia, uod eivai TgeXd EgcüTEDLiEvi] lie tov Tancredi, öganExeiJEt and TODg aicaytoyEig xryg qxrgojvxac, Liia öavEixf] navonXia, xaxatpeuyei a' Evav xaXö yEpo 6oaxd xai tti ywatxa tod xai vxuvExai 6ooxonouXa. Yjidgxei Liia eXarpgd OLioiÖTXyxa avdiieoa OTa ovoLiaTa Erminia xai Nspiva.14 2tt|v ODOia, tooToao, to ivxsgiiEÖio eivai Liia gou,avTixt) löTogia ödo EgioTEDuiviov jtod lava6giaxovTai iietd and iiaxgo-Xgdvio xiuoiou.6. iie xdnoia ödor) aTgaTiiuTixr|c rcgonaydvöag axo ELpujvixd 0x0X10 yia Triv avixavÖTr|Ta Ttov Sooxojv oto djiXa. Adto 9a taigia^e TÖao OTODg ayDLivaoTODC dvögeg noD OTgaToXoyoDVTav aird t>]v xgr|Tixr| Diraiügo dao xai OTODg Bevetodc cpeoDÖdgxec, jtod r]Tav jtoXd oxvugoi. yia va aaxT]9oDv otgaTicüTixd. YjiT)gx£ avdyxri va eivai oe 9Ear| 01 xaToixoi Tiig Kgi']Tr|; va ujiegaamaoDv to vr\ai evdvTia atr]v o9üjuavixr| eio6oXt|' o Foscarini (jtod djiti-getTioE OTt^v Kgr|TT] oxa 1574-7), öjttog xai dXXoi BevEToi yEvixoi ngovor|TEg, EÖive |ieydXr| EiicpaaT] oti^v exnatöeDar) tod utmxoij xai tod jtel;ixod. 'Iocog xai
14 BX. Bancroft-Marcus 1977: 11 xai Pecoraru 1972: 398, onii. 53. O Pecoraro 6JUOT]iiaiVEl öxi to ÖTOua Nerina aitavrd otov Aminta tod Tasso, artd tov oitoio jti)qe dXixö o XogTdraric yia Triv flavdtgia xai Tryv Egv/q ihj.
o oDyygatpeag tcov ivTegueöimv tod PivdXöoD xai tiic Agiiiöag va eixe xaTa voD evav tctoio jtgojrayavöioTixö otöxo.
TA INTEPMEAIA ITOY BASIZONTAI2TON ANGUILLARA
H Texvixr] tt)c öiaoxeDr|5 eivai öaoixd r| iöia lie exeivn, tojv ivTEgiieöiijjv jtod jrgoEgxovxai and tov Tasso, aXXd o tovoc eivai LidXXov eXacpgÖTEgog, Lie e|ai-gear) to ivTEgiieöio ttic JToXD§Evr|c (ag. 8), noD 9a oxoXiao9ei TEXEDTaLo. Avxi-9eto lie tov Anguillara. o Xogxdxar]c öev nEgiogitöxav and xt]v avdyxri niaxi)c andöoar]C xiov MexafioQtfüiaecyv xod 06lölod' avatrytODOE EDxdgiaxa öga|.ia-xixd nxexg, dxi avayxaaxixd (le LiExaLiogcpcooeic, xa onoia 9a anoXdLi6ave xo xgr|xixd xoivd. Aia9avdxav enoLievcog eXeD9£gog va aXXd^Ei ogLOLiEva ngdy-Liaxa axnv nXoxrj.
H laxogia xod FXaDXOD, xrig Kigxrig xai Trig SxdXXag xaTaXaii6dvEi agxE-XT) EXTaoT) otov Anguillara. H XxiJXXa, Liia diiogLpr] xöpr| and xr\ Meoor|vr), axoDEi Tic, ExnDaTTjgeüöELC, xr]g 9aXdaaiag vuLitptyg TaXdxEiag, öxav xr|v lexu>gi-i^Ei and Liaxgid o FXaiixog xai xrrv egtoTEDExai. Tr) qjXegxdgei, aipriyoDiievoc xrrv laxogia xrig (.iexa[(d0tpüjaT|g xod oe 9aXdooio Geo, aXXd exeivri rpeDyei xge-Xovxag, ancoör||.iEvr| and xiyv nagdEEvr] 6iJ)T| xod (^axgid ngdoivr] yEVEidöa. ODpd xpagioD xtX.). H xgryxixr) öiacxEDf) (ivTEgLieöio 6) apxit,ei exei noD 0 rXaiixoc EgxETai va ODn6ouXeDTei tt| Lidyiaaa Kipxri. Ol ödo TOno9eoieg otov Anguillara —1) nagaXia xovTa oti] Meaor'|vr| xai xo axgioxrigio xod AaxioD. dnoD t;ei o TXaDxog— aDyxtoveDovxai, yia va EmxeuxOeL r] «evdx-nxa xod %ü-goD», oe eva noiiiEvixd oxiyvixd lie ögiiar], xri axxivoygacpia xaL xüjv dXXiuv lld-
9oXoyiXlÖV IVXE0LIEÖL(OV.
O xdvog xod IVXE0L1EÖLOD Eivai tövoc, eXutpgdg iXagoxgaycoÖLag. O TXauxog nagoDOid^ETtxi ojg egwTOXXDnrjLievog 9aXdoai05 Osog- acprjvEi va Evvoii9ei 6x1 eivai ogaxd 6geyLLEVog, \xia noD LidXig 6yT]XE and xo vegd. Sxov xaigExiaLiö xiqc, 11 Kigxri EXÖr)X(övei Liia xdnoia EDaio9r|aia yia xri 9eixt| xod öiivaLiri xai XT)V (jjgaia xod eLiipdviaT|. (O Anguillara öpioxei avayxaio va ex9eoei xr)v epioxixri xi]c öid9ear| ae Liiav acpr|yr|Liaxixr| Jtag£v9eari' o Xogxdxairg xo xdvEi avxö iie-ow xod ÖiaXdyoD.) Oxav o FXaiixog xr|v jcapaxaXei yta xdnoio ^dgxi noD va xdvei XT] SxdXXa va xov jro9r]oei, r) Kigxr], rxöidvxgono:, jrgoarpEgExai rj iöia, xaLiagcbvovxac yia xx\ 9eia xaxayuoyr| XT)g. xig LiayixEC xrig ixavdxrixeg xai xo nXr)0O5 xuiv egaaxo'jv xr)g. O TXaxixog ngoona9ei va Eivai öiaxgixixdg' ex9fid-i^Ei xr|v OLiogipid xr|g Kigxrig (o rXaijxog xod Anguillara eivai Xiydxego aögdg), ?i£Ei olildc öxi exei tjöt] ötöoEi xx|v xagöid xod oxiqv CDfjaia SxdXXq. ngoipavdic öl nagOevixeg xdgeg xr]g ZxiiXXac iensgvoDv x« dXXa ngoaövxa xx|c KigxT|C.
Erpöaov o Anguillara öirrygixai xr\v DndXomii laxogia ae aipriyrmaxixr) (iog-cpr|, o Xogxdxaric ÖT|LiioDgyr|aE xic 0|nXiEc noD oxoXodBodv xai en£<peg£ axÖLiri
212
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
213
noXXeg aXXayeg axx\ 6gdar|. Zxryv ixaXixti Exdoxri, x\ KLgxr| 6di;£i aliening Linpog va f.x6ixr|0El tt| SxuXXa xai 6ev Xeei ma Xe^ti otov rXauxo, nou xrrv jto-gaxoXouGEi xai xrrv axoXouGEi xaGwg itagaoxeud^Ei Eva anaiaio cpiXxgo, xqe-X£i ndvco oxr| GdXaaoa xai pixvEi to uygd axov dpLio dnou auvr|6ii;£i va xdvEi Lijrdvio r| ZxuXXa. H dxuxr| ZxuXXa xoXuLind xai LiExaLLoptpibvExai and to ott|-605 xai xdTO) oe tgixiDTTJ oxuXa, LiaivoLiEvn, lie Xuaaa. £xo xgr|Tixd ivxEgjiEdio, to xoivd agxixd dev iiaGaivEi dxi t| Kigxr| exei xaxeg ngoGEOEig, av xai t| uito-xgioia TT|g cpaivExai oe avxicpaxixeg cppdaEig, Tig onoisg 0 rXauxog eivai noXu xouxdg r| ano6Xaxwiievog yia va jiqooe|ei. H Kigxri xdvei Lidyia atr|v jitjvti, acpou r\ ZxuXXa nXevexai xai nivei exei veqo, xaXcbvxag ovoitaaxLxd xoug 8ai-iiovEg and tt|v xdXaoir aurd xai ta napd^Eva cpcoTa nou dEiy.vouv on rrixuxav Ta Lidyia xr|5 Eivai xgononoirjaag noti Eyivav lie ngoipavfj GsaTgixd yivr|Tga. Acpou anoLiaxgiivsL tov EXauxo, r\ iidyiaaa anoxaXunxsi to 6ia6oXix6 TT|g oxEdio va LiExaLiopcpcboEi tt| SxuXXa oe oxuXa. TivETai tpavEgd tcoga 6x1 t| ujto-axear| xrig va xdvei tr| SxuXXa va axoXouOei tov rXauxo aav oxuXa oir|v eto> XTi xr\q njav auyxaXuiiii£vr| oureiXrj. <t>Euy£i xai acprrvEi tt) axrrvii EXsiiGEgri yia Eva xaQtTw^evo t°u JioXu diacpopExixd Geaiia xopixaioxixrig a6codir|xag. MnaivEi r| SxuXXa lie tig cpiXsg trig (dXXog Evag xogdg yuvaixcbv o Xopxdxan,; xoug ayanot'OE, drnog dtixvEi xai r| Eoioyilr)) xai xogfiuouv xdunoao. AXXd n iioLgaia oxiyufi nXrpid^Ei- r| SxuXXa jtrryaivEi ottiv nr\yr\ va dgoaiatei. H lie-xaiidgqxnori TT|g tpaiverai 6x1 9a xaXuntdiav and xig dXXEg xoniXeg, nou Ga Lia^euovxav yugco xr|g exEivn, xrrv toga- iidXXov 9a r|xav nXfipr|g (xpiioiuonoiou-aav dgayE xdnoio ExnaiOEULiEvo axuXl;). Oxav Emaxgecpei o rXauxog, o Xogdg tod Set/vei tt]v xaXri tov iiETaiiogtpioiiEvr), T] onoLa, xdniog ysXoia, xou eto-tLOetoi. Oi Oqt)voi xou, xaGiog owEi6r|Tonoiei to SmXd naixvi&i TT|g Kigxr|g, diaxdnxovxai and tt|v xaTaiyi&a nou Toug 6iibxv£i dXoug and xr| axrrvri. Auxd to ivxEgiiidio exei xupicog axond to Beaiia, aXXd T| Eixdva trig xaxiag TT|g Kip-xr|g xai TT|g Eumaxiag tou TXauxou Eivai Gauudoia dooLiEvn, xai XEixougysi cog jiagadEiyLiaTixd iid6r|iia tou ti naOaivEi xavEig av xaxaqjEuyei oe (.idyiaaeg (xai TEtoiEg untigxav noXXEg atr|v Kqxttx] Exsivug trig Enoxiig).15
Ito ivtEgiiedio 7. 0 XogtaTarig exei iiETaTgET|JEL xai ndXi Eva xugicog atpr)-yriuaTixd xeiiievo tou Anguillara oe GEauanxd sgydxi lie XEnraug tdvoug OTV|v nagouaiaari twv npoaconcov. Ztrrv iTaXixri, exSoxt), 01 AgyovauTEg, ue agxryyd tov Idoova, cptdvouv atr|v KoXxi&a xai tuxouv and tov daoiXid to xquoouuX-Xo dEgag. Tia va to ajtoxiiiaouv, ngejtEi va t£yorrv duo dygLoug xaugoug, va ogycbaouv xo xcbiia, va to anEigouv [IE dovxia dgdxovxa, va vixf|aouv xoug no-XEiiioxeg nou Ga lEtputgcbaouv xai va anoxoiiir|oouv tov rpuXaxa-dgdxovxa. H MridEia. r) xogr) xou 6aaiXid, EgtoxEUExai xov Idoova. o onolog exiiexoXXeuexcji xov sgcoxd xr)g yia va exei tt| 6or|GEid xr|g (KgEi va xdvEi ndyia lie xa 6dxava).
15   n6. IxMyjg B 73-5.
Acpou naXErjiEi lie xr| ouvEi6r|aT| xng, ouyxaxaxiGEtai, lie xov dgo 6x1 9a xr|V navxgEuxEi dxav cpxdoouv axr|v EXXdda. Tou LiaGaivsi iisxa xa Lidyia nou Eivai anagaixr|xa yia va ndpEi xo xguadiiaXXo dEgag. Oi Apyovauxsg nou na-gaxoXouGouv l;r|xa)xgauYdl;ouv xa9wg o Idaovag avxiLL£xconit,Ei xoug xaugoug, xoug noXELiioxEg xai xov dgdxovxa. feuyouv iie xo nXoio xoug, naigvovxag Lia-Xji xoug xo degag xai xr| Mx|6eia.
To xpr|Tixd ivxegiiEdio aqyiXti Liexd xo leiJjilio xcov xaugcov xai ngiv and xr| anoQa, Exxdg xai av xo ^etjjiiio nagiaxavdxav agxixd ngiv and xuv evag^i] xou diaXdyou. H Mr)dEia E^riyEL oxov Idoova xi ngsnei va xdvEi xai xou t;T|xdEi 6ia6E6aicbo8ig yia xov Egcoxd xou. H andvxr|OT| xou Idaova Eivai ysiidxin and ExqppdoEig axEXLXEg lie «6eolieuot|» xai axouyExai xdncog auyxaXu(i|i£vr|' aLicpi-ddXXEi xavEig yia xr|v EiXixgivEid xou. Aev Eivai oacpEg oe noio ar)Li£io onsgvEi xoug «ondgoug», auvxoiia dpicog avEdaivouv oxr| axr|vr| 01 noXELiiaxEg xgadai-vovxag xa anaGid xoug. O Idaovag xaxanxoEixai- xwgig va xdvfi xaiiid ngoo-nd0£ia va xoug jtoXELiriaEi, n£xd£i xr| |iayixr| n£tga nou xoug axgetpei xov Evav evdvxia axov dXXo. (Ta nxcbiiaxa iacog axoi6dl;ovxat oe iiiav dxgr|, ngoxEiLiE-vou v' acpiiaouv xibgo yia xr| [tdxr| lie xo xsgag.) ELicpavi^Exai o dpdxovxag' xai ndXi xgoLioxgaxeixai o Idaovag xai xov ujioxdoaei y^ogit; ngoond9sia, gi-XvovTag ndvco xou Liayixd 6oxdvia. Auxr| x\ LuxpoijjuxLa xai r| anoxXEiaxixr| xou E§dgxr|OT| and xa Lidyia 5ev eivai xaGdXou xoXaxEUXLXEg yi' auxdv, dxav [idXioxa auyxgiGouv lie xt)v avdgeia xcov Sxaugocpdgcov axo ivxEgiiEdio 2- exei-voi doxiiid^ouv va axoxcboouv lie xa onaOid xoug xa xegaxa ngoxou xgx|Oiiio-noirjaouv xo Liayixd ga66i.
H Mr|6Eia EmaxgecpEi xai xov nagaxivei va cpuyouv tuv idia OTiyLir], ngo-xeivovxag va avaaTr)aEi Toug noXeLiiaTEg yia va xaXuijiouv xr|v unoxobgiioii xoug. EvxeXcbg adidcpogog, xx|g Xeei «'Oncog GsXEig, ayanr|xfi |iou» xai xuv acpr|-vel liovt) va exxeXeoei xo axedid xr|g. H MridEia diaxd^ei xa nxcbpiaxa va ava-axT]9ouv, gavxii;ovxdg xa iie vsgd xr|g nrfyris and xo axdiia xr|g- ouxcbvovxai, lie xr| deovxcog avaxgixiaoxixf| navxoLiiLia aocpaXcijg, xai xrrv axoXouGouv e|co and XT) oxtjvt|. ilega and xo diiEao 9Eaxgixd anoxeXeaLia inag xExoiag axuvrig, divExai Liia idsa xai yia XT) iisXXovxixri oxadiodgoiiia xr|g Mi^dEiag, xrrv onoia 6ev ngdxEixai va anoXauoei o Idaovag. Aev undgxEL xinoxa xexolo axov Anguillara' r\ n/.T|aiEOT£gr| avaXoyia dgioxEtai oe Liia diaaxEuii xou uu9ou, Kara xr)v onoia x\ MridEia xaOuaxEgEi xrrv xaxadico^r) and xov naxega xr]g xdvov-xag xoLiLidna xov adeXcpd xr|g xaL axogni^ovxdg xa. Tia xov IxaXd noir|xr|, x\ Mrideia a6Lxf|Gr|xe negioadxego an' d,xi T| idia aiidgx-noE — (iia dxuxT] xoTOXa nou xr|v EXLiExaXX£uxr|XE svag adiaxaxxog ^Evog. Tou Xogxdxor], oev tou ixe-giooEUEi auiindGEia yia xig iidyiaaEg.
To ivxEgiiedio 10 ngospxExai and ttjv loxogia xou riugaiiou xai xt]g 0i-a6r]g. dnojg xr|v acpriyEixai axo xeijievo tou Anguillara |-| AXxivdn, OTig adsXcpEg ir|g, nou ouyxivouvTai roripoxa and to ndGog Tr|g. (Auxd tocog unoaxiigitei
214
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEAIA
215
xrrv int66ear| dxi xa ivx£pLi£6ia ama ngoogi^ovxav via «ayibviaLia xugiu'jv», nou dgxiLE u£ xov rigdXoyo tou AndXXcova.) Oi duo xoug Eivai noXu EpcoxEu-iievoi, aXXd o yduog xoug £Lino6ir_;£xat and xr|v e/Spa xiov yovicov xoug. And |ua x<*QaLid&a axov xoixo (jr6. to Ovuqo xaXoxaiQivric; vv%xag xov Shakespeare), xdvouv ax£dia va xXECpxouv. O UugaLiog xdvEi avxixXd&ia xou omxioir cpEuyouv xgucpd and xa anixia toug UEaa axr| vuxxa, axonsuovxag va auvavxr)9ouv axo 6doog xai va ndvE oe paa u.axgivr| jrdXr]. ripcbxr| cpxdvEl r| 0ia6rp OLicog cpexiyei iiaxgid yia va yXuxcbaEi and Eva Xiovxdpi lie aiLtaxa axo axdiia, noxj xgaSoXoydsi xo 6£|ra lie xa gouxa xx|g xai xo nEOLiEvo it£nXo xr)g. Ta LiaxwLiEva gouxa odrpyouv xov nugauo axo auun£gaau.a dxi t] 0ia6r| xaxa-6gox9iaxr]x£ x' Exai iiaxaigcbvExai' xo aiiia xou 6dipEi xoug XEuxoug xagnoug xou SmXavou riEvxgou. H 0La6r| xov 6piaxEi exei ExoiiioSdvaxo xai gixvExai ndvio axo ^icpog xou. npoxou n£9dv£i, aiprpyEixai lie o6r)p\i&vi] cpcovri xr)v laxo-gia xoug a" Evav nsgaaxixd. Oi yovEig xoug, nou auLicpiXunvovxai iisaa oxt] 9Xi-i|rr| xoug, 9d6ouv xo tEuydgi a' Eva uagudgivo iivt)|ia' and xoxe. oi xagnoi xu,g Liougidg Eivai xdxxivoi.
O Xogxuxarig agxitsi xo ivxeqiieSio axo ox|Li£io nou )) 0ia6r| ifixdvEi axo gavx£6ou. Mexu xrrv OLiiXia xr|g axr|v onoia ex9exei xr|v xaxdoxaari, axoXou9£i xov Anguillara agxfxd moxd (axdiiT) xai oe xdnoia Xoyonaiyvia HE xo aiiia, xa onoia 9a ngoxijiouoE xavEig va elxe nnpaXeiipEi), xpr|oiLionoicbvxag xig OLii.XiEg xiov duo EgcoxEuiiEvcov xa9ti)g auxoxxovouv. Flapd xr|v EuXoyr| £xxXr|aif] xou riugaiiou axr] 0ia6r| va lit|v axoXou6i)a£i xo nagdr>£iyiid xou, exeivt| Eivai etoilii] va xagcpcooEl xo Liaxaigi, dxav uia ougdvia cpcnvr'i xr| axaiiaxd, e|Tjy«!V-xag dxi auLiipiXidj9r|xav oi yovEig xoug xai dxi xo xpauiiu xou ITupaiiou 6ev Eivai 9avdoiLio, aXXd iinogEi va yiaxgEuxel lie 6ixxaiio. Auxd xo lioxi6o iinopEi va ngoEgxfixai and xr|v Geruscriemme Liberala xov Tasso, dnou i) Erminia (nou |EgEi and cpagLiaxEuxixd 6dxava) Sevei xig nXrryEg xou ayanr)ii£vou xx\c Tancredi ii£ xa LiaXXid xrig, Lidvo xai Lidvo ytaxi oev exel 6ixxa(l0 i) aacf gdvi. riioxEudxav dxi xo 8ixxaiio cpuxgcovE Lidvo axig nXayiEg xt|g Aixxr)g axr]v Kgi)-xr| xai r)xuv Eupuxaxa yvtoaxdg o 9puXog yia xig lairaxiXEg xou ididxrixsg oe nXrryEg EXacpicbv and 6cXr[. Acfou yiaxpEUXEi o riugauog, nrfyaivow va 6gouv eva XiydxEgo 6aa«)iiEvo [i£gog x' exei nEgiLiivouv xoug yovEig xoug (xai xov yd-[10 xoug). Auxr) r| noXu xqtjtixT| aiaia Ex6aaT| iaug r)xav nEigaLiaxiaLidg axo veo Ei6og xrjg Iragedia di lielo fine nou elxe Enivo^oti o Giraldi, xou onoiou tj xgayiodiu Altile, itia dLaaxEut] u£ aiaio XEXog xrjg Orbeeche, r|xav yvioaxi] axov Xogxdxar].16
To ivxeqiie5io 11 ELvai Eva iidXXov EnmdXaio 9£aua yia Liiav an£XniauEvr| xdpr), lie Lua £vxuna)OiaxT| Lidxri |i£ XEgag. Zxov Anguillara, o llEgoEag nExd ndvio and xrjv AlOionia lie xo ipxEgroxd xou dXoyo, xov rir|yaao, dxav SXekel
16   Bancroft-Marcus 1978: 143-4.
Liiav aEiaydnxixr] xonriXa 6eiievii yULivr) a' Evav 6gdxo oxr|v axxi). Madaivei and xig onaauEvEg, vxgonaXEg xou6EvxEg xr|g dxi Eivai r\ ngLyximoaa Avdgo-uEda. xaxa6Lxaa|,iEvri va xaTa6gox0iaxEL and Eva 9aXdaato XEgag yia va £§i-XeioOel t| aXaCovEia xr|g iir|XEgag xx|g. Ka0idg JtXx]aidg£i r| nEXibgia cpdXatva, t| AvdgoLiEda axgiyyXigEL xai oi yovEig xr\c 9gr]vouv. O IlEgaEag undaxExai axoug yovEig xr|g va xr| acbaEi, lie xov dgo dxi 9a xou xr| 5ibaouv oe yaLio- oexov-xai (xwt?lS va g(oxf|aouv xryv AvdgoLiEda). O lTEgoEag £mxi9Exai axr) (pdXaiva and xov rir|yaao xaL xsXLxd xr)v o5n,yEi, ax' avoixxd xai xr)v xdvEi nExga lie xo xEcpdXi xr|g MEdouaag (agydxEga x0f)ai)ionoi£Lxai and xig Nr|gr)Lb£g yia va cpxidSjouv xogdXXi). EmaxgEcpEi, evco xov EneucprniEi xo nXr|0og nou nagaxo-XquSei, xai i^r|xdEi xr\ vuipi) xou. Acpou EUxagiaxr|aouv xoug 9E0ug. yiogxdi,ouv xov yd|.io xoug.
'Oniog xai lie xo ivxEgLiEdio 6. o Xogxdxar)g iiExacpEgEi xr) dgdar] and xr)v axgoyiaXid a' Eva 6ouxoXixd axr)vixd' r| AvdgouEda xou Eivai aXuaodEUEVt) avd)i£aa oe 8uo Sfivxga. Iaiog Eivai (.uadyuuvr), Liia xai axn,v agxi) £x£i Xal"1_ Xio(iEvo )i£ OELivdxT)xa xo ngdaomd xi]g. Aipou axouoEl xryv laxogia xr)g, o IlEgaEag agvEixai va maxEipEi dxi o Odvaxdg xi)g Eivai 9£Xr))ia xiov Geiov xai xr)-guaaExat unEgaamaxrjg xr)g. IloXELid xo XEgag (Xiovxdgi; 6gdxovxa: agxou-6a;) lie xrrv av6g£ia Xgiaxiavou mndxr). Mdvo aipou xo axoxcbaEL, auaxi')v£xai cog yiog xou Ata (xai xr)g Aavdr]g) xai Eyyovdg xou Ayxiai) xai i;r|xd xo x£Qi xrjg. H Av6goiiE6a dsxExai lie ngoOu|iia, acpou Eivai xai oi 6uo and EuyEvixr) yEvid!
AcpfioaLiE xeXeuxoio xo lvxepue6lo 8, yiaxi o xdvog xou Eivai xgayixdg xai xo Oelio xou n£giaadx£go laxogixd nagd LiuOoXoyLxd. BgLaxExai axig Muza-fiOQqxooets xou 06i6iou Xdyco xr)g iiExaiidprpcoorig xi)g Exd6r|g, and xt) Xunr] xr)g. oe axuXi. To cpdvxaa|ia xou AxiXXiia nagouaidtExai oe dgaua axov Aya-LiELivova LiExci xr|v dXcoar) xr)g Tgoiag xai anaixEi va OuaiaaxEi r\ noXu^Evt). Aipou auaxE<p'0EL lie xov lEgsa KdXxa. oxeXvel xoug dvdgsg xou va ndgouv xr)v xonEXa and xrrv ayxaXid xr)g Lir)X£gag xi)g, xa9cbc liovov exoi 9a r|auxda£i r| 9dXaaaa. H noXu^Evr] LiiraivEi n£0i)cpava xai, 6X£novxag xov yio xou AxiXXia riuggo va xi)v xoixdc,£i. xov ngoxaXEi va xt) OuatdaEr dncog xavEva av6gixd x£gi 6ev ng£n£i va aiiaugcbaEi xr|v nag9£vixr] xr]g ayvdxr)xa xai xo nxcbiia xi)g nyiinEi va 6o6ei, dxi va nouXr)9£i, oxr)v Exd6r| yia va xatpEi. Eivai OLicog o KdXxag EXEivog nou xi) 9uaidt,Ei' xai ol 'EXXr|VEg nr|yaivouv xo nxcbiia xr|g axig TgcoddEg. H Exddr] 9gr]v£i agxExr) coga, u6gi!_ovxag xov AxiXXeo' xfiXixd ita-gucpgovEi, EnixiBExai axoug 'EXXr)v£g xai LiExaLiogcpcbvExai oe axuXi.
To xgi)xixd ivxE0U£&io agxigix lie xoug 'EXXr|VEg va aut^Tixouv yia noio Xdyo ELtnodigEi xr\v £niaxgocpr| xoug r) 6uiicoLifc-vr| 9dXaaaa' o AyaiiELivovag xai o OduaoEag auiicpcovouv dxi Eivai avdyxn, va yivEt Liia E^iXaaxrigia 9uaia. Hacp-vixd, EjicpavitExai xo cpdvxaaLia xou VExgou AxiXXsa xai anEuOuvsxai oe dXoug, anaixibvxag xt) Ouaia xr|g JToXu^ev>ig. O AyaLi£)ivovag 6iaxdt,Ei, \ir\ Oe-
216 ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
Xovxag va aT£Qr|OEi tt| %r\oa xov ngidiiou and to xeXEuxaio jtai&i jtou xr|g exei iieivEi. O Oouooeac EmuxvEi oxi ELvai avayxaio xai o Iluggog axlSlXei lie 6ia, av 6ev yivEi auxo jtou trixnae o jtaxegag xou. O AyaiiELivovag ujtoxwgsi xai, evu) 01 dXXoi jidvE va cxjeqouv ttjv xojteXa, auXXoyit;£Tai xr|v xgayixdxrita xcov avGgwjtivwv, djtwg xr| 6eixvei r| uoipa tou ngidiiou. Ta xaGsxaaxa xtxg ^mt|c tou ripiduou uaptugouv av£|dgxiTtn, yvwaii xr|g laxogiag tou Tpwtxou IToXe-|xou, evoj iawg ujtdgxEL xai xdjroio jipo|at|vuua yia ttjv xuxi) Jtou jteqiuevei tov AyaLiELivova:
Xxt] SaoiXsid xov ExdOsxo nXovoog xai imooE/xsvog
hi' an' oXojvmv xmv 6aoiXid>v xov xdo/tov ^r/XsfiEvog.
Todvxa xaidid 'yt o d%aoogx' eOojqeie ofijigooxd xov
xi' oXrifttgvlg jzaoixagrj eoxexexo tj xaobtd xov.
'OXiOt xov TigooxvvovoavE xi' 0X01 xov ebovXevav
xai yiXoi xa SeXijuaxa va xdfiovv xoyvQEvav
xou a' ev' avoiyooq>dXiojia xwv oji/xaxwjv xov avxdjti
XiXoi oxgazidixEg ixgsjiav ofijigog xov oav xaXdfii,
K' Eig to 'oxeqo, a' Eivxd 'jieoe! Tigered Elbe axoxojjtsva
ojingog tov xa Jtaibdxia xov xa xoXvayantjfiEva
x' voTEQa ajidOavE xi avTog axo ai/xa xwv Jiaibiwv xov
x' r/ ytjg exovxij eyogxaoE xo aifta xo bixov tov
x' tj x<"Qa xov EQtjjta^e, nivdog exaxaoxdOij
xai x' ovofid r£>/ e6ovXia^e x' t) evyeveid xt,tj exdOtj.
(IvxEgui&io 8,61-74)
'Oxav tpEgvouv tt|v iloXu|evr|, xr\g LtLA.ctei auoirigd aXXd lie auiijidvia, jigoojtaGwvxag va xr| auLirpiXLwaEL ue tt| Lioiga Trig (otov Anguillara ujidgxet anXwg uia vu|r] ott|v avayxaioxnxa aitodoxtig Tug Guoiag ajid to Guua). Exei-vr] ouuopwvEi oxi o Odvatog Eivai ngoxiLidxegog ajtd xr\ axXa6id, tlTaei diirag eXsog yia ya.Qi] Tu,g uirtEgag Tr|g. O AyaLiELivovag xr|g Xeei oxi xdjtoTE xOELa_ axryxe va Guaidasi tr|v i&ia tou trrv xogt), Tr|v IcniyEveur oute amd ngoEgxExai ajtd xov Anguillara. H IloXu!;£vr| jTEpvd Liia 0Xi6Egfi axiyiir| xaxd xx|v ojtoia deiXid^Ei, oxav o KdXxag xrjc 6dl2£i axo XEtpdXi xo axEcpdvi TT]g Ouaiag' aXXd Tug Xeei otl 0a jtdei otov ougavd (xpioxLavixog avaxgoviaiidg, iao)g avayxai-og yLa va avaxoucpiaxEX xo xolvo). ExeLvt| ave6atvei axov xdqio xou A%M&a xai o KdXx.ag xaAEL xov riuggo va xr| OuOLaoEi. O veagog xr|g lilXoel axXr]pd xai EmxELgEi va xt| gi'^Ei axa ydvaxd xr]g' txeivri xpaSiExai lie tpgixr) aJto xo 6e-6i)Xo dyyiyud xou. MExd, yovaxLtjovTag pidvii ti"|c. Xeei Ta TEXEUTaia xt)g Xdyia (e6oj axoXouGEixai moxd xo xeiulevo xou Anguillara). TeXixd OLiwg Eivai o llug-goc EXEivog Jtou 6u01^ei xo u,axai.pi' o Xogxdxar|g j"tagaxoXou0r|oe xrjv jxgd-xXr]ox| xr]g t|qu)L6ag tou iTaXixou EitEiaoftiou d)g xr| Xoyixri xing ExSaar]. H exxe-
INTEPMEAIA 217
XeaX| x»|g xojXEXag artd auxd xov aipio6ii|)tj veo, lie xa xipoaojjiixd xou xivrixga, ertixeivEi xaxd jtoXu xi) ouyxLvr)aLaxT| ouvaur] xr|g 6uai,ag, EL&ixd yia oooug yv(ogii;ouv oxi o Iluggog eix£ axoxioatT Evav aciEXcpd xai xov jtatEga xr]g.
O AyaiiELivovag Xujtdxai xr| vekqx] xoitEXa xai jtgoaEuxExai va iiaXaxcooEi Tioga o AxiXXsag. 'Oxav Lijiaivei r\ Exd6r|. pi£ xig uitrigExgiEg xr|g va axr]gitouv xa xXovioLieva xr|g 6iiiiaxa, xr]g Xeei ypijyoga xr)v ei6t)ai-| xaL oi 'EXXnvec: acpr|-vouv xig yuvaixEg axov 8gr|vo xoug. O Xogxdxar)g, cpgoviLicog, auvxo(.iEUEi xov 0gr|vo xt)g Exd6r|g' yivExai exoi mo ouyxivr|Tixdg, XMQic, xaxdgEg, Jtagacpgoau-vt) T| avattojtgETtEig LiExaiiogcpioaEig. Ol jioven.eveg yuvaLxeg Jtaigvouv xuv no-XL'^£vr| yia va tuj 0di|)ouv, OE6d(iEVEg xryv EJti0ULiia xr|g va |j.t|v xrrv ayyisei av-6gix6 xEgi.
O Xogxdxar|g, (it Sdari fiia ^£gr| aipr|yr|aTi xai xgEig OLiLXieg, xaxaaxEuaas uia LiivL-xgaycu6ia ueydXou jtdQoug xai ajtgdaiievou 6d0oug, lie ouvEjtELEg Jti-oio xai Jt£ga ajxo xryv idia xrxv jigu^i) xr)g Ouaiag. Zxov iiovdXoyo xou AyaiiE-Livova, iawg eixe eniigeaaxEL and xoug auXXoyioLioug xou Goffredo yLa «xr) axXr|gr| av00i!>mvr| xgaym6i.a» axo XX 73 x>ig Ger. Lib. xou Tasso r\ aitd xrjv jXEgi.ypa(pr| xou Oavdxou xou IlgLdLiou, lie xa axdXid xr)g yLa xuv xaxaaxpocpLxr) xou xuxr|, axo II 506-58 xr|g Aiveidbag xov BigyLXLou, i6icog ajto xoug jtevxe xe-XEUxaioug axixoug. Eipdaov r\ Liogtpr] xmv ovoLidxtov EivaL eXXiivixt'i xaL oxi Lxa-Xixr) (jx.x- OftuaaEug avxi OuXiaEg, noXu|evr| avxi IToXLaeva, Exdor] avxL 'Exou|irta), iacog va elxe oia6daEi 'Opirigo oxo jrpojxoxujto, oxi avayxaaxixd axri 6t|piu'j6ti &iaax£.ur| tou Aouxavr] (16og aiurvag- Jtavouoioxujtr) avaxumoori: Walton 1979). O xpdnog Jtou xgx|ol(ioxtoLEi xov xogo xai r] aia0rior| xou xgayi-xou riGoug xai didvoiag ujro6Etxvuox!v oxi elye EJtiar|g 6ia6daEi xoug EXXrrvEg xgayixoug, EiSixd, iawg, xov Ayafiefivova xou AloxuXou, xr|v Avxiyovrj xou Zo-cpioxXr'] xai xr]v Exd6i] xai xr|v l<piyiv£ta ev AvXidi xou Eupijuoii. A'^ll^ei va or\-liekdOeL, xdao yia xr|v EgonfiXyj dao xai yia xa ivxEgpiedia xou Xogxdxan, oxi xo xgnxixo xoivo 6ev eIxe avxiggiiafi oxo va Jtagioxdvovxai ejxi axr|vr|g 6iaLOL OdvaxOL, av xai 0a avxi&pouas tamg ue cpgixT], djtiog o Ogdxiog, axr| acpayr| jraiditov («ne pueros coram populi Medea lrucidet»: «r\ Mfi6ELa 6ev 0a EJtgEJtE va oxoTwaei ta Jtai6id Tiig LijtgoaTd axa udxia xou xoivou», Ars Poetica 185).
TA INTEPMEAIA TOY <POPTOYNA TOY
Aev EivaL duvaxdv va yivEL auyxgixixtj iieXett] Exeivaw xow ivtEgjiEditov jxou &ev ygdqpxiyxav ajtd xov Xooxaxor) xai xwv oxioiwv ol Jtr)yeg eivai dyvroaxeg- o yEVLxdg xoug xagaxxr)pag tpaivexai ajtd xr|v jtegiXiii|ir| xoug. Qaxdao, iy oxEOiy avdiieaa axa bio Jtgwxa ivxeguedia tou <PoQxovvdxov xou <I>doxoXou xai tov Adone tou Giambattista Marino a^ii^el oiyouga va 6iegeuvn0ei. ecpdaov o Pecoraro EJXLar)(.iaivEi jtELOxixEg avaXoyieg, Jtou 5eixvouv jtegioadxEgo d(iEor|
218
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
INTEPMEA1A
219
napd EiipiEon, Eni&gaon,. Yndpxouv ejrioiqg dopuxeg ou.oidxr|t£g xai agxexd iti-axsg jtarjacf gdaeic ywoiwv nou atrigi^ouv xrrv uj[66eaf| tot, av xai 01 diacpo-g£g el vat noXu itio evTuniooiaxEg and tig oiioidxriTeg.
O Adone Eivai eva 6uavdr|to eyxEipaXixd egyo, lie eixoai dapiaxa or ottava rima, yELidxa aXXryyopixoug aupidoXiopioug. nagd xa noXXd togaia neQiypaipi-xd x<wpia tou, eivai aviapd yia piag af|LiEga, exoi nou [i.oidE~.Ei to ypdcpxryXE lie oxond va lieXexiiOel and Xdyioug cpiXoadcpoug. 01 oixolol Ga oul,r|iouaav uexd xt] OT|LLaaia xou lie xoug auvaosXcpoug xoug oe xdmoLO axa5r|Liaixd agiiivagio. Ta xprprixd iviEgLiEdia, av xaL 6ev xouc Xeljiel xdnoio cpiXoaotpixd oxolxelo, EivctL oaqstbg a|i£adx£ga xai mo lliovxavd, lie olilAlec cpxiaypiEVEg yia va nagou-aidaouv xa xupia dedoLieva lie xpdjio lleoxo xai euxdgLOxo, xaGtiig xai yLa va tpaveptboouv iig avxixgoudpievEg a|nba£Lg xrov xgitav GEaivtbv (iviEgiiEdio 16) xai xt]v jtgoacojtixdTT|Ta xojv o(iiXr|TCOv. Eivai cpxiayiiEva yia it] axirvri, lie axo-nd va nagaaiaGouv a' eva xolvo iron anoxeXeixai xoao and diavooupievoug dao xai and axEiixd apiaGeig.
I!xo notiipia xou Marino, r| Kpior| xou ndgr| (doLia II) sivai riva and xa noX-Xd 6iaxocrpix|iixd avExdoxa nou avvdsovxai xaXagd pie xrrv laxogia xou A6to-vt). Oi xgEig Gee; ouii6oXii;ouv xnv EitiXoyri avdLieaa oxr| i^tor) xr|g &gdar]g (Hga), xou oxoxaaiiou (AGrivd) xai xr|g aia6r|aiaxr|g r|6ovr)g (ArpgodixT))1 o ndgr|g xdvei in, auvr|OLaLiEvr| avOgajnivn, EniXoyf] unrig xou ipixou. O noirrrrig dnryrixoi jxiug ixExa^e r| Aixdvoia axo xgajrii~,i xou aupuroaiou xurv Gecbv eva xquoo pirjXo pie xr|v ejiiygacpT) «va doGei axr|V iogaidxEgr]», ngoxaXtoviag exoi avxitr|Xia oxic Oeec. H 5iExSixn,ar| ir|g 'Hgaq ujioaxTigi^ETai and xov dvdga Trig xov Aia, xr|g AGnvag and tov adsXcpd nig AndXXiova xai Trig AcpgodiTrrc, and tov egaon) TT|g Apr], O Aiag OEtogEi otl Eivai axaTaXXr|Xog yia xprrrig, atpou ouvdsEiai xai lie xig xpEig unoipr|ipi£g, anotpaaiigEi Xomdv dxi xo dgadsio ngenei va anovsipiEi o ndpr|g, yiog xou 6aaiXid xiig Tpoiac FlgidLiou. Oi Gee; ddtouv xa xaXd xoug xaL auvodEuovxai and xov Epi«] axig daaiOLiEVEC nXayLeg xr|5 'I6r|g oxt| (tguyia, dnou £,el o ndgrig aav fioawdg xai Egtaxoxgonsi lie xuv Oivdvn, (Enon axa ixaXixd x' exoi Nevcj axa xgr]tixd). O EgLiTJg xou avaxot-vcovEi xr|v ajtdcpaar) xou Aia xai o ndgr|g bt/^xai, angdGuiia va ExxeXeaet xmv evxoXt). MiXdei lie tt| aeigd TT|g xdGs Ged, dr]Xwvovxag dxi exeivr] dixaiouxat va ndgEi xo Lir|Xo- o ndgr|g anavxd ae xd0E \Aa lie Euyevsia, aXXd xwgig va naigvEi Geoii. Avixavog va ajto<paaia£i, xoug ^IxaEi va 6ydXor)v xa gouxa xoug. H Acpgodixri xou xdvEi ngdGuiia xo xaxigr oi dXXeg xr| LiiLiouvxai lie 6ia-iiagxugiEg. O flagng naigvei xaxd (isgog xr|v xdGe ilia xoug yia idiaixEgr] auv-rivxeu^t], xaxd xr| Sidgxeia xr|g onoiag r\ 'Hga xou undaxsxai uXixt) duvaiir| xai 6d|a, t| AGr|vd unsgoxi) oxr] iidxri xai n, Aipgodixn, xnv EXevt|. O ndgirg divEi xo iir|Xo oxr|V AipgodixT|, nou navr|yugii;Ei yia xov GgiaLidd xng. H 'Hga xai r| AOr|vd xov xaxagiouvxai va 6uaxuxi)aEi axo piriXXov, n Acpgodiin dLiorg xou undaxExai xnv adidxonrj ngoaxaoia xrjg.
And nXsugag doping, xa xgirnxd iviEgiiedia Eivai agxsxd xovxd axov Adone- oi optiXieg axoXouGouv axEddv xr]v idia OEigd, pioXovdxi xa EJiixEigf|L*a-xa nou repoadyovxai ouvTjGaig diacpEgouv. Tov Kgnxixd ouyygacpEa anaaxo-Xouos T| 6gapiaxonoir|OT| xr|g loxogiag xai r) exGeotj xou Eivai euotoxt| xaL angdaxonxT). Oi GEEg exouv liovo ilia OLiiXia yia va unooxvigi'^ouv xig 6l£x6i-XTioeig xoug, xaxaXryyovxag xdG£ qiogd lie xig unoaxEaeig nou Sivouv oxr]v idi-aixegn, ouv£vx£u£rp xoao r| 5iExdixr|ar| doo xai 11 dwgodoxia yivovxai dr|pio-aiiog. Aev undgx£i yuLiviopia (o Adone eixf xaxr)yogr|G£t yta aiaxgdtT|ta!)' ngocpavtbg, oi Gssg r)xav r|6r| dao eXacppd vxuLieveg pinogouae va ejtitgeijiei r| xgr]xixr) aEpLv6ir|xa. Ta x<Jjgia ir|g <pgaaxixT|g piipirjarig: 6ev epicpavi^ovxai avay-xaaxixd (ie xnv idia OEigd, evtb eivai qjavegd dxi o Kprrtixog OTr/ygaipriag xgr|-aiiionoirpE xov Adone anXtug tog nrryri yia aevdgio1 dev xiGexai GEpia XoyoxXo-jtr|g. Yndgxouv ogiairevEg dLaipogeg axig opuXiEg xrov GEaivtbv (nou ovoLid^ov-xai 'Hga, HaXXdg xai Atppodixrp). Aev xgrloipionoiEiTai r| afekoaT) TT]g 'Hgag va XaTgeuEi tttv o^ioptpLd xr|g o 'HXiog, Ensidr) oi Kgr)xixoi xauxitav xov 'HXio lie xov AndXXiova xai o AndXXiovag unoaxrigil^Ei xirv AGr|vd- ouxe xovit;£xai t] duvaLif) xx|g dao axov Adone. H naXXdda daailExai axr]v ag£xf|' auxd ava-nii'aaExaL noXu nEpioadxEpo axo xgr]xixd LvxEpiiEdio, dnou n, AQr\va ouvSee-xai lie in, aocpia xai xt| yEvvai6xr|xa. Evcb r] Aipgo6ixr| xou Marino 6r|Xd)v£i anXmg oxl Eivai togaia, t] AipgodiTti tou iviEQpiEdiou Tovigei xrj 6uvaiif| xr|g, ce ilia OLnXia nou Gulil^ei xoug ax. A 277-96 xiig Havwoiag. 2xov Adone, oi GEeg sivai EvxunaiaLaxd aXatovsg oe ouyxpior| lie xig avxiaxoixEg xpiixixEg: «pi6Xig nou aijitsi auxd xo lit|Xo va xo 8exxio»!
To npmxo xai xo 6euxeqo i^Ei>;og xiov ivxEgpiEdicov xou <Pogtovvdrov (15-16 xai 17-18) auvdeovxai pi£ xa xoivd npdaiona xou ndgr| (nou q)£gv£i xnv EXevt| oxr|V Tgoia) xai xtig Acppo6ixr)g (nou npOEidonoLEi xo evoxo i,£uydpi dxi o Me-veXaog xoug axoXouGei xaxd nddag). H Ex0g6xT|xa xcov ngo06e6Xr|(iEviov Geai-vcbv agxi^Ei xropa va ex6T|X(bv£xai, evio r| npoaTaaia Tiig Atpgodixr|g 6ev Ga agxeoei yia va aioGsi n, Tpoia. H u;ioxcbpT|ar| xou ndpr] axoug nEipaoiioug xiig aagxixrps Xayveiag (oav xov PivdXdo. yfi)Qig xr| piETaoTgocpr) xou) xai i) nei-apiaxixT] dgvr]ar| xou naxriga xou, xou npidpiou, va EmaxgEipEL xr|V EXevt] Ga cpegouv xrpv xaxaoxpoipr| tou daoiXi ioi' tou XEXeuxaiou, xo onoio nsgi[.level udgLOXLxd o ndgrpg dxi Ga xXn,govoLLT|OEL (ivxegLiEdio 17).
SxoixEia unsg xrjg xauxiar]g xou auyypaqaEa auxtbv xojv LVXEgiiEdicov lie xov <I>doxoXo —Eva EnixeipinLia nou 5ev pinopouLiE va rcpo£i;ocpXf|COULi£, Etpidaov Eivai &£Li£va pitta to xeIlievo xr]g xioiiwdiag xai exouv diacpopExixri xeilievlxt| ngoEXEuax]— nap£Xouv ogiapiEVEg anr-|xria£Lg xou Xopxaxari a' auxd. H xa>Lia> 6ia xou <I)daxoXou Eivai dianoxiOLiEvn lie an6r|Xoug xiig UavioQiac:, xiig Egujqjt-Ar/g xai xuv ivieolle&liov nou ngOEpxovxai and xov Tasso. To ivx£pii£dio 15 eli-ipavit^Ei ann,xT|0£Lg xiqg dipi|T|g xou PivdXdou xai xr|g Appiidag axov xrino (ivxepLiEdio 1) xaL xr[g axT|vr|g lie tt|v Acpgodixr| axr|v xExapxin npd^r] xr|g i7a-
220
ROSEMARY BANCROFT-MARCUS
vwpjag" 01 aupinXoxeg Tr)g pogsaxag axa ivxEgpEOia 16 xai 17 Eivai oav exeivec, axa ivxEppedia 3 xai 4- won xo ivxeppEdio 16 OuplilEi ar)p£ia and xoug Xdyoug xou rocpge&ou. O 0x1x05 napouaidlEi x15 axeXeieg xou OdaxoXou, ndpa noXXi) XaaLiiodia xai, xapid tpopd, avajtT)ptcr and xt]v dXXrp 0 xagaxxr|piaxixdg t/o-x|pdg pu8Lidg XT|g }M0LiU)6laQ ylvexai EvxovdxEpog oxa ivxeguEdia. H axExixd apxuixri yXtoaaa jxqejiei va anodoOei axr)v aXXayu, Eidoug, xaStbg xa ivxEgLiE-61a eivai riQcoixd xai ol xwlicoSisc, eXacpgsg. Ol opLXiEg sivai xaXd ogyaviop.£-VEg oxa EitLXEipT|Liaxd xoug xai tpaivovxai ngtoxdxunEg, ngdyLia nou unodEi-xvuei dxi ujidgxEL xdnoia jXELga dixavixr|c grrxopixrig.
'Oncog xaL axa ivxEQUEdia 3-4, ol aiuaxripEg auyxpouaEig avdpiEaa as 'EXXrpvEg xaL TgojEg jiEgLopitovxai oe duo aupinXoxEg popeaxag, ue XEaaegEig noXEpioxeg oe xdOe nXsugd. H Laxogia tt|5 KXV)or\<; xr|g Tpoiag. nou nagouaid-ilexai axo oevxepo liloo xou xeXsuxaiou ivxegpediou, 6aai£,£xai oxr| dEuxfigi] ga-H>a>&ia xt]5 Aiveiddag xou BigyiXiou (n6. nagandvtu axExixd lie xo ivxEgpioio 8), lie xt| 6gdaT| noXii anXonoir|LievT] xai loioLievn, and andaxaarp H SdXia loxogia xou Sivojva xaL o cpgixxdg Odvaxog xou Aaoxdovxa anoaiconouvxai, av xaL xpx|atiLonoisixaL T| ngoEi&onoir]oir| xou xeXEuxaiou va tpuXaxxouv and xov 'Inno. O Vincent (1980: 192) napaxr|pr]a£ dxi 01 ox. 127-30 iotrtg amrxouv xov axixo xou BigyiXiou «timeo Danaos et dona ferenles» («qpo6duai xoug Aava-oug axdftT| xat dxav cpegvouv &tbga»)' eivai EvdtacpEpov dxt r\ XeEt| «EXXr]V£g» avxtxaOiaxaxat lie xr\ Xe|i] «Ex0pdc», anoq-Euyovxag xo axiypa (nou 8a dxav ngoa6Xr|XLxd yta xo xgr|XLxd axgoaxr']pio) xai divovxag y£vixdx£gr) EtfagLioyr) oxr|v ibia.
I xov BLgyiXio, o ALveia5 neiOei lie LieydXu duaxoXia xov naxega xou va xov ouvo6euoei axriv etjopia nou xou piXXexai, evtb anocpaaioxixdg napdyovxag eivai evag didxxovxag aaxepag' xo xgr]xixd ivxepiiedio auiinuxvcovei auxd xo EnEiad6io as 6110 auyxivr|XiXEg OLiiXiEg, nou Oupiilouv adgioxa xoug ox. II 639-49 xai 707-10 XT|5 Atvetddag. 2xo ivxEpLiEdio, o Aiveiag 6yaivEL and tt|v ndXr] lie xov naxega xou, xr| yuvaixa xou xaL xa 6uo xou naidid' oxov BigyiXio, tpEU-y£L lie xov Ayxiorj, xr|v KgEOUoa xaL xov 'IouXo, xdvEL dptog xrrv Kgsouoa xa6' obdv xai, dxav yugit,£i, ouvavxd xo cpavxaopid xr]c, nou xov ngoxpEnEi va ava-uixr)aeL xr\v xv%r\ xou. Ta ivxEppESia, avxiOExa ue xt|v Atveidda, 6ev ygdtpxrp xav yta va upvx|aouv xr\v idguat) xx|c Pwlit)5, aXXd yia va n£giygdi))ouv x15 ai-xieg xai xa ndOt) xr\c, nxtoar)5 LUU5 ndXx|5. H nxwar\ xr)g Tgoiag ngoxXV]0r|X£ and xtjv a|,iagxia xou ndgn- acpou XEr|Xaxri9T)xe r\ ndXr|. 01 Eni^tovxes eivai xa-xadixaapEvoi va elogioxouv. To xeXeuxaio diaxixo xou Ayxior] xo deixvei auxd xaOagd:
INTEPMEAIA
221
Ta ivxegLiEdia auxd auvodeuouv pia xtopcudia ygappevx| yugto oxa 1655, enxd xgdvia pexd xrrv Evag^t) xx|q noXiogxiag xou Xdv&axa. r| onoia, nagd xt| yEvvaia avxioxaori xtov xaxoixtov xou, xoxeXtiIe oe ouvGrixoXdyrior] uneg xtov OOtopavcov xat e^ogia yiu noXXoug Kaoxgivoug. Oaivexai noXu niOavdv va ygdcpxrvxav and xov (I>daxoXo avd peaa axa 1648 xai 1655, oe ilia enoxi) nou 01 anoxXeiopEvoi axriv ndXr] niaxsuav dxi r\ noXiopxia fjxav tiptogia yta xig apapxiEg xoug.
'Ocpov xai xdjg xa xgifiaxa 6ovAov xoi jxoXixeieg, yaXovoi xai etg xov dvefio nkfinov xat 6aotXeteg!