1 Skończyły się wakacje. Przed szkołą spotkało się kilkoro uczniów klas czwartych: (H/h)__ania, (J/j)__ózio, (K/k)__rzyś i (M/m)__arta nazywana (T/t)__usią. Dziewczęta niedawno wróciły z (T/t)__atr, gdzie były na obozie wędrownym. Ze śmiechem wspominały wyprawę nad (M/m)__orskie (O/o)__ko i uciążliwą wspinaczkę na (G/g)__iewont. Wspaniała była też jazda kolejką zębatą na (G/g)__ubałówkę. Niezapomnianych wrażeń dostarczyła wycieczka do ciepłych źródeł na (S/s)__łowacji. (J/j)__ózio chwalił się wczasami nad (P/p)__olskim morzem. Przejechał na rowerze całą (M/m)__ierzeję (H/h)__elską – od (W/w)__ładysławowa aż po (H/h)__el. Po drodze mijał (C/c)__hałupy, (K/k)__uźnicę, (J/j)__astarnię, (J/j)__uratę. Odwiedził także najbardziej na (P/p)__ółnoc wysunięty fragment (P/p)__olski – (R/r)__ozewie. Opowiadał o rejsie po (M/m)__orzu (B/b)__ałtyckim. (K/k)__rzyś wczoraj wrócił z (M/m)__azurskiej wsi. Był u dziadków, którzy mieszkają w okolicach (G/g)__iżycka. Nie zamieniłby wakacji na (M/m)__azurach ani na plażę nad (B/b)__ałtykiem, ani na schronisko na (T/t)__atrzańskich zboczach. Mała czy wielka litera? Byłem nad Morzem Śródziemnym! A ja w Bieszczadach! Z rodzicami wędrowałam po Beskidach! SZKOŁA Wpisz wielką lub małą literę. Wielką literą piszemy: • imiona, nazwiska, pseudonimy, • nazwy geograficzne, np. nazwy mórz, pasm górskich, szczytów, rzek, jezior, państw, miast. Małą literą piszemy: • przymiotniki utworzone od wyrazów pisanych wielką literą, np. Francja – francuski, Wisła – wiślany, Tatry – tatrzański, Toruń – toruński, nazwy kierunków świata. Zapamiętaj! 2 Kiedy (J/j)__ózio wrócił znad (M/m)__orza (B/b)__ałtyckiego, zaczął przygotowywać się do szkoły. W czwartej klasie będzie miał nowe przedmioty szkolne. Do tej pory uczył się (J/j)__ęzyka (P/p)__olskiego, (M/m)__atematyki, (J/j)__ęzyka (A/a)__ngielskiego czy (I/i)__nformatyki. Wiedział, czego się spodziewać, ale taka (P/p)__rzyroda? O czym będzie się uczył od (W/w)__rześnia? Przeglądał nowy podręcznik. Spodobały mu się mapy z (P/p)__olską i  innymi krajami (E/e)__uropejskimi. Odnalazł też mapkę przedstawiającą kontynenty. (J/j)__ózio był z siebie dumny, gdyż umiał wymienić wszystkie: (E/e)__uropa, (A/a)__zja, (A/a)__fryka, (A/a)__ntarktyda, (A/a)__ustralia, obie (A/a)__meryki. Znał też stolice państw (E/e)__uropejskich i rzeki, nad którymi leżą. Mógł wymieniać, że (P/p)__aryż leży nad (S/s)__ekwaną, (L/l)__ondyn nad (T/t)__amizą, (P/p)__raga nad (W/w)__ełtawą, (B/b)__erlin nad (S/s)__prewą, (W/w)__ilno nad (W/w)__ilią, (W/w)__iedeń nad (D/d)__unajem, a (Rz/rz)__ym nad (T/t)__ybrem. Na innej stronie znalazł piękne zdjęcia ptaków: (S/s)__ójka, (S/s)__okół, (W/w)__róbel, (R/r)__udzik. Już wiedział, że (P/p)__rzyroda to trochę (G/g)__eografii, trochę (B/b)__iologii. Te słowa znał od swojej starszej siostry (M/m)__ajki, na którą wszyscy w domu mówili (M/m)__ała, choć przecież była już naprawdę duża. Mała czy wielka litera? Wpisz wielką lub małą literę. Małą literą piszemy: • nazwy przedmiotów szkolnych, gatunków roślin i zwierząt; np. matematyka, przyroda, jaskółka, dąb, • nazwy miesięcy. Zapamiętaj! 3 Dzisiaj na lekcji przyrody uzupełnialiśmy samodzielnie tekst z lukami. Na szczęście mogliśmy korzystać z mapy (E/e)__uropy. Oto ten tekst: Polska leży na kontynencie ...................................... . Stolicą Polski jest .......................... . .......................... jest stolicą Czech, a Bratysława głównym miastem ............................... . Z tymi dwoma państwami graniczymy na południu. Największym krajem .......................... jest ............................, a jej stolicą jest .......................... . Na zachodzie Polska graniczy z  ............................. . Stolicą tego państwa jest ................................ . Sąsiadami naszego kraju na wschodzie są: U...................., B...................... i L................... . Ich stolice to: .............................., .............................., ............................... . Najdłuższą rzeką naszego kontynentu jest ............................ . Mieszkańcy Europy to ............................................ . Mała czy wielka litera? Wisła Wisła WARSZAWA Połącz nazwy kilku państw europejskich z nazwami ich stolic. Wielką literą piszemy: • nazwy mieszkańców kontynentu i państw, np. Europejczyk, Azjata, Holender, Rosjanin. Uzupełnij tekst, wykorzystując tabelę. Zapamiętaj! Białoruś Wilno Słowacja Moskwa Czechy Berlin Ukraina Paryż Litwa Warszawa Francja Kijów Niemcy Praga Rosja Rzym Polska Mińsk Włochy Bratysława 4 Wczoraj na języku polskim pani podała listę lektur. Trochę tego jest: „(P/p)__inokio”, „(A/a)__kademia (P/p)__ana (K/k)__leksa” i kilka innych utworów. (K/k)__rzyś był naprawdę zmartwiony. Lubił książki, ale sam nie lubił czytać. Wolał słuchać. Gdy był mały, (B/b)__abcia czytała mu baśnie. Najchętniej słuchał „(A/a)__li (B/b)__aby i (C/c)__zterdziestu (R/r)__ozbójników”. Wyobrażał sobie, że mieszka w dalekiej (A/a)__rabii, jeździ na (W/w)__ielbłądzie i podziwia skarby (S/s)__ezamu. Później (T/t)__ata czytał mu serię o (M/m)__ikołajku. Jego ulubiona to „(M/m)__ikołajek i (I/i)__nne (C/c)__hłopaki”. Przygody (M/m)__ikołajka, (A/a)__lcesta, (K/k)__leofasa i (R/r)__ufusa były naprawdę zabawne. Lubił też te opowieści, w których występował pan (R/r)__osół. Akcja książki dzieje się we (F/f)__rancji. Chłopiec miał nadzieję, że kiedyś tam pojedzie. (M/m)__ama (K/k)__rzysia dużo czytała. Ostatnio widział ją z książką „(Z/z)__ielone (W/w)__zgórza (A/a)__fryki”. (T/t)__ata czytał „(P/p)__oradnik (O/o)__grodnika”, (B/b)__abcia „(D/d)__umę i uprzedzenie”, a (J/j)__ózek, kolega z klasy, czytał bardzo grubą książkę „(T/t)__omek w (K/k)__rainie (K/k)__angurów”. Czyżby tylko on nie przepadał za czytaniem? Zdecydowanie wolał filmy. Wczoraj oglądał „(B/b)__atmana”, a w niedzielę pierwszą część „(O/o)__powieści z (N/n)__arnii” pt. „(L/l)__ew, (C/c)__zarownica i (S/s)__tara (S/s)__zafa”. Mała czy wielka litera? Wpisz wielką lub małą literę. 5 Najbardziej lubił oglądać filmy z tatą. Dużo wtedy rozmawiali. Kilka dni temu Krzysiek po raz pierwszy obejrzał „(P/p)__otop”. (K/k)__rzysiek widział „(P/p)__otop” na półce obok „(O/o)__gniem i (M/m)__ieczem” i „(P/p)__ana (W/w)__ołodyjowskiego”. Tata mówił, że wszystko to przeczytał! Nie do wiary! Jak można czytać takie grube książki? Chociaż – z drugiej strony – przygody (K/k)__micica, (P/p)__ana (W/w)__ołodyjowskiego, (Z/z)__agłoby są tak ciekawe, że może sam kiedyś to przeczyta. Lubił też „(G/g)__wiezdne (W/w)__ojny”. Wiele razy śledzili już z tatą kosmiczne przygody (H/h)__ana (S/s)__olo, (L/l)__uke’a (S/s)__kywalkera, (D/d)__artha (V/v)__adera. Wiedział, że koledzy z klasy też lubią oglądać ten film. Rozmawiali o tym często. (J/j)__ózek mówił, że co roku jeździ do (T/t)__orunia na zlot miłośników „(G/g)__wiezdnych (W/w)__ojen”. Pokazywał zdjęcia. Setki osób przebranych za żołnierzy (I/i)__mperium, (C/c)__hewbaccę albo za (A/a)__nakina (S/s)__kywalkera. Krzysiek chciałby tam być. Przebrałby się za Yodę. Podobno niedaleko Torunia są nawet ulice związane z „(G/g)__wiezdnymi (W/w)__ojnami”. Świetnie byłoby mieszkać przy ulicy (K/k)__rólowej (A/a)__midali. Wielką literą piszemy: • tylko pierwszy wyraz w tytule książki lub filmu, a pozostałe małymi literami, chyba że są to nazwy własne. Małą literą piszemy: • nazwy członków rodziny, np. siostra, dziadek. Zapamiętaj! 6 Zu(ź/ś)__ka (w/f)__stała __cześnie. Wschó__ słońca był niezwykle piękny. Mró__ oszronił gałą__ki k__ewó__ i źdźbła tra__. Dotą__ taki krajobra__ widziała tylko w ksią__kach. Prze__ dzie__czynką ro__ciągał się baśniowy pejza__. Szy__ko zjadła śniadanie, które zrobiła jej ba__cia. Chle__ i mió__. Pycha. Zara__ wyjdzie z dzia__kiem na przecha__kę. Może było to wbre__ rozsą__kowi, wychodzić na taki zią__, ale nie mogła się po__strzymać. Założyła po__koszulek, blu__kę, gru__szy s__eter, (w/f)__plotła we włosy wstą__ki. Dziadek ju__ na nią czekał. Najpier__ poszli w ró__ ogró__ka. Latem w tym miejscu widziała __spaniałą wa__kę. Tera__ szron sk__ył się w słońcu. Ló__ pokrył cienką warste__ką setki kału__ i tera__ pękał z trzaskiem po__ jej nó(ż/sz)__ką. Ruszyli prze__ siebie. Dziewczynka szła, po__skakując. Słońce wzbiło się wysoko. Cały o__szar, a__ po widnokrą__, wyglądał ja__by pokrył go biały ku__. Szła szy__ko za dzia__kiem wydeptaną przez niego dró__ką i czuła, jak kre__ szy__ciej krąży jej w żyłach. Ro__sądek po__powiadał, żeby już wracać. Chłó__ przenikał odzie__, za ch__ilę zą__ zacznie dzwonić o zą__. Dziadek zaproponował wyści__. Kto pier__szy dot__e do domu, nie obiera ziemniakó__ na obia__. Dzie__czynka była pewna zwycięst__a. Gdy rozpoczął się bie__, dziadek krzyknął: „kuli__!”. Zuzia stanęła, aby się przyjrzeć, a __tedy dziadek pobie__ł do domu. Okazało się, że __szystko do obiadu ju__ zrobiła ba__cia. Właśnie nalewała na tale__ pomidoró__kę. Dźwięczne i bezdźwięczne Wpisz litery oznaczające głoskę dźwięczną lub bezdźwięczną.