«Θαύμα ανάπτυξης και προόδου» ή «συνώνυμο του πρωτογονισμού και της προπαγάνδας»; Η πρόσληψη του βαλκανικού υπαρκτού σοσιαλισμού στη νεοελληνική κουλτούρα [''Miracle of development and Progress'' or ''Synonym of Primitivism and Propaganda?'' The perceptions of Balkan socialist regimes in Modern Greek culture]

MARAZOPOULOS, Petros. «Θαύμα ανάπτυξης και προόδου» ή «συνώνυμο του πρωτογονισμού και της προπαγάνδας»; Η πρόσληψη του βαλκανικού υπαρκτού σοσιαλισμού στη νεοελληνική κουλτούρα [''Miracle of development and Progress'' or ''Synonym of Primitivism and Propaganda?'' The perceptions of Balkan socialist regimes in Modern Greek culture] (''Miracle of development and Progress'' or ''Synonym of Primitivism and Propaganda?'' The perceptions of Balkan socialist regimes in Modern Greek culture). In Varvounis, M. G.; Kougkoulos, Th. V. Ελληνισμός και Βαλκάνια – αμφίδρομες σχέσεις: γλώσσα, ιστορία, λογοτεχνία, πολιτισμός (1453-2019) [Hellenism and the Balkans: two-way relationships: language, history, literature, culture (1453-2019). Proceedings of the 4th Conference of Neohellenists of the Balkan countries, Democritus University of Thrace, Komotini]. 2nd ed. Komotini: Paratiritis tis Thrakis, 2022, p. 146-158. ISBN 978-618-5001-90-2.

Basic information

• Original name: «Θαύμα ανάπτυξης και προόδου» ή «συνώνυμο του πρωτογονισμού και της προπαγάνδας»; Η πρόσληψη του βαλκανικού υπαρκτού σοσιαλισμού στη νεοελληνική κουλτούρα [''Miracle of development and Progress'' or ''Synonym of Primitivism and Propaganda?'' The perceptions of Balkan socialist regimes in Modern Greek culture]
• Name (in English): ''Miracle of development and Progress'' or ''Synonym of Primitivism and Propaganda?'' The perceptions of Balkan socialist regimes in Modern Greek culture
• Authors: MARAZOPOULOS, Petros (300 Greece, guarantor, belonging to the institution).
• Edition: 2. vyd. Komotini, Ελληνισμός και Βαλκάνια – αμφίδρομες σχέσεις: γλώσσα, ιστορία, λογοτεχνία, πολιτισμός (1453-2019) [Hellenism and the Balkans: two-way relationships: language, history, literature, culture (1453-2019). Proceedings of the 4th Conference of Neohellenists of the Balkan countries, Democritus University of Thrace, Komotini], p. 146-158, 13 pp. 2022.
• Publisher: Paratiritis tis Thrakis

Other information

• Original language: Greek, Modern (1453- )
• Type of outcome: Proceedings paper
• Field of Study: 60206 Specific literatures
• Country of publisher: Greece
• Confidentiality degree: is not subject to a state or trade secret
• Publication form: printed version "print"
• RIV identification code: RIV/00216224:14210/22:00130368
• Organization unit: Faculty of Arts
• ISBN: 978-618-5001-90-2
• Keywords in English: Balkan Socialism; Balkan Myth; Communist Other; Ideology and Travel Literature
• Tags: rivok

Abstract

Κατά τη διάρκεια της εγκαθίδρυσης των σοσιαλιστικών καθεστώτων στη βαλκανική χερσόνησο, η σφράγιση των συνόρων και ο συνακόλουθος απομονωτισμός προκαλούν την περιέργεια τόσο των Ελλήνων συγγραφέων, όσο και του ελληνικού αναγνωστικού κοινού, σχετικά με την επικρατούσα πραγματικότητα εντός των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Οι νεοελληνικές λογοτεχνικές μαρτυρίες -κυρίως με τη μορφή ταξιδιωτικών κειμένων- που ασχολούνται με τα Βαλκάνια αυξάνονται. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην ενίσχυση του βαλκανικού μύθου, όπως αυτός έγινε γνωστός μέσα στα όρια του 19ου αιώνα. Παράλληλα, το πρίσμα θέασης των βαλκανικών κρατών μετατοπίζεται, καθώς η προώθηση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων παραμερίζεται και αντικαθίσταται σταδιακά από κατασκευασμένες αφηγήσεις που χαρακτηρίζονται έντονα από έναν σαφή ιδεολογικό και πολιτικό τόνο. Καθώς οι ιδεολογικές πεποιθήσεις των Ελλήνων συγγραφέων είναι πλέον κυρίαρχες και το σχήμα πρόσληψης των Βαλκανίων μεταβάλλεται, η περίοδος μεταξύ 1945 και 1985 αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον αντικείμενο μελέτης. Παράλληλα, ο βαλκανικός σοσιαλισμός λειτουργεί και ως ένας σαφής διαχωριστικός παράγοντας μεταξύ της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Μέσα από τα κείμενα που εξετάζονται, συζητώ τους τρόπους με τον οποίους οι ελληνικές λογοτεχνικές απεικονίσεις, τα στερεότυπα και τα μοτίβα που αποδίδονται στον βαλκανικό, κομμουνιστικό Άλλο στοχεύουν κυρίως στην αποσύνδεση της Ελλάδας από το βαλκανικό σύνολο. Επιπλέον, εστιάζω στη φαντασιακή αποκόλληση της Ελλάδας από το βαλκανικό πλαίσιο και παράλληλα εξετάζω τους λόγους που οδήγησαν στην ενίσχυση του ελληνικού αισθήματος ανωτερότητας έναντι των κρατών της Βαλκανικής Χερσονήσου κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου. Ο απομονωτισμός που αντιμετώπισαν τα βαλκανικά κράτη κατά τη διάρκεια του βαλκανικού σοσιαλισμού, και η γενικευμένη αστάθεια στη Βαλκανική Χερσόνησο στη μετακομμουνιστική εποχή ήρθαν σε έντονη αντίθεση με τον εξευρωπαϊσμό της Ελλάδας κατά την ίδια μακρά περίοδο, οδηγώντας έτσι σε μια παγίωση των σχετικών απεικονίσεων των Βαλκανίων, στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή.

Abstract (in English)

During the period in which the establishment of the socialist regimes in the Balkan Peninsula takes place, the sealing of the borders and the concomitant isolationism arouse curiosity of both Greeks authors, as well as the Greek reading audience, concerning the prevailing actuality within the socialist regimes. Modern Greek literary evidence –mainly in the form of travel texts– that deals with the Balkans is growing. This, leads to the amplification of the Balkan myth, as it became known within the limits of the 19th century. At the same time the viewing perspective of the Balkan states shifts, as the promotion of the Greek national interests are put aside and it is gradually replaced by constructed narratives highly characterized by a clear ideological and political tone. As the ideological beliefs of Greek scholars are now prevailing and the perspective prism of the Balkans alters, the period between 1945 and 1985 constitutes a particularly interesting subject of study. At the same time, Balkan socialism acts also as a clear dividing factor between Greece and the Balkans; Through the texts examined, I discuss how the Greek literary depictions, stereotypes and motifs attributed to the Balkan, Communist Other mainly aim to disaggregate Greece from the Balkan unity. Moreover, I focus on the imaginary detachment of Greece from its Balkan context and I scrutinize the reasons which led to the intensification of a Greek sense of superiority over the Balkan Peninsula during the communist period. The isolationism that the Balkan states faced during Balkan socialism, and the ferocious instability in the Balkan Peninsula in the post-communist era came in strong opposition with Greece’s Europeanization at the same long period, leading to a consolidation of relative depictions of the Balkans, in the Greek literary production. Thus, through an extensive collection of the relative Greek literature evidence I aspire to demonstrate the existence of a certain disunity within Modern Greek culture –among the representatives of the Left and not only– which is related with the perception and the depiction of the Balkan communist regimes. Moreover, I aim to record and examine the main images and connotations with which the Balkans were linked in the Modern Greek imaginary during the communist period.